ناۋقاستاردى بار كۇشپەن قۇتقارىپ - ەمدەپ، باعانى ورنىقتىرۋدى، قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ويداعىداي ىستەۋ كەرەك
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى لي چۇنشيا، جاۋ چۇنحۋا 7 - ايدىڭ 18 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. 7 - ايدىڭ 18 - كۇنى تۇستەن كەيىن اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەتتىڭ اقپارات كەڭسەسى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن اشىپ، ءۇرىمجى قالاسىنىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىنىڭ جالپى احۋالىن حابارلاندىردى. ساناققا نەگىزدەلگەندە، 7 - ايدىڭ 15 - كۇنى ساعات 0دەن 7 - ايدىڭ 18 - كۇنى ساعات 12گە دەيىن شينجياڭدا (بيڭتۋاندى قامتيدى) قازىر دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستان 17 ناۋقاس، اۋرۋ بەلگىسى جوق 23 جۇعىمدالۋشى بار، بارلىعى ءۇرىمجى قالاسىنداعى ناۋقاستار.
ىندەت تۋىلعاننان كەيىن، ءۇرىمجى قالاسى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ اتتانىسقا كەلۋ دايىندىق جوباسىن دەرەۋ ىسكە قوسىپ، ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستارعا قاتاڭ ەپيدەميولوگيالىق تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، ولارمەن تىعىز جاناسقاندارعا جالپى بەتتىك ءبىر - بىرلەپ اداقتاپ تەكسەرۋ جۇرگىزىپ ءارى اۋاشالاپ مەديتسينالىق باقىلاۋ شاراسىن تياناقتاندىرىپ، ءتۇيىندى ورىندارعا جالپى بەتتىك زارارسىزداندىرۋ جاسادى. ەپيدەميولوگيالىق تەكسەرۋ جانە تاجىريبەحانادا ولشەۋ - تەكسەرۋ ناتيجەسىن جيناقتاعاندا، وسى رەتكى ىندەت، باستىسى، ءبىر رەتكى شوعىرلى باس قوسۋ سيپاتتى قيمىلمەن قاتىستى بولعان، ناۋقاستاردىڭ بارلىعى ادەتتەگى جانە جەڭىل ناۋقاستار.
رايونىمىز حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋعا، ءومىردى بارىنەن جوعارى قويۋعا تاباندى بولىپ، ناۋقاستاردى بار كۇشپەن قۇتقارىپ ەمدەدى. كەمەلدى ەمدەۋ، قۇتقارۋ اينالىم مەحانيزمىن ورناتىپ، ”كۇشتى شوعىرلاندىرۋ، مامانداردى شوعىرلاندىرۋ، بايلىقتى شوعىرلاندىرۋ، قۇتقارۋ - ەمدەۋدى شوعىرلاندىرۋ“ پرينسيبى بويىنشا دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستاردى، اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشىلاردى بەلگىلەنگەن شيپاحانالارعا شوعىرلاندىرىپ، ”ءبىر ادامعا ءبىر شارا“ سىندى دياگنوزداۋ - ەمدەۋ قولدانىپ، جۇڭگوشا - باتىسشا شيپاگەرلىك ۇشتاستىرىلعان ءتاسىلدى قولدانىپ، زەر سالا قۇتقارۋ - ەمدەۋ جۇرگىزدى. قازىر بارلىق ناۋقاستاردىڭ اۋرۋ جاعدايى ورنىقتى، بىردە - ءبىر ناۋقاس سالماقتى اۋرۋعا اينالعان جوق.
ىندەتتەن دالمە - ءدال ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جاقسى ىستەۋ ءۇشىن، ءۇرىمجى قالاسى ”تەكسەرۋگە تيىستىلەردى مۇمكىندىگىنشە تەكسەرۋ، تەكسەرتۋدى قالايتىنداردى مۇمكىندىگىنشە تەكسەرۋ“ پرينسيبى بويىنشا، 2 كەزەڭ بويىنشا بۇكىل قالا كولەمىندە توپقا ءبولىپ، تارتىپپەن نۋكلەين قىشقىلىن تەگىن تەكسەرۋ - ولشەۋ قىزمەتىن ورىستەتەدى. 1 - كەزەڭ 7 - ايدىڭ 17 - كۇنىنەن باستالىپ، دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستار، كۇماندى ناۋقاستار، اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشىلار، تىعىز جاناسۋشىلار، قىزۋى ورلەگەن ناۋقاستار سياقتى ءتۇيىندى شوعىرلارعا الەۋمەتتىك اۋماقتا نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ - ولشەۋ جۇرگىزىپ، ءتۇيىندى شوعىرلار تۇرعان الەۋمەتتىك اۋماقتا ％100 تەكسەرۋ - ولشەۋ جۇرگىزۋ نىساناسىن ورىندايدى. 2 - كەزەڭدە باسقا الەۋمەتتىك اۋماقتارعا جانە اۆتونوميالى رايون، قالا دارەجەلى ورگانداردىڭ، كاسىپورىنداردىڭ، ءىسورىنداردىڭ قىزمەتكەرلەرىنە نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ جۇرگىزەدى. وسى رەتكى نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ - ولشەۋ قىزمەتىن ءۇرىمجى قالاسىنا قاراستى جەرلەردەگى (بيڭتۋاندى، ارميانى قامتىمايدى) نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ - ولشەۋ قابىلەتى بار 25 قۇرىلىم ۇستىنە الادى. ءۇرىمجى قالاسىنىڭ نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ - ولشەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ ءۇشىن، جۋىردا مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتى 10 ولكەدەن، قالادان نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرەتىن - ولشەيتىن 200دەن استام ادامدىق 10 ەمدەۋ اترەتىن ۇيىمداستىرىپ، نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ - ولشەۋ قىزمەتىن ورىستەتۋگە ۇرىمجىگە جىبەردى.
ىندەت كەزىندە باعانى ورنىقتىرۋ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ قالىڭ قالا تۇرعىندارىنىڭ ”استىعىنا“، ”كوجە - قاتىعىنا“ سايادى. ءۇرىمجى قالالىق ساۋدا مەكەمەسىنىڭ (استىق مەكەمەسى) باستىعى يان جۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: ءۇرىمجى قالاسى تۇرمىستىق قاجەتتى بۇيىمدارمەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋدى كوتەرتىپ بەرۋ قىزمەتى مەحانيزمىن دەر كەزىندە ىسكە قوسىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاردىڭ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاردىڭ كوكونىستەردى، قوسىمشا ازىق - تۇلىكتەردى تىكە ساتۋ تۇيىندەرى جانە شاعىن اۋماقتاعى ەرەن بازارلار، شاعىن دۇكەندەر، شاعىن كوكونىس دۇكەندەرى، قولايلى دۇكەندەر سياقتىلاردى تىرەك ەتىپ، شوعىرلى جەتكىزۋ، ەرەكشە جەتكىزۋ تاسىلدەرى ارقىلى شاعىن اۋماق تۇرعىندارىن جەتكىلىكتى كوكونىس، استىق، ەت، جۇمىرتقا، ءسۇت سياقتى ماڭىزدى تۇرمىستىق قاجەتتى بۇيىمدارمەن قامداپ، تۇرعىنداردىڭ نەگىزگى تۇرمىسىنا كەپىلدىك ەتتى.
يان جۇننىڭ تانىستىرۋىنشا، ءۇرىمجى قالالىق ساۋدا مەكەمەسى (استىق مەكەمەسى) بۇكىل قالاداعى ماڭىزدى تاۋار بازارلارىنىڭ قامداۋ - سۇرانىسى مەن باعا وزگەرىسىن ءجىتى باقىلاپ، بازارعا تالداۋ جۇرگىزۋدى، تۇجىرىم جاساۋدى كۇشەيتىپ، ەتپەن، كوكونىسپەن، استىقپەن، مايمەن قامداۋدا ءبىرشاما زور تولقۋ تۋىلۋىنىڭ الدىن الۋدى ءتۇيىن ەتىپ، لايىقتى كەزىندە استىق، ماي، ەت، كوكونىس شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ زاپاسىن تاراتۋ قىزمەتىن ىسكە قوسادى ەكەن. ”قازىر ءۇرىمجى بازارلارىنداعى تاۋار ءتۇرى مول، باعا ورنىقتى، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ زاپاس قورى تولىق، بازارداعى قامداۋدى قاناعاتتاندىرا الادى “، - دەدى يان جۇن.
