اراتۇرىك ونەركاسىپ باقشا رايونىنداعى شيڭشىڭ اشىق كومىر كەنىنىڭ كومىر قازۋ الاڭىندا تەك 4 جۇمىسشى جۇمىس ىستەۋدە (سۋرەت 7 - ايدىڭ 24 - كۇنى تۇسىرىلگەن). شينجياڭ جياڭنا كەن كاسىبى سەرىكتەستىگى 180 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ ەنگىزگەن، مەملەكەت بويىنشا تۇڭعىش دوڭگەلەك كۇرەكتى قازۋ ماشيناسىمەن كومىر قازۋ تەحنولوگياسى وبيەكتىسىن ەنگىزدى، جۇمىسشىلار كەن ۇڭگىرىندە جۇمىس ىستەمەي، 5G ينتەرنەتى ارقىلى قاشىقتان مەڭگەرەدى. سۋرەتتى شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ۋاڭ جىن تۇسىرگەن
”بيىل العاشقى جارتى جىلدا سەرىكتەستىگىمىزدىڭ وندىرگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىنىڭ ءتۇرى مەن سانى، جۇمىستانعانداردىڭ ادام سانى مەن قىزمەتكەرلەردىڭ ورتاشا كىرىسىن شەشۋ ءبارى ۇقساماعان دارەجەدە ارتتى. مۇنداي ناتيجەگە اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسى مەن جابدىق جاساۋ سالاسىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزدىك“، - دەدى 8 - ايدىڭ 12 - كۇنى شايار بوشىران زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى شەكتى سەرىكتەستىگى كادرلار ءبولىمىنىڭ ديرەكتورى ۋ يۇڭچىڭ.
جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ جانە ەكونوميكانىڭ قۇلدىراۋ قىسىمىنىڭ قاباتتاسقان ىقپالىندا رايونىمىزدا شايار بوشىران زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى شەكتى سەرىكتەستىگى سياقتى وسىنداي ۇتىمسىز جاعدايدا ىلگەرى باسقان كاسىپورىنداردىڭ قاتارى از ەمەس. الدىڭعى جارتى جىلدا بۇكىل رايونداعى 3246 كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ ارتقان قۇنى وتكەن جىلعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％6 ارتتى. 6 - ايداعى ارتۋ قارقىنى ％12.2كە جەتىپ، 2014 - جىلى 2 - ايدان بەرگى ءبىر ايداعى ەڭ جوعارى ارتۋ مولشەرى جارىققا شىقتى.
وسى ساندى مالىمەتتەر ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا رايونىمىزدىڭ باستان - اياق قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىن نەگىزگى جەلى ەتۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ سەرپىمدىلىگى مەن كومەسكى كۇشىن ۇزدىكسىز ارتتىرعاندىعىن كورسەتەدى.
”العاشقى قادامدى“ جاقسى باسىپ، ”قوسۋ جانە الۋ امالىن“ ويداعىداي قولداندى
”ءبىز قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانىڭ ’قوسۋ امالى‘ مەن ’الۋ امالىن‘ جاقسى ىستەۋگە قۇلشىندىق، ايتالىق، ’تۇرالاعان كاسىپورىنداردى‘ تازالاپ، مەشەۋ ءوندىرىس قۋاتىن كۇشىنەن قالدىرىپ، كاسىپورىننىڭ ەلەكتردەن پايدالانۋ وزىندىك قۇنىن تومەندەتتىك؛ ساپالى ونىمدەردىڭ ساتۋ ارناسىن كەڭەيتۋگە، بازار ءورىسىن اشۋعا قولداۋ كورسەتىپ، كاسىپورىنداردىڭ مۇڭ - مۇقتاجىن، قيىنشىلىعىن شەشۋگە، دامۋىنا، كۇشەيۋىنە كومەكتەستىك“، - دەدى اقسۋ ايماقتىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لي ۋاڭجۇن.
قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى ىلگەرىلەتۋ سىندى وسى نەگىزگى جەلىنى بويلاپ، اقسۋ ايماعى سوڭعى جىلداردان بەرى ەنەرگيا، حيميا ونەركاسىبى، توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك، اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ، ساۋدا - ساتتىق، زات اينالىمى، قۇرىلىس ماتەريالدارى مەتال قورىتۋ، ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسى سىندى ”التى ۇلكەن كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، ءداستۇرلى كاسىپ سالاسىنىڭ جاڭاشالانعان، ابزال كاسىپ سالاسىنىڭ شوعىرلانعان، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىنىڭ كولەمدەنگەن جاڭا رايىن جارىققا شىعاردى.
قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانىڭ ”قوسۋ جانە الۋ امالىندا“ الىنعانى تومەن دەڭگەيدەگى قامداۋ مەن ءونىمسىز قامداۋ، قوسىلعانى ىشكى قوزعاۋشى كۇش پەن دامۋداعى ومىرشەڭدىك كۇش. 2019 - جىلى رايونىمىز 300 مىڭ كيلوۆاتتان تومەن كومىر ەلەكتر اگراگاتىنان 596 مىڭ 500 كيلوۆاتىن جاپتى، تاۋار ۇيلەردىڭ ساتىلاتىن اۋدانى وتكەن جىلداعىدان ％6.5 تومەندەدى، كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ قارىز ارقالاپ تيجارات جۇرگىزۋىنىڭ سالىستىرماسى وتكەن جىلعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 0.1 پايىز تومەندەدى، كاسىپورىندارعا قىزمەت وتەۋ سيپاتىندىق اقى الۋىنا ساياتىن تۇرلەر وتكەن جىلعى 24 تۇردەن 13 تۇرگە ازايدى...
شينجياڭنىڭ ەنەرگيا جانە كەن بايلىعى مول ءارى وزىندىك وڭىرلىك ابزالدىلىعى بار. كاسىپ سالاسى قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدىڭ ”العاشقى قادامىن“ جاقسى باسۋدىڭ، قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمادا ”قوسۋ جانە الۋ امالىن“ ويداعىداي قولدانۋدىڭ ”ءۇشتى ازايتۋ، ءبىردى تومەندەتۋ، ءبىردى تولىقتاۋ“ مىندەتىن تياناقتاندىرۋ بارىسىنداعى ونىمدىلىگى كورنەكتى بولىپ قانا قالماستان، بازاردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتىپ، ىشكى قوزعاۋشى كۇشتى ارتتىرىپ، ىشكى سۇرانىستىڭ كومەسكى كۇشىن جارىققا شىعارىپ، حاۋىپ - قاتەرگە توتەپ بەرۋ قۋاتىن كۇشەيتىپ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى اينالىمى مەن اقاۋسىز دامۋىن جەبەدى.
كوپ جىلداردان بەرى، كومىر كاسىبى ۇزاق ۋاقىت ەكونوميكانىڭ قۇلدىراۋ قىسىمىنا ءدوپ كەلدى، ال قۇمىل قالاسى قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى نەگىزگى جەلى ەتۋگە تاباندى بولىپ، جاڭا، كونە قوزعاۋشى قۋاتتى اۋىستىرۋ، كاسىپ سالاسىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋ، دارەجەسىن ءوسىرۋ اياق الىسىن ۇزدىكسىز تەزدەتتى. ”14 - بەسجىلدىق“ كەزىندە قۇمىل قالاسى قازىرگى بار كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسى نەگىزىن تياناق ەتىپ، بايلىقتان ۋنيۆەرسالدى پايدالانۋ سالىستىرماسى مەن ەنەرگيا ونىمدىلىگىن اناعۇرلىم جوعارىلاتىپ، ”ساپاعا، دارەجەگە ايىرۋ، قازبا ەنەرگەتيكا مەن بيو ەنەرگەتيكانى ۇشتاستىرۋ، شوعىرلى بىرلەسپە ءوندىرىستىڭ“ ”كومىر - حيميا - ەلەكتر - جىلۋ“ ءبىر تۇلعالاندىرىلعان كومىردى تازا اشىپ پايدالانۋدى بىرتىندەپ جۇزەگە اسىرادى.
جاڭا كاسىپ كۇيىن جەتىلدىردى، جاڭا قوزعاۋشى قۋاتتى زورايتتى
قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا، رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى، تاراۋلارى، تۇلعالىق كاسىپورىندارى عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى جاڭا كاسىپ كۇيىن جەتىلدىرۋ، جاڭا قوزعاۋشى قۋاتتى زورايتۋ حاۋىپ - قاتەرگە توتەپ بەرۋ قۋاتىن ءونىمدى كۇشەيتۋدىڭ اسىل ەكەندىگىن تولىق سەزىنىپ جەتتى.
2010 - جىلدان بەرى، بولات - تەمىر كاسىبى ءبىر مەزگىل توقىرادى، ال باۋگاڭ توبى شينجياڭ 1 - تامىز بولات - تەمىر شەكتى سەرىكتەستىگى قوزعاۋشى كۇشتى جاڭالاۋ ارقىلى مۇشكىل جاعدايدا تيپىن جاڭالاپ دامىدى. وسى سەرىكتەستىكتىڭ وتتەگى دومنا پەشىنىڭ ىسكە قوسىلۋى ءداستۇرلى دومنا پەشپەن سالىستىرعاندا وتتەگى دومنا پەشىنىڭ جالپىلىق ونىمدىلىگى كورنەكتى جوعارىلادى. كومىرتەكسىزدەندىرۋ تەحنولوگياسى، كومىر گازىنان اينالمالى پايدالانۋ سياقتى وزىق تەحنيكالار كومىرتەگىن ىعىستىرۋ مولشەرىن ％40تىڭ ۇستىندە ازايتۋدى، ءوندىرىس قۋاتىن ％40 جوعارىلاتۋدى جۇزەگە اسىرا الادى. وسى سەرىكتەستىك پارتكومىنىڭ شۋجيى، باسالقاسى شياۋ گودۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: ”ءبىزدىڭ وندىرگەن ونىمدەرىمىز بۇرىنعى ادەتتەگى قۇرىلىس ماتەريالدارىن نەگىز ەتۋدەن تاقتايلى، ءپىشىندى، ساپالى سياقتى جوعارى دەڭگەيدەگى ونىمدەرگە قاراي دامىدى. سونىمەن بىرگە جاسىل دامۋ مەن زەردەلى جاساۋ جاعىندا كۇش سالىپ، ءبىر توپ قۇلتەمىردى ءوندىرىس جەلىسىنە شىعارىپ، باتىس سولتۇستىكتەگى تۇڭعىش زەردەلىلەنگەن بولات ورامى قويماسىن قۇردىق. كاسىپ سالاسى جەلىسىن ۇزارتىپ، قۇن تىزبەگىن جوعارىلاتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىندىق“.
تيتان رۋداسىن العاشقى وڭدەۋدەن جوعارى تيتان ۇگىندىسىنە جانە ماقتا تيتانعا اينالدىرعاننان كەيىن، تىعىزدىعى كىشى جانە تيتان مەتالىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى سەبەپتى ساقتاۋ وڭايلىققا تۇسپەيدى. ىندەتتىڭ ىقپالىمەن قۇمىل قالاسىنىڭ جوعارى، جاڭا تەحنيكا كاسىپ سالا باقشا رايونىنا ورنالاسقان شينجياڭ شياڭشىڭ جاڭا ماتەريالدارى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى جىنتىكتەي مانەرلەۋ ارقىلى قيىندىقتى شەشتى. ماقتا تيتانىن بىرتىندەپ مانەرلەۋمەن تيتان تاياقشاسىنا، ورام تاسپاعا، شىڭدالعان بولشەككە، قورىتپا تاقتاعا اينالدىردى، مۇنداي بولعاندا ساقتاۋعا قولايلى بولدى، بازار ءورىسى كەڭەيدى، قوسىمشا قۇنى جوعارىلادى. كەلەر قادامدا اتاۋلى سەرىكتەستىكتىڭ عىلىم - تەحنيكالىق زەرتتەۋ - اشۋ ۇجىمى عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلىمىن ۇيىمداستىرىپ قۇرىپ، تيتاندى جالپى قاۋىمدى بەتكە العان ءونىم ەتىپ مانەرلەپ شىعۋدى ىلگەرىلەتەدى.
بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا رايونىمىزدىڭ كەن قازۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى وتكەن جىلعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％5.1 ارتتى؛ جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى ％2.7 جوعارىلاپ، وتكەن جىلعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 1.2 پايىز ارتتى. اۋىر ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنى ％6.4 جوعارىلاپ، وتكەن جىلعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 2.7 پايىز ارتتى؛ جەڭىل ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنى ％1.3 جوعارىلادى. ءبىر قىدىرۋ ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەردىڭ ارتۋىن جاڭا كاسىپ كۇيىنىڭ، جاڭا قوزعاۋشى قۋاتتىڭ جەبەۋىنەن بولە قاراۋعا كەلمەيدى.
ولقىلىقتاردى تولىقتاۋعا باسا ءمان بەردى، باسەكەلىك قۋاتتى جوعارىلاتتى
ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ − قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانىڭ ماڭىزدى مازمۇنى، پارىقتاردى ءدال تاۋىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاساق كاسىپورىنداردىڭ وزەكتى باسەكەلىك قۋاتىن، ونىمدەردىڭ بازارداعى باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋعا بولادى.
8 - ايدىڭ 13 - كۇنى ءپايزاۋات اۋدانى جاڭا ءمالى اۋىلى اياقلاڭگار قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى داڭ يۇي ەرەكشە قاربالاستىققا ءتۇستى، سول كۇنى قىستاقتا شينمەي پىسقاننان كەيىن ۇزۋگە تۋرا كەلگەن العاشقى كۇن ەدى. ول ءبىر جاعىنان، قىستاقتىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن ورنالاستىرسا، ەندى ءبىر جاعىنان، قىستاق تۇرعىندارىن تۇيىندەر بويىنشا ۇزۋگە ۇيىمداستىرىپ، كاسىپورىنداردى ءۇي ۇيگە بارىپ ساتىپ الۋعا سايكەستىردى. سول كۇنى ۇزىلگەن 2 توننادان استام شينمەيدىڭ ءار كيلوگرامىن كاسىپورىن 14 يۋان باعامەن ساتىپ الدى، سودان كەيىن سۋىق كۇيىندە ساقتاۋ اۆتوكولىگىمەن قاشقار اۋەجايىنا تاسىلىپ، سول كۇنى كەشتە ىشكى وڭىرلەرگە جەتكىزىلدى.
قىستاق تۇرعىنى مۇلا ءيۇسۇپ وتباسى 20 مۋ جەرگە شينمەي ەكتى، بىلتىر تازا كىرىسى 50 مىڭ يۋان بولدى، بيىل كىرىسى ونان دا جوعارى بولادى. ونىڭ جانە قىستاقتاعى ەگىمشىلىك وتباسىلارىنىڭ كوكەيىندە 2 جىلدان بەرى شينمەيدەن تۇسكەن كىرىستەرىنىڭ ۇزدىكسىز ارتقانى، الايدا ولقىلىقتىڭ دا از ەمەس ەكەندىگى سايراپ تۇر. ايتالىق، ءونىم مولشەرى ماسەلەسى، زات اينالىمى ماسەلەسى جانە ساتۋ بازارى ماسەلەسى.
ءپايزاۋات اۋدانى جەمىس ورمانىنان ۇلگى كورسەتۋ باقشاسىن قۇرۋ، ەگىنشىلەرگە تەگىن قىزمەت وتەيتىن جەمىس ورمانى كاسىپتىك تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ اترەتىن قۇرۋ، باستاماشى كاسىپورىنداردى ەنگىزۋ، ەگىنشىلەردى سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرۋعا جەتەكتەۋ سياقتى شارالار ارقىلى وسى ولقىلىقتاردى تولىقتادى. بيىل بۇكىل قىستاقتىڭ 5000 نەشە مۋ جەرىندەگى شينمەيدىڭ ورتاشا مۋ باسىندىق ءونىمى 500 كيلوگرامعا جەتەدى، ءونىم مولشەرى ەڭ جوعارى بولعان ەگىمشىلىك وتباسىلارىنىڭ مۋ باسىندىق ءونىمى 1.2 تونناعا، مۋ باسىندىق كىرىسى 10 مىڭ يۋاننان اسادى.
كاسىپ سالاسىنىڭ، كاسىپورىنداردىڭ ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ تانىمى دا ۇزدىكسىز كۇشەيدى. گۇما اۋدانىنداعى كۇنلۇن لۇييۋان ەسەك ءسۇتى تالقانى ءوندىرىس بازاسىندا ءتىلشى اينەك سىرتىنان ءوندىرىس سەحىندا تۇگەلدەي وزىق اۆتوماتتى جابدىقتار ورناتىلعاندىعىن كوردى. ءوندىرىس بازاسىنىڭ جاۋاپتىسى ۋاڭ زىشي بىلاي دەپ تانىستىردى: ونىمدەردىڭ باسەكەلىك قۋاتى ساپاسىندا ەگەر ساپاسى جاقسى بولماسا، تۇتاس كاسىپ سالاسىنا ىقپال ەتەدى. سوندىقتان مەيلى قانشاما قيىندىققا جولىقساق تا باعىمشىلىق، ىندەتتەن ساقتانۋ، باۋلۋ، مانەرلەۋ، تاسىمالداۋ، ساتۋ سياقتى ءاربىر بۋىنداعى ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ قاجەت. كەلەسى قادامدا ءوندىرىس بازاسىندا سۋىق تىزبەكتى جەتكىزۋ ورتالىعىن قۇرىپ، گۇما اۋدانىنان حوتان قالاسىنا تاسىمالدايتىن ”ەڭ سوڭعى ءبىر كيلومەتردى“ اشادى.
ىندەت سىندى ءتيىمسىز فاكتورلاردىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىقتان، بيىل رايونىمىزدا كوپتەگەن كاسىپ سالالارى قيىندىققا ءدوپ كەلدى. ايتسەدە، تۇتاس رايوندا جوعارىدان تومەنگە دەيىن جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ قايراتتانا ىستەپ، نەعۇرلىم جاپا - ماشاقات بولعان سايىن، اناعۇرلىم العا باسۋ سەنىمى مەن باتىلدىعىن بەكەمدەپ، ءتۇيىندى يگەرىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، ءالسىز تۇستاردى كۇشەيتىپ، ءۇش ءىرى قامال الۋ شايقاسىن باتىل ويداعىداي جۇرگىزىپ، قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى بۇلجىماي تەرەڭدەتىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ ءۇرتىس اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتۋدە.
