شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى جاڭ تيڭ، ەرىكتى ءتىلشى حۋ جينلياڭ
بيىل كوكتوعاي اۋدانىنداعى 26 مىڭ مۋدان استام جەردەگى قاراقاتتان مول ءونىم الىندى. اتىز باسىندا قاربالاس تەرىپ جيناۋدان ءوندىرىس سەحتارىنداعى تارام - تارام ءوندىرىس جەلىلەرىنىڭ جىلدام اينالىسىنا دەيىن، تينامداي قاراقاتتار جەمىس توسابى، جەمىس شارابى، جەمىستى توقاش سياقتى جەلىلەس ونىمدەرگە اينالىپ بازارعا كىردى.
اسىلىندە ءبىر كيلوگرامى 15 يۋان اينالاسىنداعى قاراقات مانەرلەۋدەن كەيىن قۇنى 10 نەشە ەسە، ءتىپتى، ونان دا كوپ وسەدى. بىلتىر كوكتوعاي اۋدانى قاراقات كاسىپ سالاسى ارقىلى 1000نان استام شارۋانىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، بايۋىن جەبەدى، ەگىمشىلىك اۋماعىنداعى وتباسىلارىنىڭ ورتاشا كىرىسى 11 مىڭ يۋاننان استام ارتتى.
تاۋ قويناۋىنداعى جابايى جەمىستى كولەمدەندىرىپ ەگۋ جۇزەگە استى
ۇيىسىپ تۇرعان جاسىل جاپىراقتاردى سىرساڭىز، قارا مەرۋەرتتەي قاراقاتتار كوزىڭىزگە باسىلادى. 8 - ايدىڭ 10 - كۇنى كوكتوعاي اۋدانى تۇرعىن اۋىلى بايگەتوبە قىستاعىنداعى ەگىنشى باعىس اۋعانباي 20 نەشە قىستاق تۇرعىنىن باستاپ ءۇيىنىڭ قاراقات ءوسىرۋ بازاسىندا قاربالاستاپ ءجۇردى.
”كىشكەنە كەزىمىزدە قاراقاتتى ايۋ جەيتىن جەمىس دەيتىنبىز، تاۋداعى جايلىمنىڭ بارلىق جەرىنەن كەزدەسەدى، ءدامى قىشقىلداۋ بولادى، ول كەزدە تەرىپ اكەلىپ قايناتىپ ۆارينا جاسايتىنبىز، داستارقاندا كەم بولسا بولمايتىن تاعام بولاتىن، ەرەكشە ءدامدى ەدى“، - دەدى باعىس تىلشىگە تانىستىرىپ.
2009 - جىلى كوكتەمدە مەملەكەتتىڭ ەگىستىك جەرلەردى ورمانعا قايتارۋ ينجەنەرياسىنىڭ دەمەۋىندە، كوكتوعاي اۋدانى قاراقات ءوسىرۋدى سىناق رەتىندە جالپىلاستىردى. باعىس قاراقاتتى ەڭ ەرتە سىناق رەتىندە وسىرگەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ءبىرى، ول ءۇيىنىڭ ارتقى اۋلاسىنداعى ءبىر مۋ جەرگە 100 ءتۇپ قاراقات ەكتى.
”اۋدان قاراقات كوشەتىن تەگىن قامدادى، ەگۋدەن اتىزداعى باپتاۋعا دەيىن ماماندار جەتەكشىلىك ەتتى“، - دەدى باعىس، - ”3 - جىلى قاراقات جەمىستەنۋ مەزگىلىنە ءوتتى، سول ماۋسىمدا 500 كيلوگرامعا جۋىق تەرىپ، 8000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدىم“.
1 - توپتا ەككەن ەگىنشىلەردىڭ تابىسىن كورگەننەن كەيىن، سىناپ كورگىسى كەلەتىن شارۋالار بارعان سايىن مولايدى. كوكتوعاي اۋداندىق پارتكوم مەن اۋداندىق ۇكىمەت دەرەۋ ىشكەرىلەي زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، 2012 - جىلدىڭ باسىنان باستاپ بۇكىل اۋداندا كەڭ كولەمدە قاراقات ەگىمشىلىگىن جالپىلاستىرۋدى ۇيعاردى.
كوكتوعاي اۋدانى ءبىر قىدىرۋ تيىمدىلىك جەتكىزۋ ساياساتتارىن شىعاردى: قاراقات ەگۋ شارت - جاعدايى بار جەرلەرگە قاراقات كوشەتىن تەگىن بەردى؛ شوعىرلى تۇتاسىپ كەتكەن ەگىس اۋدانى 50 مۋدان اساتىن جەرلەردى تەگىن قورشاپ بەردى؛ 2010 - جىلدان 2013 - جىلعا دەيىن ەككەن قاراقاتتىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى ％85كە جەتكەن ەگىنشىلەرگە ءار مۋىنا 300 يۋاننان قوسىمشا قاراجات بەردى، ت.ب.
باعىس ءتيىمدى ساياساتتىڭ شابىتتاندىرۋىندا 134 مۋ جەردى تەگىستەپ قاراقات ەكتى، مۇنان سىرت، ءوزى 210 مىڭ يۋان قارجى توپتاپ، جەر قۇنارلاندىرىپ، سۋ، ەلەكتر نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىن جۇرگىزدى. قازىر بۇكىل اۋدانداعى قاراقات ەگۋ كولەمى 26 مىڭ مۋدان اسىپ، جىلدىق ءونىم مولشەرى 1200 تونناعا جەتتى.
ماركا ەگىمشىلىك قوزعاۋشى كۇشىنە دەم بەردى
9 - ايدىڭ 4 - كۇنى كوكتوعاي اۋدانى ونەركاسىپ باقشا رايونىنا ورنالاسقان شينجياڭ گىبي گوشياڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن وركەندەتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ شىرىن ەزۋ سەحىندا، گاز قالتالى سىعىمداۋىشتىڭ جۇمىس جۇرگىزگەن ءۇنى ىشىندە، ءاربىر تال تورسيعان قاراقاتتار قوشقىل جەمىس شىرىنىنا اينالىپ جاتتى.
”قاراقات قورەكتىگى مول شىرىندى جەمىس، قۇرامىندا ۆيتامين C، انتوتسيان مول بولىپ، قىزىل يەكتى، باۋىردى قورعايدى، قارتايۋدى كەشەۋىلدەتەدى...“ سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى جاڭ ۋي بىلاي دەدى: كوكتوعاي اۋدانىنداعى قاراقاتتىڭ ساپاسى ۇناعاندىقتان سەرىكتەستىگىمىز 2014 - جىلى رەسمي جۇمىس باستادى.
كەزەكتە سەرىكتەستىك ىشكى وڭىرلەردەگى زەرتتەۋ - اشۋ تاراۋلارىمەن سەلبەسۋ ارقىلى قاراقات قۇرعاق جەمىسى، جەمىستى توقاشى، توسابى، سۋسىنى جانە جەمىس شايى سياقتى 10 نەشە ءتۇرلى ءونىم ءوندىردى ءارى ”گىبي گوشياڭ“ ماركاسىن تىركەۋگە الدىرتتى، ”سەرىكتەستىك + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + ەگىنشى وتباسى“ ۇلگىسى بويىنشا ءار جىلى بازار باعاسىنان تومەن بولماعان ەڭ تومەنگى شەكتەگى باعامەن قاراقات جەمىسىن ساتىپ الىپ، كاسىپورىننىڭ وندىرىسىنە قاجەتتى شيكىزاتقا كەپىلدىك ەتۋمەن بىرگە، ەگىنشى وتباسىلارىنىڭ ساتۋ جاعىنداعى ماسەلەسىن دە شەشتى.
باعىس مىناداي ەسەپ كورسەتتى: بيىل ونىڭ وتباسى ەككەن قاراقاتتان 25 توننا ءونىم العان، ءونىم قۇنى مەجەمەن 350 مىڭ يۋاننان استام بولادى ەكەن.
بۇگىنگى كۇندە باعىس سياقتى يگىلىككە كەنەلگەن قاراقات ەگەتىن وتباسىلارى بارعان سايىن كوبەيدى.
”گىبي گوشياڭ“ ماركا بەلگىسى باسىلعان قاراقات ونىمدەرى شينجياڭداعى ءارقايسى ءىرى دۇكەن، ەرەن بازارلارعا ەنگىزىلىپ، ماركاسى تەز ارادا تانىمال بولىپ، بارعان سايىن كوپتەگەن ەگىنشى وتباسىلارىن قاراقات ەگۋگە ىنتالاندىردى.
ساتۋ ارناسىن اناعۇرلىم كەڭەيتۋ ءۇشىن، بيىل 5 - ايدا التاي ايماعى ”جيڭيۇي لۇيماما“ توبىمەن سەلبەستىك ورناتىپ، تۇڭعىش رەت جەرگىلىكتى ورىننىڭ ساياحات ونىمدەرى مەن سول جەردىڭ اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن ينتەرنەت جەلىسىندە شوعىرلاندىرىپ ساتتى. 2 كۇندىك تىكە تاراتۋ قيمىلىندا كوكتوعاي اۋدانىنىڭ قاراقات جەمىستى توقاش ءونىمى مولىنان ساتىلدى.
سەلبەسە دامىپ، باسەكەلىك قۋاتىن كۇشەيتتى
7 - ايدىڭ ورتا شەنىنەن بەرى، باعىس ءبىر ءسات تە تىنىم المادى، ول، ءبىر جاعىنان، قاراقات ۇزۋمەن قاربالاستانسا، ەندى ءبىر جاعىنان، باسقا قىستاق تۇرعىندارى ەككەن قاراقاتتى ساتىپ الۋمەن ابىگەر بولدى.
”بۇگىنگى كۇندە بۇكىل تۇرعىن اۋىلىنىڭ 1500 مۋ جەردەگى قاراقاتى بۇكىلدەي ءبىزدىڭ وسى سەلبەستىك كووپەراتيۆىمىزدىڭ ءبىر تۇتاس باسقارىپ، ءبىر تۇتاس جيناپ الىپ، ءبىر تۇتاس ساتۋىنا سۇيەنەدى. قازىر تۇگەلدەي تەرىپ جيناپ الىندى، سونداي - اق جەرگىلىكتى ورىنداعى كاسىپورىندارعا ساتىپ بەرىلدى“، - دەدى باعىس.
سەلبەستىك كووپەراتيۆىن تىلگە العاندا، باعىس قاتتى تولقىدى.
2017 - جىلى جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ زور كۇشپەن قولداپ - قۋاتتاۋىندا، باعىس قىستاقتاعى بىرنەشە ەگىنشى وتباسىلارىمەن بىرگە قاراقات كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇردى.
”سەلبەستىك كووپەراتيۆى ەڭ العاشىنداعى 6 مۇشەدەن قازىرگى 30دان استام مۇشەگە كوبەيدى، ەگىمشىلىك كولەمى دە ەڭ العاشىنداعى 300 مۋدان قازىرگى 1500 مۋعا كەڭەيدى“، - دەدى باعىس.
قىستاق تۇرعىنى وراز قادىر وتباسىنداعى 4 جان ۇزاق ۋاقىت بويى اتباس بۇرشاق ەگىپ اس - سۋىن تاۋىپ كەلگەن. 2018 - جىلى ول 15 مۋلىق ەگىستىك جەرىن تۇگەلدەي سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ قاراقات ەگۋىنە اينالىمعا بەردى، ءوزى دە سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە كىرىپ جۇمىس ىستەدى. قازىر ول جىل سايىن جەردى اينالىمعا سالۋ قارجىسى مەن قاراقاتتى باسقارۋ - باپتاۋ سوماسىنا يە بولادى، بىلتىرعى كىرىسى 30 مىڭ يۋان بولىپ، تۇرمىسى كۇننەن - كۇنگە جاقساردى.
”مەنىڭ قازىرگى ارمانىم وسى كىپ - كىشكەنتاي شىرىندى جەمىس ارقىلى ماڭايىمداعى ەگىنشى باۋىرلاستاردى ءبىر اراعا ۇيىستىرىپ، ءاربىر ەگىنشى باۋىرلاستىڭ قالتاسىن قامپايتىپ، اتى ايگىلى كوكتوعاي قاراقاتى ماركاسىن جاراتۋ“، - دەدى باعىس.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، قاراقات ەگۋ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن، كوكتوعاي اۋدانى قاراقات كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنەن جيىنى 13ىن قۇرعان.
11 جىلدىق دامۋ ارقىلى قاراقات تاۋ ىشىندەگى جابايى جەمىستەن ەرەكشە ونىمگە وزگەردى. كوكتوعاي اۋدانى 2021 - جىلعا بارعاندا شوعىرلى تۇتاسىپ كەتكەن قاراقات ەگۋ كولەمىن 30 مىڭ مۋعا كەڭەيتىپ، جاڭا جەمىستىڭ جىلدىق ءوندىرىسىن 1500 تونناعا جەتكىزىپ، اناعۇرلىم كوپ ەگىنشى - مالشىلاردى قاراقاتقا سۇيەنىپ كىرىستى ارتتىرىپ اۋقاتتاندىرۋعا جەتەكشىلىك ەتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
【جالعاپ وقۋ】
قاراقات ەگىمشىلىگى نەگىزىنەن ىلە اڭعارىنا جانە تيانشاننىڭ سولتۇستىك بوكتەرىنە ورنالاسقان، رايونىمىز التاي ايماعى، ىلە وبلىسىنا توتە قاراستى جەرلەر، تارباعاتاي ايماعى سىندى 3 باسىم وڭىردە وركەندەتۋگە كۇش سالۋدا. كەزەكتە، جەر - جەر قاراقاتتى جىنتىكتەي مانەرلەيتىن كاسىپورىنداردى ەنگىزىپ، جاس كۇيىندە ساقتاۋ جانە مانەرلەۋ وزىق تەحنيكاسىن دامىتىپ، كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتىپ، قاراقات توسابى، جەمىس شايى، جەمىس شىرىنى، فۋنكتسيالىق سۋسىن، قارا استىق تاعامدارى، جۋىنىپ - شايىنۋ بۇيىمدارى، انتوتسيان سياقتى ونىمدەردى وندىرۋدە.
2022 - جىلعا بارعاندا، بۇكىل رايونىمىزدا قاراقات ەگىلگەن جەر اۋدانى 100 مىڭ مۋ اينالاسىنا، ءونىم مولشەرى 10 مىڭ توننا مولشەرىندە بولاتىندىعى جوسپارلانۋدا، 2025 - جىلعا بارعاندا، بۇكىل رايونىمىزداعى قاراقات ەگىلگەن جەر اۋدانى 150 مىڭ مۋ اينالاسىنا، ءونىم مولشەرى 15 مىڭ توننا مولشەرىنە جەتەدى.
