شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى گى يوۋجۇن، جاۋ چۇنحۋا، ۋاڭ جىن، جاڭ اۋ، لۇي يحان
6 - ايدىڭ 23 - كۇنى تاڭ ساز بەرە، قۇستار التاي قالاسى قىزىلتاس قالاشىعى دولاتى قىستاعىنداعى ءۇي - ءۇيدىڭ الدى - ارتىندا سايراي جونەلدى.
قىستاق تۇرعىنى ءلاززات يمانزادا ساۋىن سيىرعا جەم - سۋ بەرۋمەن ابىگەر، ال كۇيەۋى ءمۇسىرات باتتال ءسۇت پۋنكتىنە ءسۇت جەتكىزۋگە كەتتى. ”بويدا قايرات بولسا، نەنى ىستەسەك تە راحات!“، - دەدى ءلاززات.
ءسۇت كۇبىسى − قىستاق تۇرعىندارىنىڭ اقشا كۇبىسى
ءلاززات ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي، ءبىر ۇيدە 6 جان بار، بۇرىن، باستىسى، ەگىن سالۋمەن جانە ۇساق - تۇيەك جۇمىس ىستەۋمەن كۇنەلتىپ كەلگەن. 2 جىلدىڭ الدىندا ءلاززات ۇكىمەت تاراتقان كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە ارنالعان ءوسىمى قازىنادان كوتەرىلگەن قارىز اقشامەن 3 ساۋىن سيىر ساتىپ الادى، سودان باستاپ جاعدايلارى وڭالا باستايدى. بىلتىر سيىر باعۋعا قوسا ەگىن سالىپ جانە ۋاقىتشا جۇمىس ىستەپ، وتباسىلىق كىرىسى 80 مىڭ يۋاننان استى. بيىل باعىمداعى سيىرى 13 باسقا جەتتى.
”مۇنان دا جاقسى كۇندەر ءالى الدا، قايراتتانا ءتۇسۋىمىز كەرەك!“، - دەدى ءلاززات.
سول كۇنى ءسۇت پۋنكتىنە جەتكىزىلگەن ءسۇت كورشىلەس ساياتەرەك قىستاعىنداعى التاي قاناس ءسۇت كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ وڭدەۋ سەحىنا تاسىلدى.
”سەحىمىزداعى مىنا ءسۇت ساقتاۋ كۇبىلەرى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ اقشا ساقتاۋ كۇبىسى“، - دەدى وسى سەرىكتەستىكتىڭ اكىمشىلىك باس باقىلاۋشىسى ان لانلان وبرازدى تۇردە. ول بىلاي دەدى: كاسىپورىن جەرگىلىكتى ورىنداعى ساۋىن سيىر باعاتىن 800 نەشە وتباسىمەن تابىس - پايدانى ۇلاستىرۋ مەحانيزمىن ورناتتى، ءار جىلى كاسىپورىن 3300 توننا ءسۇت ساتىپ الادى، دولاتى قىستاعىن قامتىعان ساۋىن سيىر باعاتىن وتباسىلاردىڭ ءسۇت ساتۋدان تاباتىن جالپى كىرىسى 10 ميلليون يۋانعا جەتەدى.
قىستاققا تاياۋ ماڭدا قىزىلتاس قالاشىعى ەكولوگيالىق باعىمىشىلىق باقشاسى بار، وعان 2000 ساۋىن سيىر سيادى. دولاتى قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى مامىرجان ناعاشىباي بىلاي دەپ تانىستىردى: باعىمشىلىق باقشاسى قۇرىلعان سوڭ، قىستاقتاعى سيىر باعۋ شارت - جاعدايىن ازىرلەمەگەن، ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىلار كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا بەرىلگەن ساۋىن سيىرلاردى باعۋمەن تۇراقتى كىرىسكە يە بولدى.
ىقىلاس قويساڭ، ورىندالمايتىن ءىس بولمايدى
دولاتى قىستاعىندا 254 وتباسى، 860 ادام بار، 2017 - جىلى بۇل قىستاق كەدەي قىستاق قاتارىنان شەگىنگەن بولاتىن. ”كەدەيلىكتەن ارىلتۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋ باستان - اياق ءبىزدىڭ قىزمەتىمىزدىڭ ءتۇيىنى. سيىر باعۋ، كوكونىس ەگۋ، ساڭىراۋقۇلاق ەگۋ، شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشۋ، كىرىستى ارتتىرىپ باييمىن دەگەن وي بولسا، ىقىلاس قويساق، ورىندالمايتىن ءىس بولمايدى“، - دەدى التاي ايماقتىق پارتكوم بىرلىكساپ ءبولىمىنىڭ دولاتى قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي سۇن جينچاۋ.
2019 - جىلى قىزىلتاس قالاشىعى باستاماشى كاسىپورىندارعا سۇيەنىپ، دولاتى قىستاعىندا 6 ساڭىراۋقۇلاق قالتقىسىن سالدى. باستاماشى كاسىپورىندار ساڭىراۋقۇلاق تاياقشاسى، تەحنيكا، ونىمدەردى جيىپ الۋ ءبىر تۇلعالاندىرىلعان قىزمەت وتەۋمەن قامدادى، سونداي - اق تومەنگى شەكتى قامتاماسىز ەتە وتىرىپ پايدا ءبولۋ جانە جۇمىستانۋعا باۋراۋ ءتاسىلى ارقىلى كەدەي وتباسىلارىن كىرىستى ارتتىرۋعا جەتەكتەدى. بيىل تۇتاس قىستاق بويىنشا 17 شارۋا وتباسى ءوز اۋلالارىندا ساڭىراۋقۇلاق ەكتى. كەدەي شارۋا ايتبولات ءيۇسۇپ قازىرگى قىزمەتىنە ەرەكشە رازى: ”ءبىر ۇلكەن قالتقىنى 2 ادام باسقارامىز، ءار ايدا تۇراقتى ەڭبەكاقى الامىز، بوس ۋاقىتىمىزدا ۇيگە قايتىپ سيىر - قويلاردى باعامىز“.
قىستاق تۇرعىنى گۋ جيەلياڭنىڭ كوكونىس باقشاسىندا ايەلىمەن بىرگە باپتاپ وسىرگەن ءتۇرلى - ءتۇستى كوكونىستەر جايقالا ءوسىپ تۇر. كوكونىس اتىزىنىڭ ماڭىنا ول تاعى تاۋىق جانە ۇيرەك باعىپ وتىر. 2017 - جىلى گۋ جيەلياڭ ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ جەتەكتەۋىمەن اۋلاسىندا سىناق رەتىندە ءلالاگۇل ەگىپ، سول جىلدىڭ وزىندە 2000 يۋاننان استام اقشا تاپتى. بۇعان كوكونىس، تاۋىق، ۇيرەك جانە جۇمىرتقا سياقتىلاردى ساتۋدان تاپقانىن قوسقاندا، اۋلا شارۋاشىلىعىنىڭ كىرىسى 4000 نەشە يۋاننىڭ ۇستىندە بولدى. سۇن جينچاۋ تىلشىگە بىلاي دەدى: وسى بىرنەشە جىلدا دولاتى قىستاعى وتباسىلارىنا قاراي شارا قولدانىپ، كوكونىس كوشەتىن، اعاش قالامشاسىن جانە تاۋىق بالاپانىن بەرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كوكونىس ەگىپ، تاۋىق باعىپ، جەمىس اعاشىن ەگىپ، اۋلا شارۋاشىلىعىن دامىتىپ، كىرىس ارناسىن كەڭەيتۋىنە دەم بەردى.
كىرىستى ارتتىرىپ بايۋ جولىندا زىمىرادى
دولاتى قىستاعىندا حۇڭۋيبەكتىڭ شارۋالار شاتتىعى ساياجايى تۋرالى سۇراي قالساڭىز، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بىلمەيتىنى جوق.
دولاتى قىستاعىنان وڭتۇستىككە بەتتەگەندە، اراسان كورىنىس وڭىرىنە، قىزىلتاۋ شەكارا وتكەلىنە جەتۋگە بولادى، سولتۇستىككە قاراي جۇرسەڭىز، التاي قالاسىنا تىكە جەتەسىز. جاعراپيالىق ابزالدىلىققا سۇيەنە وتىرىپ، قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ مەن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ قولداۋىندا ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان حۇڭۋيبەك ءشارىپ شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشتى.
”بۇرىن شارت - جاعداي تومەن، ۇيگە ادام كەلگەنىن قالاماۋشى ەدىم؛ قازىر جاعداي جاقساردى، شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن دا اشىپ الدىم، قوناقتاردىڭ كەلۋىن قارسى الامىز!“، - دەدى حۇڭۋيبەك. بىلتىر حۇڭۋيبەكتىڭ وتباسىنداعىلار ساڭىراۋقۇلاق ەگۋ، ەگىن سالۋ، شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشۋ جانە كومبايندى جالعا بەرۋ ارقىلى وتباسى كىرىسىن 100 مىڭ يۋاننان اسىردى، ونىڭ ۇلگى بولىپ جەتەكتەۋىمەن بيىل قىستاقتاعى شارۋالار شاتتىعى ساياجايى 7گە جەتتى.
”قازىرگى دولاتى قىستاعىندا بوس جۇرەتىن ادام جوق، ەگىن سالا الاتىندار ەگىن سالىپ، مال باعا الاتىندار مال باعىپ، ساۋدامەن شۇعىلدانا الاتىندار ساۋدا ىستەۋدە، سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەي الاتىندار جۇمىس ىستەپ، كوپشىلىكتىڭ ءبارى كىرىستى ارتتىرىپ بايۋدىڭ جولىندا زىمىراۋدا“، - دەدى حۇڭۋيبەك.
بىلتىر دولاتى قىستاعىنىڭ جان باسىندىق ورتاشا كىرىسى 11 مىڭ 40 يۋان، مۇنىڭ ىشىندە ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان وتباسىلاردىڭ جان باسىندىق ورتاشا كىرىسى 8620 يۋان بولدى.
