شۇي چيڭگۋاڭ
ۇرىمجىدە جاڭادان قوسىلعان دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستار مەن اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشىلار ۇزدىكسىز بايقالىپ، بىزگە تاعى دا ساقتىق دابىلىن قاقتى. ىندەت الدىندا، تيتتەي دە سالعىرتسۋ، بوساڭسۋ، شايقاستان جالىعۋ پيعىلىندا بولۋعا بولمايدى، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن، ءسوز جوق، قاتاڭ، ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى يگەرىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن جانە دەنساۋلىعىن باتىل، ويداعىداي قورعاۋىمىز كەرەك.
”دۇنيەدەگى ىستەر مۇقياتتىلىقپەن، قاتاڭدىقپەن ىستەگەندە عانا ورىندالادى“. جارتى جىلدان بەرگى ىندەتپەن شايقاستىڭ تاجىريبەسى بىزگە مىنانى ۇعىندىردى: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ پاتوگەندىك مەحانيزمى كۇردەلى، جاسىرىنعىشتىق سيپاتى كۇشتى. قالتارىس بۇرىش، قاعىس اۋماق بولسا ءبىتتى، ول بايقاتپاي ءونىپ - ءوربيدى؛ قايسى بۋىن قاتاڭ يگەرىلمەسە، ول ورايدان پايدالانىپ تاراپ كەتەدى. وسىنداي ەرەكشە اككى ”ادامزاتتىڭ ورتاق جاۋى“ الدىندا، ءتۇرلى قيىنشىلىقتار مەن حاۋىپ - قاتەرلەردى اۋىرىراق مەجەلەپ، ساڭىلاۋلى ماسەلەلەردى اناعۇرلىم ەرتەرەك بايقاپ، شەشۋ شارالارىن اناعۇرلىم تولىق دايىنداعاندا عانا، ىندەتتىڭ تارالۋ ارناسىن ءۇزىپ، ىندەتتىڭ تارالۋىن، ءورشۋىن تەجەۋگە بولادى.
ەپيدەميولوگيالىق تەكسەرۋ جۇرگىزۋدەن ناۋقاستاردى بار كۇشپەن قۇتقارۋ - ەمدەۋگە دەيىن، مىزعىماس تاباندىلىقپەن ىشتە تارالۋدان ساقتانۋدان سىرتتان كىرۋدەن ساقتانۋعا قاجىماي - تالماي تاباندى بولۋعا دەيىن، تەكسەرۋ - دالەلدەۋ، تەمپەراتۋرا ولشەۋ، كودتىق تەكسەرۋ، تىركەۋ سياقتى قىزمەتتەردى ىشكەرىلەي، ەگجەي - تەگجەيلى ويداعىداي ىستەۋدەن الەۋمەتتىك قيمىل ورىندارىنا مۇقيات زارارسىزداندىرۋ، تازالاۋ جۇرگىزۋگە دەيىن... تەك ءار سالا، ءار بۋىن ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاپ، ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن ادا ەتكەندە عانا، ىندەتتەن ساقتانۋدىڭ، ىندەتكە قارسى اتتانۋدىڭ قۇرىش قورعانىن مىقتاپ سوعۋعا بولادى.
ۋاقىتپەن جارىسىپ، ۆيرۋسپەن شايقاسۋدامىز، جاۋاپكەرشىلىگىمىز اۋىر، اعاتتىق جىبەرۋىمىزگە بولمايدى. سەنىمدى بەكەمدەپ، عىلمي ساقتانىپ - تىزگىندەپ، دالمە - ءدال شارا قولدانىپ، ءتىپتى دە قاتاڭ بولىپ، ءتىپتى دە ەگجەي - تەگجەيلى، ءتىپتى دە ناقتى بولىپ، ۆيرۋسقا وراي بەرمەي، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ توسقاۋىل شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە باتىل قول جەتكىزەيىك.
(”لەپتى لەبىزگە“ ماقالا جولداۋ حات ساندىعى: xjrbplb@126.com)
