بادام قاۋىز جارىپ، ديقاندار شاتتىققا بولەندى

 بادام

　　8 - ايدىڭ باسىندا، ياركەن اۋدانى ارال اۋىلى بۇلۇمە قىستاعىنىڭ مىڭ مۋلىق بادام وسىرۋدەن ۇلگى كورسەتۋ باقشاسىندا، ابدەن پىسقان بادامدار تۇگەلدەي قاۋىز جارىپ، ساپ - سارى بولىپ پىسكەن بادام مول ءونىم الىناتىندىعىن اڭعارتىپ تۇر.

　　قىستاق تۇرعىنى گۇلنيسا روزى ءوز وتباسىنىڭ 15 مۋ جەرىندەگى بادامىن كورىپ قۋانىشى قوينىنا سيمادى، ”جەمىس تۇيىندەۋى بۇرىنعى جىلداعىدان كوپ، بيىل قايتسەدە كىرىسىمىز 50 مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە بولادى“.

　　ياركەن اۋدانى بۇكىل ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن بادام ەگىمشىلىك بازاسى، قازىر بادام ەگىلگەن جەر اۋدانى 923 مىڭ مۋ بولىپ، بۇكىل اۋداننىڭ جەمىس ورمان ەگىلگەن جالپى جەر اۋدانىنىڭ ％66.4ىن، بۇكىل ەلىمىزدەگى بادام ەگىلگەن جەر اۋدانىنىڭ ％95تەن استامىن ۇستايدى، ەگىمشىلىكپەن شۇعىلداناتىندار 120 مىڭ ادامنان اسادى.

 عىلىم - تەحنيكادان قامال الىپ، ءتۇسىمىن ارتتىردى

　　8 - ايدىڭ ورتا شەنىندە، ياركەن اۋدانى شاراك قالاشىعى شاھارءمالى قىستاعىنىڭ ءتۇسىمى مول بادام باعىندا تەحنيكتەر قىستاق تۇرعىندارىنا بادام باپتاۋ تەحنيكاسىن ۇيرەتىپ جاتتى. قىستاق تۇرعىنى ابدۇقادىر يۇسىپ تەحنيكتەردىڭ تۇسىندىرمەسىن دەن قويا تىڭدادى.

　　ابدۇقادىر وتباسى 6 مۋ جەرىنە بادام ەككەن، بۇرىندارى عىلمي باپتاۋ تەحنيكاسى كەمشىل بولعاندىقتان، بادامنىڭ ءتۇسىمى از، كىرىسى دە ماندىماي كەلگەن. ”ءبىز باپتاۋدى بىلمەيمىز، ءتۇسىمىن دە ارتتىرا المادىق، وتكەن بىرنەشە جىلدا ءبىر مۋ جەردەن 70 كيلوگرام بادام دا تۇسپەيتىن، بيىل وزگەشە، مۋ باسىندىق ءتۇسىمى 100 كيلوگرامعا جەتەتىندىگى مۇندا تۇر“، - دەدى ابدۇقادىر سەنىممەن.

　　سوڭعى جىلدارى، ياركەن اۋدانى اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسىنىڭ، ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسىنىڭ ماماندارىن عىلىم - تەحنيكادان قامال الۋعا ۇيىمداستىرىپ، 34 تۇردەن توزىمدىلىك قۋاتى كۇشتى، ءتۇسىمى مول 6 ءتۇردى تاڭداپ سۇرىپتاپ جەتىلدىرىپ، جالپىلاستىردى. تەحنيكالىق باۋلۋ ارقىلى بادام ەگىمشىلىك وتباسىلارىنا كۇزدە تىڭايتقىش بەرۋ، كوكتەمدە ۇستەمە تىڭايتقىش بەرۋ، جەمىس اعاشتارىن پىشىندەۋ، شىرپۋ سياقتى تەحنيكالاردى ۇيرەتتى. سونىمەن بىرگە، قارجى ۇسىنىلىمىن ارتتىرىپ، بيىلدىڭ وزىندە 160 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ بادام شارۋاشىلىعىن دامىتتى، مۇنىڭ 10 ميلليون يۋاننان استامى كومەك قاراجات بولىپ، بۇكىل شينجياڭنىڭ جەر - جەرىنەن ومارتاشىلاردى باۋراپ، توزاڭداندىرۋعا 150 مىڭ جاشىك ارا اكەلىپ، ءدان الۋ مولشەرىن جوعارىلاتتى.

　　قازىر ياركەن اۋدانى بادامدى نەگىز ەتكەن ءبىر ميلليون 360 مىڭ مۋ جەمىس ورمانىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ءونىمىن ارتتىرىپ، 211 ولشەمدى جەمىس ورماننان ۇلگى كورسەتۋ باقشاسىن قۇرىپ، جەمىس ورمانىنىڭ ءتۇسىمىن ۇزدىكسىز ارتتىردى.

　　”ءاربىر ءوسۋ ماۋسىمىندا، باپتاۋ مەزگىلىندە ءبىز قىستاق تۇرعىندارىنا اتىز باسىندا تەحنيكالىق باۋلۋ جۇرگىزەمىز، ءونىمى توتەنشە جاقسى. 2018 - جىلى بۇكىل اۋداننىڭ بادام جالپى ءونىمى 54 مىڭ تونناعا، 2019 - جىلى جالپى ءونىمى 72 مىڭ تونناعا جەتتى، 2020 - جىلى مولشەرمەن 86 مىڭ تونناعا جەتەتىندىگى، ءونىم قۇنى 390 ميلليون يۋان شاماسىندا ارتىپ، جان باسىندىق ارتقان كىرىسى 550 يۋاننىڭ ۇستىندە بولاتىندىعى مەجەلەنۋدە“، - دەدى ياركەن اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسىنىڭ مەڭگەرۋشى قىزمەتكەرى جاڭ چياڭ.

 ماركامەن ساتىپ، پايداسىن ارتتىردى

　　”بۇگىندە وتباسىمىز ەككەن بادامنىڭ ءتۇسىمى جوعارى، ساپاسى جاقسى، جوعارى باعادا ساتىلۋدا“، - دەدى ءوزى ەككەن بادامىنىڭ وزگەرىسىن اۋىزعا العاندا شاھارءمالى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى روزىگۇل ابدۇقادىر ءسال تەبىرەنىپ.

　　روزىگۇل 6 مۋ جەرگە بادام ەككەن، بۇرىندارى بادام پىسقاننان كەيىن وزدەرى ساتىپ الۋشى ىزدەيتىن، كەيدە تەز ساتۋ ءۇشىن تومەن باعادا ساتا سالاتىن.

　　”2018 - جىلدان بۇرىن ءبىر كيلوگرام بادامدى ەڭ جوعارى بولعاندا 25 يۋانعا ساتاتىنبىز، ساتىلماعانىن الىپ قالىپ ءوزىمىز جەيتىنبىز نەمەسە تۋىس - تۋعاندارعا بەرەتىنبىز. وسى بىرنەشە جىلدان بەرى ساياسات جاقسارىپ، بادامدى سورتقا ءبولىپ الاتىن بولدى، بىلتىر ءبىر كيلوگرام بادامدى 30 يۋانعا ساتتىق“، - دەدى روزىگۇل جايدارىلانا.

　　تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەي ساتىپ الۋ ديقانداردىڭ كوڭىلىن ورنىقتىردى، ياركەن اۋدانى تاعى شينجياڭعا كومەكتەسۋ تۇعىرىنان پايدالانىپ، شاڭحايدا 4 جەردەن ياركەن ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن تىكە ساتۋ دۇكەنىن اشتى ءارى كوپ تۇيىندە، كوپ لەنيامەن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قاۋىرت سىرتقا ساتتى. جەرگىلىكتى ورىن جاراتقان ”ياركەن بادامى“ ماركاسى ”مەملەكەتتىك جاعراپيالىق بەلگى بويىنشا قورعالاتىن ءونىم“ اتاعىن ءساتتى ءوتىنىش ەتىپ، بازارداعى باسەكەلىك قۋاتىن ءونىمدى ارتتىردى.

 جىنتىكتەي مانەرلەپ، ەل سىرتىنا ساتتى

　　8 - ايدىڭ سوڭىندا ياركەن اۋدانىنىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كاسىپ سالاسى باقشا رايونىنداعى شينجياڭ شياۋفىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا جاڭالىق ەنگىزىپ دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءوندىرىس سەحىندا جۇمىسشىلار بادام مايىن ءوندىرۋ تاپسىرىسىنا قاربالاستاپ جاتتى.

　　”2018 - جىلى تىركەلىپ، ىرگە تەۋىپ، بىلتىردان باستاپ ءونىم وندىردىك، قازىر مانەرلەنگەن ونىمدەرىمىزدەن بادام مايى، بادام تاعامدىق تالقانى، بادام سوقماعى سياقتىلار بار. ءبىزدىڭ 20 اۋىل - قالاشىقتا ساتىپ الۋ تۇيىندەرىمىز بار، زاۆودتاعى 200گە جۋىق جۇمىسشى تۇگەلدەي جەرگىلىكتى ەگىنشىلەر“، - دەدى شينجياڭ شياۋفىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا جاڭالىق ەنگىزىپ دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءوندىرىس جاۋاپتىسى جاڭ چياڭ.

　　بۇگىندە شينجياڭ شياۋفىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا جاڭالىق ەنگىزىپ دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگى سياقتى بادامدى جىنتىكتەي مانەرلەۋمەن اينالىساتىن كاسىپورىندار ياركەن اۋدانىندا كۇن سايىن كوبەيدى. سوڭعى جىلدارى ياركەن اۋدانى شوعىرلى ەگۋ، ساتىپ الۋ، جىنتىكتەي مانەرلەۋ ءبىر تۇلعالانعان بادام كاسىبى تىزبەگىن قۇرۋعا كۇش سالىپ، بادام شارۋاشىلىعىن ءۇستىرت مانەرلەۋدەن جىنتىكتەي مانەرلەۋگە ويىستىردى. قازىر اۋدانعا ىرگە تەۋىپ، بادام مايى، شىرىنى، شوكلاتى سياقتىلاردى جىنتىكتەي مانەرلەيتىن كاسىپورىندار 68 كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، 262 جەمىس ورمانى كاسىپتىك قىستاعىنىڭ، 120 مىڭ ديقان وتباسىنىڭ كىرىستەرىن ورنىقتى ارتتىرۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.

　　2019 - جىلى ياركەن اۋدانى سايمي اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرى ەگىنشىلەر كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى 3500 توننا بادام ساتىپ الىپ، ءسۇت ءدامدى بادام، بۇرىش ءدامدى بادام، بادام شىرىنى سياقتى 10 نەشە ءتۇرلى ءونىم ءوندىرىپ، ساتىلىم سوماسىن 120 ميلليون يۋانعا جەتكىزدى. سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى ابدۇقاھار ءادىل بىلاي دەدى: ”قازىر ەلەكتروندى ساۋدا تۇعىرىنان پايدالانىپ ونىمدەرىمىزدى تيانجين، جىجياڭ سياقتى جەرلەرگە ساتتىق، ساتىلۋ مولشەرى ارتىپ، پايداسى دا مولايدى. بيىل ساتىپ الۋ مولشەرىن 5000 تونناعا ارتتىرۋدى جوسپارلاپ، 100 ادامدى جۇمىستاندىرۋعا جەتەكشىلىك ەتپەكشىمىز“.

　　ۇعىسۋعا قاراعاندا، قازىر ياركەن اۋدانى وندىرگەن بادام تالقانى، بادام شىرىنى، بادام شارابى سياقتى 10 نەشە تۋىندى ءونىم جاپونيا، پاكيستان، رەسەي سياقتى ەلدەرگە ساتىلعان.

　　【جالعاپ وقۋ】

　　شينجياڭ ەلىمىزدىڭ بىردەن - ءبىر بادام وندىرەتىن رايونى، بادام ەگۋدىڭ وڭىرلىك سيپاتى كۇشتى، ولشەمدەنگەن بازا قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ سياقتى جاقتاردان تيپىن جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، قاشقار ايماعىنىڭ ياركەن اۋدانى، يەڭەسار اۋدانى سياقتى جەرلەردىڭ بادام ەگۋدەگى باسىمدىلىق رايون قۇرىلىسىن بەكەمدەۋ، دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ كەرەك. سۋىققا ءتوزىمدى سورتىن سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋدى كۇشەيتىپ، حوتان ايماعىنىڭ ءىشىنارا اۋدان - قالاسىندا سىناق رەتىندە جالپىلاستىرىلىپ ەگىلدى. 2022 - جىلعا بارعاندا، بۇكىل رايونىمىزدا بادام ەگىلگەن جەر اۋدانى شامامەن ءبىر ميلليون 100 مىڭ مۋعا، ءتۇسىمى 100 مىڭ تونناعا جەتەدى.