− رايونىمىزدىڭ استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتكەندىگى جونىندەگى شولۋ (3)
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ءپاريزات ابدۇل
7 - ايدىڭ 16 - كۇنى ەگىنشىلەر ءبيداي وتكىزۋدە. كۇشار قالاسى جيىنى 10 جازدىق استىق ساتىپ الۋ ءتۇيىنىن قۇرىپ، ەگىنشىلەردىڭ جازدىق استىق ساتۋىن بار كۇشپەن قامتاماسىز ەتتى.nسۋرەتتى نياز راحمان تۇسىرگەن
قازىر جازعى استىقتى ساتىپ الۋدىڭ قاربالاس ماۋسىمى، نەشە اي بويى قاجىرلى ەڭبەك ەتكەن ەگىنشىلەردىڭ مول ءونىم الاتىن كەزى.
استىقتى جيىپ الۋ، ساقتاۋ ەگىنشىلەردىڭ مۇددەسىنە سايادى، اسىرەسە، استىق حاۋىپسىزدىگى كەلەلى جاعدايىنا سايادى. بيىل − شينجياڭنىڭ ءبيدايدى جيىپ الۋ، ساقتاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن اتقارعاندىعىنىڭ ءۇشىنشى جىلى، رايونىمىزدىڭ تاڭداۋلى ساپالى ءبيدايى بازاردا جاقسى باعالانىپ، ساتىپ الۋ باعاسى كورنەكتى ءوسىپ، ەگىنشىلەردىڭ الاتىن پايداسى جوعارىلاپ، ءبيدايدى جيىپ الۋ، ساقتاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىنىڭ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى.
قازىر اۆتونوميالى رايوننىڭ جازعى استىقتى ساتىپ الۋ قىزمەتى ورنىقتى، ءتارتىپتى تۇردە جۇرىلۋدە. 8 - ايدىڭ 2 - كۇنىنە دەيىن جالپى ءبىر ميلليون 947 مىڭ توننا ءبيداي ساتىپ الىنىپ، بىلتىرعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 260 مىڭ توننا ارتىپ، قارقىنى بۇرىنعى جىلدارداعىدان كورنەكتى تەزدەدى.
ساپاسى دا، باعاسى دا جاقسى بولدى، جيىپ الۋ، ساقتاۋ مەحانيزمى يكەمدى بولدى
”ءدانى ۇلكەن دە تولىق، وتە جاقسى!“، - دەدى 8 - ايدىڭ 3 - كۇنى تاڭەرتەڭ قىرماندا ءبيدايدى كولىككە تيەپ جاتقان شونجى اۋدانى شيبيۋان قالاشىعى شوتۇن قىستاعىنداعى ەگىنشى مىڭ چيانشين قۋانىشى قوينىنا سيماي.
مىڭ چيانشين جەرگىلىكتى ورىنداعى تانىمالى ەگىنشى، بيىل 5000 مۋ جەرگە ءبيداي ەككەن.
”قازىر ءبيداي ەگۋ بۇرىنعىعا ۇقسامايدى، ساپاسى جاقسى بولسا، باعاسى دا جاقسى بولادى، جۇرتتىڭ سەنىمى دە ارتادى“. ەگىمشىلىك تاجىريبەسى مول مىڭ چيانشيننىڭ استىق ءوندىرىسى جونىندەگى اسەرى وتە كوپ.
”بيىل ەككەن شيندۇڭ 22 - ءنومىرلى ءبيداي ورىلىپ بولدى، نەگىزىنەن بارلىعى 1 - سورتتاعى ءبيداي. مۋ باسىندىق ورتاشا ءتۇسىمى 650 كيلوگرام، بىلتىرعىدان 100 كيلوگرام جوعارى بولدى“. مىڭ چيانشين بىلاي دەدى: بيىل ءبيدايدىڭ ءتۇسىمى جوعارى، ساپاسى جاقسى، بازار جاعدايى دا جاقسى، شيندۇڭ 22 - ءنومىرلى ءبيدايىنىڭ ءار كيلوگرامىنىڭ ساتىپ الۋ باعاسى بىلتىرعىدان 0.1 يۋان جوعارى بولدى، تۇسەتىن پايدا دا، ءسوز جوق، بىلتىرعىدان جاقسى بولادى.
مىڭ چيانشين سياقتى رايونىمىزدا اناعۇرلىم كوپ ەگىنشىلەر اۆتونوميالى رايوننىڭ ءبيدايدى جيىپ الۋ - ساقتاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىنىڭ پايداسىنان يگىلىكتەنۋدە.
2018 - جىلى شينجياڭدا ءبيدايدى جيىپ الۋ - ساقتاۋدا 2004 - جىلدان بەرگى وندىرىسكە دەم بەرۋدى جەتەكشى ەتكەن ”ۇكىمەت باعا بەلگىلەۋ، اشىق ساتىپ الۋ، اشىق تىكە قوسىمشا قاراجات بەرۋ“ سىندى ءبيدايدى جيىپ الۋ - ساقتاۋ ساياساتى توقتاتىلىپ، بازاردى جەتەكشى ەتكەن جاڭا مەحانيزم ورناتىلدى.
رەفورما ارقىلى رايونىمىز ساپانى جوعارىلاتىپ ونىمدىلىكتى ارتتىرۋدى جەتەكشى ەتكەن رايون جاعدايىنا، استىق جاعدايىنا ۇيلەسەتىن ءبيدايدى بازارلاندىرىپ جيىپ الۋ - ساقتاۋ جاڭا مەحانيزمىن ورناتىپ، ”ساپاسى جاقسىلارىن جاقسى باعامەن ساتىپ الۋدى“ ايگىلەپ، قالىڭ ەگىنشىلەردىڭ ساپالى ءبيداي ەگۋ بەلسەندىلىگىن قاۋلاتىپ، استىقتىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋگە ىشكى قوزعاۋشى كۇش ازىرلەدى.
ءتىلشىنىڭ اۆتونوميالى رايوندىق استىق جانە زاتتىق ماتەريالدار زاپاس ساقتاۋ مەكەمەسىنەن ۇعىسۋىنشا، 2020 - جىلى بۇكىل شينجياڭدا ءبيدايدىڭ ءار كيلوگرامىنىڭ ورتاشا ساتىپ الۋ باعاسى 47. 2 يۋانعا جەتىپ، بىلتىرعىدان كيلوگرامى 0.04 يۋان ارتقان، ءبىرىنشى دارەجەلى ساپالى ءبيدايدىڭ ءار كيلوگرامىنىڭ ساتىپ الۋ باعاسى 7. 2 − 8. 2 يۋان بولىپ، بىلتىرعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن كيلوگرامى شامامەن 0.1 يۋان جوعارىلاعان، ءبيداي ساپاسى جاقسى بولسا، باعاسى دا جوعارى بولۋ بەتالىسى كورنەكتى بولعان.
بولاشاقتا رايونىمىز ۇكىمەت جەتەكشىلىك ەتەتىن، باعانى بازار بەلگىلەيتىن، كوپ نەگىزدى تۇلعالار ساتىپ الاتىن، ساپاسى جاقسى بولسا باعاسى جوعارى بولاتىن، ساپالى ءبيدايعا ايتارلىقتاي قوسىمشا قاراجات بەرەتىن، توتەنشە جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا ساتىپ الاتىن بازارلانعان ساتىپ الۋ ساياساتىن ۇزدىكسىز اتقارادى، ءبيدايدى ساتىپ الۋ باعاسىن ساتىپ الۋشى كاسىپورىندار بازار جاعدايى بويىنشا ساپاسىنا قاراپ وزدەرى بەلگىلەيدى.
كوپ نەگىزدى تۇلعالار باسەكەلەسەتىن ارنا قالىپتاستىردى
قازىر رايونىمىزدا جازعى استىق ساتىپ الۋ قىزمەتى ەڭ قاۋىرت كەزگە ءوتتى. بۇرىن جازعى استىقتى تەك مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار عانا ساتىپ الاتىن، ءبيدايدى جيىپ الۋ - ساقتاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىنان كەيىن، مەملەكەت مەنشىگىندەگى استىق كاسىپورىندارى، جەكەلەر باسقارۋىنداعى كاسىپورىندار، استىق دەلدالدارى سياقتى كوپ نەگىزدى بازار تۇلعالارىنىڭ بارلىعى ءبيداي ساتىپ الۋ بۋىنىنا ات سالىسىپ، استىق جيىپ الۋ - ساقتاۋدا كوپ نەگىزدى بازار تۇلعالارى ءبىر ساحنادا باسەكەلەسۋ ارناسى قالىپتاستى.
شينجياڭ شىڭكاڭ استىق - ماي شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءار كۇنگى ساتىپ الۋ مولشەرى 1500 توننانىڭ ۇستىندە، ءبىر كۇنگى 3 ميلليون يۋاننان استام استىق ساتىپ الۋ قارجىسى − كاسىپورىننىڭ جازعى استىقتى ءساتتى ساتىپ الۋىنىڭ كەپىلى.
”بۇرىن تەك مەملەكەت مەنشىگىندەگى استىق كاسىپورىندارى عانا ساتىپ الاتىن دا، استىق قامباسى جەتىسپەي، ساتىپ الۋ ۋاقىتى ۇزارىپ كەتەتىن، شارۋالاردىڭ ’شاعىن ءتورت دوڭگەلەكتى تراكتورمەن‘ كەلىپ كەزەككە تۇرىپ استىق ساتىپ بەرۋ جايتتەرى ۇنەمى كورىلەتىن“، - دەدى شينجياڭ شينتيانجۇن ۇن شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى جاڭ ۋي، - ”قازىر كوپ نەگىزدى تۇلعالار بازارعا كەلىپ ءبيداي ساتىپ الاتىن بولدى، ءبىزدىڭ مانەرلەۋشى كاسىپورنىمىز جونىنەن العاندا، ساتىپ الۋ بۋىنى ازايىپ، كاسىپورىننىڭ وزىندىك قۇنى تومەندەدى، سونىمەن بىرگە ساپانى تۋ باستان مەڭگەرۋگە بولاتىن بولدى“.
جاڭ ۋي بىلاي دەپ قارادى: رەفورمانىڭ ەڭ ۇلكەن پايداسى − ەگىنشىلەردىڭ ساپالى ءبيداي سورتىن ەگۋ بەلسەندىلىگىن جوعارىلاتتى، سونداي - اق ءبيداي شارۋشىلىعىنىڭ ۇتىمدى دامۋىن جەبەدى. ول بىلاي دەدى: كاسىپورىن تاپسىرىستىق ەگىن شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا كۇش سالىپ، شارۋالاردى كاسىپورىننىڭ ساپا ولشەمى جۇيەسى بويىنشا قاجەتتى ساپالى ءبيداي وندىرۋگە جەتەكتەيدى. ساپاسى جاقسى بولسا جوعارى باعامەن ساتىپ الۋ ارقىلى ەگىنشىلەردىڭ استىق ەگۋ بەلسەندىلىگىن جوعارىلاتىپ، كاسىپورىننىڭ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى.
قازىرگى تاڭدا شارۋالاردىڭ بازار تانىمى ۇزدىكسىز كۇشەيدى − بازار قاجەتىنە قاراي استىق ءوندىرىسىن ورنالاستىرىپ، ساپالى استىق ەگۋ ارقىلى اناعۇرلىم جاقسى پايداعا يە بولدى.
ءبيدايدى جيپ الۋ - ساقتاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىنان بەرى، بازار فاكتورلارى كۇشەيتىلىپ، كاسىپورىنداردىڭ كومەسكى كۇشى قاۋلاتىلىپ، استىق بازارى جاندانىپ، 1 -، 2 -، 3 - كاسىپ سالالارىنىڭ توعىسا دامۋىن جەبەدى.
8 - ايدىڭ 2 - كۇنىنە دەيىن، جەرگىلىكتى مەملەكەت مەنشىگىندەگى استىق ساتىپ الۋ - ساتۋ كاسىپورىندارى ءبىر ميلليون 345 مىڭ توننا ءبيداي ساتىپ الدى، جۇڭگو زاپاس استىق ساقتاۋ توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنە قاراستى كاسىپورىندار 208 مىڭ توننا ءبيداي ساتىپ الدى، كولەمنەن جوعارى مانەرلەۋ كاسىپورىندارى 264 مىڭ توننا ءبيداي ساتىپ الدى. وڭتۇستىك شينجياڭدا جالپى 967 مىڭ توننا ءبيداي ساتىپ الىنىپ، بىلتىرعىدان 301 مىڭ توننا ارتتى.
”التىنى ورنىقتىرۋ“ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋ، ”التىنى قامتاماسىز ەتۋ“ مىندەتىن تياناقتاندىرۋ، ەگىنشىلەردىڭ مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن، رايونىمىز استىق ساتىپ الۋدا مەملەكەت مەنشىگىندەگى استىق ساتىپ الۋ - ساتۋ كاسىپورىندارىنىڭ ساتىپ الۋ ساياساتىن باستاماشىلدىقپەن اتقارۋ، ساتىپ الۋعا جەتەكشىلىك ەتۋ، باعا قالىپتاستىرۋ جانە قامداۋدى قامتاماسىزداندىرىپ، باعانى ورنىقتىرۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىردى، سونىمەن بىرگە ءبيداي ۇنىن مانەرلەۋ كاسىپورىندارى سياقتى كوپ نەگىزدى تۇلعالاردى بازارعا كىرىپ ساتىپ الۋعا شابىتتاندىرىپ، استىق بازارىنىڭ ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتىپ، ءتيىمدى باسەكە قالىپتاستىرىپ، ساپاسى جاقسى بولسا، باعا دا جوعارى بولاتىن ساياساتتىق قولداۋ ازىرلەدى.
شىن پەيىلمەن قىزمەت وتەدى، شارۋالار يگىلىككە كەنەلدى
جازعى استىق ساتىپ الۋدى ويداعىداي يگەرۋ ەگىنشىلەردىڭ ءتول مۇددەسىنە سايادى.
7 - ايدىڭ 31 - كۇنى قۇلجا اۋدانى جەليۇز قالاشىعى ياكەن ءمالىسى قىستاعىنداعى ەگىنشى ابىلەكىم قۇربان: ”قازىر استىق پۋنكتتەرىنىڭ قىزمەت ونىمدىلىگى جوعارى، استىق ساتىپ بەرۋدە كەزەككە تۇرمايمىز، باعانى ارزانداتپايدى، اق تالون بەرمەيدى، ءبىز ناقتى يگىلىككە كەنەلدىك“، - دەدى قۋانىشپەن.
ىلە مەملەكەت استىعىن زاپاس ساقتاۋ قامباسى ۇلگى الۋ، سۋ قۇرامىن ولشەۋ، تارازىلاۋ، ءتۇسىرۋ، اقشا تولەۋدەن كەپتىرۋ، قامباعا ەنگىزۋگە دەيىنگى ءار بۋىندا باسقارۋدى كۇشەيتىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ ات سالىسۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، قامباعا كىرگىزۋدى زەردەلى باقىلاپ - باسقارىپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ جازعى استىق ساتىپ الۋ ساياساتىن قاتاڭ اتقارىپ، حالىققا قولايلى قىزمەت وتەۋ شارالارىن بەلگىلەپ، استىق ساتىپ بەرۋشى ەگىنشىلەردىڭ استىقتى اشىق، كوڭىلدى ساتىپ بەرۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
كونەءشار اۋداندىق استىق جيىپ الۋ - ساقتاۋ سەرىكتەستىگىنىڭ ورتالىق استىق قامباسىندا استىق ساتىپ بەرۋ ءۇشىن كەلگەن سايباق اۋىلى كۇپسىڭى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى كانجە قۇربان 2000 كيلوگرام ءبيدايىن نەبارى 2 ساعاتتا ساتىپ بولدى. ”بۇگىن 4700 يۋان اقشا الدىم، بۇدان سىرت، ۇكىمەتتىڭ ءار مۋعا بەرەتىن 220 يۋان قوسىمشا قاراجاتى بار. كەلەر جىلى تاعى دا ءبيداي ەگەمىن“، - دەدى ول.
كونەءشار اۋداندىق استىق جيىپ الۋ - ساقتاۋ سەرىكتەستىگى تۇتاس اۋداندا 11 ساتىپ الۋ ساقتاۋ ءتۇيىنىن قۇردى، 29 قامبا دايىندادى، بۇرىنعى استىق جيناۋ جابدىقتارى نەگىزىندە جاڭادان 8 ءبيداي تازالاۋ ماشيناسىن، 5 جەتكىزۋ ماشيناسىن اكەلىپ، استىق ساتىپ بەرگەن ەگىنشىلەردىڭ استىقتى دەر كەزىندە، حاۋىپسىز، ءتارتىپتى تۇردە ساتىپ بەرۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى. ەگىنشىلەردىڭ استىق ساتىپ بەرۋىنە قولايلىلىق تۋدىرۋ ءۇشىن، حالىققا قولايلى قىزمەت وتەۋ اۋماعىن قۇردى ءارى ەگىنشىلەرگە نان، قاربىز، سۋ سياقتىلاردى تەگىن بەردى.
جاقسى ساياسات بولعاندا عانا جاقسى ناتيجە بولادى. رەفورما ارقىلى رايونىمىزداعى ءتۇرلى بازار تۇلعالارىنىڭ ەگىنشىلەرگە قىزمەت وتەۋ تانىمى كورنەكتى كۇشەيىپ، استىق ساتىپ بەرۋشى ەگىنشىلەردىڭ شاعىم ايتۋى بارىنشا ازايدى، رازىلىعى بارىنشا ارتتى.
ءتىلشىنىڭ اۆتونوميالى رايوندىق استىق جانە زاتتىق ماتەريالدار زاپاس ساقتاۋ مەكەمەسىنەن ۇعىسۋىنشا، استىق ساتىپ بەرۋشى ەگىنشىلەردىڭ سارپالداڭ بولۋىن، كەزەك كۇتۋىن ازايتۋ، ساتىپ بەرگەن استىعىنىڭ اقشاسىن قولىنا دەرەۋ تيگىزۋ ءۇشىن، رايونىمىز باقىلاۋ - تەكسەرۋ سەرپىنىن ارتتىرعان، جەر - جەر باعانى تاقتاعا شىعارۋعا، ولشەمدى داۋالعا جاپسىرىپ قويۋعا، ۇلگىنى تەكشەگە شىعارۋعا تاباندى بولعان. سونىمەن بىرگە، ساتىپ الۋدىڭ ۇيىمدىق فورماسىن اناعۇرلىم ساپالىلاندىرىپ، ۇيىنە بارىپ ساتىپ الۋعا الدىن الا ۋاعدالاسۋ، قاربالاس كەزگە سوقپاي استىق ساتىپ الۋ ارقىلى ساتىپ الۋ پۋنكت - تۇيىندەرى ساتىپ الۋ ۋاقىتىن ۇزارتىپ، ماشينالاسقان استىق ساتىپ الۋدى جاپپاي جولعا قويىپ، ەگىنشىلەردىڭ استىق ساتىپ بەرۋدەگى ەڭبەك كۇشەمەلىلىگىن جەڭىلدەتىپ، جازعى استىق ساتىپ الۋداعى ”ۇزىن - سونار كەزەككە تۇرۋ“، ”ءتۇن بويى كەزەككە تۇرۋ“ ماسەلەسىن شىن مانىندە شەشتى.
استىق جيىپ الۋ - ساقتاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىنىڭ ۇزدىكسىز تەرەڭدەۋىنە بايلانىستى، رايونىمىزدا جاڭاشا ەگىن شارۋاشىلىعى تيجارات تۇلعالارى قارىشتاپ دامىدى. يىڭسار اۋدانى وچا قالاشىعى قۇشقاشباق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى كامىل روزى 6.6 مۋ جەرىن قىستاقتىڭ جاڭا ءۇمىت ەگىمشىلىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە وتكىزىپ بەردى. ”سەلبەستىك كووپەراتيۆى ءبيداي سورتى، تۇقىم سەبۋ، اتىز باپتاۋ، ورۋ، ساتۋ سياقتىلاردىڭ بارلىعىن ءبىر تۇتاس ىستەيدى، كىرىس قامتاماسىز ەتىلەدى“، - دەيدى كامىل.
بۇگىندە جاڭا ءۇمىت ەگىمشىلىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى سياقتى ەگىن شارۋاشىلىعى قوعامدانعان قىزمەت وتەۋ ۇيىمدارى تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىنە كەڭ تارالعان. 2019 - جىلدىڭ اياعىنا دەيىن بۇكىل رايونداعى ەگىن شارۋاشىلىعى تاراۋلارى 27 مىڭ سەلبەستىك كووپەراتيۆىن، 903 وتباسىلىق ەگىس الاڭىن ساناققا الىپ، ارحيۆكە كىرگىزدى، وسى جاڭاشا ەگىن شارۋاشىلىعى تيجارات تۇلعالارى ۇيلەسىمدى كولەمدەگى تيجارات ارقىلى شاعىن شارۋا وتباسىلارىن وسى زامانعى ەگىن شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ارناسىنا ءتۇسىرىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، ەگىن شارۋاشىلىعىنىڭ باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتتى.
