ەسەك اربامەن ىرعالا وتىرىپ اۋدان قالاشىعىنا 3 كۇندە ارەڭ جەتەتىن وتكەن كۇندەردى ەسكە العان قاعىلىق اۋدانىنىڭ 75 جاستاعى ديقانى ايسا تۇرسۇن: ”وزگەرىس وتە زور، شىنىمەن تاڭ قالاسىڭ!“، - دەپ ەرىكسىز ءسۇيىندى.
ايسا قاريا قاعىلىق اۋدانى شيحىشيۋ اۋىلى شيحىشيۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى، شيحىشيۋ قىستاعى اۋدان قالاشىعىنان 180 نەشە كيلومەتر قاشىقتا. رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدىڭ الدىندا قىستاق تۇرعىندارى سىرتقا شىققاندا ات ارباعا نەمەسە ەسەك ارباعا عانا وتىراتىن، جول كەدىر - بۇدىر، ناشار بولىپ، اۋدان قالاشىعىنا ءبىر بارۋعا 3 كۇن كەتەتىن.
”ادەتتە اۋدان قالاشىعىنا ءبىر جىلدا ءبىر رەت عانا بارىپ، بۇكىل وتباسىنداعىلاردىڭ ءبىر جىلدىق كيىم - كەشەگىن، تۇرمىستىق بۇيىمدارىن ءبىر جولدا ساتىپ الاتىنبىز“، - دەپ ءسوزىن ساباقتاعان ايسا: ”قازىر جول جوندەگەن سايىن جاقسارىپ كەلەدى، جولاۋشىلار اۆتوموبيلى قاتىنادى، اۆتوكولىك ساتىپ العان قىستاق تۇرعىندارى دا بارشىلىق، سىرتقا شىعۋ قولايلى، اۋدان قالاشىعىنا قالاعان ۋاقىتتا بارىپ كەلەمىز“، - دەدى.
توپىراق جولدان شاعىل جولعا، ودان كەيىن اسفالت جولعا دەيىن، ەسەك اربادان موتوتسيكلگە، شاعىن اۆتوكولىككە دەيىن، قاراقۇرىم تاۋىنىڭ سولتۇستىك بوكتەرىنە ورنالاسقان شيحىشيۋ قىستاعىنىڭ ءجۇرىس - تۇرىس جاعىنداعى وزگەرىسى شينجياڭداعى قالىڭ قىستاقتاردىڭ قاتىناس، ءجۇرىس - تۇرىس وزگەرىسىندەگى ىقشام كارتيناسى.
قاتىناستىڭ قولايلىلىق دەڭگەيى مەن ءجۇرىس - تۇرىس راديۋسىنىڭ ۇلكەن - كىشىلىگى دە ادامداردىڭ تۇرمىس وزگەرىسىن ولشەيتىن ءبىر كورسەتكىش. ”ءومىر بويى شاعىن قىستاقتان اتتاپ شىقپاۋدان“ ماڭىنداعى اۋدان قالاشىعىنا بارىپ وقۋ، قىزمەت ىستەۋ، ونان ارى ىشكى وڭىرگە بارىپ جۇمىس ىستەپ، تۇرمىس كەشىرۋ، اۋەلى شەتەلگە شىعىپ ساياحاتتاۋ شينجياڭدىقتاردىڭ ءجۇرىس - تۇرىس راديۋسىنىڭ بارعان سايىن ۇزارۋى تۇرمىس اۋماعىنىڭ كەڭەيگەندىگىن جانە تۇرمىس دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاعاندىعىن بەينەلەيدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، رايونىمىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن جالپى بەتتىك تياناقتاندىرىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، ءالسىز تۇستاردى كۇشەيتىپ، قاتىناس قۇرىلىسىنىڭ ۇسىنىلىمى بۇرىن بولماعان دەڭگەيگە كوتەرىلدى. بۇگىنگى تاڭداعى شينجياڭدا اۆتوكولىكتەر قايشالىستى، كەزەكشى پويەزدار زىمىرادى، ۇشاقتار الىسقا سامعادى، كەشەگى شەت - شالعاي، تۇيىق جەر جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ قاتىناس تورابى ورتالىعىنا اينالۋدا.
ەگىنشى - مالشىلار ”اسفالت جولدار ەسىك الدىنا دەيىن سالىنىپ، ءجۇرىس - تۇرىسقا قولايلى بولدى“
9 - ايدىڭ 10 - كۇنى ياركەن اۋدانىنىڭ بەيجياۋ جولاۋشى تاسىمال بەكەتىندە جولاۋشىلار اۆتوموبيلىنىڭ شوفەرى وبۇل مامەت اۆتوكولىكتىڭ الدىڭعى جەل بوگەۋ اينەگىن دەن قويا ءسۇرتىپ جاتتى. وسى كەزدە تاعارشى قالاشىعى شەك - شەك لاڭگار قىستاعىنىڭ تۇرعىنى نۇراحمەت تۇنياز اۆتوكولىككە وتىردى، ول اۋدان قالاشىعىنا بارىپ جۇمىسىن ءبىتىرىپ، تۇستەن كەيىن قىستاققا قايتىپ كەلەدى ەكەن.
شەك - شەك لاڭگار قىستاعى اۋدان قالاشىعىنان 20 كيلومەتر جەردە، وتكەندە اۋدان قالاشىعىنا بارۋ ءۇشىن، ەسەك اربامەن نەمەسە موتوتسيكلمەن الدىمەن قالاشىققا بارىپ، ونان كەيىن جولاۋشىلار اۆتوموبيلىنە وتىرىپ اۋدان قالاشىعىنا باراتىندىعىن نۇراحمەت ءالى ۇمىتا قويمادى. قىستاق پەن قالاشىقتىڭ ارالىعى 9 كيلومەتر، بۇرىن توپىراق جول، جەتكەنشە ىرعالىپ باراسىڭ، قالاشىققا جەتكەنشە ءۇستى - باسىڭ شاڭ - توزاڭ بولىپ كەتەدى. ”اۋدان قالاشىعىنا جەتكەندە بەت - اۋزىڭدى شاڭ باسىپ قالادى، العاشقى جۇمىسىڭ سۋ تاۋىپ بەتتى جۋۋ“، - دەدى ول.
2017 - جىلدان كەيىن اسفالت جول قىستاققا دەيىن جەتتى، نۇراحمەت قىستاقتان جولاۋشىلار اۆتوموبيلىنە وتىرىپ اۋدان قالاشىعىنا بارا الاتىن بولدى.
ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ماجىلىسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”شينجياڭنىڭ اناعۇرلىم جاقسى، اناعۇرلىم تەز دامۋىن بۇلجىتپاي ىلگەرىلەتۋ كەرەك، سونىمەن بىرگە دامۋدى حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ جاعىندا تياناقتاندىرىپ، جەرگىلىكتى ورىنعا پايدا جەتكىزۋ جاعىندا تياناقتاندىرىپ، ىنتىماقتى كۇشەيتۋ جاعىندا تياناقتاندىرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنا پارتيانىڭ قامقورلىعى مەن وتان ۇلى شاڭىراعىنىڭ مەيىرىن شىنايى سەزىندىرۋ كەرەك“.
2014 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن رايونىمىزدىڭ تاس جول قاتىناس قۇرىلىسىنا 397 ميلليارد 300 ميلليون يۋان قارجى قوسىلدى، بۇل 1949 - جىلدان 2013 - جىلعا دەيىن تاس جولعا قوسىلعان قارجى جالپى مولشەرىنىڭ 1.53 ەسەسى بولىپ، قاتىناس - تاسىمال ىستەرى جەدەل دامىپ، تاس جول تورى ۇزدىكسىز ۇزارىپ، دارەجە قۇرىلىمى ۇزدىكسىز جاقسارىپ، قامتۋ اۋماعى بىرتىندەپ كەڭەيدى.
2019 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تۇتاس شينجياڭنىڭ تاس جولىندا اۆتوكولىك قاتىناۋ جالپى ارالىعى 194 مىڭ كيلومەترگە جەتىپ، 2014 - جىلدان 18 مىڭ كيلومەتردەن استام ارتتى. تاس جولدا اۆتوكولىكتىڭ قاتىناۋ جالپى ارالىعىندا اۋىل - قىستاق تاس جولىندا اۆتوكولىكتىڭ قاتىناۋ جالپى ارالىعى جيىنى 133 مىڭ 100 كيلومەترگە (بيڭتۋاندى قامتىمايدى) جەتىپ، تۇتاس شينجياڭدا شارت - جاعداي ازىرلەگەن قۇرىلىمدىق قىستاقتارعا تۇگەلدەي قاتتىلاندىرىلعان جول توسەلدى جانە جولاۋشىلار اۆتوموبيلى قاتىنادى.
نۇراحمەت وتباسىنىڭ تۇرمىسى دا بارعان سايىن جاقسارىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى موتوتسيكل، ءۇش دوڭعالاقتى ەلەكترسيكل ساتىپ الدى. قىستاقتا جەكەلىك كولىكتەر كوبەيدى، قازىر اۋدان قالاشىعىنا باراتىن اۆتوبۋز بولىپ قالماستان، سونداي - اق كورشىلەردىڭ جەكە اۆتوكولىگىنە وتىرىپ بارۋعا دا بولادى.
”اسفالت جول ەسىك الدىنا دەيىن جاسالدى، ءجۇرىس - تۇرىسقا قولايلى بولدى، قازىرگى تۇرمىسىمىز، شىنىندا، باقىتتى“، - دەدى نۇراحمەت.
قالا اناعۇرلىم ”جاقىندادى“، شينجياڭ ”كىشىرەيە ءتۇستى“
9 - ايدىڭ 9 - كۇنى تۇستەن كەيىن ءۇرىمجى بەكەتىنىڭ پويەز كۇتۋ زالى ادامعا لىق تولدى.
پويەز جۇرۋگە ءالى ۋاقىت بار، قۇلجا قالاسىنا باراتىن ليۋ يۇي قول تەلەفونىن اشىپ كورە باستادى. ”قازىر ’فۋشيڭ ءنومىرلى‘ پويەز5 ساعاتتا قۇلجاعا جەتەدى، كوپ ۇزاماي ۇيگە جەتىپ الاتىندايمىن“، - دەدى ول.
سوڭعى جىلدارى شينجياڭ تەمىر جولى دامۋىنىڭ جەدەلدەۋىنە ىلەسە، شينجياڭ ىشىندە العاش قاتىناعان كەزەكشى پويەزدىڭ وتىرۋ كەشىرمەسىندە كورنەكتى ءوسۋ بولىپ، قاتىناۋ ۋاقىتى بارىنشا قىسقاردى.
2014 - جىلدان كەيىن لانجوۋ - شينجياڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جولى، قارامايلى - شاۋەشەك تەمىر جولى، بۇراتالا تارماق جەلىسى سياقتى تەمىر جولدار ىركەس - تىركەس اشىلىپ، ىسكە قوسىلدى، قازىر شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ قاتىناۋ ارالىعى 6839 كيلومەترگە تاياپ، 2014 - جىلداعىدان 1000 نەشە كيلومەتر ارتتى، كەزەكشى پويەزداردىڭ قاتىناۋ اۋماعى تۇتاس شينجياڭنىڭ باسىم كوپ اۋداندارىن، قالالارىن قامتىدى.
جەتكىزىلۋ نەگىزىندە كەزەكشى پويەزداردىڭ قاتىناۋ جىلدامدىعى تەزدەدى، شينجياڭنىڭ تەمىر جول تاراۋلارى ءار جىلى كەزەكشى پويەزداردىڭ قاتىناۋ كارتاسىن تالاي رەت رەتتەپ، كەزەكشى پويەزداردىڭ قاتىناۋ ۋاقىتىن ۇزدىكسىز قىسقارتتى. بىلتىر 8 - ايدىڭ 8 - كۇنى ۇرىمجىدەن كورلاعا دەيىن ”فۋشيڭ ءنومىرلى“ كەزەكشى پويەز قاتىنادى. وسىدان كەيىن ”فۋشيڭ ءنومىرلى“ كەزەكشى پويەزدىڭ قاتىناۋ اۋماعى بىرتىندەپ قۇلجا، كۇيتۇن، شيحۋ، بۇراتالا سياقتى 14 اۋدانعا، قالاعا كەڭەيىپ، ءۇرىمجىنى وزەك ەتكەن 4 ساعاتتىق جىلدام قاتىناس تورابى قالىپتاسىپ، تاڭەرتەڭ جولعا شىعىپ، تۇستە جەتۋ رەالدىققا اينالدى.
كۇن سايىن قولايلى بولعان قاتىناس كەڭ - بايتاق شينجياڭدى ”كىشىرەيتىپ“ ىشكى وڭىرلەردەگى ءىرى قالالارمەن بايلانىس اناعۇرلىم جيىلەپ، جەر ءتۇبى كەزدىك جەرگە اينالدى.
بۇگىنگى تاڭدا شينجياڭعا كىرىپ - شىعاتىن سولتۇستىك، ورتا، وڭتۇستىك قۇرلىق جولى سىندى 3 ۇلكەن ارنا نەگىزىنەن تۇلعالاندى. سولتۇستىك ارنا: G7 بەيجيڭ - شينجياڭ جوعارى قارقىندى تاس جولى قۇمىلعا كىرىپ، شينجياڭنان بەيجيڭگە قاتىناۋ ارالىعى 1300 كيلومەتردەن استام قىسقاردى؛ شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ شينجياڭنان شىعاتىن سولتۇستىك ارناسىنىڭ ماڭىزدى ءبىر اينالىمى − التاي - كوكتوعاي - جۇندۇڭ تەمىر جولى تۇتاس لەنيا بويىنشا تۇتاستىرىلدى. ورتا ارنا: G30 ليانيۇنگاڭ - قورعاس جوعارى قارقىندى تاس جولىنىڭ شينجياڭ ىشىندەگى بولىگىن كەڭەيتىپ، جاڭالاۋ نەگىزىنەن ورىندالىپ، قاتىناۋ قۋاتى بارىنشا ارتتى؛ لانجوۋ - شينجياڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جولى اشىلىپ، ۇرىمجىدەن لانجوۋعا دەيىنگى ۋاقىت 12 ساعات ىشىنە قىسقاردى. وڭتۇستىك ارنا: چارقىلىق - نيا جوعارى قارقىندى تاس جول قۇرىلىس جۇمىسى جەدەلدەدى؛ گولمۋد - كورلا تەمىر جولىنىڭ شينجياڭ بولىگى بيىل سالىنىپ بولىپ پويەز قاتىنايدى، حوتان - چارقىلىق تەمىر جولىندا جەدەل رەليس جاتقىزىلۋدا.
قۇرلىق جولى قاتىناسىن قاۋىرت دامىتۋمەن بىرگە، حالىقتىق اۆياتسيا قۇرىلىسى دا ۇزدىكسىز رەكورد جاڭالادى. قازىر شينجياڭنىڭ حالىقتىق اۋەجايى 21گە جەتىپ، 17 ەلگە، حالىقارالىق (وڭىرلىك) 25 قالاعا، ەل ىشىندەگى 88 قالاعا قاتىنادى.
كوزقاراس جاڭالاندى، كوز ايا كەڭەيدى
جاس حۋاڭ جيە بۇل كۇندە موتورلى ۆاگوندار قۇراماسىمەن ءۇرىمجى - تۇرپان اراسىندا ارلى - بەرلى جۇرۋگە الدەقاشان ادەتتەنىپ العان، لانجوۋ - شينجياڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جولى قاتىناعاننان بەرى، ەكى اراداعى موتورلى ۆاگوندار قۇراماسىنىڭ قاتىناۋ ۋاقىتى ەڭ قىسقا بولعاندا 50 نەشە مينۋتقا ءتۇسىپ، موتورلى ۆاگوندار قۇراماسىنىڭ جيىلىگى ۇزدىكسىز ارتىپ، الەۋمەتتىك قاتىناس ورەسىن قالىپتاستىرىپ، ەكى جەردەگى تۇرعىنداردىڭ ءوزارا بارىپ - كەلۋىنە ءتىپتى دە قولايلى بولدى.
”تۇرپانعا باراتىن ساياحاتشىلار جىلدان - جىلعا كوبەيىپ كەلەدى، 2017 - جىلى گاۋچاڭ رايونىندا ساياحات ەستەلىك بۇيىمدار دۇكەنىن اشقانمىن، ساۋداسى جاقسى“، - دەدى حۋاڭ جيە.
جىل قۇستارى سياقتى، ءار اپتادا حۋاڭ جيە ۋاقىت شىعارىپ ۇرىمجىگە قايتىپ، وتباسىنداعىلارمەن بىرگە بولىپ، ەرتەسى تۇرپانعا قايتادى، جىلدامدىعى تەز موتورلى ۆاگوندار قۇراماسى ەكى جەردى تۇتاستىرىپ تۇرعان دانەكەر.
قولايلى قاتىناس ادامدارعا اناعۇرلىم كوپ جۇمىستانۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ ورايىن ازىرلەۋمەن بىرگە، بۇقاراعا كىرىستى ارتتىرىپ، بايۋدىڭ جولىن دا اشىپ بەردى.
بىرنەشە كۇننەن بەرى شاعانتوعاي اۋدانى شاعانتوعاي مال فەرماسى كول قىستاعىنداعى پان جيانلىنىڭ ۇيىندەگى جەمىس باعى ءونىم جيناۋ مەزگىلىنە ءوتتى، ءار كۇنى الماعا، شابدالىعا زاكاز بەرەتىندەر بار، كوپتەگەن قاريدارلار اۆتوكولىكتەرىمەن باققا كەلىپ ءۇزىپ الادى. ”200 نەشە ءتۇپ جەمىس اعاشىنان 3 − 4 توننا ءونىم تۇسەدى، 40 − 50 مىڭ يۋان كىرىس كىرەدى“، - دەدى ول.
اۋىل - اۋىلعا، قىستاقتارعا تۇتاسقان تاس جولدار ارقىلى سوڭعى جىلدارى شاعانتوعاي اۋدانى شارۋالاردى الما، شابدالى سياقتى ەرەكشە جەمىس ورمانى ونىمدەرىن ەگۋگە جەتەلەپ، ەرەكشە كاسىپ سالالارىن كولەمدەندىرە دامىتۋعا مۇمكىندىك جاساپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن شىن مانىندە ارتتىردى.
كەلەر جىلى پان جيانلى ەرەكشە جەمىس ورمانىن ەگۋ اۋماعىن ۇزدىكسىز كەڭەيتۋدى، سونداي - اق جاڭا جەمىس ورمانى اعاشى تۇرلەرىن ەنگىزىپ، اناعۇرلىم كوپ قاريدار باۋراۋدى جوسپارلاپ وتىر.
قاتىناستىڭ قولايلىلىعى شەت - شالعاي اۋىل - قىستاقتارعا قالىڭ ادامدى، زات اينالىمىن جەتكىزىپ، سول ارقىلى ينفورماتسيا اعىنىنا تۇرتكى بولىپ، ەگىنشى - مالشىلاردىڭ كوزقاراستا بۇرىلىس جاساۋىن جانە كوز اياسىنىڭ كەڭەيۋىن جەبەدى.
”اۋدان ورتالىعىنا جانە قاشقار قالاسىنا ءوز كولىگىمىزبەن لەزدە بارامىز، كەيدە پويەزبەن ۇرىمجىگە بارىپ اينالىپ قايتامىز“، - دەدى قاعىلىق اۋدانى تۇگىچى اۋىلى قۇمبا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ابدۇمىجيت ايت.
ۇنەمى سىرتقا شىعىپ ەكسكۋرسيالاۋ ابدۇمىجيتتىڭ ويىنا كوپتەگەن جاڭا ويلار قوستى، ول اۋدان ورتالىعىنان رەمونت دۇكەنىن، سۋرەتحانا اشتى جانە قىستاقتا ەلەكتروندى ساۋدا ىستەرى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ورتالىعى 1 - دارەجەلى قىزمەت وتەۋ پۋنكتىن سىناق ەتىپ جۇرگىزۋدە.
”مەن تاعى ىشكى وڭىرلەرگە بارىپ ۇيرەنىپ، ەلەكتروندى ساۋدا ىستەرى پۋنكتىن تاعى دا تىڭ دەڭگەيگە كوتەرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن“، - دەدى ابدۇمىجيت.
قاتىناستاعى وزگەرىس، ءجۇرىس - تۇرىستاعى قولايلىلىق ءداۋىردىڭ العا باسقاندىعىنان دەرەك بەرەدى، اناعۇرلىم تاماشا تۇرمىستان دەرەك بەرەدى. ۇزدىكسىز تەزدەگەن قاتىناس نەگىزدىك قۇرىلعىلارى قۇرىلىسى شينجياڭدى ”ينتەرنەتتىڭ سوڭعى بەكەتىنەن“ ”توراپ ورتالىعىنا“ اينالدىردى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ”قاتىناسى قولايلى، زات اينالىمى ىركىلىسسىزدەنگەن“ بارىستا اناعۇرلىم تاماشا وسى زامانعى تۇرمىستى باستان كەشىرەتىنى ءسوزسىز.
