شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى جاۋ شييا
مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدى قامتاماسىزداندىرۋ وقۋ - اعارتۋداعى ادىلدىكپەن بايلانىستى، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ تابىسىمەن جانە جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتىلىكتىڭ ساپاسىمەن قاتىستى بولىپ تابىلادى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدە، ءسوز جوق، اقىل - پاراسات جاعىنان سۇيەمەلدەۋ كەرەك. كەدەي وڭىرلەردەگى بالالاردىڭ تاماشا تاربيە الۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ، وركەندەتۋدىڭ ماڭىزدى مىندەتى ءارى كەدەيلىكتىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسۋىن ءۇزۋدىڭ ماڭىزدى جولى.
”بارلىق بالانى تۇگەلدەي ءادىل جانە ساپالى وقۋ - اعارتۋدان يگىلىكتەندىرۋگە قۇلشىنۋ كەرەك“. 6 جىلدان بەرى، رايونىمىز نازاردى وقۋدان قول ءۇزۋدى تىزگىندەۋ، وقۋدى قامتاماسىز ەتۋ وزەكتى مىندەتىنە شوعىرلاندىرىپ، وقۋدان قول ءۇزۋدى تىزگىندەۋ، وقۋدى قامتاماسىز ەتۋ ارناۋلى قيمىلىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، وقۋدان قول ءۇزۋدى دالمە - ءدال تىزگىندەۋ ۇزاق ۋاقىتتىق مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، بۇكىل رايوننىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋىندا وقيتىن مەكتەبى بولۋ، وقۋعا تۇسە الاتىن بولۋ نىساناسى جاپپاي جۇزەگە استى.
اۋىر كەدەي اۋدانداردا
”ءبىر اۋداندا ءبىر جوبا بولۋ“ بىردە - ءبىر وقۋشىنى قاعىس قالدىرماۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
9 - ايدىڭ 9 - كۇنى كەلپىن اۋدانى گەزلىك قالاشىعى سەنترلى باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى عۇلام راحىمان مەن قىزمەتتەسى ەكەۋى وقۋشىسى ءبىلالجان ءانۋاردىڭ ۇيىنە بارىپ وقۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى. ءبىلالجاننىڭ ”وتباسى وقىتۋشىسى“ رەتىندە، ەكى مۇعالىم مەيلى بوران سوعىپ، جاڭبىر جاۋىپ تۇرسا دا، اپتا سايىن ءدال ۋاقىتىندا بارىپ ساباق وقىتادى.
”مۇعالىمداردىڭ جاردەمىندە مەن ۇيدە وتىرىپ تا كوپتەگەن ءبىلىم ۇيرەندىم“، - دەيدى ءبىلالجان.
ءبىلالجاننىڭ قول - اياعى 2 - دارەجەلى مۇگەدەك بولعاندىقتان، مەكتەپكە بارىپ وقي المايدى. كەزەكتە ول سياقتى وقۋ جاسىنداعى مۇگەدەك ءوسپىرىم بالالارعا قاراتا، رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى تۇگەلدەي ”ۇيىنە بارىپ وقىتۋ“ ءادىسىن قولدانىپ، ولاردى ءادىل وقۋ - اعارتۋدان يگىلىكتەندىردى.
”مۇعالىم وقۋلىق، وقۋ قۇرالدارىن الىپ ۇيىمىزگە كەلىپ، بالامىزدى وقىتتى، بالامىزدىڭ جۇزىنە كۇلكى ءۇيىرىلىپ، كۇن سايىن العا باستى“. ءبىلالجاننىڭ شەشەسى تۇرسۇنگۇل احات بالاسىنداعى وزگەرىستىڭ وتباسىنداعىلاردىڭ تۇرمىسىن ۇمىتكەرلىككە تولتىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋ سەنىمدەرىن دە اناعۇرلىم بەكەمدەگەندىگىن ايتتى.
وقۋ جاسىنداعى مۇگەدەك بالالاردىڭ، وسپىرىمدەردىڭ وقۋدان قالماۋىن، وقۋدان قول ۇزبەۋىن قامتاماسىزداندىرىپ، وقۋ جاسىنداعى بالالارعا، وسپىرىمدەرگە ءبىلىم ۇيرەتۋ − كەدەيلىكتىڭ تامىرىنا بالتا شابۋدىڭ، كەدەيلىكتىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسۋىن ءۇزۋدىڭ ماڭىزدى جولى.
رايونىمىزدىڭ جەر - جەرىندە وقۋدان قول ءۇزۋدى تىزگىندەۋ، وقۋدى قامتاماسىز ەتۋ ۇكىمەت، مەكتەپ، وتباسى سياقتى قوعامداعى ءارقايسى جاقتىڭ كۇشتەرىن جاپپاي جۇمىلدىرۋعا ساياتىن ىسكە اينالدى.
قازىر بۇكىل رايونداعى اۋىر كەدەي اۋدانداردا تۇگەلدەي ”ءبىر اۋداندا ءبىر جوبا بولۋ“ بويىنشا وقۋدان قول ءۇزۋدى تىزگىندەۋدى، وقۋدى قامتاماسىز ەتۋدى اتقارۋ جوباسى جاسالدى. بۇدان سىرت، رايونىمىز ءتۇيىندى ءوڭىر جانە ماڭىزدى وقۋ كەزەڭىن تۇراقتاندىرىپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىلارىنداعى وقۋشىلارعا قاراتا، ءبىر - بىرلەپ ارحيۆ تۇرعىزىپ، دالمە - ءدال كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەپ، وقۋ بارىسىندا ”بىردە - ءبىر وقۋشىنىڭ قالىپ قالماۋىنا“ شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
ساناققا نەگىزدەلگەندە، 2019 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، بۇكىل رايونىمىزدا مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ ساتىسىنداعى مەكتەپ 4510 بولىپ، مەكتەپتەردە وقىپ جاتقان وقۋشى سانى 3 ميلليون 584 مىڭعا جەتىپ، بۇكىل رايونىمىزدا مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ بەكەمدەلۋ مولشەرى ％95.51 بولدى.
جاتاقتى مەكتەپ ءتۇزىمى
ەگىن، مال شارۋاشىلىق وڭىرلەرىندەگى بالالاردىڭ وقۋعا ءتۇسۋىن وڭايلاستىردى
نىلقى اۋدانى قاراسۋ اۋىلدىق سەنترلى مەكتەبى − مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ ساتىسىنداعى جاتاقتى مەكتەپ. مەكتەپ ماڭايىنداعى 8 قىستاقتاعى مىڭنان استام ەگىنشى - مالشى وتباسىنىڭ پەرزەنتتەرىن وقىتۋ مىندەتىن ارقالاپ وتىر، قاستەر اكىمتوقتاۋ سولاردىڭ اراسىنداعى وقۋشىنىڭ ءبىرى.
قاستەردىڭ ءۇيى مەكتەپتەن ون نەشە كيلومەتر جىراقتاعى ءتۇپشىن قىستاعىندا، اكە - شەشەسى مال باعۋمەن كۇن كەشەدى، ۇيىندە اپەكەسى مۇگەدەك، ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىنا جاتادى. مەملەكەتتىڭ جاتاقتا جاتىپ وقيتىن وقۋشىلاردان ”ەكىنى كەشىرىم ەتۋ، ءبىردى تولىقتاۋ“ سياقتى قامقورلىق ساياساتىنان يگىلىكتەنگەن قاستەر مەكتەپتە جاتىپ، مەكتەپتەن تاماقتانادى، اقشا جۇمسامايدى. كەلەر جىلى ورتا مەكتەپكە ەمتيحان تاپسىرادى، ونىڭ نىساناسى اۋدان قالاشىعىنداعى ءتۇيىندى ورتا مەكتەپكە ءتۇسىپ وقۋ ەكەن.
”بالامىز مەكتەپتە بولعاندا، ءبىز ەشتەڭەدەن الاڭدامايمىز“. الدىڭعى وقۋ ماۋسىمىندا قاستەردىڭ اكەسى اكىمتوقتاۋ بۇلجاي اتا - انالار جيىنىنا قاتىناسقاننان كەيىن، ”مەكتەپتىڭ شارت - جاعدايى وتە جاقسى ەكەن“ دەپ ماقتادى. ول اعىنان اقتارىلا: ”قىستا تاۋ ىشىندە قار قالىڭ، جول تايعاق، قاتەرلى، بالالار مەكتەپتە جاتىپ وقىسا، جاتاق، تاماق، وقۋ تەگىن، ناۋقاستانىپ قالسا، تاعى مەكتەپ شيپاگەرى بار، ناعىز تاماشا داۋىرگە ءىلىندى عوي بۇلار“، - دەدى.
سوڭعى جىلدارى قاراسۋ اۋىلدىق سەنترلى مەكتەبى مەكتەپ جاتاعى، دەنە تاربيە الاڭى، اسحانا سياقتىلاردى جاڭادان سالىپ، مەكتەپتىڭ بەت - بەينەسىندە كەرەمەت وزگەرىستەر جارىققا شىقتى. كەلەر جىلى مەكتەپ تاعى ءبىر جاتاق عيماراتىن جاڭادان سالىپ، قاجەتى تۇسكەن ءتىپتى دە كوپ ەگىنشى - مالشى پەرزەنتتەرىن وقىتپاقشى ەكەن.
اۋىل - قالاشىقتارداعى جاتاقتى مەكتەپتەر مەن اۋىل - قىستاقتارداعى شاعىن كولەمدى مەكتەپتەر (وقىتۋ تۇيىندەرى) شەت - شالعاي وڭىرلەردەگى وقۋشىلاردىڭ مەكتەپ ۇزاق بولۋ، مەكتەپتەن وقۋى قيىن بولۋ سالدارىنان وقۋدان قول ءۇزۋ ماسەلەسىن مۇمكىندىگىنشە شەشتى. وتكەندەگىمەن سالىستىرعاندا، بۇگىنگى كۇندە، مەيلى قۇمدى ءشول جيەگىندەگى، الدە تاۋ قويناۋىنداعى بالالار بولسىن، تۇگەلدەي مەكتەپ قۇرۋ شارت - جاعدايى قامتاماسىزداندىرىلعان مەكتەپتەردە مادەنيەت بىلىمدەرىنەن سۋسىنداپ، ارمان قۋىپ الىستارعا قانات قاعاتىن بولدى.
جاتاقتى مەكتەپتەردى جانە اۋىل - قىستاقتارداعى شاعىن كولەمدى مەكتەپتەردى ويداعىداي قۇرۋ ءۇشىن، 2019 - جىلى رايونىمىز «اۆتونوميالى رايوننىڭ اۋىل - قالاشىقتارداعى جاتاقتى مەكتەپتەردىڭ جانە اۋىل - قىستاقتارداعى شاعىن كولەمدى مەكتەپتەردىڭ نەگىزدىك مەكتەپ قۇرۋ ولشەمىن» جاريالاپ، مەكتەپتى جابدىقتاۋ، اسحانا، جاتاقحانا سالۋ، مەكتەپ قۇرۋ قاراجاتى سياقتىلارعا اناعۇرلىم ناقتى تالاپتار قويىپ، وقۋ جاسىنداعى وسپىرىمدەردىڭ، بالالاردىڭ وقۋعا بارۋى قولايسىز بولۋ سەبەپتى وقۋدان قول ءۇزۋىنىڭ الدىن الدى.
2019 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، بۇكىل رايونىمىزداعى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ ساتىسىنداعى مەكتەپتە جاتىپ وقيتىن وقۋشى جيىنى 880 مىڭ 500 ادام بولىپ، الدىڭعى جىلداعىدان 153 مىڭ 400 ادام ارتقان. باستاۋىش مەكتەپتەردە جاتاققا جاتىپ وقيتىن وقۋشىلارعا تۋرا كەلەتىن جاتاقتىڭ ورتاشا اۋدانى 6.01 شارشى مەتر، ورتالاۋ مەكتەپتەردە جاتاققا جاتىپ وقيتىن وقۋشىلارعا تۋرا كەلەتىن جاتاقتىڭ ورتاشا اۋدانى 6.72 شارشى مەتر بولعان.
وقيتىن مەكتەبى بولۋ، تەگىن وقۋ، جاقسى وقۋ، بارلىعىندا ادىلدىك ايقىن بەينەلەندى.
دالمە - ءدال قارجىلاي كومەك
تاتىمدى ءتالىم - تاربيە ارمانعا قانات ءبىتىردى
كەرپىش كۇيدىرۋ، كەرپىش قالاۋ، قيۋ، سىلاۋ... 8 - ايدىڭ 25 - كۇنى ءپايزاۋات اۋدانىنداعى ءبىر باۋلۋ مەكتەبىندە 23 جاستاعى ميھىربۇللا ءمۇتالىپ كۋرسانتتارعا ۇلگى كورسەتە تۇرىپ، تەحنيكالىق تۇيىندەردى ەسكەرتىپ وتىردى.
ميھىربۇللا شينجياڭ قۇرىلىس كاسىپتىك - تەحنيكالىق شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى، بىلتىر ول مەملەكەتتىك كاسىپتىك شەبەرلىك جارىسىنىڭ كەرپىش قالاۋ جۇمىسى ءتۇرى بويىنشا وقۋشىلار گرۋپپاسىنىڭ التىن مەدالىن ەنشىلەدى. وقۋ تاۋىسۋعا ءالى ءبىر جىل بار، ول الدەن ادام ىستەتەتىن بىرنەشە ورىنداردىڭ ”نازارىنا ءىلىندى“، جازعى دەمالىس كەزىندە دە بوسقا قاراپ جاتقان جوق. جاقىندا ول دەمالىسىن الىپ ۇيىنە قايتقاندا، جۇمىس ىستەپ تاپقان 2000 يۋان اقشاسىن اتا - اناسىنا تاپسىرىپ بەرىپ، ءبىر ءۇيلى جان تالاي كۇنگە دەيىن ءماز - مايرام بولىستى.
ميھىربۇللانىڭ اتا - اناسى ديقان، وتباسىندا ءىنى - قارىنداستارى وقيدى، اۋىرتپاشىلىعى دا نەداۋىر. باقىتقا جاراي، مەكتەپتەگى كەزىندە ونىڭ جاتاق اقىسى، وقۋلىق قاراجاتى، وقۋ قاراجاتى بۇكىلدەي كەشىرىم ەتىلدى، تاعى جىلىنا 2000 يۋان تۇرمىستىق جاردەماقى الاتىندىقتان، وتباسىنىڭ ەكونوميكالىق قىسىمى بارىنشا جەڭىلدەگەن بولاتىن.
”مەملەكەتتىڭ وقۋعا كومەك بەرۋ ابزال ساياساتى مەن مەكتەپتىڭ باۋلۋى بولماعان بولسا، بالام قايدان عانا ۇشاققا وتىرىپ ىشكى وڭىرگە بارىپ مەملەكەتتىك جارىسقا قاتىناسىپ، سيلىق الا السىن؟“. ۇلىنىڭ سيلىق العانىن اڭگىمە ەتكەندە ميھىربۇللانىڭ اكەسى ءمۇتالىپتىڭ جۇزىنەن كۇلكى ءۇيىرىلدى.
مەملەكەتتىڭ قارجىلاي كومەكتەسۋ جۇيەسىنىڭ كۇن سايىن كەمەلدەنۋىنە بايلانىستى، رايونىمىز مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدەن تارتىپ، اسپيرانتتىق اعارتۋعا دەيىنگى ءارقايسى وقىتۋ ساتىسىندا جاپپاي قامتۋدى جۇزەگە اسىردى، ”سيلىق، قارىز اقشا بەرۋ، كومەك قاراجات، قوسىمشا قاراجات بەرۋ، ەڭبەك ىستەي ءجۇرىپ وقۋ، ازايتۋ، كەشىرىم ەتۋ“ جانە جاسىل ارنا شارالارى جالپى بەتتىك تياناقتاندى، ءسويتىپ وقۋشىلارعا قارجىلاي كومەك كورسەتۋ جالپى ۇسىنىلىمى جىل سايىن ارتتى.
ساناقتا كورسەتىلۋىنشە، تۇتاس رايونىمىزدىڭ وقۋشىلارعا قارجىلاي كومەك كورسەتۋ قارجى ۇسىنىلىمى 2007 - جىلعى 136 ميلليون يۋاننان 2019 - جىلى 7 ميلليارد 620 ميلليون يۋانعا ارتقان. قارجىلاي كومەككە يە بولعان وقۋشى سانى 2007 - جىلعى 155 مىڭ ادام - رەتتەن 2019 - جىلى 5 ميلليون ادام - رەتكە جەتكەن.
ءبىر قىدىرۋ ساندى مالىمەتتەردەن وقۋشىلارعا قارجىلاي كومەك كورسەتۋ ساياساتىنىڭ جىلۋى بەينەلەنىپ، وقۋ - اعارتۋ ادىلدىگىنىڭ شۇلەن شۇعىلاسىنىڭ تۇكپىر - تۇكپىردى نۇرلاندىرعانىن كورەمىز.
”مەكتەپتىڭ وتباسىندا قيىنشىلىعى بار جوعارى مەكتەپكە جاڭا تۇسكەن وقۋشىلارعا جاسىل ارنا اشىپ، الدىمەن وقۋعا تۇسۋگە، سوڭىنان قارجىلاي كومەككە يە بولۋعا مۇمكىندىك جاسايتىنىن بىلگەندە، كوڭىلىمىز الاڭسىز بولدى ءارى جىلۋلىق سەزىندىك“. 8 - ايدىڭ 28 - كۇنى ءۇيى قورعاس اۋدانىندا تۇراتىن، جوعارى مەكتەپكە جاڭا تۇسكەن وقۋشى تۇڭ جيا - ني وسىنى ايتتى.
ميھىربۇللا، تۇڭ جيا - ني سياقتى وتباسىندا ەكونوميكالىق قيىنشىلىعى بار وقۋشىلاردىڭ الاڭسىز وقۋى ءۇشىن، رايونىمىز ”دالمە - ءدال قارجىلاي كومەكتەسۋ“ ۇستانىمىن وقۋشىلارعا قارجىلاي كومەكتەسۋ قىزمەتىنىڭ جالپى بارىسىنا ءسىڭىرىپ، ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىلارىنداعى وقۋشىلار، جەتىم، مۇگەدەك وقۋشىلار سياقتى 7 تۇردەگى ادامدار شوعىرىن قارجىلاي كومەكتەسۋ كولەمىنە ەنگىزىپ، وقۋدان قول ءۇزۋدى تىزگىندەپ، وقۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ادامعا دەيىن، دالمە - ءدال قارجىلاي كومەكتەسۋدى ادامعا دەيىن تياناقتاندىرۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتەدى.
جان - جاقتى قارجىلاي كومەكتەسۋدىڭ تاتىمدى ءتالىم - تاربيەسى كەدەي وتباسىلارىنىڭ پەرزەنتتەرىنىڭ وقيتىن مەكتەبى بولۋىنا، جاقسى وقۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ جولىندا قاتاردان قالدىرماي، سان مىڭداعان وتباسىنىڭ ارمانىنا قانات ءبىتىردى.
