شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى جاۋ شييا
”وتكەن عاسىردىڭ 80 - جىلدارىنىڭ باس شەنىندە، مەكتەپتە توپىراق كەرپىشتەن جينالعان نەبارى 5 بولمەلى كلاس عانا بار بولاتىن، وقۋشىلاردىڭ ساباق ۇستەلى تاقتايدان تىزىلگەن، تامعا سەمەنت جاعىلىپ دوسكا رەتىندە ىستەتىلەتىن...“ 8 - ايدىڭ 25 - كۇنى ەندى عانا قىزمەتكە قاتىناسقانداعى جاعدايدى ەسكە العاندا، بۇراتالا قالاسى شويىڭپان قالاشىعى سەنترلى مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى حو گۋاڭنيان ايرىقشا تەبىرەندى.
قازىر شويىڭپان قالاشىعى سەنترلى مەكتەبىنە بارساڭىز، جاپ - جاڭا وقىتۋ عيماراتتارى بوي كوتەرىپ، قالاشىق تۇرعىندارىنىڭ نازارىنداعى ”جەر بەلگىسىنە“ اينالعان. مەكتەپ اۋلاسىندا كىتاپحانا، تاجىريبەحانا، مۋزيكا كلاسى جانە كوپ مەديالى كلاس تولىق، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىنىڭ دەڭگەيى قالاداعىدان قالىسپايدى.
جۇڭگونىڭ باتىس شەكارا وڭىرىندەگى شاعىن قالاشىقتاعى مەكتەپتىڭ وزگەرىسى ءداۋىر دامۋىنىڭ بارىسىن ەستەلىككە الدى. جۇڭگو قوعامىنىڭ دامۋ العا باسۋ تولقىنىندا شينجياڭنىڭ وقۋ - اعارتۋ ىستەرىندە دە وراسان زور وزگەرىستەر تۋىلدى.
دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعامنىڭ جەلىلەس كورسەتكىشتەرىندە وقۋ - اعارتۋ ەرەكشە ورىندا تۇرادى. بۇل، ءبىر جاعىنان، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى دارىندىلارمەن قامداۋمەن، اقىل - پاراساتپەن قولداۋمەن قاتىستى، ءبىر جاعىنان، ءاربىر بالانىڭ تاعدىرىمەن، ءاربىر وتباسىنىڭ بولاشاعىمەن قاتىستى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ماجىلىسىندە: ”وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن دامىتۋعا تاباندى بولىپ، تاڭداۋلى دارىندىلاردى تاربيەلەپ، مەكتەپكە ءتۇسۋ سالىستىرماسىن جاپپاي جوعارىلاتىپ، وقۋ جاسىنداعى بالالاردىڭ مەكتەپتە ءبىلىم الۋىنا، مەكتەپتە تۇرمىس كەشىرۋىنە، مەكتەپتە ەسەيىپ - ەرجەتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك“، - دەپ اتاپ كورسەتكەن بولاتىن.
رايونىمىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن دامىتاتىن ستراتەگيالىق ورىنعا قويىپ، ساياسات، قارجى، نىسان سياقتى جاقتاردا تولىق قامتاماسىز ەتتى، بۇكىل رايونىمىزدا قازىنالىق وقۋ - اعارتۋ قاراجاتىنىڭ جىلدىق ۇسىنىلىمى ورتا ەسەپپەن 50 ميلليارد يۋاننان استى، ۇسىنىلىم سالىستىرماسى مەملەكەتتىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن جوعارى بولدى.
بالاباقشالار جاڭبىردان سوڭعى بالاۋساداي ءبىر - بىرلەپ قۇرىلدى، جاڭادان سالىنعان مەكتەپتەر ىركەس - تىركەس بوي كوتەردى، وقىتۋ شارت - جاعدايىنىڭ جاقسارۋى كوكتەم جاڭبىرى سياقتى ءۇمىتتىڭ وركەنىن قاۋلاتىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتى بولۋدىڭ نەگىزىن بەكەمدەدى. جانعا جايلى، حاۋىپسىز مەكتەپ اۋلاسى اتا - انالار مەن بالالاردىڭ نازارىنداعى ”ەڭ كورىكتى كورىنىسكە“ اينالدى.
ساپالى بالاباقشالار ەسىك الدىنان قۇرىلدى
”مەملەكەت تۋى شىن اسەم، التىن جۇلدىز نۇرلاندىردى الاپتى...“
بالالار ءانىن شىرقادى، ارعى زامان ولەڭدەرىن جاتتادى، حات تانىدى... وسى بىرنەشە كۇندە، 5 جاستاعى زۇلايا اكبار اكە - شەشەسىنە پۋتۇڭحۋا ۇيرەتەتىن كىشكەنە مۇعالىم بولدى.
بالاسىنىڭ پۋتۇڭحۋاسىنىڭ بارعان سايىن جاقسارعاندىعىن ەستىگەن شەشەسى گۇزالنۇر ابدىرەيىم قۋانىشىن جاسىرا الماي: ”بالام بالاباقشاعا بارعاننان كەيىن ءتىپتى دە اقىلدى، ءتىپتى دە ادەپتى بولدى، ءار كۇنى ۇيگە قايتىپ كەلگەننەن كەيىن ۇيرەنگەن نارسەلەرىن قۋانا ايتىپ بەرەدى“، - دەدى.
بالا وتباسىنىڭ ءۇمىتى، مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە ”بولاشاق ينجەنەرياسى“. 2017 - جىلى 9 - ايدا بۇكىل رايونىمىزداعى جوعارى ساپالى، ورتاسى جاقسى، جابدىقتارى تولىق جاڭادان سالىنعان جانە وزگەرتىپ، كەڭەيتىپ سالىنعان 4408 اۋىل - قىستاق بالاباقشاسى جاپپاي ىسكە قوسىلىپ، اۋىل - قىستاقتاعى مەكتەپكە دەيىنگى 3 جىلدىق تاربيە جاسىنداعى زۇلايانى قامتىعان ءبىر ميلليون 176 مىڭ 200 بالا ”ەسىگىنىڭ الدىندا بالاباقشاعا تەگىن كىردى“.
”ءبىر كۇنگى 3 ۋاق تاماق تۇگەلدەي تەگىن، قالاداعى بالاباقشادا بار نارسەنىڭ ءبارى بىزدە دە بار“. گۇزالنۇر بالاسىنىڭ ەسەيۋىنە كۋا، وقۋ - اعارتۋ ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋدىڭ نۇر - شۇعىلاسىن دا سەزىندى، ول بارعان جەرىنىڭ بارىندە وقۋ - اعارتۋ ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ءابزال ساياساتىن ۇگىتتەدى.
بالاسى بالاباقشاعا كىرۋدەن بۇرىن، گۇزالنۇر زەيىن - زەردەسىنىڭ ءبارىن بالاسىن باعۋعا، ءۇي جۇمىستارىن ىستەۋگە جۇمسايتىن دا، ءبىر ءۇيلى جان كۇيەۋىنىڭ اۆتوكولىك جۇرگىزۋىنە سۇيەنىپ كۇنەلتەتىن. بالاسى بالاباقشاعا بارعاننان كەيىن، گۇزالنۇردىڭ جۇمىس ىستەۋىنە ۋاقىت شىقتى. بىلتىر ول قىستاق بالاباقشاسىنىڭ ماپەگەرى قىزمەتىنە ورنالاستى، ايىنا 1800 يۋان تۇراقتى كىرىس الىپ، جاڭا تۇرمىسىن باستادى.
قاشقار قالاسى شامالباع قالاشىعىنىڭ ورىنباسار باستىعى رايھانگۇل يمىر اۋىل - قىستاق وقۋ - اعارتۋىنىڭ جۋىق جىلداردان بەرگى وزگەرىستەرىن اۋىزعا العان سايىن:” قىستاقتاردىڭ بارىندە بالاباقشابار، شارت - جاعداي جاقساردى. بالالاردىڭ باقىتتى بەينەسىن كورىپ، قىستاق ۇمىتكە تولى بولدى!“ دەپ تەبىرەنەدى.
مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەنى بەلسەنە دامىتۋ، بالاباقشا قۇرىلىسىن كۇش سالا ويداعىداي يگەرۋ رايونىمىزداعى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە جاسىنداعى ءار ۇلت بالالارىنىڭ ”بالاباقشاعا كىرۋ قيىن بولۋ، بالاباقشاعا كىرۋ قىمبات بولۋ“ ماسەلەسىن شەشتى. ساناققا قاراعاندا، 2014 - جىلى بۇكىل رايونىمىزدا جيىنى 3955 بالاباقشا سالىنىپ، بالاباقشاعا 752 مىڭ 200 بالا كىرگەن، مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە بويىنشا بالاباقشاعا كىرۋ جالپى سالىستىرماسى ％72.42كە جەتكەن؛ 2019 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، بۇكىل رايونىمىزدا جيىنى 7725 بالاباقشا سالىنىپ، مەكتەپكە دەيىنگى 3 جىلدىق تاربيە بويىنشا بالاباقشاعا كىرۋ جالپى سالىستىرماسى ％97.51كە جەتىپ، مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدە تاريحي جەتىستىككە قول جەتكەن.
ءالسىز مەكتەپتەردى وزگەرتۋ سان مىڭداعان وتباسىنا تيىمدىلىك جەتكىزدى
جاڭا وقۋ ماۋسىمىندا، كەريا اۋدانى داريابويى اۋىلدىق باستاۋىش مەكتەپ اۋلاسى جالىندى بەينەگە ەندى، تەرەك، ەرەن سياقتى اعاشتار كۇن نۇرىنا شومىلىپ، كوككە بوي سوزىپ، اسقاق تۇر.
”مەكتەپ ۇلكەن باقشادان اۋمايدى، تازا دا كورىكتى، ءبىز اسەمونەر كلاسىندا بالشىقتان ءمۇسىن جاساۋ، قاعاز ويۋ ساباقتارىن وقيمىز، مۋزيكا كلاسىندا مۋزيكا اسپاپتارىن ۇيرەنەمىز، ەرەكشە قىزىقتى!“ جاڭا مەكتەپتى اۋىزعا العاندا، داريابويى اۋىلدىق باستاۋىش مەكتەبى 3 - جىلدىعىنىڭ وقۋشىسى باقىتگۇل قۇربان قۋانا جىميدى.
بىلتىر 9 - ايدا قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا ورنالاستىرۋ تۇيىنىندە وسى مەكتەپ جاڭادان سالىنعان بولاتىن. جاڭادا، جارىق كلاستار، تازا دا رەتتى وقىتۋشىلار جاتاعى جانە كەمەلدەنگەن وقىتۋ جابدىقتارى كوز الدىڭدا مەن مۇندالايدى.
داريابويى اۋىلى تاكلاماكان ءشولىنىڭ قويناۋىنا ورنالاسقان، اۋىر كەدەي ءوڭىر بولاتىن. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جاراتىلىستىق ورتانىڭ تۇيىق بولۋى، مەكتەپ قۇرىلعىلارىنىڭ مەشەۋ بولۋى سياقتى فاكتورلاردىڭ شەكتەمەسىنە ۇشىراعاندىقتان، مەكتەپتىڭ وقىتۋ ساپاسى بۇكىل اۋداننىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن الدەقايدا تومەن بولدى. مەكتەپ بۇكىلدەي جاڭارىپ، وقۋشىلاردىڭ جۇزىنەن كۇلكى ەستى، داريابويى اۋىلى رايونىمىزدىڭ ”ءالسىز مەكتەپتەردى جاپپاي وزگەرتۋ“ اياق الىسىنىڭ شاعىن بەينەسى.
2013 - جىلى 12 - ايدا مەملەكەت كەدەي وڭىرلەردەگى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋى ءالسىز مەكتەپتەردىڭ نەگىزدىك وقىتۋ شارت - جاعدايىن جالپى بەتتىك جاقسارتۋ قىزمەتىن باستادى. بۇل ەلىمىزدىڭ وقۋ - اعارتۋ ادىلدىگى مەن قوعام ادىلدىگىن العا ىلگەرىلەتۋدەگى كەلەلى ينجەنەريا بولىپ، كەدەي وڭىرلەردىڭ وقىتۋ شارت - جاعدايىن جاقسارتىپ، نەگىزدىك الەۋمەتتىك وقۋ - اعارتۋعا قىزمەت وتەۋدى بىركەلكىلەندىرۋدى جەبەپ، ”نەگىزدى ساقتاۋ“ بويىنشا حالىق تۇرمىسىنىڭ تومەنگى شەگىن ساقتاۋدا كەلەلى مانگە يە.
رايونىمىز وسى ينجەنەريانى اتقارۋعا قاۋىرت دايىندالىپ، تۇتاسىپ كەتكەن ەرەكشە كەدەي وڭىرلەر، مەملەكەتتىك كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ - وركەندەتۋ قىزمەتىندەگى ءتۇيىندى اۋداندار سياقتى قيىنشىلىعى بار اۋدانداردىڭ ءالسىز مەكتەپتەردى جاڭالاۋ مىندەتىن مەرزىمنەن بۇرىن ورىنداۋىنا ءتۇيىندى تۇردە كومەكتەسىپ، ەڭ كەدەي وڭىرلەردى الدىمەن جاقسارتۋ، ەرتەرەك يگىلىككە كەنەلتۋگە مۇمكىندىك جاسادى. بىلتىر جىل سوڭىنا دەيىن جيىنى 26 ميلليارد 300 ميلليون يۋان قۇرىلىس قارجىسىن قوسىپ، 9 ميلليون 130 مىڭ شارشى مەترلىك مەكتەپ جاتاعى قۇرىلىسىن وزگەرتىپ كەڭەيتىپ سالدى، مۇندا قارجىنىڭ تەڭ جارتىسىنان استامى وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىسقا پايدالانىلىپ، بۇكىل رايونىمىزداعى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ مەكتەپتەرىندە D دارەجەلى قاتەرلى ۇيلەر جويىلىپ، كوپ مەديالى وقىتۋدى ورىستەتۋگە كەلەتىن كلاستار سىندى 20 نەگىزدىك وقىتۋ جۇرگىزۋ شارت - جاعداي كورسەتكىشى بۇكىلدەي ولشەمگە جەتتى.
2013 - جىلعىمەن سالىستىرعاندا رايونىمىزدىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ مەكتەپتەرىندەگى وقۋشى باسىنا تۋرا كەلەتىن وقۋشىلار جاتاعىنىڭ جالپى اۋماعى 7.34 شارشى مەتردەن 2019 - جىلى 11.07 شارشى مەترگە جوعارىلاپ، وقۋشى باسىنا تۋرا كەلەتىن وقىتۋ قۇرىلعىلارى 1116 يۋاننان 2019 - جىلى 2448 يۋانعا ارتتى. اۋىل - قىستاقتىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ وقىتۋ جۇرگىزۋ شارت - جاعدايى ءونىمدى جاقسارىپ، قالا، اۋىلدارداعى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ دامۋ پارقى ازايدى.
”ەلەكتر جەتكىزىلىپ، توراپ جالعاندى، وقىتۋ جۇرگىزۋ شارت - جاعدايى جاقساردى، مەكتەپتە وقىتۋشىلار دا كوبەيىپ، قالادان جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارى دا كەلدى. ءبىز اتا - بابامىزدان تارتىپ قۇمنىڭ جيەگىندە جاساپ كەلەمىز، بالالارىمىزدىڭ كوبىرەك مادەنيەت ۇيرەنىپ، كەلەشەكتە قۇمدىقتان الىستاپ شىعۋىن كۇنى - ءتۇنى ارماندادىق“، - دەدى داريابويى اۋىلىنىڭ شارۋاسى اجارحان ماتيۇسۇپ شىن جۇرەگىنەن اسەرلەنىپ، - ”قازىر قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ءبىزدىڭ تۇرمىس جاعدايىمىزدى جاقسارتتى، وسىنشاما جاقسى مەكتەپ پەن مۇعالىمدار تۇرعاندا، بالالاردىڭ بولاشاعى ءتىپتى دە نۇرلى، ءسوز جوق، بارعان سايىن جاقسى تۇرمىس كەشىرەتىن بولادى“.
ينفورماتسيا تەحنيكاسى وقۋ - اعارتۋدى ءتىپتى دە ادىلدىككە جەتكىزدى
”مەيلى ولەڭ جولدارى نەمەسە وي - سەزىمى بولسىن، ءبىزدىڭ تەرەڭ تولعاۋىمىزعا تاتيدى. ءبىز «تيانمىن تاۋىنا نازار» ولەڭىنە قايتالاپ ۇڭىلەيىك، مۇندا قانداي ءسوز ساپتاۋ ادىستەرى قولدانىلعان ەكەن؟ ساباقتاستار، قانە دەرەۋ تابىڭدارشى“. 8 - ايدىڭ 31 - كۇنى شايار اۋداندىق 3 - باستاۋىش مەكتەپتىڭ وقىتۋشىسى چىن شين ”ديڭديڭ“ ارقىلى وقۋشىلارمەن جەلىدە سويلەسىپ، كوپشىلىككە بايىرعى ولەڭگە تالداۋ جاساۋدى ۇيرەتتى.
”ينتەرنەت جەلىسىندە وقىتۋ وقۋشىلارمەن ءتىپتى دە كوپ وقىتۋ قاينارىمەن ورتاقتاسۋىمىزعا مۇمكىندىك جاساپ، جارىققا شىعۋ تاسىلدەرىن بايىتتى، وقۋشىلار دا كوپ نارسە ۇيرەنەدى“، - دەدى چىن شين.
شىنىمەن ينفورماتسيا تەحنيكاسىنىڭ دامۋى مەن قولدانىلۋى ينتەرنەت جەلىسىندە وقىتۋ سىندى وسى زامانعى تاسىلدەردى تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىندە جالپىلاستىردى، پامير ۇستىرتىندەگى مەكتەپتەردە دە وسىلاي بولدى. ينتەرنەت جەلىسىندە وقىتۋ كەڭىستىكتەگى بوگەتتى جەڭۋمەن بىرگە، ونان دا ماڭىزدىسى شەت - شالعاي وڭىرلەردى ساپالى وقىتۋ بايلىق قاينارىنان يگىلىكتەندىرىپ، ءتىپتى دە ءادىل، ءتىپتى دە ساپالى وقۋ - اعارتۋعا كەنەلتتى.
ءۇرىمجى قالالىق 1 - ورتا مەكتەپ لۇيگوۋ بولىمشە مەكتەپ رايوننىڭ ءاربىر كلاسىنىڭ ەسىگىندە ەلەكتروندى كلاس تاقتاسى بار. ءاربىر كلاس تاقتاسى ينفورماتسيا جيۋ تەرمينالى ىسپەتتى، سول كلاستىڭ ينفورماتسياسى كورسەتىلۋدەن تىس، وندا وقۋشىلارعا ”بەت الپەتىن تانىتىپ“ جوقتاما جاسالادى، مەكتەپتىڭ حابارلاندىرۋلارى دا كلاس تاقتاسى ارقىلى حابارلانادى.
باس شۋجي شي جينپيڭ: ”ينفورماتسيالاندىرۋ بولماسا، وسىزاماندانۋ بولماق ەمەس“ دەپ اتاپ كورسەتتى. وسى ماننەن ايتقاندا وقۋ - اعارتۋدى ينفورماتسيالاندىرۋ بولماسا، وقۋ - اعارتۋدىڭ وسىزاماندانۋى دا بولمايدى.
بەت الپەتىن تانىتىپ مەكتەپكە كىرۋ، تىكە تاراتۋ ساباقحاناسىنان ينتەرنەت جەلىسىندە وقۋ، كومپيۋتەر باعدارلاماسى... تاياۋ جىلداردان بەرى مەيلى قالادا نەمەسە اۋىل - قىستاقتا بولسىن، ءتىپتى دە كوپ وقۋشى - وقىتۋشىلار وقۋ - اعارتۋدىڭ ينفورماتسيالانۋ تيىمدىلىگىنەن يگىلىكتەندى.
”70 - جىلدىڭ تۇلەكتەرىنىڭ“، ”80 - جىلدىڭ تۇلەكتەرىنىڭ“ نازارىندا قارا دوسكا، بور ساباقحانا وقىتۋىنىڭ ”ولشەمدى بەينەسى“ ەدى. جاڭا عاسىرعا قادام تاستاعاندا، قارا دوسكادان كەسكىن ءتۇسىرۋ اسپابىنا، ودان نانومەتر سەنسورلىق ەكرانعا دەيىن، رايونىمىزدىڭ وقۋ - اعارتۋدى ينفورماتسيالاندىرۋ دەڭگەيى قارىشتاپ دامىدى. ”ينتەرنەت + وقۋ - اعارتۋ“ ءداستۇرلى وقىتۋعا تۇبەگەيلى وزگەرىس اكەلىپ، ينفورماتسيا وقۋ - اعارتۋى ونىمدەرى بىرتىندەپ ساباقحانالارعا كىرىپ، وقۋ - اعارتۋ، وقىتۋدىڭ جاقسى قولعاناتىنا اينالدى.
”مەكتەپتە ينتەرنەت تەگىس جالپىلاستى. ءبىزدىڭ وقۋشىلارىمىز ينتەرنەت جەلىسىندەگى تۇعىر ارقىلى شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى وقۋشىلارمەن بىرگە ساباقتى بىرگە وقىدى، ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسى قالا، اۋىلداردىڭ وقۋ - اعارتۋ قاينارىنىڭ پارقىن ازايتىپ، وقىتۋ مەن باسقارۋ ساپاسىن جەدەل جوعارىلاتىپ، قالا، اۋىلداردىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدى ءبىر تۇلعالاندىرا دامىتۋ قادامىن تەزدەتتى“. بۇراتالا قالاسى شويىڭپان قالاشىق ورتا مەكتەبىنىڭ باستىعى جاڭ فۋگاڭ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: 3 جىلدان بەرى مەكتەپ ميلليون يۋانعا تاياۋ قارجى قوسىپ، مەكتەپتىڭ ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسىنا پايدالاندى، مۇنداي جاعدايدى بۇرىن ويلاپ تا كورمەگەنبىز.
توراپتاندىرۋ، سيفرلاندىرۋ، ارنايىلاندىرۋ سىندى زەردەلى وقىتۋ ورتاسى ينفورماتسيا تەحنيكاسى مەن وقۋ - اعارتۋ، وقىتۋدىڭ توعىسا جاڭالىق اشۋىن جەبەدى، كەدەي وڭىرلەردەن كەلگەن كوپتەگەن وقۋشىلار ءتىپتى دە كوپ ايگىلى وقىتۋشىلاردان ساباق الدى. عىلىم - تەحنيكانىڭ العا باسۋىنىڭ قوعامدىق پايداسىنان بىركەلكىلەنگەن، كوپ نەگىزدەنگەن، يكەمدىلەنگەن وقۋ - اعارتۋ جۇيەسى قالىپتاسىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋعا بەرىك مادەنيەت نەگىزى قالاندى.
