سيىر باعىمشىلىعىنىڭ ءونىم قۇنى 9 ميلليون يۋاننان استى
رەداكتور ەسكەرتپەسى
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ − ءبىر مايدان قاتاڭ شايقاس، قازىر رايونىمىزداعى كەدەيلىك قالپاعى ءالى الىنباعان 10 كەدەي اۋداننىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋى وسى رەتكى قاتاڭ شايقاستاعى قيان - كەسكى شايقاس بولىپ تابىلادى. بۇگىنگى تاڭدا رايونىمىزدىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋى شەشۋشى شايقاستىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدىڭ شەشۋشى كەزەڭىنە ءوتتى. بۇگىننەن باستاپ گازەتىمىز ”كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شەشۋشى شايقاسىنىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزەيىك. كەدەيلىك قالپاعى الىنباعان كەدەي اۋدانداردا شايقاستى قاداعالاۋ“ جەلىلەس حابارىن جاريالاپ، تىلشىلەردىڭ كەدەيلىك قالپاعى الىنباعان 10 كەدەي اۋداندى ىشكەرىلەي ارالاپ جازعان جالىندى دا اسەرلى حابارلارىمەن شەشۋشى شايقاستىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدىڭ ەڭ سوڭعى وتكەلىندە ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىنىڭ قايراتقا ءمىنىپ قامال العان بەكىمى مەن جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ، سونداي - اق جەر - جەردىڭ ءىس جۇزىندىكپەن ۇشتاستىرىپ ىزدەنىس جاساعان كەدەيلىكتەن ارىلتۋداعى ءونىمدى شارالارىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ ەڭ سوڭعى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋگە سەنىم ۇستەگەندىگىن، كۇش - قۋات ۇيىستىرعاندىعىن شىنايى بەينەلەيدى.
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى جىڭ جو، ليۋ ي، زوۋ ي، جۇڭ جاۋفىڭ
قورا تازالادى، ءشوپ تۋرادى، جەم دايىندادى... 9 - ايدىڭ 19 - كۇنى 63 جاستاعى تۇردىنياز زاكىر تاڭ بوزىنان قاربالاستىققا ءتۇستى. قورادا ابدەن شەلدەنگەن 35 سەمينتال سيىرى بار ەدى.
بۇل سيىرلار تۇردىنيازدىڭ قىمباتتى اسىلى. ”سەمينتال سيىرىنىڭ تۇقىمى اسىل، بۇزاۋدىڭ بازارعا سالىنۋىنا 10 اي ۋاقىت كەتەدى، ءبىر سيىردى 16 مىڭ يۋانعا ساتۋعا بولادى. بىلتىر ساتقان سيىرىم 120 مىڭ يۋان بولدى“. ءسوز اراسىندا تۇردىنياز ساۋساقتارىمەن بەينەلەپ، شاتتانعان كوڭىل كۇيى ءسوزى مەن جۇزىنەن ايقىن ءبىلىنىپ تۇردى. ول قازىر قوراداعى 35 سيىردىڭ قۇنى 500 مىڭ يۋان بولاتىندىعىن مولشەرلەدى.
مۇنداي جاعدايدى بۇرىندارى ول ويلاۋعا دا باتىلدىق ەتپەيتىن.
تۇردىنياز شەريا اۋدانى شەريا اۋىلى توپارىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى. 2014 - جىلى ول جانە قىستاقتاعى باسقا دا 272 وتباسىنداعى 1099 ادام ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى بولىپ تۇراقتاندىرىلادى. توپارىق قىستاعى قۇمدىقپەن ىرگەلەس، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ سالىستىرماسى ％72كە جەتىپ، اۋىر كەدەي قىستاق سانالعان.
تۇردىنياز وتباسىنىڭ جان باسىندىق ەگىستىك جەرى ءبىر مۋعا دا جەتپەيدى، جىلدىق جان باسىندىق كىرىسى 3000 يۋان اينالاسىندا، تۇرمىستىق شىعىستى شىعارىپ تاستاعاندا قالاتىنى شاناقتى ەدى. قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا كومەكتەسۋ ءۇشىن، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتى تىنباي شىعار جول قاراستىردى.
2018 - جىلدىڭ ءبىر كۇنىندە قىستاق كادرى ونى ىزدەپ كەلىپ، ودان قارىز اقشا الىپ سيىر باعۋ ويى بار - جوعىن سۇرايدى.
”مەن قوي، كەپتەر باعىپ كورگەنمىن، سيىر باعىپ كورمەپپىن. ونىڭ ۇستىنە قارىز اقشامەن باعۋعا باتىلىم بارمايدى“. بۇل ۇسىنىستان تۇردىنياز باستاپتا باس تارتادى، كەيىنتىننەن قىستاق كادرلارى وعان بۇل مەملەكەت قازىناسىنان ءوسىمى كوتەرىلەتىن شاعىن سوماداعى قارىز اقشا، ءوسىمى الىنبايتىندىعىن، كەپىلدىك زات قويىلمايتىندىعىن، سوماسى 50 مىڭ يۋان، ۋاقىت شەگى 3 جىل ەكەندىگىن ايتادى.
”قىستاق كادرلارى ماعان ەسەپ جاساپ، قازىر ءبىر بۇزاۋدى 9000 يۋان اينالاسىندا ساتىپ الۋعا بولادى، 10 ايدا بازارعا شىعارىلادى، ول كەزدە ءبىر سيىردى 16 مىڭ يۋانعا ساتۋعا بولادى، كىرىس قوماقتى، بۇل كەدەيلىكتەن ارىلۋدىڭ تاماشا جولى دەدى“. بىرنەشە كۇن ويلانعان سوڭ، تۇردىنياز اقىرى قارىز اقشا الىپ، سيىر باعۋ بەكىمىنە كەلەدى.
كوپ ۇزاماي 50 مىڭ يۋان قارىز اقشا تەكسەرىپ بەكىتىلدى، تۇردىنياز 40 مىڭ يۋانعا 4 سيىر، 10 مىڭ يۋانعا جەم - ءشوپ ساتىپ الادى.
تەحنيكتەردىڭ جەتەكشىلىگىندە تۇردىنياز سيىر باعۋدىڭ ىڭعايىن يگەرىپ، تابىسقا جەتتى! العاشقى جىلى 4 سيىردى بازارعا شىعارىپ 80 مىڭ يۋانعا ساتتى. بيىل قارىز اقشانىڭ ۋاقىتى تولدى، ول قارىز اقشانى قايتارىپ ءارى تىڭنان قارىز اقشا الدى، بىرنەشە جىلعى قورىن قوسقاندا ونىڭ سيىرى 35كە جەتىپ، قىستاقتاعى سيىر باعۋ مايتالمانىنا اينالىپ، سيىر باعىپ كەدەيلىكتەن تۇبەگەيلى ارىلدى.
ونىمەن ۇقساس كەدەي شارۋا مامەتجان ءماتروزى تۇردىنيازدىڭ قارىز اقشا الىپ سيىر باعۋ ارقىلى جاعدايىن جاقسارتقانىن كورىپ، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنە كەلىپ قارىز اقشا الۋعا ءوتىنىش بەرىپ، سيىر باعۋدى ويلادى. ”قارىزعا العان اقشاعا سيىر باعىپ اقشا تاپقان ورىندى ەكەن“. مامەتجان بيىل ءوزىنىڭ 3 سيىرىنىڭ كىرىسىنە شىلان، انار ساتقان اقشانى قوسقاندا جىلدىق كىرىسىنىڭ 70 مىڭ يۋان بولاتىندىعى داۋسىز ەكەندىگىن ايتتى.
توپارىق قىستاعىنا بارساڭىز، ەكى قابىرعاعا قارىز اقشا الىپ باعىمشىلىقپەن شۇعىلدانۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلعان ”داڭق تاقتاسىنىڭ“ تولعانىن كورەسىز. ءماتسىدىق يبىرايىم، كەدەي شارۋا، 50 مىڭ يۋان شاعىن سومالى قارىز اقشا العان، 4 سيىرى، 80 قويى، 600 كەپتەرى بار؛ يۇنۇس راجاپ، كەدەي شارۋا، 50 مىڭ يۋان شاعىن سومالى قارىز اقشا العان، 7 سيىرى، 27 قويى، 360 كەپتەرى بار...
مەملەكەت ەلەكتر كۇشى قارجى قوسۋ توبى شينجياڭ سەرىكتەستىگىنىڭ توپارىق قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي گى ميڭجۇڭ بىلاي دەدى: قازىر باعىمشىلىق كىرىسى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق كىرىسىنىڭ ％60تەن استامىن ۇستايدى، بۇكىل قىستاقتا ％80تەن استام شارۋا وتباسى سيىر، قوي سياقتى مال، قۇس باعىمشىلىعىنا ات سالىسىپ، باعىمشىلىق قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋداعى كاسىپ سالاسىنا اينالدى.
”قارىز اقشا بەرۋگە تيىستىلەرىنە تۇگەل قارىز اقشا بەرۋ“ پرينسيبىن نەگىزگە الىپ، ەڭبەك قۋاتى جوق ەڭ تومەنگى تۇرمىس قامتاماسىزدىعىنان تۇسىرىلمەيتىن وتباسىلارىنان سىرت، ءبىز كەدەي وتباسىلارىن، كەدەيلىك جيەگىندەگى وتباسىلارىن ءوز ەرىكتەرىمەن شاعىن سومادا قارىز اقشا الۋعا ءوتىنىش بەرىپ، باعىمشىلىق كاسىبىن دامىتۋعا ىنتالاندىردىق“. گى ميڭجۇڭ: سونىمەن بىرگە، قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ اۋدانداعى، اۋىلداعى قاتىستى تاراۋلاردىڭ قولداۋىندا قىستاق تۇرعىندارىنىڭ عىلمي باعۋ وتكەلىن ويداعىداي يگەرۋىنە كومەكتەسىپ، باعىمشىلىق پايداسىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، شاعىن سوماداعى قارىز اقشانىڭ ونىمدىلىگىن تولىق ساۋلەلەندىرۋىنە مۇمكىندىك جاسادىق، - دەدى.
قازىر تۇتاس قىستاقتا 266 وتباسىنىڭ ءوتىنىش ەتكەن شاعىن سوماداعى قارىز اقشاسى جالپى 13 ميلليون 160 مىڭ يۋان بولدى، مۇنىڭ ％80ى سيىر، قوي باعۋعا جۇمسالدى. تۇتاس قىستاقتا قوراداعى سيىردىڭ سانى 2016 - جىلدىڭ سوڭىنداعى 84تەن كوبەيىپ قازىر 580 نەشەگە جەتتى، سيىر باعۋ كاسىپ سالاسىنىڭ ءوندىرىس جالپى قۇنى 9 ميلليون 280 مىڭ يۋانعا جەتتى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جىلدىق جان باسىندىق تازا كىرىسى 10 مىڭ يۋاننان اسىپ، 2019 - جىلى تۇتاس قىستاق كەدەي قىستاق تىزىمىنەن شەگىندى.
”ءبىز باعىمشىلىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇردىق، بيىل تاعى 70 مۋ جەر شىعارىپ، 1000 سيىر، 5000 قوي سياتىن كولەمدەنگەن شوعىرلى باعىمشىلىق شاعىن اۋماعىن قۇرىپ، باعىمشىلىق كاسىبىنىڭ ساپاسىن كوتەرىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا نەگىز قالاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز“. گى ميڭجۇڭ: تۇتاس قىستاقتا كولەمدەنگەن، ولشەمدەنگەن باعىمشىلىقتى بىرتىندەپ جالپىلاستىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ باعىمشىلىق كىرىسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتامىز، - دەدى.
بۇگىنگى كۇندە سيىر الماقشى بولعاندا توڭىرەكتەگى ساۋداگەرلەر توپارىق قىستاعىنا بارادى، ولار توپتالىپ قىستاققا كەلىپ ”سيىرعا تاپسىرىس بەرەدى“، توپارىق قىستاعىنىڭ داڭقى دا كۇن سايىن ”اسپانداپ كەلەدى“.
