تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

قۇمدى ءشولدىڭ كەڭەيۋ جاعدايى ءونىمدى تىزگىندەلدى

  شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي 10 - ايدىڭ 7 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. شينجياڭ جۇڭگوداعى جەر اۋدانى ەڭ ۇلكەن رايون ءارى جۇڭگوداعى قۇمدى ءشول اۋماعى ەڭ ۇلكەن، جەردىڭ قۇمايتتانۋ قاتەرى ەڭ اۋىر رايون. ”13 - بەسجىلدىقتان“ بەرى شينجياڭ قۇمايتتانعان جەرلەردى تىزگىندەۋ سەرپىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، قورشاپ قورعاۋعا الۋ، جاساندى جولمەن دەمەۋ، اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋ سياقتى ءبىرسىپىرا شارالاردى قولدانىپ، 2019 - جىلعا دەيىن جيىنى 24 ميلليون 670 مىڭ مۋعا جۋىق قۇمايتتانعان اۋماقتى وڭادى (بيڭتۋاندى قامتىمايدى)، كولەمى بۇكىل شينجياڭنىڭ بارلىق اۋداندارىن، قالالارىن قامتىدى. تيانشان الابىندا قۇمدى ءشولدىڭ كەڭەيۋ جاعدايى ءونىمدى تىزگىندەلدى.

  مەملەكەت بويىنشا شولەيتتەنۋ مەن قۇمايتتانۋدى 5 - رەتكى باقىلاۋ - تەكسەرۋ ناتيجەسىندە شينجياڭدا قۇمايتتانعان جەر اۋماعى 747 مىڭ 100 شارشى كيلومەتر بولىپ، شينجياڭنىڭ جەر اۋماعىنىڭ %44.87ىن يەلەيتىندىگى، بۇكىل ەلدىڭ قۇمايتتانعان جەر اۋماعىنىڭ %43.41ىن يەلەيتىندىگى كورسەتىلدى. مۇنىڭ ىشىندە ەداۋىر وڭىرلەر قۇم - توپىراق قاينارى وڭىرىنە جانە قۇمدى بوراننىڭ كوشەتىن جولىنا ورنالاسقان، سول جەردىڭ جاۋىن - شاشىن مولشەرى توتەنشە از، وسىمدىك جامىلعىسىنىڭ ءبۇلىنۋى وڭاي، قالپىنا كەلۋى قيىن بولعاندىقتان، مۇنىڭ ەڭ تاماشا ءتاسىلى قورشاپ قورعاۋعا الۋ بولىپ تابىلادى.

  قۇربانتۇڭعىت شولىنەن تاكلاماكان شولىنە دەيىن جاسىل القاپپەن تۇتاساتىن وڭىرلەر، قۇمدى ءشول جيەگى تۇگەلدەي ەكپە ورمان، تابيعي ورمان نەمەسە جاساندى قۇم قالتقى سياقتى شارالاردى قولدانۋ ارقىلى قورعالىپ، جاسىل القاپتىڭ ورنىقتى دامۋىنا مۇمكىندىك جاسالدى. سونىمەن بىرگە، شينجياڭ مەملەكەتتىك قۇمايتتانعان جەرلەردى قورشاپ قورعاۋعا الۋ قورىقتارىن بەلسەنە قۇردى، قورىقتاردىڭ قورشاۋى، سونداي - اق ونىڭ سىرتىنداعى قورشاپ قورعاۋعا الۋ مەحانيزمى شينجياڭنىڭ ءالسىز ەكولوگياسىن قورعاۋدا، شاقپاقتاپ ءشوپ ءوسىرۋ سياقتى جاساندى قۇم قالتقى قۇمدى ءشولدى كەسىپ وتەتىن قاتىناس ماڭىزدى جولىن قورعاۋدا.

  ”13 - بەسجىلدىقتان“ بەرى شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ەگىمشىلىگىندە عىلىم - تەحنيكانىڭ قولدانىلۋ مولشەرى ۇزدىكسىز جوعارىلادى، سونىمەن بىرگە، ەڭ قاتاڭ سۋ بايلىعىن باسقارۋ مەحانيزمى ءۇرتىس كەمەلدەنىپ، قىمباتتى سۋدى ۇنەمدەپ تابيعاتقا تولاسسىز قايتاردى. تارىم وزەنىنە ەكولوگيالىق سۋ باستاۋدى ۋاكىلدىك ەتىپ، تيانشان الابىندا اتىز باسىنان كەڭ بايتاق جاپان تۇزگە اققان سۋلار بارعان سايىن مولايىپ، توراڭعى، سەكسەۋىل، جىڭعىل ۋاكىل بولعان ءشول جامىلعىلارى ۇزدىكسىز قايتا جاندانىپ، كوپتەگەن كوشپەلى قۇمدار بەكەمدەلىپ، كەزىندە قۇمايتتانعان جەرلەردىڭ تىرشىلىك تىنىسى ۇزدىكسىز قالپىنا كەلدى.

  قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ شارت - جاعدايى سالىستىرمالى جاقسى جەرلەردە شينجياڭنىڭ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ ينجەنەرياسى تابيعاتپەن بارعان سايىن ۇندەس بولىپ، ءارى تابيعاتقا پايدالى، ءارى ادامزاتتىڭ دامىپ العا باسۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىراتىن تاسىلگە ىزدەنىس جاسادى. ادامدار بيولوگيالىق جولمەن قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ جانە ەتتى سۇڭعىلا ءوسىرۋ تەحنيكاسىن ءوزارا ۇشتاستىرىپ، شينجياڭنىڭ قۇم شارۋاشىلىعىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگىنە اينالدىرىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋىنا ءونىمدى جول ازىرلەدى.

  قازىر شينجياڭ ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ ”شايقاس مايدانىن“ شۇراتتان جانە ونىڭ جيەگىنەن قۇمدى ءشول قويناۋىنا قاراي ورنىقتى، تارتىپپەن ىلگەرىلەتتى، سونىمەن بىرگە كومەسكى قۇمايتتانعان جەرلەردى تىزگىندەۋگە اناعۇرلىم ءمان بەرىپ، ەرتە باستان ساقتانىپ، بولاشاق قورشاعان ورتاعا بولعان جەتەكتەۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتى. تىزگىندەۋ دەڭگەيىنىڭ كۇن سايىن تەرەڭدەۋىنە بايلانىستى شينجياڭدا قۇمايتتانعان جەر اۋماعىنىڭ كەڭەيۋ قارقىنى ۇزدىكسىز باياۋلاپ، ەكولوگيالىق، ەكونوميكالىق، قوعامدىق ونىمدىلىكتىڭ جاندى بىرلىگىن ىسكە اسىردى.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.