شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى جاڭ حايفىڭ 11 - ايدىڭ 5 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. ”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە مەملەكەت شينجياڭنىڭ مادەني ەسكەرتكىشتەرىن قورعاۋ ۇسىنىلىمىن ارتتىرىپ، ءبىر توپ قۇندى مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ ۇتىمدى قورعالۋىنا، ءبىرسىپىرا ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىنىڭ جارىق كورۋىنە مۇمكىندىك جاسادى، مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ حاۋىپسىزدىك جاعدايى ءۇرتىس جاقسارىپ، مۇراجايلاردىڭ وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭدى جاپپاي قامتۋىن جۇزەگە اسىردى، ءتىپتى دە كوپ قۇندى مادەني ەسكەرتكىشتەردى ”جانداندىرىپ“، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي جالعاستىرىپ، اسقاقتاتىپ، ”بەستى شىنايى مويىنداۋدى“ جۇرت جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالاتتى.
”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە مەملەكەت 2 ميلليارد 200 ميلليون يۋاننان استام اقشا جۇمساپ، تۇتاس شينجياڭنىڭ مادەني ەسكەرتكىشتەرىن قورعاۋعا پايدالاندى. ”مەملەكەتتىڭ تاريحي ەستەمەلەر ينجەنەرياسىن“ جانە ”مەملەكەتتىڭ قىزىل ەستەمە ينجەنەرياسىن“ ىلگەرىلەتىپ، ۇلى قورعان ورتەڭى، كارىز سياقتى مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ينجەنەرياسىنان 100دەن استامىن ىلگەرىندى - كەيىندى اتقاردى، ءتۇيىندى مادەني ەسكەرتكىش ەسكى جۇرتى يارعول بايىرعى قالاسى، بەسبالىق بايىرعى قالاسى سياقتى كورمەلەۋ، پايدالانۋ ينجەنەرياسىنان 30دان استامىن ورىستەتتى، ”ارحەولوگيالىق جۇڭگو“ بويىنشا شينجياڭدا الدىمەن اتقارىلاتىن نىساننان 40تان استامىن ىلگەرىلەتتى، نەشە مىڭداعان مادەني مۇرا قازىپ الىندى. 2017 - جىلدان باستاپ رايونىمىزدىڭ مادەني ەسكەرتكىش ارحەولوگيالىق نىسانى جەمەنەي قويتاس ۇڭگىرى ەسكى جۇرتى، جىرىنتاي اڭعارى ەسكى جۇرتى، شونجى شىچىڭزى ەسكى جۇرتى ىلگەرىندى - كەيىندى ”مەملەكەتتىك 10 ءىرى ارحەولوگيالىق جاڭا بايقاۋعا“ ەنگىزىلىپ، بۇكىل ەلدە كەلەلى ىقپال تۋدىردى.
2017 - جىلدان باستاپ اۆتونوميالى رايون ءار جىلى 22 ميلليون 800 مىڭ يۋان شىعارىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋشىلارعا ارنايى قاراجات رەتىندە بەرىپ، دالاداعى مادەني ەسكەرتكىشتەردى شارلاۋ، تەكسەرۋ قيىن بولۋ، قورعاۋ قيىن بولۋ جاعدايىن جاقسارتىپ، كروران بايىرعى قالاسى، كەريا وزەنى الابىنىڭ ەسكى جۇرتى سياقتى ءبىر توپ دالاداعى قىمباتتى مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ورىندارىنىڭ ”قاتەرلى جاعدايدان حاۋىپسىز جاعدايعا اينالۋىنا“ مۇمكىندىك جاسادى.
سونىمەن بىرگە، تۇتاس رايونىمىزداعى مۇراجايلاردىڭ كولەمى مەن قۇرىلعىسى جالپى بەتتىك دارەجەسىن كوتەردى. كەزەكتە 370 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان اۆتونوميالى رايوندىق مۇراجايدىڭ 2 - مەرزىمدىك نەگىزگى تۇلعالىق ينجەنەرياسى اياقتالدى، اقسۋ ايماقتىق مۇراجايدىڭ جاڭا سارايى، ءۇرىمجى قالالىق مۇراجايدىڭ جاڭا سارايى، التاي ايماقتىق مۇراجايدىڭ جاڭا سارايى سياقتىلار ىركەس - تىركەس سالىندى. لوپ اۋدانى، موڭعۇلكۇرە اۋدانى، ماناس اۋدانى سياقتى اۋدان - قالالار مۇراجايلارىن ىركەس - تىركەس جاڭادان سالۋدا نەمەسە كەڭەيتىپ سالۋدا. تۇتاس رايونىمىزداعى مۇراجايلار 2016 - جىلعى 82دەن بيىل 92گە كوبەيدى، وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭنىڭ ءارقايسى اۋدان - قالالارىندا مۇراجايدىڭ جاپپاي قامتىلۋى جۇزەگە استى.
كەزەكتە تۇتاس رايونىمىزدىڭ مۇراجايلارىندا 450 مىڭ مادەني مۇرا ساقتالۋدا، 95 ورىنداعى مادەني ەسكەرتكىش جۇرتى سىرتقا اشىق ۇستالدى. وسى قىمباتتى تاريحي مادەنيەت مۇرالارى شينجياڭداعى ءار ۇلت مادەنيەتىنىڭ جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ قۇرامداس بولىگى ەكەندىگىن تولىق تۇسىندىرەدى، سونداي - اق شينجياڭ − جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى ەكەندىگىن تولىق دالەلدەيدى.
كوپتەگەن تاريحي مادەنيەت جۇرتى وركەنيەتتى جالعاستىراتىن ماڭىزدى دانەكەر بولىپ قانا قويماي، ءارى وتانشىلدىق تاربيە بازاسىنا اينالدى، بۇگىنگى تاڭدا تىپتەن ساياحاتشىلار وتە ۇناتاتىن قىزۋ كورىنىس ءوڭىرى مەن توردا كەڭ تارالعان، ءسوزسىز، باراتىن جەرگە اينالدى.
