− شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ قوزعاۋشى قۋاتى مىعىم، ومىرشەڭدىك كۇشى زور
حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى
”شينجياڭ، راسىندا، جاقسى جەر، التىن كۇزدىڭ كوركەم كورىنىسىنە كوزىڭ تويمايدى!“ سىچۋاننىڭ چىڭدۋىنان كەلگەن ساياحاتشى لي ليڭ القارا كوك سايرام كولىنە قاراپ تۇرىپ، اۋىز جاپپاي ماقتاي بەردى.
شينجياڭنىڭ ساياحات بازارى 2014 - جىلى 50 ميلليون ادام - رەتكە جەتپەيتىن، 2019 - جىلعا كەلگەندە 200 ميلليون ادام - رەتتەن استى. تەك بيىلدىڭ وزىندە تىڭنان 1795 ساياحات تۇسەلحاناسى، 28 مىڭ 500 توسەك كوبەيدى.
تيانشان الابىنىڭ كورىنىسى كوركەم، ساياحات بازارىنىڭ دۋمانى شينجياڭ ەكونوميكاسى دامۋىنىڭ ءبىر مىسالى عانا. جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسى بايتاق شينجياڭدا تياناقتانىپ تامىر تارتتى، ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى ءبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، قول ۇستاسا كۇرەس جاساپ، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن دايەكتىلەندىرىپ، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتتى. ءداستۇرلى كاسىپ سالالارىنىڭ تيبى جاڭالانىپ، دارەجەسى ءوسىرىلدى، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارى گۇلدەنىپ شالقي ءتۇستى، ەكونوميكالىق قۇرىلىم ۇزدىكسىز ساپالىلاندى؛ جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدارى كۇندىز - ءتۇنى تولاسسىز اعىلىپ، دامۋداعى قوزعاۋشى قۋات ۇزدىكسىز ىسكە قوسىلدى... تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ كۇلكى ەسكەن جۇزدەرىندە مەن مۇندالايدى.
كاسىپ سالالارىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى جاقسارتتى
قۇربان تۇڭعىت ءشولىنىڭ يەن دالاسىندا كولىك زۋلاپ كەلەدى، نەشە ون مەتر بيىكتىكتەگى بۇرعىلاۋ سورەلەرى ءشولدىڭ ورتاسىندا كوككە بوي سوزىپ تۇر.
”قارامايلى مۇناي ءۇشىن جاراتىلعان، جاس ءارى بايىرعى مۇناي الابى“. شينجياڭ مۇناي الابى سەرىكتەستىگى اشۋ سەرىكتەستىگى پارتكومىنىڭ شۋجيى ليۋ ۋيدۇڭ بىلاي دەپ ءتۇسىندىردى: ”بايىرعى“ دەگەنىمىز ونىڭ جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن بارلاپ اشىلعان تۇڭعىش ءىرى مۇناي الابى بولعاندىعىنان؛ ”جاس“ دەگەنىمىز وندا مۇناي الابىنىڭ شيكى مۇناي ءونىم مولشەرى 18 جىل بويى 10 ميلليون توننادان جوعارى دەڭگەيدى ساقتاپ، ءوندىرىس قۋاتىنىڭ كۇشتى بولۋىنان.
ليۋ ۋيدۇڭنىڭ قارامايلىدا قىزمەت ىستەگەنىنە 30 جىلدان استى، ول مۇناي الابى دامۋىنىڭ كۋاگەرى؛ وتكەن عاسىردىڭ 80 - جىلدارىندا مۇناي الابىندا قۇدىقتاردى شارلاۋ بۇكىلدەي ادام كۇشىنە سۇيەنەتىن، نولدەن تومەن 40 سەلتسي گرادۋستىق تومەن تەمپەراتۋرادا، تىزەدەن اساتىن قالىڭ قاردا شارلاۋشىلار ءار 2 ساعات سايىن ءبىر رەت شارلاۋ جۇرگىزەتىن. ”قازىر بۇكىلدەي زەردەلىلەنىپ كەتتى، ەكرانعا قاراپ وتىرساڭ بولعانى، قۇدىق بۇرعىلاۋ قىسىمى سياقتى ساندى شامالار كوزگە ايپاراداي كورىنىپ تۇرادى!“، - دەدى ليۋ ۋيدۇڭ قۇبىرداعى جىپىرلاعان وتكىزگىش اسپاپتاردى نۇسقاي تانىستىرىپ.
شينجياڭدا كاسىپ سالالارىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ قوزعاۋشى قۋاتى وسى زەردەلى مۇناي الابى سەكىلدى تولاسسىز جوڭكىلىپ، ۇزدىكسىز كۇشەيدى. 2014 - جىلدان بەرى بۇكىل رايوندا وڭىرلىك ءوندىرىس جالپى قۇنى جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％7.7 ارتىپ، 2019 - جىلى ءبىر تريلليون 359 ميلليارد 700 ميلليون يۋانعا جەتتى؛ بيىل 1 - ايدان 7 - ايعا دەيىن بۇكىل رايوننىڭ كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ ارتۋ قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％5.8 ارتىپ، ارتۋ قارقىنى ورتاشا، جوعارى قارقىنمەن ارتۋ ارالىعىن ساقتاپ، بىلتىرعى سول تۇستاعىدان 1.4 پايىز جوعارىلادى.
ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ − ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىندا، ءسوزسىز، باساتىن جول. بيىل الدىڭعى 8 ايدا شينجياڭ تەمىر جولى الاتاۋ ساعاسى، قورعاس سىندى ەكى شەكارا وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىرىپ - شىققان جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدارىنىڭ سانى كوبەيىپ، وتكىزىلگەن زات مولشەرى 14 ميلليون 100 مىڭ توننادان اسىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن كورنەكتى ارتتى. جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدارى كۇندىز - ءتۇنى تولاسسىز اعىلىپ، ورتا ازيا، ەۆروپا ساۋداسىن تىعىز بايلانىستىرىپ تۇرعان دانەكەرگە اينالدى.
بيىل 7 - ايدىڭ 21 - كۇنى ساعات 20دا 2003 - رەتكى جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزى الاتاۋ ساعاسى بەكەتىنەن شىعىپ، پولشا مالاسەۆيسزەگە قاراي اتتاندى. بۇل الاتاۋ ساعاسى شەكارا وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىرىپ - شىققان جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدارىنىڭ 14 مىڭنان اسقاندىعىنان دەرەك بەرەدى. ”كەدەننەن ءوتۋ تاۋلىك بويى بوگەلمەيدى، 365 كۇن بويى توقتامايدى“، - دەدى الاتاۋ ساعاسى كەدەنىنىڭ باستىعى ۋاڭ چۋانجيە، كەدەننەن شىعاتىن كەزەكشى پويەز ەڭ تەز بولعاندا 20 مينۋت ىشىندە كەدەننەن وتكىزۋ - تەكسەرۋ راسمياتتارىن بىتىرە الادى. قازىر الاتاۋ ساعاسىندا جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزىنىڭ كۇندىك قاتىناۋى ورتا ەسەپپەن 15 بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％50 ارتىپ، بۇكىل ەلدە پويەز ءوتۋ سانى ەڭ كوپ وتكەلگە اينالدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلارداعى ولقىلىقتاردى كۇش سالا تولىقتاپ، كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋ نەگىزىن بەكەمدەدى. ۇزدىكسىز جاقسارعان نەگىزدىك قۇرىلعىلار ادامداردىڭ، زاتتىڭ، قارجىنىڭ اينالىمىن الا كەلدى. بيىل شينجياڭدا جاڭادان تىركەۋگە الدىرعان بازار تۇلعاسىنىڭ سانى ورنىقتى جوعارىلاپ، 6 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن ءتۇرلى بازار تۇلعاسى (بيڭتۋاندى قامتيدى) جالپى ءبىر ميلليون 977 مىڭ بولىپ، بىلتىرعى سول تۇستاعىمەن سالىستىرعاندا ％12.8 ارتتى.
”مەيىزدىڭ باعاسى جاريا، اشىق، ساتىپ الۋشى ساۋداگەردىڭ باعا تالاسۋىنىڭ قاجەتى جوق!“. شينجياڭ گويە ءپىشان اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋدا ورتالىعىندا ءپىشان اۋدانى ءاسلىحاندۇ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ابدۇراحمان ابدۇيىم ۇلكەن ساندى مالىمەت كورنەۋ تۇعىرىندا تولاسسىز كورىنىپ تۇرعان ساندى مالىمەتتەردى نۇسقاي تانىستىرىپ: ”سەلبەستىك كووپەراتيۆى ساتىپ العان مەيىزدىڭ ءبارى وسىندا اكەلىنىپ ساتىلادى، بيىل 150 نەشە تونناسىن ساتىپ بولدىق“، - دەدى.
ساۋدا ورتالىعىندا مەيىز ساۋداسى ەسەبىن جابۋ، قامبادا ساقتاۋ، زات اينالىمى، قامداۋ تىزبەگى، فينانس، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ سياقتى قىزمەت وتەۋلەر شوعىرلى ءبىر تۇلعالاندىرىلعان. باستاپقى سارالاۋدان وتكەن مەيىز ولشەمدەنگەن ءوندىرىس سەحىنا جەتكىزىلىپ، تازالانىپ، سۇرىپتالىپ، قوراپتالىپ، قامباعا ەنگىزىلىپ، سودان ارى بۇكىل ەلگە ساتىلادى. ”ىندەتتىڭ الدىن الۋ - تىزگىندەۋ مەزگىلىندە ورتالىق جۇزدەسپەي ءتۇيىلىسۋ، مەزگىل ارالاتىپ ساتۋ جانە بىركەلكى قامداۋ ارقىلى سەلبەستىك كووپەراتيۆتەرىنىڭ قيىن وتكەلدەن وتۋىنە كومەكتەستى“، - دەدى ابدۇراحمان. قازىر ورتالىق جيىنى 7200 توننادان استام مەيىز ساتىپ، ساتۋ سوماسى 79 ميلليون يۋاننان استى.
دامۋ جولىن دۇرىس تاۋىپ، قالتاسىن بارعان سايىن قامپيتتى
حوتان ايماعى كەريا اۋدانى لانگان اۋىلى ۇجىمىلىك ارتقى قىستاعىنداعى بايۋ باستاماشىسى ءانۋار ءمامتىمىننىڭ ۇيىندە اۋلاداعى جاڭعاق اعاشى جايقالا وسكەن، اعاش ساياسىندا ءبىر توپ اق قاز شۇرقىراپ ءجۇر.
”تەك قاز جۇمىرتقاسى مەن قاز ساتۋدان بىلتىر تاپقان تازا كىرىسىم 40 مىڭ يۋان بولدى، جىل سوڭىندا تاعى جارناعا كىرگەن 20 وتباسىنداعى تۇرعىندارعا پايدا بولەمىن، 3 كەدەي وتباسىن جۇمىستاندىرىپ وتىرمىن“. ءانۋاردىڭ قۋانىشى قوينىنا سيماي تۇر، ”اعاش اراسىندا باعىمشىلىقپەن شۇعىلدانۋ جاڭعاق اعاشىنىڭ ءتىپتى دە جاقسى وسۋىنە پايدالى بولدى“.
كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كەدەيلىكتەن ورنىقتى ارىلتۋداعى ءتۇبىرلى شارا. كەدەي بۇقارانىڭ كىرىسىن ۇزدىكسىز ورنىقتى ارتتىرۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، بىلتىر كەريا اۋدانى تىرەكتى كاسىپورىندار ەنگىزىپ، ”كاسىپورىن + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + كەدەي وتباسى + شارۋا وتباسى“ ۇلگىسىن قولدانىپ، باعىمشىلىقتان ەت تاعامدار وڭدەۋگە دەيىنگى كاسىپ تىزبەگىن قالىپتاستىرىپ، قاز شارۋاشىلىعىن كۇش سالا دامىتتى. كەلەسى قادامدا جىنتىكتەي مانەرلەۋ، سونداي - اق ايگىلى ماركا جاراتۋ ارقىلى قاز ونىمدەرىنىڭ اناعۇرلىم جوعارى قوسىمشا قۇنىن جاراتپاقشى.
شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندە ”جاڭا اقشا قاپشىعى“ بولىپ قانا قالماستان، ءداستۇرلى شەبەرلىكتەر دە كەدەيلىكتەن ارىلۋدىڭ ”حيكىمەتتى قۇرالىنا“ اينالدى. كىشكەنتاي نان - توقاشتار ۇلكەن كاسىپ سالاسىنا اينالدى، سوڭعى جىلدارى نان كاسىپ سالاسى تيانشان الابىندا تەز دامىپ، بارلىق جەردە شالقي ءتۇستى... 2019 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تۇتاس رايونىمىزدا 50 مىڭنان استام وتباسى نان جابۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋ جولىنا ءتۇستى.
”ءبىر جىلدان استام ۋاقىت ىستەدىم، ايلىق ەڭبەكاقىم 4200 يۋان“. ۇن يلەۋ، قامىردى ءۇزۋ، نان - توقاش جاساۋ... بىلتىر شينجياڭ قاشقار ايماعى ءپايزاۋات اۋدانى بارىن قالاشىعى ياكەن كىچىگى قىستاعىنداعى كەدەي وتباسى عوپۇرجان قاسىم ”ەڭسە كوتەرۋ شايقاسىن“ جۇرگىزىپ، نان جابۋ ونەرىنە سۇيەنۋ ارقىلى كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستادى.
”كەرپىش تونارلار، شاعىن ناۋايحانالار رەتتەلىپ، ءبىرىڭعايلاندىرىلىپ شوعىرلانعان ءوندىرىس سەحتارىنا اينالىپ، اناعۇرلىم تازا، اقاۋسىز بولدى، ءونىم ساپاسىن دا اناعۇرلىم مەڭگەرۋگە بولاتىن بولدى“. ءپايزاۋات اۋدانىنىڭ ورىنباسار اكىمى پاڭ شۋەچين بىلاي دەپ تانىستىردى: قۇرىلىس اۋماعى 30 مىڭ شارشى مەترلىك نان مادەنيەتى كاسىپ باقشاسىندا ىرىمشىك نان، راۋشان گۇلى سىرنەسى نانى سياقتى 120 تۇردەن استام نان جابىلادى، كۇندىك ورتاشا ءوندىرىس قابىلەتى 500 مىڭ نانعا، كۇندىك ساتىلىم مولشەرى 300 مىڭ نانعا جەتتى، كاسىپ سالاسى باقشاسىندا 1200 ادام جۇمىستاندى، مۇنىڭ ىشىندە كەدەي وتباسىلارىنان 696 ادام بار.
قول تەلەفون جاڭا ەگىس قۇرال - جابدىعىنا، تىكە تاراتۋ جاڭا ەگىس جۇمىسىنا اينالدى. شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندە كوپتەگەن ەگىنشى - مالشىلار ەلەكتروندى ساۋدانىڭ، تىكە تاراتۋدا زات تانىستىرۋدىڭ جاردەمىمەن ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ءتىپتى دە شالعاي جەرلەرگە ساتتى، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ونىمدەرى ساتىلىمنىڭ جاڭا ارناسىن تاپتى.
”تۇرپاننىڭ ءجۇزىمىن، قۇمىلدىڭ قاۋىنىن، كورلانىڭ المۇرتىن جۇرتتىڭ ءبارى القايدى...“ قول تەلەفون ەكرانى الدىندا ”95 - جىلداردىڭ تۇلەگى“، شارۋاشىلىق قۇرۋشى جاس ءابيدوللا ءومار تىكە تاراتۋ بولىگىندەگى كورەرمەندەرگە ءوز ءۇيىنىڭ قاۋىن - قاربىزىن ۇعىنىقتى ءتىل، وبرازدى بەينەمەن ساۋدالادى. تۇرپان قالاسى گاۋچاڭ رايونى ءجۇزىم قالاشىعىندا ءابيدوللانىڭ كوپ - كورىم اتاعى بار، كەلتە بەينە ەكران تۇعىرىنىڭ جان كۇيەرى 100 مىڭنان اساتىن ول توڭىرەكتەگى ەگىنشى - مالشىلارعا جاردەمدەسىپ ينتەرنەت جەلىسىندە قاۋىن - قاربىزدارىن ساتىسىپ جىبەرەدى.
”ويداعىداي باعىپ - باپتاپ قالماستان، كوڭىلدەگىدەي ساتۋ دا كەرەك“. ءابيدوللا: كوپتەگەن ادامدار شينجياڭنىڭ جەمىس - جيدەگىنىڭ جاقسى ەكەنىن بىلەدى، ءبىراق كوپ ساندىسى ءجۇزىم باقتارىن كورمەگەن، مەيىزدى جاساۋ ءادىسىن دە بىلە بەرمەيدى، - دەيدى.
كوزبەن كورگەنىڭ شىندىق! تىكە تاراتۋ اپپاراتى كوزىن ءجۇزىم باقتارىنا تۋرالاعاندا، تۇتىنۋشىلاردىڭ تاپسىرىس بەرۋ مولشەرى دە ىلەسە جوعارىلاپ شىعا كەلەدى. قازىر ءابيدوللا ىستەيتىن وۋباي ەلەكتروندى ساۋدا ىستەرى شەكتى سەرىكتەستىگىندە 10 نەشە قىزمەتكەر بار، كاسىپتىك تىكە تاراتۋشىدان التاۋ بار. ”بيىلعى تيجارات سوماسى نىسانامىز 15 ميلليون يۋان!“، - دەدى ءابيدوللا، - نىسانانى ورىنداۋعا سەنىمىمىز تولىق، ءتىپتى دە كوپ اۋىلداستاردى كىرىستەرىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋعا باستايمىز!
تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك، تۇرمىس بارعان سايىن دۋماندانا ءتۇستى
وشاقتا تۇرعان شاۋگىمنەن بۋ بۇرقىراپ، ءۇي ءىشىن اق شايدىڭ جاعىمدى ءيىسى كەرنەپ تۇر. ورازحان ءابدىراحمان ورنىنان تۇرىپ، اس ۇيىنە بارىپ، شاۋگىمدى الىپ اق فارفور شىنىسىنا شاي قۇيدى، كىشى ۇلى ىرگەلەس بولمەدە تاپسىرما ورىنداپ وتىر.
ال 2016 - جىلى 7 - ايدان بۇرىن ونىڭ ۇيىندەگى 8 ادام شينجياڭ التاي ايماعى شىڭگىل اۋدانىنداعى ءبىر 60 نەشە شارشى مەتر كەلەتىن توپىراق ۇيدە قىسىلىپ وتىرىپ، مال باعۋمەن كۇن وتكىزەتىن. ”قار مەن جاڭبىردا قامساۋ بولماي، بوران ازىناپ تۇرۋشى ەدى“. قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ورازحانعا ءۇمىت الا كەلدى. 850دەن استام وتباسى، 3300دەن استام ەگىنشى - مالشى شوعىرلى ورنالاستىرۋ تۇيىنىنە ورنالاستى، ول جولى بولىپ حىپيڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنا كوشىپ كىردى.
”كوشىپ شىعۋ“ تەك ءبىرىنشى قادام، ەندىگى جەردە ”ورنىعىپ وتىرۋ دا“، ”اۋقاتتانۋ دا“ كەرەك. كوشكەن بۇقارانى جۇتاعان جۇرتتان قۇتىلدىرىپ، تۇرمىس شارت - جاعدايلارىن جاقسارتۋعا كومەكتەسۋمەن بىرگە، جەرگىلىكتى ورىن كاسىپورىنداردى ىرگە تەبۋگە بەلسەندىلىكپەن باۋراپ، قىستاق تۇرعىندارىن جاقىن ماڭدا، سول جەردىڭ وزىندە جۇمىستانۋعا شابىتتاندىردى. ورازحان قالاشىقتاعى بالاباقشادا ماپەلەۋشى بولدى، جولداسى جاقىن ماڭنان جۇمىس ىستەدى، بۇعان جەردى وتكەرمەلەۋ اقىسىن قوسقاندا، ءبىر ۇيدەگىلەردىڭ ءبىر جىلدىق كىرىسى 66 مىڭ يۋاننان استى.
دامۋ حالىق ءۇشىن، دامۋ حالىققا سۇيەنەدى، دامۋ تابىستارىنان حالىق ورتاق يگىلىكتەنەدى. 2014 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن شينجياڭ قالا - قالاشىقتاردا قامتاماسىزداندىرۋ سيپاتتى بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسىن اتقارىپ، 675 مىڭ 600 ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىلارىنىڭ تۇرارجاي حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن شەشىپ، اۋىل - قىستاقتارداعى كەدەي حالىقتىڭ حاۋىپتى ۇيدە تۇرۋ تاريحىن اياقتاتتى.
بۇراتالا موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ جىڭ اۋدانى تولى قالاشىعى ۇلاندانداعاي قىستاعىنا بارا قالساڭىز، رەتتى ۇيلەر، ءتۇپ - ءتۇزۋ جولدار كوزىڭىزگە تۇسەدى. قۇمدى شولمەن ىرگەلەس جاتقانىمەن 850 مۋلىق ىقتاسىن ورمانى قۇمدى توسىپ تۇر، قىستاق ومىرشەڭدىك كۇشكە تولى، الاڭعا ءتۇرلى دەنە شىنىقتىرۋ اسپاپتارى ورناتىلعان، قىستاق تۇرعىندارى سەيىل - سەرۋەن قۇرىپ، بالالار اسىر سالىپ ويناپ ءجۇر... ال قازىر بۇل جەردىڭ بۇرىنعى ۇيلەرى قۇلاپ، جولدارى لاي - باتپاق بولىپ جاتاتىن بەينەسىن كوز الدىڭىزعا دا كەلتىرە المايسىز.
2017 - جىلى 8 - ايدىڭ 9 - كۇنى جىڭ اۋدانىندا جەر سىلكىندى، سىلكىنىس سەنترى بولعان ۇلاندانداعاي قىستاعى اۋىر زيانعا ۇشىرادى. ”جەر سىلكىنگەننەن كەيىن، كادر - بۇقارا ەل بىرلىگىنەن بەرىك قامال تۇرعىزىپ، 80 كۇنگە جەتپەيتىن ۋاقىت ىشىندە 210 وتباسىنىڭ 16 مىڭ 800 شارشى مەتر كەلەتىن اپاتتان كەيىن قايتا قۇرۋ، ءۇي سالۋ قىزمەتىن ورىنداپ بولدى“، - دەدى قىستاقتىڭ ءبىرىنشى شۋجيى باتىردورجى.
قىستاق تۇرعىنى جي. نادىمان وسىلاردىڭ بىرەۋى بولاتىن. ونىڭ جاڭا اۋلاسىنا كىرگەنىمىزدە الدىڭعى اۋلاعا كوكونىس، ءجۇزىم، ارتقى اۋلاعا جەمىس اعاشىن ەگىپتى، 3 جاتىن بولمەسى، ءبىر قوناق بولمەسى، ءبىر تاماق بولمەسى بار جاڭا ۇيدە سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا، سۋ ىسىتقىش سياقتى قۇرىلعىلارى تولىق ەكەن. ”بەيقۇت ۇيگە كوشىپ كىردىك، ەندى قايراتتانا جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك“، - دەدى جي. نادىمان. ونىڭ وتباسى 50 نەشە مۋ جەرگە ماقتا ەگىپ، 50 نەشە مىڭ يۋاننان استام تازا كىرىس كىرگىزىپتى، تاعى باعىپ وتىرعان 30 قويى بار، ودان 15 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزە الادى.
بيڭتۋان 3 - شىسى تۇمسىق قالاسى 51 - تۋان 6 - ليانىنىڭ قىزمەتكەرى ءىلياس ابىلەت بالاسىن بالاباقشاعا اپارىپ قويعاننان كەيىن، ەكى كورشىسىن قوناق بولمەسىنە باستادى، ءبىر بايپاق تىگۋ جابدىعى تامعا تاياۋ قويىلىپتى. جابدىقتى قالانىڭ ونەركاسىپ باقشاسىنداعى ءبىر بايپاق تىگۋ كاسىپورنى تەگىن بەرگەن، كاسىپورىن شالا وڭدەلگەن بۇيىمداردى ۇيىنە اپارىپ بەرەدى، ولار ۇيىندە ەڭبەك ىستەپ، ەسىكتەن شىقپاي - اق اقشا تابا الادى.
شات - شادىمان تىرشىلىك بولعاندا عانا تىنىش ءومىر بولادى. ءىلياستىڭ ءۇيى وسى لياننىڭ شوعىرلى اۋماقتى ورنالاستىرۋ اۋماعىندا، رەتتى دە ءبىرىڭعاي جولدىڭ ەكى جاعاسىنا ورنالاسقان 49 وتباسىنىڭ بارىندە اۋلا بار، ەسىكتەرىنىڭ الدىندا شاعىن كوكونىس باقشاسى دا بار ەكەن. جەرگىلىكتى ورىننىڭ ساياساتتىق قولداۋىنان پايدالانىپ، ول قوناق بولمەسىن وتباسىلىق شەبەرحاناعا اينالدىردى. ”جايلى تۇرىپ جاتىرمىز، ەڭ ماڭىزدىسى، اقشا تابۋ ورايىنىڭ بولعاندىعىندا، ءبىر ماشينا 3 ادامدى جۇمىستاندىرادى“.
بيڭتۋان 14 - شىسى گۇما ەگىس الاڭىنىڭ ءانجۇر ەگىمشىلىگى بازاسىندا بۇتاق باسىندا سامسىعان ءانجۇر جەمىستەرى بازارعا شىعارىلۋ الدىندا تۇر. جىلىجاي ىشىندە كەدەي شارۋا حايىرگۇل مامەت پەن جۇمىستاستارى قاربالاس ءجۇر. ول قوراپتاۋ گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، اي سايىن 2500 يۋاننان استام كىرىسى بار. ”تەك دەڭگەيىمىزدى ۇزدىكسىز جوعارىلاتقاندا عانا، كىرىسىمىز ورنىقتى بولادى، تۇرمىسىمىز بارعان سايىن جاقسارادى!“، - دەدى حايىرگۇل، كەلەسى قادامدا ول تەحنيكتەردەن جەمىس اعاشىن ەگۋدى، باعىپ - باپتاۋدى ۇيرەنىپ، تەحنيكالىق تىرەكتىگە اينالۋدى كوزدەپ وتىر.
(حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى چاڭ چين، لي يانان، ياڭ شۇي، چىڭ لۇڭ، ارداق) («حالىق گازەتىنىڭ» 9 - ايدىڭ 22 - كۇنگى سانىندا باسىلعان)
