”پارتيا باستان - اياق بىزگە كوڭىل ٴبولىپ، بىزگە حاۋىپسىز سۋ ىشكىزدى، قارجى قوسىپ، سۋدى جاقسارتىپ، اقاۋسىز تۇرمىسىمىزعا مۇمكىندىك جاسادى“. 9-ايدىڭ 18-كۇنى شينجياڭ ٴپايزاۋات اۋدانى جامباز اۋىلى يىپاكچي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى امۇت اجىنىڭ ۇيىندە دۋتار شەرتىپ، راۋاپ شالعان قىستاق تۇرعىندارى قىستاقتاعى ساقا ونەرپازدار ٴسوزىن جازعان ۇيعۇر ۇلتىنىڭ حالىق ٴانىن ايتىپ، وزدەرىنىڭ جاڭا تۇرمىسىن باياندادى.
20 - عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنان بۇرىن ٴپايزاۋات اۋدانىندا قۇبىر سۋى جانە قۇدىق جوق، قىستاق تۇرعىندارى اششى كولشىك سۋىن ٴىشىپ، سۋ ماسەلەسى ۇزاق ۋاقىت بويى بۇقارانىڭ ٴوندىرىس، تۇرمىسىن جانە جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ دامۋىن مازالايتىن قيىن ماسەلەگە اينالعان. كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال العاننان بەرى، ٴپايزاۋات اۋدانى اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، 2020 - جىلى 5 - ايدا ٴپايزاۋات اۋدانى سۋدى جاقسارتۋ ينجەنەرياسىن تامامداپ، تازا اۋىز سۋى بارلىق وتباسىنا ەنگىزىلىپ، بۇقارا اششى سۋ ٴىشۋ كۇندەرىمەن تۇبەگەيلى قوش ايتىسىپ، ٴتاتتى قۇبىر سۋىن ٴىشتى.
اديگۇل اكىم جامباز اۋىلى يىپاكچي قىستاعىنداعى كەدەي وتباسى، ول تىلشىگە بىلاي دەدى: ”بۇرىن وتباسىمىز كولشىك سۋىن ىشەتىن، سۋدى ەكى كيلومەتر الىستاعى جەرگە بارىپ تاسىپ اكەلۋگە جارىم ساعاتتان ارتىق ۋاقىت كەتەتىن. ول كەزدە سۋ وتە اششى بولىپ، سۋدى تاسىپ اكەلىپ، ٴۇش - ءتورت كۇن تۇندىرىپ قويعان سوڭ بارىپ ىشۋگە بولاتىن. سۋ تازا بولماعاندىقتان، ٴىش ٴوتىپ، ٴتىس اۋىرىپ، وتباسىمىزداعىلار ۇنەمى شيپاحاناعا باراتىن“. سۋ ٴىشۋ قيىن بولۋ كەزىندە اديگۇل اكىمگە ەڭ تەرەڭ اسەر قالدىرعان.
”مەن سىرت جەردەن كەلگەن كادرمىن، ول كەزدە، ۇيدەگى سۋ شۇمەگى ٴبىر ايدا تات باسىپ، ٴار كۇنگى تۇرمىستىق سۋدى تۇندىرۋدان وتكىزەتىنمىن. ىشكەننەن كەيىن كوندىگە الماي، شاشىم ٴتۇسىپ، ٴتىسىم سارعايىپ كەتەتىن“. ءپايزاۋات اۋدانىنداعى ٴبىر ايەل كادر تىلشىگە بىلاي دەدى: اۋىل ـ قىستاقتا عانا ەمەس، قالانىڭ سۋ ساپاسىندا دا حاۋىپسىزدىك ماسەلەسى ورىن تەپكەن.
ٴىس جۇزىندە، 1995 - جىلدان بەرى، ٴپايزاۋات اۋدانى اۋرۋدان ساقتانۋ، سۋدى جاقسارتۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، ٴبىرشاما تازا جەر استى سۋىن شىعارىپ، اۋىز سۋ قاينارى ەتتى ٴارى قۇبىر سۋىن وتباسىلارىنا جەتكىزۋدى جۇزەگە اسىردى. الايدا، ٴپايزاۋاتتىڭ ەرەكشە جەر ٴتۇزىلىسى، سۋ گەولوگيالىق شارت - جاعدايى مەن ٴجيى - ءجيى جەر سىلكىنۋ اپاتى سالدارىنان، جەر استى سۋىنىڭ كۇكىرت قىشقىل تۇزى، فتورلى قوسىلىستارى جالپى بەتتىك ولشەمنەن اسىپ، سۋ ساپاسى تۇراقسىز بولىپ، ولشەمگە تولمادى. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شىنايى قامقورلىعىندا، 2019 ـ جىلى 2 - ايدا اۆتونوميالى رايون ٴپايزاۋات اۋدانىنىڭ قالا، اۋىلدارىنىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىن رەسمي بەكىتتى. ينجەنەريا سۋ قاينارىن اۋىستىرۋ شاراسىن قولدانىپ، سۋ ساپاسىنىڭ ولشەمگە جەتپەۋ ماسەلەسىن شەشىپ، 2019 - جىلى 5 - ايدا قۇرىلىس باستادى. سەگىز جارىم ايلىق جاپالى كۇرەستى باستان وتكەرۋ ارقىلى 2020 - جىلى 5 - ايدىڭ 20 - كۇنى قۇرىلىس تامامدالىپ، سۋ ٴساتتى جەتكىزىلدى. ٴپايزاۋات اۋدانىنداعى 460 مىڭ حالىق ٴتاتتى، تازا، ولشەمگە جەتكەن مۇزدىقتىڭ ەرىگەن قار سۋىن ٴىشىپ، ”اشتى سۋ“ ىشەتىن كۇن سودان باستاپ تاريحقا اينالدى.
”بيىل ٴبىز حاۋىپسىز سۋ ىشتىك، سۋ مينەرال سۋ سياقتى وتە ٴتاتتى“،- دەدى اديگۇل اكىم. امۇت اجى تىلشىگە بىلاي دەدى: ”بىلتىر ٴبىز بەيقۇت ۇيگە كوشىپ كىردىك، بيىل تازا قۇبىر سۋىن ىشتىك، اسفالت جولمەن ٴجۇرىپ، وسىزاماندانعان جاڭا تۇرمىسقا شىنايى قادام تاستادىق. قازىرگى تۇرمىسىمىز راسىندا توتەنشە باقىتتى“.
(جۇڭگو ايەلدەر گازەتى، جۇڭگو ايەلدەر تورىنىڭ تىلشىلەرى يۋان پىڭ، ۋاڭ جياڭپيڭ، پراكتيكانت ٴتىلشى تيان مىڭدي)
اۋدارعان: قادىر ماقان
