شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ۋاڭ شينحۇڭ
8 - ايداعى قاعىلىقتىڭ كەز كەلگەن جەرىنەن بۇتاقتا سامسىعان كوك جاڭعاقتاردى كورۋگە بولادى، جاپ - جاسىل بولعان جاڭعاق اعاشتارىنىڭ تۇبىندە مول ءۇمىت ارتقان قۋانىشتى جۇزدەر كورىنەدى. بيىل قاعىلىقتىڭ جاڭعاعى جاقسى ءوسىپ، تاعى دا مول ءونىم جىلىن قارسى الدى.
”قازىر بۇكىل اۋدان بويىنشا جاڭعاق ەگىلگەن جەر ءار وتباسىنا ورتاشا ەسەپپەن 6.5 مۋدان، جاڭعاق اعاشى ادام باسىنا 25 تۇپتەن تۋرا كەلەدى. ونشا ەلەپ - ەسكەرىلمەيتىن جاڭعاق اعاشىنان تۇتاس كاسىپ تىزبەگىنىڭ دامۋىن ىسكە اسىرۋعا دەيىن، كىشكەنتاي جاڭعاق قاعىلىق اۋدانىندا ماڭىزدى ورىن يەلەدى ەمەس پە“، - دەدى قاعىلىق اۋداندىق جاڭعاق شارۋاشىلىعى كەڭسەسىنىڭ پارتيا ياچەيكا شۋجيى ساۋ جىڭ.
ەرەكشەلەندىرىپ ەگىپ، ”اسىلعا“ يە بولدى
20 - عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا ەرەكشە ەگىمشىلىك جەر - جەردە بىرتىندەپ وركەندەي باستادى، كەڭىنەن تەكسەرۋ - زەرتتەۋ، عىلمي سىپاتتاۋ ارقىلى قاعىلىق اۋدانى ”100 مىڭ مۋ، ءبىر ميلليون ءتۇپ“ سىندى ەرەكشە ەگىمشىلىك دامۋ وي جەلىسىن العا قويىپ، سورتتى تۇقىممەن بۋدانداستىرىپ جاڭالاۋدى بارىنشا جالپىلاستىرىپ، جاڭعاقتى كولەمدەندىرىپ ەگۋدى ىسكە اسىردى.
”بىلتىر 210 مۋ جەرگە جاڭعاق اعاشىن ەكتىم، مۋ باسىنان 468 كيلوگرامدىق ءونىم الىپ، جاڭعاق ەگۋدىڭ ’مايتالمانى‘ اتالدىم، جاڭعاق مەنى كەدەيلىكتەن ارىلتتى، جاڭعاق ەگۋگە ونان ارى قاجىر - قايراتىمدى جۇمساپ، ءتىپتى كوپ اۋىلداستارىمدى كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋعا باستايمىن“، - دەدى وسى اۋداننىڭ بەسارىق اۋىلى سيەك قىستاعىنىڭ جاڭعاق ەگىمشىلىك شەبەرى ءماماتقادىر تۇرىپ.
بىلتىر قاعىلىق اۋدانىنىڭ ەرەكشە جەمىس ورمانى ەگىلگەن جەر اۋدانى 825 مىڭ مۋ بولدى، مۇندا جاڭعاق ەگىلگەن جەر اۋماعى 581 مىڭ 500 مۋعا، ءتۇسىمى 128 مىڭ 600 تونناعا جەتىپ، 2 ميلليارد 12 ميلليون يۋان ءونىم قۇنىن ىسكە اسىرىپ، جەمىس ورمان شارۋاشىلىعى جالپى ءونىم قۇنىنىڭ ％80.8ىن ۇستادى. جاڭعاق قاعىلىق اۋدانىنداعى شارۋالاردىڭ قۇشاعىنداعى ”اسىلىنا“ اينالدى.
كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتىپ، جىنتىكتەي مانەرلەدى
جاڭعاق ءدانىن سول جاققا، وزەك اعاشىن وڭ جاققا قويدى، الميرا ماحمۇتتىڭ جىلدام قيمىلىمەن اپساتتە الدىنا سۇرىپتالعان جاڭعاق ءدانى مەن وزەك قابىعى ءۇيىلىپ قالدى.
الميرا وسى اۋداننىڭ عۇجا ارىق اۋىلى باششورارىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى، ءار كۇنى ءۇي جۇمىستارىن ىستەپ بولعاننان كەيىن، ۇيىنە جاقىن جەردەگى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ زاۆودىنا بارىپ قاربالاس جۇمىس ىستەيدى. ”قازىر قىستاقتاعى كوپتەگەن ايەل كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ زاۆودىنا بارىپ جۇمىس ىستەيدى“، - دەدى الميرا.
سوڭعى جىلدارى قاعىلىق اۋدانى جاڭعاق شارۋاشىلىعىن ارقاۋ ەتىپ جۇرگىزۋدى سان مىڭداعان وتباسىلارىنا، اسىرەسە، كەدەي قىستاقتاردى قامتىعان كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ زاۆودىنا باعىتتادى، العاشقى مانەرلەۋدەن وتكەن جاڭعاقتىڭ ءار كيلوگرامىنىڭ قۇنى 5 دە 8 يۋان جوعارىلادى.
جاڭعاق مايى، جاڭعاق تالقانى، جاڭعاق ءسۇتى... قاعىلىق اۋدانىنداعى جاڭعاقتى جىنتىكتەي مانەرلەيتىن ەڭ ءىرى باستاماشى كاسىپورىن شينجياڭ مەيجيا ازىق - تۇلىك، سۋسىن شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ونىمدەر كورمە زالىنا كىرسەڭىز، ءتىزىلىپ تۇرعان جاڭعاقتىڭ جىنتىكتەي مانەرلەنگەن ونىمدەرى كوزدىڭ جاۋىن الادى.
”ونىمدەرىمىز 4 ۇلكەن ءتۇر بويىنشا 22 تۇرگە بولىنەدى. ءبىز جاڭعاقتىڭ وزەك اعاشىن قالتالى بىقتىرما شاي ەتىپ جاساپ، جاڭعاق قابىعىنان اكتيۆتەنگەن كومىر، جاڭعاق دانىنەن ءتۇرلى قوسىمشا ازىق - تۇلىك وندىردىك، جاڭعاق ءوندىرىس تىزبەگىندە ابدەن مانەرلەندى“، - دەدى شينجياڭ مەيجيا ازىق - تۇلىك، سۋسىن شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى پىڭ حۇڭچۇن.
قازىر شينجياڭ مەيجيا ازىق - تۇلىك، سۋسىن شەكتى سەرىكتەستىگى 21 شارۋالار كاسىپتىك كووپەراتيۆىمەن جاڭعاق ساتىپ الۋ توقتامىنا قول قويىسىپ، جىلىنا 30 مىڭ توننا جاڭعاق مانەرلەپ، قاعىلىق اۋدانىندا 25 مىڭ شارۋا وتباسىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.
”جاڭعاقتىڭ كوك قابىعىنان داننيڭ قىشقىلدى تالقان وندىرەمىز، بۇل جاڭعاقتى جىنتىكتەي مانەرلەۋدەگى ءبىر جاڭالىق. بىلتىر سەرىكتەستىگىمىز ءار كيلوگرامىن ءبىر يۋانمەن 7000 توننا جاڭعاق كوك قابىعىن ساتىپ الىپ، قاعىلىق اۋدانىنىڭ 100 مىڭ توننا جاڭعاق كوك قابىعىن جاراقسىز زاتتان اسىلعا اينالدىرىپ كىرىستى 100 ميلليون يۋان ارتتىرىپ قانا قويماي، تاعى كوكيار اۋىلىنىڭ، جەتىملىقۇم اۋىلىنىڭ 430 ەگىنشىسىن جۇمىستاندىرۋ ماسەلەسىن شەشتىك“، - دەدى شينجياڭ باۋلۇڭ حيميا ونەركاسىپ جاڭا ماتەريالدار شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى شۇي يانلۇڭ.
ولشەمدەندىرىپ ەگىپ، كىرىستى ارتتىرۋ سەنىمدەرى نىعايدى
”قاعىلىق جاڭعاعى“ باسىم ماركاسىن جەتىلدىرىپ، ورگانيكالاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ − قاعىلىق اۋدانىنىڭ جاڭعاق شارۋاشىلىعىن الۋەتتەندىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدى ىلگەرىلەتۋدەگى ماڭىزدى ءتاسىلى.
”قاراشى، ءبىز ەككەن جاڭعاق اعاشتارىنىڭ ارالىعى نەتكەن رەتتى“، - دەدى وسى اۋداننىڭ سايباق اۋىلىنىڭ ورىنباسار باستىعى ياڭ ليبو. ءبىر مۋ جەرگە 13 ءتۇپ ەگۋ جيىلىگى بويىنشا، بىلتىر سايباق اۋىلى 100 مىڭ ءتۇپ جاڭعاق اعاشىن ءبىر تۇتاس جاڭالاپ ەكتى. جاڭالاعاننان كەيىنگى جاڭعاق اعاشتارىنىڭ ارالىعى رەتتى بولىپ قانا قويماي، جەمىس ءپىشىنى دە جاقسارىپ، ءتۇسىمى ارتتى.
ياڭ ليبو بيىل سايباق اۋىلىنىڭ 86 مىڭ ءتۇپ جاڭعاق اعاشىن جاڭالاپ، ەگۋدى ولشەمدەندىرۋ، ورگانيكالاندىرۋ بويىنشا جاڭعاق ساپاسىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋدى جوسپارلاعاندىعىن تانىستىردى.
”بىلتىر 18 مۋ جەرگە جاڭعاق ەگىپ، 60 مىڭ يۋانعا جۋىق اقشاعا ساتتىم، بيىل عىلمي باپتاۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتتىم، كىرىسىمنىڭ بىلتىرعىدان دا جوعارى بولاتىندىعىن مەجەلەپ وتىرمىن“، - دەدى وسى اۋداننىڭ تەتىر اۋىلى ءداپساڭ قىستاعىنىڭ جاڭعاق ەگۋشىسى مامەت ءالي.
قاعىلىق اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسى پارتكومىنىڭ شۋجيى لين گويىن بىلاي دەپ تانىستىردى: قاعىلىق اۋدانى جاڭعاق اتىزىن تەگىستەۋ، تولىقتاۋ، بۋدانداستىرىپ ساپالىلاندىرۋ، سيرەك - جيىلىگىن وزگەرتۋ سياقتى ءتۇرلى شارالاردى تياناقتاندىرۋدى مىقتى يگەردى. باستاماشى كاسىپورىندار دا قاعىلىق اۋدانىنىڭ جاڭعاق ەگۋدى ولشەمدەندىرىپ، ورگانيكالاندىرىپ دامىتۋعا كۇشەدى. قازىر باستاماشى كاسىپورىندارمەن قول قويىسقان جاڭعاق كووپەراتيۆى، ەگىمشىلىك وتباسى تۇگەلدەي باستاماشى كاسىپورىنداردىڭ ساتىپ الۋ تالابىنا ساي ەگىپ، باپتايدى.
”پارتيانىڭ يگى ساياساتىنىڭ، ورمان شارۋاشىلىعى تەحنيكتەرىنىڭ تاربيەلەپ جەتەكشىلىك ەتۋىنىڭ ارقاسىندا جاڭعاق ەگۋدىڭ مايتالمانى بولدىم، الداعى جەردە جاسىل، ورگانيكالى دامۋعا قاراي بەت الىپ، جاڭعاقتى مۇنان دا جاقسى باعاعا ساتامىن“، - دەدى مامەتقادىر.
قازىر قاعىلىق اۋدانى ساپا حاۋىپسىزدىگى بويىنشا تەگىن تەكتەۋ جۇيەسىن ورناتتى، اۋدان بويىنشا ىسپاتتاۋدان وتكەن جاسىل، ورگانيكالى جاڭعاق بازاسى 100 مىڭ مۋعا جەتتى.
【جالعاپ وقۋ】
رايونىمىزدىڭ جاڭعاعى، نەگىزىنەن، تارىم ويپاتىنىڭ اينالاسىنداعى قىراتتى ءوڭىر سياقتى قوڭىرجاي، سالقىن كليماتتى وڭىرلەرگە تارالعان، اۋماعىن ورنىقتىرۋ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ وي جەلىسىنە ساي، جەر - جەردىڭ جاڭعاق ەگۋ اۋماعىنا، ءونىمنىڭ ساپاسىنا، سونداي - اق تابيعي ورتا شارت - جاعدايىنا نەگىزدەلىپ، باسىمدىققا يە وڭىرلەردى ءتۇيىندى تۇردە اقسۋ، قاشقار، حوتان سىندى 3 ايماقتىڭ 20 اۋدان - قالاسىنا شوعىرلاندىرعان.
2022 - جىلعا جەتكەندە، بۇكىل رايوندا جاڭعاق ەگىلگەن جەر اۋدانى 5 ميلليون 800 مىڭ مۋ اينالاسىندا ورنىعىپ، ءتۇسىمى ءبىر ميلليون توننا شاماسىندا بولادى. 2025 - جىلعا جەتكەندە، بۇكىل رايوندا جاڭعاق ەگىلگەن جەر اۋدانى 5 ميلليون 800 مىڭ مۋ اينالاسىندا ورنىعىپ، ءتۇسىمى ءبىر ميلليون 100 مىڭ توننا شاماسىندا بولادى ەكەن.
