شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى جاڭ جىلي
7 - ايدىڭ 24 - كۇنى شايار اۋدانى نۇرباق اۋىلىندا ۇلكەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى ماقتا اتىزىندا دەرت - دەربەز، زياندى جاندىكتەردەن ساقتانۋ جانە ونى جونگە سالۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋدە. سۋرەتتى ليۋ يۇيجۋ تۇسىرگەن
ماقتا قاۋاشاق جاردى.
ماقتا اتىزىن باپتاۋدىڭ ءدال شەشۋشى مەزگىلىندە شايار اۋدانى قايلور قالاشىعىنىڭ ىنتىماق، نورۇزقۇم سياقتى قىستاقتارداعى تۇتاسقان ماقتا اتىزدارىندا ەڭبەك ىستەپ جۇرگەندەردىڭ قاراسى كورىنبەيدى.
”قازىر ماقتا ەگۋدە سۋارۋدان الاڭدامايمىز، ماقتا تەرىپ شارشامايمىز، جەر تەگىستەلەدى، مولشەرى دالدەنىپ تۇقىم سەبىلەدى، ۇشقىش اپپارات ءدارى شاشادى، جوعارى ونىممەن سۋ ۇنەمدەپ تامشىلاتىپ سۋارىلادى، ماقتا جيناۋ ماشيناسىمەن جينالادى، تۇتاس بارىستا نەگىزىنەن ماشينالاندىرىلىپ، زەردەلىلەندىرىلىپ جۇمىس جۇرگىزىلەدى“، - دەدى نورۇزقۇم قىستاعىنىڭ تۇرعىنى الىم وسمان.
شايار اۋدانى ماقتا ەگەتىن ۇلكەن اۋدان، بيىل ءبىر ميلليون 950 مىڭ مۋ جەرگە ماقتا ەكتى. جەرگىلىكتى ورىنداعى الىم سياقتى 10 مىڭداعان ماقتاشى شارۋا اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋ سىندى ”التىن اپكەشتى“ يىققا سالىپ، كەدەيلىكتەن ارىلىپ، كىرىستى ارتتىرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋگە جالىندى كۇش ۇستەدى.
جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىپ، دامۋدىڭ بوگەتتەرىن بۇزدى
شايار اۋدانىنىڭ سۋ، توپىراق، جارىق، جىلۋ بايلىعى مول، ماقتا ەگۋگە ەرەكشە ۇيلەسەدى، جىلدىق جالپى ءونىمى 200 مىڭ توننادان اسادى.
ءداستۇرلى ۇلگىگە سۇيەنسە، ماقتا ەگۋدىڭ وزىندىك قۇنى بارعان سايىن جوعارىلايدى. قايتكەندە ماقتانىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا، ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ قارقىنىن ارتتىرىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا بولاتىنى شايار اۋدانىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدە شەشۋگە ءتيىستى ماڭىزدى ماسەلەسى بولدى.
”2017 - جىلى شايار اۋدانى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 500 مىڭ مۋ جوعارى ونىممەن سۋ ۇندەمدەپ، كىرىستى ارتتىرۋ سىناق ءتۇيىنى نىسانى ينجەنەرياسىن ۇستىنە الدى. وسى نىساندى ءتۇيىن ەتىپ، تۇتاس اۋداندا اۋىل - قىستاق جەرىن رەتتەۋ - جونگە سالۋ مەن جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسىن زور كولەمدە ىلگەرىلەتتى، بۇرىنعى ۇلتاراقتاي جەرلەر بىرىكتىرىلىپ، 100 مۋدان 300 مۋعا دەيىنگى ۇلكەن سالالى اتىزعا اينالدىرىلعاننان كەيىن، جەردىڭ قيقىمدانۋى، تيجاراتتىڭ بىتىراندىلىعى، شۇعىلدانۋشىلاردىڭ كوپ بولۋى، ۇيىمداسۋ دەڭگەيى تومەن بولۋ سياقتى ماسەلەلەر وڭاي شەشىلدى“، - دەدى شايار اۋداندىق پارتكوم رەفورما كەڭسەسىنىڭ جاۋاپتىسى تاڭ يوۋلين.
جەر اينالىمعا سالىنعاننان كەيىن، شايار اۋدانى ”سەلبەستىك كووپەراتيۆى + شارۋا وتباسى“، ”سەرىكتەستىك + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + شارۋا وتباسى“، ”وتباسىلىق ەگىس الاڭى + شارۋا وتباسى“ سىندى 3 ءتۇرلى ۇلگىنى قاراستىرىپ، جەر ۇقىعىن ايقىنداۋ نەگىزىندە شارۋالاردى جەردىڭ تيجارات ۇقىعىن سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە جارنا ەتىپ قوسۋعا جەتەكتەپ، شارۋالاردى شاعىن اۋماقتاعى جەردى باسقارۋدان ازات ەتىپ، باسقا ءوندىرىس تيجاراتىمەن شۇعىلدانۋىنا نەمەسە سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
جەردى باسقارۋ ۇلگىسىنە بۇرىلىس جاساعان، ەڭبەككۇشپەن قامداۋى جەتكىلىكتى، ساپالى ماقتا بايلىعى جانە تاماشا شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى ازىرلەنگەن شايار اۋدانى ىلگەرىندى - كەيىندى ماقتا توقىماشىلىعى، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىن جاساۋ، سۋ ۇنەمدەۋ جابدىقتارىن جاساۋ سياقتىلاردى قامتىعان، 10 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسقان 10 نەشە كاسىپورىندى باۋرادى. سونىمەن بىرگە، وسىزاماندانعان ەگىمشىلىك كاسىبى سەلبەستىك كووپەراتيۆى، ەڭبەككۇش، قىزمەت وتەۋ سەلبەستىك كووپەراتيۆى، وتباسىلىق ەگىس الاڭدارى جاڭبىردان كەيىنگى جاۋقازىنداي ىركەس - تىركەس جارىققا شىقتى. كاسىپورىن، سەلبەستىك كووپەراتيۆى، وتباسىلىق ەگىس الاڭدارىنىڭ جەتەكتەۋىندە، شايار اۋدانىنىڭ ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ زەردەلىلەنۋ ورەسى بىرتىندەپ كورنەكتىلەنە ءتۇستى.
”شينجياڭ ليحۋا (توبى) شەكتى جارنا سەرىكتەستىگى شاياردا 4 سەرىكتەستىك قۇرىپ، توقىماشىلىق سەكتورىن، اۋىل شارۋاشىلىعى سەكتورىن، ماقتا شارۋاشىلىعى سەكتورىن سايكەستىردى. الدىڭعى جاقتا ەگۋ، سوڭعى جاقتا ءجىپ ءيىرۋ ارقىلى ءبىر ميلليون مۋلىق ەگىمشىلىك بازاسى مەن جىلدىق ءونىم مولشەرى ءبىر ميلليون توننالىق تازا ماقتا، ءبىر ميلليون ۇرشىقتىق ءجىپ ءيىرۋ ءوندىرىس جەلىسىن قۇردى“، - دەدى شايار ليحۋا چۋاڭشين وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى جاۋ جىنشين.
سۋ ۇنەمدەپ، ەكولوگيانى قورعادى، وزىندىك قۇندى ۇنەمدەپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋدى جەبەدى
شايار اۋدانى نۇرباق اۋىلىنىڭ جىنشيڭ قىستاعىندا قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لين يۇڭگو مەن بىرنەشە قىستاق تۇرعىنى سۋ ۇنەمدەۋ ەسەبىن جاسادى: بۇرىن ءبىر مۋ ماقتا ءوسىرۋ ءۇشىن 600 تەكشەمەتر سۋ كەتەتىن، قازىر سۋدان پايدالانۋ مولشەرى 450 تەكشەمەترگە جەتپەيدى، ماقتانىڭ ءونىم مولشەرى جوعارىلادى، ءبىر مۋ جەردەن تاعى 40 يۋان سۋ اقىسى ۇنەمدەلەدى.
ءتىلشى شايار اۋداندىق سۋ يگىلىگى مەكەمەسىنەن ءبىرقانشا سيفردى كوردى: 2019 - جىلى وگەن وزەنىنىڭ سۋارمالى وڭىرىنە سۋ باستاۋ جالپى مولشەرى 2017 - جىلداعىدان 22 ميلليون تەكشەمەتر ازايىپ، 2019 - جىلعى شەكتەۋدەن 30 ميلليون تەكشەمەتر از سۋ ىستەتىپ، ەگىس داقىلدارىنىڭ تولىق سۋارىلۋ ىقتيمالدىعى نىسان اتقارىلۋدان بۇرىنعى ％75تەن ％85كە جوعارىلاعان.
”ۇنەمدەپ قالعان سۋ مولشەرى ەڭ الدىمەن جاڭادان قوسىلعان ەكپە ەكولوگيالىق ورمان مەن تابيعي ەكولوگيالىق اۋماقتى سۋارۋعا ىستەتىلىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعادى، قازىر تۇتاس اۋدانداعى ورماننىڭ جالپى جەر اۋدانى 5 ميلليون 649 مىڭ 600 مۋعا جەتىپ، ورمانمەن كومكەرىلۋ مولشەرى ％7.14كە جەتىپ، بۇرىنعىدان ％0.24 جوعارىلادى“، - دەدى شايار اۋداندىق سۋ يگىلىگى مەكەمەسىنىڭ باستىعى جىڭ ۋي.
ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ ماشينالاندىرىلۋى، زەردەلىلەندىرىلۋى ءاربىر قادام ىلگەرىلەتىلگەن سايىن، شايار اۋدانىنىڭ كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى الدىعا ىلگەرىلەي ءتۇستى.
بيىل ىندەتتىڭ ىقپالىنا ۇشىراعانىمەن، شايار بوشىران زەردەلىلەندىرىلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى شەكتى سەرىكتەستىگى مولشەرىن دالدەپ وندىرگەن تۇقىم سەبۋ ماشيناسى، ماقتا جيناۋ ماشيناسى قاجەتتى قامداي الماي قالدى، جاڭادان زەرتتەپ جاسالعان قالدىق جارعاقتاردى جيناپ الۋ ماشيناسى دا ءوتىمدى تاۋارعا اينالدى.
”ءار مۋ جەردەگى ماقتادان كەمىندە 20 كيلوگرام قالدىق جارعاق شىعادى، قالدىق جارعاقتاردى ادام كۇشىمەن جيناۋ ۋاقىتتى دا، كۇش - قۋاتتى دا سارىپ ەتەدى، جيناپ الۋ سالىستىرماسى تەك ％60كە جەتەدى، ماشينامەن جيناپ الۋ مولشەرى ％80تەن اسادى، ونىڭ ۇستىنە ماقتا ساباعىن ۇگىتىپ اتىزعا قالدىرادى. بيىل ءبىز قالدىق جارعاقتى جيناپ الۋ ماشيناسىنىڭ جارعاق ساندىقشاسىن ۇلكەندەۋ جوبالاپ، جيناپ الۋ جۇمىسىنىڭ ونىمدىلىگىن ونان ارى جوعارىلاتامىز، ءوندىرۋ مولشەرىن بىلتىرعى 150دەن 600گە ارتتىرامىز“، - دەدى شايار بوشىران زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلىس قولباسشىسى، ساتۋعا جاۋاپتى جوعارى دارەجەلى ديرەكتور جۋ چۋانشىڭ.
تۇتاس كاسىپ تىزبەگىن دامىتتى، كوپ سالالى جۇمىستانۋعا دەم بەردى
جۋىقتا شايار اۋدانى قىزىلبايراق قالاشىعى قاشتوعىراق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى نيازام يمىن جاڭادان بىرنەشە ءۇي جيھازىن، ءۇي ەلەكتر جابدىقتارىن ساتىپ الىپ، ءۇيىن ادەمىلەپ جاساتىپ، اناعۇرلىم كوڭىلدى كۇن كەشۋدى جوسپارلادى. ونىڭ سەنىمى تۇتاس قىستاقتىڭ ماقتا ەگىمشىلىگى ۇلگىسىنە بۇرىلىس جاساعاننان كەيىن، جەردى اينالىمعا سالىپ جانە ءۇيىنىڭ جانىندا جۇمىستانىپ، ەكى جەردەن تابىس تابۋىنان كەلدى.
شايار اۋداندىق جۇمىستاندىرۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى ما باۋجۇڭ بىلاي دەدى: وسى بىرنەشە جىلدا شايار اۋدانىنىڭ اۋىل - قىستاق ەڭبەككۇشتەرىن جۇمىستاندىرۋدا ارتۋ اۋقىمىن بايقاتۋى ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ جەدەل دامۋىمەن اسا زور بايلانىستا. ماشينالاندىرىپ ەگۋ، كولەمدەندىرىپ تيجارات جۇرگىزۋ شارۋالاردى وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىمەن ورگانيكالى ءتۇيىلىستىرىپ، كوپتەگەن شارۋالار جەردى سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە نەمەسە كاسىپورىندارعا اينالىمعا بەرىپ، ءبىر جاعىنان، جەردىڭ پايدا ءبولىسىن نەمەسە اينالىمعا سالۋ اقىسىن السا، ەندى ءبىر جاعىنان، سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە نەمەسە كاسىپورىندا جۇمىس ىستەدى، كەيبىر جاس شارۋالار تاعى وسىمدىك باپتايتىن ۇشقىش اپپارات سياقتى وسىزاماندانعان اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىنىڭ تىزگىنشىسى بولدى.
ساناققا قاراعاندا، شايار اۋدانىندا كەڭ كولەمدە باسقا سالاعا ويىستىرىپ جۇمىستاندىرۋ بارىسىندا، 500 مىڭ مۋلىق جوعارى ءونىمدى سۋ ۇنەمدەپ، كىرىستى ارتتىرۋ سىناق ءتۇيىنى نىسانى اۋماعى ارتىق ەڭبەككۇشتەردەن جيىنى 26 مىڭ 990 ادامدى بوساتىپ، ارتىق ەڭبەككۇشتەر اۋىل شارۋاشىلىعى ىشىندە باسقا جۇمىسقا ويىستىرۋ، كاسىپ سالاسى ارقىلى سۇيەمەلدەۋ، جاقىن ماڭدا، سول جەردە باسقا سالاعا ويىستىرۋ، 3 - كاسىپتى دامىتۋ، ەڭبەككۇشتەردى سىرتقا شىعارۋ، دەربەس شارۋاشىلىق قۇرۋ سياقتى كوپتەگەن جولدارمەن جۇمىستاندىرىلىپ، شارۋاشىلىق قۇرىپ، ورنىقتى كىرىسكە يە بولدى.
بيىل شايار اۋدانى ماقتا كاسىپ تىزبەگىن ونان ارى ۇزارتىپ، زەردەلىلەندىرۋدى، عىلىم - تەحنيكالاندىرۋدى، ينفورماتسيالاندىرۋدى ماقتا كاسىپ تىزبەگىنىڭ ءاربىر بۋىنىمەن توعىستىرىپ، ساپالى ماقتا ەگىمشىلىگىن باسقارۋ، شيتتەپ وڭدەۋ، ساپالى ماقتا ءجىپ ءوندىرۋ جانە كەزدەمە توقىپ، جىنتىكتەپ مانەرلەۋ سىندى تۇتاس كاسىپ تىزبەگىندىك دامۋ جۇلگەسىن جۇزەگە اسىردى.
جالعاپ وقۋ
شينجياڭ بۇكىل ەلدەگى ەڭ ۇلكەن ساپالى ماقتا ءوندىرىس بازاسى، نەگىزىنەن، تۇرپان - قۇمىل ويپاتى، تارىم ويپاتىنىڭ باتىس وڭتۇستىگى، ياركەن وزەنى الابى، تارىم وزەنىنىڭ ورتا، تومەنگى اعارىنىڭ ەكى جاعالاۋى، جوڭعار ويپاتىنىڭ ورتا باتىس بولەگى سياقتى 3 ماقتا وڭىرىندەگى 12 ايماق - وبلىستىڭ، قالانىڭ 37 اۋدانىنا، قالاسىنا، رايونىنا ورنالاسقان.
رايونىمىز ماقتا ءوندىرىسى نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ماقتا ساپاسىنىڭ جوعارىلاۋىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، شينجياڭ ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتتى. 2022 - جىلعا بارعاندا تۇتاس رايوننىڭ ماقتا ەگىلەتىن جەر اۋدانىن 37 ميلليون مۋ اينالاسىندا ورنىقتىرۋدى، ماقتانىڭ شوعىرلى ءوندىرىس مولشەرىن ％50تەن استامعا جوعارىلاتۋدى؛ 2025 - جىلعا بارعاندا ماقتانىڭ شوعىرلى ءوندىرىس مولشەرىن ％60تەن استامعا جوعارىلاتۋدى جوسپارعا الدى.
