تيانشان تورىنىڭ حابارى (سۋرەتىن ءتۇسىرىپ، حابارىن جازعان تىلشىلەر گو ليڭ، دوۋ شيڭجۇن، يىن تۇڭيۋان، جانات تولقىن). جۇكتى ايەل نەمەسە سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستار سياقتى ەرەكشە ادامدار بار وتباسىلار ءۇي ءىشىن زارارسىزداندىرۋدا نەلەرگە كوڭىل بولگەنى ٴجون؟ 8 - ايدىڭ 11 - كۇنى ساعات 17 دە اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەتتىڭ اقپارات كەڭسەسى ٴۇرىمجى قالاسىنىڭ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەت جاعدايى جانە ساقتانۋ ـ تىزگىندەۋ قىزمەتى جونىندەگى 25 ـ رەتكى اقپار جاريالاۋ ٴماجىلىسىن وتكىزدى. ٴۇرىمجى قالالىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋ- تىزگىندەۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى ۋىن گوشين بۇل جونىندە مىناداي ۇسىنىس بەردى.
ۋىن گوشين بىلاي دەپ تانىستىردى: تۇرلىشە وتباسىلاردىڭ ۇيدە جاتقاندا ءۇيدى زارارسىزداندىرۋ ءتاسىلى دە ۇقسامايدى. جۇعىمدالۋشى بايقالعان وتباسى جونىنەن ايتقاندا، ناۋقاس اۋىستىرىپ جونەلتىلگەننەن كەيىن، كاسىپتىك قىزمەتكەرلەر ناۋقاس تۇرعان ٴۇيدى تۇبەگەيلى زارارسىزداندىرادى؛ ۇيدە جاتىپ ىندەتتەن ساقتانعان اقاۋسىز وتباسى بولسا، باستىسى كۇندەلىكتى تازالىقتى جاقسى ىستەۋ نەگىزىندە، اپتاسىنا ٴبىر رەت ساقتىق سيپاتتى زارارسىزداندىرۋ جۇرگىزسە بولعانى. ۇيدە بولعانداعى كۇندەلىكتى زارارسىزداندىرۋ باستىسى قولدى تازا جۋۋ، ءۇي ءىشىنىڭ اۋاسىن الماستىرۋ، ىدىس - اياقتاردى زارارسىزداندىرۋ جانە ٴۇي جيھازدارىن زارارسىزداندىرۋ سىندى ٴتورت جاقتى قامتيدى. ال، جۇكتى ايەل، سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاس سياقتى ەرەكشە ادامدار بار وتباسىلارىنىڭ ءۇي ءىشىن زارارسىزداندىرۋىنا توقتالساق، نەگىزىنەن قولدى تازا جۋۋ، ءۇي ءىشىنىڭ اۋاسىن الماستىرۋ، ىدىس - اياقتاردى زارارسىزداندىرۋ جانە ٴۇي جيھازدارىن زارارسىزداندىرۋ نەگىز ەتىلەدى. زارارسىزداندىرعىشتى تاڭداۋعا جانە زارارسىزداندىرۋ تاسىلىنە نازار اۋدارسا بولعانى.
ءبىرىنشى، ءۇي ىشىندەگىلەر وتباسىنداعى جۇكتى ايەل، سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاس سياقتى ەرەكشە ادامداردا ىستەتۋگە بولمايتىن دارىلەر جانە رەاكسيا بەرەتىن زارارسىزداندىرعىش بار، جٶعىن انىق ءبىلۋى (مىسالى، سپيرتتىڭ، 84 زارارسىزداندىرعىشتىڭ ٴيىسى جاقپاۋ قاتارلىلار )، تيىم سالىنعان زارارسىزداندىرعىشتاردى ىستەتۋدەن اباي بولىپ، اۋرۋدىڭ قوزعالۋىنان ساقتانۋ كەرەك.
ەكىنشى، ەرەكشە ادامدار جەكە باسىندىق قورعانۋدى جاقسى ىستەپ، قولدى ۇنەمى تازا جۋۋى، كوبىرەك اۋا الماستىرۋى كەرەك.
ءۇشىنشى، ەرەكشە ادامدار ۇيدە جاتقاندا، ۇيلەرىن تازا ۇستاۋدى نەگىز ەتىپ، زارارسىزداندىرۋدى قوسىمشا ورىنعا قويۋى كەرەك. ءار كۇنى تازا سۋدا جۋىلعان جۋعىشپەنءۇي جيھازدارى، ايىرىپ - قوسقىش، ەسىك تۇتقاسى، سۋ شۇمەگى، الىستان مەڭگەرگىش قاتارلى ۇنەمى جاناساتىن زاتتاردى ءسۇرتىپ تۇرۋى ءارى اپتاسىنا ٴبىر رەت زارارسىزداندىرۋ ءتيىس. زارارسىزداندىرۋ جۇمىسىن ەڭ جاقسىسى دەنساۋلىعى جاقسى وتباسى مۇشەسى ىستەگەنى، ٴاربىر بولمەنى كەزەكپەن زارارسىزداندىرعان ءجون. الدىمەن ٴبىر بولمەنى زارارسىزداندىرىپ، جۇكتى ايەلدى نەمەسە سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستى زارارسىزداندىرىپ بولعان ۇيگە كىرگىزىپ دەمالدىرۋ، ونان سوڭ باسقا بولمەلەردى زارارسىزداندىرۋ كەرەك. ەگەر ەرەكشە ادامدار جالعىز تۇراتىن بولسا، زارارسىزداندىرعان كەزدە جەكەلىك قورعانۋدى جاقسى ىستەۋى ءتيىس، ماسەلەن، ۇزىن رازىڭكە قولقاپ كيۋ، ماسكى تارتۋ، شالعىش شالۋ، زارارسىزداندىرعىشتىڭ تىكەلەي تەرىمەن، كىلەگەي قابىعىمەن جاناسۋىنان نەمەسە كيىمدى بۇلدىرۋىنەن ساقتانۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، دەمىكپە، جۇرەك، مي قان تامىرى اۋرۋى بار ناۋقاستار كەيبىر شۇعىل قۇتقارۋ دارىلەرىن دايىنداپ، قاپەلىمدە قاجەت ەتكەندە ىستەتۋى كەرەك.
ۋىن گوشين بىلاي دەدى: ەرەكشە دارىپتەۋگە ءتيىستىسى-- ءۇيدى شەكتەن تىس زارارسىزداندىرۋدىڭ قاجەتى جوق، كەرىسىنشە ءۇي ءىشىنىڭ اۋاسىن لاستاۋى مۇمكىن، دەنساۋلىققا زياندى، سوندىقتان، كوپشىلىكتىڭ شەكتەن تىس زارارسىزداندىرماۋىن ٴۇمىت ەتەمىز.
