تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ

يەيىلعان قىستاعى: مىڭ مۋلىق ءشول جەردى جەمىس باقشاسىنا اينالدىردى

شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى ءپاريزات ابدۇل، جيڭ بو، زوۋ ي، ان شىيۇي، يىن تۇڭيۋان

  شىلىڭگىر شىلدە، اقتاۋ اۋدانى ءپىلال اۋىلى يەيىلعان قىستاعىنداعى مىڭ مۋلىق جەمىس ورمانى بازاسىندا شاپتول، بارىن ورىگى بۇتاق باستارىندا سامسي ءوسىپ، ۇلكەندى - كىشىلى قاربىز جاپىراقتاردىڭ اراسىندا تومپيىپ كوزگە شالىنادى؛ ون نەشە ورمان باپتاۋشى شيراقى قيمىلداپ، بار زەيىن - زەردەسىمەن جەمىس اعاشتارىن شىرپىپ ءجۇر.

  بۇرىن قۇم - قيىرشىق ۇيتقىپ تۇراتىن جەر قازىر ماۋەلى باۋ - باققا اينالدى، يەيىلعان قىستاعى كەزىندەگى ءشول جەردى جەمىس - جيدەكتىڭ حوش ءيىسى اڭقىعان جەمىس ورمانى بازاسىنا اينالدىرىپ، مول جەمىس ارقىلى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق“ ۇستانىمىن ءتۇسىندىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋىنا، دوڭگەلەك داۋلەتكە جەتۋىنە قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.

ورىن تۇراقتاندىرۋ −

كەدەيلىكتەن ارىلۋ ءۇشىن قالاي ىستەۋ كەرەك

  يەيىلعان قىستاعىنىڭ جاراتىلىستىق شارت - جاعدايى ناشار، جەرى قۇنارسىز، جان باسىندىق ەگىستىك جەرى ءبىر مۋعا جەتپەيدى، ءشول دالا بۇكىل قىستاقتىڭ جالپى اۋدانىنىڭ %18.7ىن ۇستايدى. بۇكىل قىستاقتاعى 759 وتباسى، 3348 ادامنىڭ ىشىندە 2014 - جىلى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي 434 وتباسى، 2041 ادام، كەدەيلەسۋ مولشەرى %63.47كە جەتكەن بولاتىن.

  ”ءبىزدىڭ كەدەيلىكتەن ارىلعىمىز كەلەدى، ءبىراق نە ىستەۋدى، قالاي ىستەۋدى دە بىلمەيمىز“. بۇل اۆتونوميالى رايوندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ باس جەتەكشىسى، يەيىلعان قىستاعى قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي ادىل ءاليدىڭ العاش كەلگەن كەزىندە قىستاق تۇرعىندارىنىڭ اۋزىنان ەڭ كوپ ەستىگەن ءسوزى ەدى.

  قىزمەت اترەتى ىشكەرىلەي تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، حالىق تىلەگىن جيناپ، سول جەردىڭ ءىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، اقىرىندا بارىن ورىگىن، قىزىل الحوردى، شاپتولدى، ءىرى جەمىستى جيدەنى نەگىز ەتكەن ەرەكشە جەمىس ورمانى كاسىبىن بۇكىل قىستاقتىڭ جەتەكشى كاسىپ سالاسى ەتىپ دامىتۋدى تۇراقتاندىردى.

  قىستاقتا تۇرعان قىزمەت اترەتىنىڭ تالاي رەت سايكەستىرۋى مەن ءماسليحاتتاسۋىندا، ەڭ سوڭىندا 4000 مۋلىق ءشول جەردى قۇنارلاندىرىپ جەمىس ورمانى بازاسى ەتىپ قۇرىپ شىعۋعا تاڭدادى، الايدا مۇنى سول كەزدە بۇقارا تىم ءتۇسىنىپ كەتپەدى.

  ”ءشول جەرگە نە ەگۋگە بولادى، ويتكەنشە ءبىز ءۇشىن ءبىراز ساياسات جەتكىزىپ بەرىڭدەر“.

  ”بىردەمە ەككەن كۇننىڭ وزىندە سۋ جوق، ءبارىبىر وسپەيدى“.

  ...

  بۇقارانى كۇدىكتەن ارىلتۋ ءۇشىن، قىستاق شينجياڭ ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسى قاتارلى تاراۋلاردىڭ ماماندارىن تەحنيكالىق جەتەكشىلىك ەتۋگە ۇسىنىس ەتىپ، جەمىس ورمانى بازاسىنىڭ قۇرىلىس جوباسى مەن جەردى وڭاۋ جوباسىن جاساپ، سۋ يگىلىگى تاراۋلارىمەن سۋدان پايدالانۋ جوسپارىن اقىلداسىپ بەكىتتى.

  سونىمەن بىرگە، قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ وتباسىلارىن ارالاپ، ناركۇماندىققا تۇسىنىك بەرىپ، كوپشىلىكتىڭ سەنىمىن بەكەمدەدى.

باستاپ ىسكە كىرىستى −

تەر توگىپ بارلىعى اتتانىسقا كەلدى

  ”بۇرىن بۇل ارا جالپاق ءشول دالا بولاتىن، ەشقانداي قىلتاناق شىقپايتىن“. 6 - ايدىڭ 19 - كۇنى جەمىس اعاشتارىن شىرپىپ جۇرگەن بۇپاتيما اجى تىلشىگە: ”قاراشى، انا جول سياقتى بولاتىن“، - دەدى.

  ءتىلشى بۇپاتيما نۇسقاعان جاققا قاراپ ەدى، تاس جولدىڭ بەتى تولعان ۇساق قيىرشىق تاستار ەكەن. بايقاماساڭ، وندا جۇرگەندە قيىرشىق تاسقا ءسۇرىنىپ كەتۋىڭ وپ - وڭاي.

  قۇرىلىس باستاۋدان ىلگەرى توپىراققا تەكسەرۋ - ولشەۋ جۇرگىزۋ كەرەك، قىستاقتا تۇرعان قىزمەت اترەتى قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ، تۇرلىشە ورىنداردان ءبىر مەتردەن استام تەرەڭدىكتە شۇڭقىرلار قازىپ ەدى، تۇبىنە دەيىن قيىرشىق تاس بولىپ شىقتى.

  ”امالسىز قۇمدى ەكشەپ، توپىراق اۋىستىردىق“. ادىل بىلاي دەدى: ”قۇبا تۇزدەن قازىپ العان توپىراقتى تۇگەلدەي ادام كۇشىمەن ەلەپ، تاسىن ىلعاپ تاستادىق، قالعان توپىراققا جاڭادان تاسىپ كەلگەن توپىراقتى قوسىپ ارالاستىرىپ، جەردى سونىمەن قايتا تولتىردىق. جەمىس اعاشىنىڭ قاتارعا قوسىلۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، جاڭا توپىراق قاباتىنىڭ قالىڭدىعىن ءبىر مەتر شاماسىندا قالىڭداتتىق“.

  600 مىڭ تەكشە مەتر توپىراق اۋىستىرۋ، 2 جارىم جىلدان استام ۋاقىت جۇمساۋ ارقىلى قازىرگى جەمىس ورمانى بازاسى بارلىققا كەلدى.

  ”قىزمەت اترەتى ءبىزدى باستاپ كەسەك - كەسەك تاستاردى شىعارىپ، از - ازدان توپىراق تولتىرىپ، ءبىر ءتۇپ - ءبىر تۇپتەن اعاش ەكتى، جەمىس ورمانى بازاسىنا كوپشىلىكتىڭ جۇرەك قانى ءسىڭدى“، - دەدى قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى زۇنۇنجان ياسىن.

  جەمىس سامسي وسكەن اعاشقا قاراعان ادىلدىڭ بويىن تابىسقا جەتۋ سەزىمى بيلەدى. ”قۇرىلىس جۇرگىزۋ بارىسىندا، جول ورتادان توقتاتۋدى ويلاعامىن جوق، كوزىمنەن ءبىر تامشى جاس تا شىققان جوق دەسەم وتىرىك بولار ەدى. ءبىز ءتىسىمىزدى تىسىمىزگە باسىپ بارىنەن ءوتىپ كەتتىك“. ادىل تەبىرىنە بىلاي دەدى: ”ءبىزدىڭ باستاماشىلدىعىمىزدا قىستاق تۇرعىندارى دا بىرتىندەپ وزگەردى، ىستەگىسى كەلمەۋدەن وزگەرىپ سانالىلىقپەن ىستەيتىن، سالقىن ءسوز، كۇرەڭ قاباقتان وزگەرىپ، بىزگە ىرىقتىلىقپەن تاماق اكەلىپ بەرەتىن بولدى“.

  ادامدار كۇنگە كۇيىپ، تەرىسى تۇلەدى، قولدارىنا قاباتتاسىپ مۇيىزگەك شىعىپ، جولاقتانىپ جارىلدى، قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتىنىڭ“ باستاۋىندا، بۇكىل قىستاقتاعى ۇلكەن - كىشىنىڭ ءبارى تۇگەل اتتاندى، جەمىس ورمانى بازاسى اقىرى العاشقى قادامدا كولەم قالىپتاستىردى.

شاتتىققا شومدى −

ءتۇرلى كاسىپ سالاسى ءبىر - بىرىنە سۇيەندى

  ”مەن جەمىس ورمانى بازاسىنان 15 مۋ جەردىڭ شاپتولىن، 15 مۋ جەردىڭ بارىن ورىگىن كوتەرمەگە الدىم، تاعى دا ارالاستىرىپ ءبيداي مەن قاربىز ەكتىم، مەجەمەن بيىل كىرىسىم 20 مىڭ يۋان بولادى“. جەمىس ورمانى بازاسى بولعان سوڭ، ايىمسا تۇردى كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايىدى، ول شىن جۇرەگىنەن جارىلا قۋاندى.

  قازىر جەمىس ورمانى بازاسى 3000 مۋ جەرگە ءتۇرلى جەمىس اعاشىن ەگىپ، قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى %93كە جەتتى، قىستاق تۇرعىندارى ارالاستىرىپ ەككەن قاربىز، ءبيداي، جوڭىشقا سياقتى داقىلداردىڭ ءوسۋى دە كىسىنى قۋانتادى. بۇكىل قىستاقتا 68 ەگىنشى وتباسى جەمىس ورمانى بازاسىن كوتەرمەگە الدى، مۇنىڭ ىشىندە ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان 49 كەدەي شارۋا جەمىس ورمانى تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، 116 كەدەي وتباسىن تارتتى ءارى ورمان باقتاشىسى ەتىپ تاربيەلەپ شىعىپ، ”قىستاق كوللەكتيۆى كىرىسىنىڭ ارتۋىن، شارۋا وتباسىلاردىڭ كاسىبى بولۋىن، جۇمىسكەرلەردىڭ جۇمىس ارناسى بولۋىن“ جۇزەگە اسىردى.

  20 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان ”سۋ ءۇستى باقشاسى“ ەگىن شارۋاشىلىعى سەيىل - سەرۋەن نىسانى ەڭسە كوتەردى؛ توپىراق اۋىستىرۋدان بارلىققا كەلگەن كوپ مولشەردەگى شاعىل تاس ماتەريالدارى 2 شاعىل تاس ماتەريال زاۆودىن وسىندا ىرگە تەبۋگە باۋراپ، كەرەكسىز زاتتى ”تاماشا ماتەريالعا“ اينالدىردى؛ شاعىل تاس ماتەريال زاۆودى ەلەپ شىعارعان جاراقسىز توپىراق جانە دە ” سۋ ءۇستى باقشاسىنىڭ“ كورىنىس تاۋ قۇرىلىسىنا ىستەتىلىپ، كاسىپ سالالارىنىڭ ءبىر - بىرىنە سۇيەنۋىن، بايلىقتىڭ اينالمالى پايدالانىلۋىن جۇزەگە اسىردى.

  ەككەن ەدىم شىنار اعاش، سامۇرىق وعان كەلدى ۇشىپ. قىستاقتا ىركەس - تىركەس شوفەرلىك مەكتەپتەردىڭ جاتتىعۋ بازاسى، ۇن زاۆودى، اعاش ماتەريالدارىن وڭدەۋ زاۆودى، سويىسحانا، شاعىل تاس ماتەريالدار الاڭى سياقتى 15 شاعىن، ۇساق كاسىپورىن قۇرىلدى، سيىر فەرماسى، قالامشا جەتىلدىرۋ تاجىريبە بازاسى سياقتى 4 نىسان ءتۇيىلىسىپ تياناقتاندىرىلۋدا، مولشەرمەن 200 كەدەي وتباسىنىڭ سول جەردىڭ وزىندە، جاقىن ماڭدا جۇمىستانۋىن جۇزەگە اسىرىپ، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكاسى كىرىسىنىڭ ءبىر ميلليون 500 مىڭ يۋاننان استام ارتۋىن جەبەيدى.

  ”2019 - جىلى بۇكىل يايىلعان قىستاعى تۇگەلدەي كەدەي قىستاق قاتارىنان شەگىندى“. ادىل بىلاي دەدى: ”ءبىز الدا جەمىس ورمانى بازاسىن ۇزدىكسىز توڭىرەكتەي ەرەكشە، باسىم كاسىپ سالاسىن كۇش سالا دامىتىپ، بيىل ەگىنشىلەردىڭ جان باسىندىق تازا كىرىسىنىڭ 10 مىڭ يۋاننان ارتۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، بۇقارانىڭ كىرىستى ورنىقتى ارتتىرۋىنا، ۇزدىكسىز ارتتىرۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز“.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى