شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى
”جەرىمىزگە جاڭعاق اعاشىن ەكتىك، جاڭعاقتى ءۇيدىڭ ىرگەسىندەگى جاڭعاق وڭدەۋ زاۆودىنا ساتىپ بەرەمىن، ءوزىم دە سول جەردە جۇمىس ىستەيمىن، ءبىر جىلدا 40 مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە تابىس تابامىن“، - دەدى 11 - ايدىڭ 6 - كۇنى قاعىلىق اۋدانى چاسامەشىت اۋىلى باشجارباق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى تۇرنيسا ءامار.
قاعىلىق اۋدانىندا كەدەي حالىق كوپ، كەدەيلەسۋ اۋىر، بۇكىل شينجياڭداعى ەڭ ۇلكەن جاڭعاق وندىرەتىن ءوڭىر رەتىندە، قايتكەندە جاڭعاقتىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋداعى بەلسەندى ىلگەرىلەتۋ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ”قاعىلىق جاڭعاعىنىڭ“ تانىمالدىلىعىن جوعارىلاتۋعا بولادى؟
سوڭعى جىلدارى، قاعىلىق اۋدانى جەمىس ورمانى شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرىپ، جاڭعاقتىڭ تولىق كاسىپ تىزبەگىن قۇردى. قازىر بۇكىل اۋداندا 330 مىڭ ادام جاڭعاق كاسىبىمەن اينالىسادى، ەگىنشى - مالشىلاردىڭ جان باسىندىق تازا كىرىسىنىڭ ％37.1ى جاڭعاقتان تۇسەدى.
ەگىمشىلىك وتباسىلارى ءىستىڭ ەبىن ءبىلدى
بيىل جينالعان جاڭا جاڭعاق ساتىلىپ بولىسىمەن، قاعىلىق اۋدانى بەسارىق اۋىلى كەنتشى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ابدۇللا مامەت كەلەر جىلى مول ءونىم الۋدىڭ دايىندىعىنا كىرىستى. ول: ”بىرنەشە كۇننەن سوڭ جاڭعاق باعىنا اۋلا تىڭايتقىشىن بەرەمىن، ونان سوڭ جاڭعاق اعاشتارىنا ءبىر رەت ادەمىلەپ قىسقى سۋ بەرەمىن، كەلەر جىلى كوكتەمدە بۇتايمىن. قىسقى سايابىر كەزدە جاڭعاقتى بۇتاۋ، تەلۋ سياقتى باپتاۋ تەحنيكالارىن ۇيرەنەمىن“، - دەدى. ونىڭ 45 مۋ جەردەگى جاڭعاعىنىڭ بىلتىرعى مۋ باسىندىق ءونىمى 230 كيلوگرام بولسا، بيىل 260 كيلوگرامعا ارتتى.
”بيىل اۋىلىمىزدا جاڭعاقتىڭ مۋ باسىندىق ورتاشا ءونىمى بىلتىرعىدان 30 كيلوگرام شاماسىندا ارتتى، ونىڭ ۇستىنە ساپاسى جاقسى، دانسىزدىك سالىستىرماسى تومەن، ءدانى تولىق، ەگىنشى - مالشىلاردىڭ جاڭعاقتان تاپقان جان باسىندىق ورتاشا كىرىسى 4000 يۋاننان استى. ۇكىمەتتىڭ شارۋا وتباسىلارىن عىلمي ەگىپ، ىجداعاتتىلىقپەن باعىپ - باپتاۋعا جەتەكشىلىك ەتۋى مەن كومەكتەسۋىنىڭ ارقاسىندا ءونىم مەن ونىمدىلىك ارتتى“، - دەدى قاعىلىق اۋدانى سايباق اۋىلىنىڭ ورىنباسار باستىعى ياڭ ليبو.
سوڭعى جىلدارى، قاعىلىق اۋدانى جاڭعاق ەگۋ، باپتاپ - باسقارۋدا شاشىرامالىلىقتان ساپا مەن ونىمدىلىك تيبىنە قاراي، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ تيبىنە قاراي بۇرىلىس جاسادى. عىلىم - تەحنيكانىڭ جالپىلاسۋى مەن قولدانىلۋى قالىڭ شارۋا وتباسىنىڭ جاڭعاق كاسىبى سالاسىنا سۇيەنىپ كىرىستى ارتتىرىپ كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا پارمەندى تىرەك ازىرلەدى.
قاعىلىق اۋدانى تەتىر اۋىلىنداعى جاڭعاق ەگىمشىلىگىمەن شۇعىلداناتىن ءىرى وتباسى ما شياۋبين 2000 - جىلدان باستاپ جاڭعاق ەگىپتى. سول كەزدە شارۋالاردىڭ باسىم كوبى سياقتى ول دا تەحنيكادان حابارسىز ەدى، جاڭعاق اعاشتارىن ىعى - جىعى ءجيى ەگىپ، كۇن نۇرى تولىق تۇسپەگەندىكتەن، جەتكىلىكتى توزاڭدانا الماي، مۋ باسىنان نەبارى بىرنەشە ون كيلوگرام عانا ءونىم الادى. وسى بىرنەشە جىلدا، قاعىلىق اۋدانى جاڭعاق اعاشتارىنىڭ ءجيى - سيرەك ەگىلۋىن ويداعىداي يگەرىپ، جاڭعاق ءجيى ەگىلگەن باقتاردى وزگەرتۋدى جەبەدى؛ بۇتاۋدى يگەرىپ، جاڭعاق اعاشتارىنىڭ تۇلعاسىن رەتتەپ تۇزەدى؛ تەلۋدى يگەرىپ، جاڭعاق سورتىن ساپالىلاندىرۋ سياقتى ينجەنەريالاردىڭ اتقارىلۋىن جەبەدى. وسى تەحنيكالاردى ۇيرەنۋدىڭ ناتيجەسىندە، ما شياۋبين بۇكىل اۋدانعا اتى ايگىلى ”جاڭعاق ۇزدىگىنە“ اينالدى، جەمىس اعاشتارىن ەگەتىن كوپتەگەن وتباسى عىلمي ەگۋدىڭ ءجونىن بىلۋشىگە اينالدى.
جاڭعاقتىڭ تۇلا بويى اسىلعا اينالدى
قاعىلىق اۋدانىنىڭ جەڭىل ونەركاسىپ باقشا رايونىنداعى شينجياڭ مەيجيا ازىق - تۇلىك، سۋسىن شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ زاۆود ۇيىندە جاڭعاق ءدانى، جاڭعاق سۋسىنى ءوندىرىس جەلىسى تارتىپپەن جۇمىس جۇرگىزۋدە. سەرىكتەستىك قىزمەتكەرى دولقۇن احمەت: ”بۇرىن جاڭعاق ءدانىن عانا جەيتىنبىز، قازىر جاڭعاقتان جاڭعاق ءسۇتى، جاڭعاق مايى، جاڭعاق سۋسىنى سياقتىلار الىنىپ، بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىنە ساتىلادى“، - دەدى.
قاعىلىق اۋدانىندا 580 مىڭ مۋدان استام جەرگە جاڭعاق اعاشى ەگىلگەن، جىلدىق جالپى ءونىمى 130 مىڭ تونناعا جەتەدى. مۇندا جاڭعاق ونىمدەرىن زەرتتەۋ - اشۋ، ءوندىرۋ، ساتۋ ءبىر تۇلعالانعان شينجياڭ مەيجيا ازىق - تۇلىك، سۋسىن شەكتى سەرىكتەستىگى جىلىنا 40 مىڭ توننا شاماسىندا جاڭعاق ساتىپ الادى. وسى سەرىكتەستىكتىڭ القا باستىعى پىڭ حۇڭچۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: الداعى ۋاقىتتا جاڭعاق بەلوك تالقانىن كوپ پەپتيت، جاڭعاق مايىن جۇمساق كاپسۋل، جاڭعاق وزەك بولگىشىن شىلايتىن شاي، جاڭعاق قابىعىن ءجىتى كومىر ەتىپ جاسايمىز. جاڭعاق كاسىپ تىزبەگى قانشا ۇزارعان سايىن، جاڭعاقتىڭ قوسىمشا قۇنى سونشا جوعارىلايدى، جاڭعاق ەگەتىن وتباسىلاردىڭ تاباتىن پايداسى دا سونشا ارتادى.
”سوڭعى جىلدارى جاڭعاقپەن قامداۋ قاجەتسىنۋدەن ارتىپ كەتۋ قايشىلىعى ءبىرشاما كورنەكتى بولدى، بۇل قايشىلىقتى شەشۋدىڭ ۇتىمدى جولى − جاڭعاقتىڭ ساپاسىن ءوسىرىپ، جاڭعاق كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتىپ، اناعۇرلىم ساپالى، ءتۇرى اناعۇرلىم مول ءونىم ارقىلى بازار قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ“، - دەدى شينجياڭ جەمىس شارۋاشىلىعى توبى قاعىلىق جاڭعاق ساۋداسى ورتالىعىنىڭ باس ديرەكتورى في شيڭحۋا. جاڭعاق وڭدەۋ اۋماعىندا جاڭعاق ءدانىنىڭ كوپتەگەن ازىق - تۇلىك ەتىپ وڭدەلىپ قانا قويماي، جاڭعاق قابىعىنىڭ، جاڭعاقتىڭ جاس قابىعىنىڭ دا اسىلعا اينالىپ، ونەركاسىپ ءونىمى بولىپ وڭدەلىپ جاتقانىن كوردىك.
قازىر قاعىلىق اۋدانىندا، اۋداندا باستاماشى كاسىپورىندار، اۋىل - قالاشىقتاردا ەگىمشىلىك بازالارى، قىستاقتاردا سەلبەستىك كووپەراتيۆتەرى بولاتىن جاڭعاق كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ ارناسى قالىپتاسىپ وتىر.
ينتەرنەت جەلىسىندە، ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس بىردەي كۇش سالدى
بىلتىر قىستا، ءۇيىنىڭ ىرگەسىندە جاڭعاق تولايىم ساتۋ بازارى سالىنعاندا، قاعىلىق اۋدانى شارباق قالاشىعى باقىت ءداريا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ابىلەميت روزى ساۋدا ورايىن كورىپ، شارۋا دەلدال بولىپ، باسقا اۋىل - قالاشىقتارعا بارىپ جاڭعاق ساتىپ الدى، ونان سوڭ ساتىپ العان جاڭعاقتى ساۋدا بازارىنا اكەلىپ ساتىپ، ءار كيلوگرام جاڭعاقتان 0.2 −0.3 يۋان پايدا تاپتى.
9 - ايدا جاڭعاق جيناۋ ماۋسىمىندا، شينجياڭ جاڭعاق (قاعىلىق) تولايىم تاراتۋ ساۋدا بازارى قىزىپ كەتتى، سول جەردەگى ەگىمشىلىك وتباسىلارى مەن دەلدالدار كەلىپ جاڭعاق ساتتى، سول جەردەگى كاسىپورىندار مەن ىشكى وڭىرلەردەگى ساۋداگەرلەر جاڭعاق ساتىپ الۋعا كەلدى، سول ماڭداعى كوپتەگەن شارۋالار وسى ساۋدا ورايىن سەزگىرلىكپەن يگەرىپ، تاسىمال، اس - سۋ سياقتى كاسىپتەرمەن اينالىستى.
قاعىلىق اۋدانىنىڭ قىزىل انار نان كاسىبى باقشاسىندا دا جاڭعاق ءونىمىنىڭ وزىندىك ورنى بار، كاسىپ باقشاسى وندىرەتىن جاڭعاق نانعا ءبىر جىلدا 28 توننا جاڭعاق ءدانى ىستەتىلەدى. قاعىلىق اۋدانى سايباق اۋىلى سايباق قىستاعىنداعى چيشيانيۋان جاڭعاق باعىندا ساياحاتشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەيدى، جىل سايىن سالتاناتتى جاڭعاق جيناۋ مەرەكەسى وتكىزىلىپ تۇرادى...
قاعىلىق اۋداندىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، ساياسي كەڭەس پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى لياڭ يۇڭجۇن تىلشىگە مىنانى ايتتى: سوڭعى جىلدارى قاعىلىق ەلەكتروندى ساۋدا تۇعىرى قۇرىلىسىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، جاڭعاقتى، سونداي - اق ونىڭ جىنتىكتەي وڭدەلگەن ونىمدەرىن نەگىز ەتكەن كوپ تۇتىنىلاتىن اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىنىڭ ينتەرنەت جەلىسىندە ساتىلۋىن ىلگەرىلەتتى.
قازىرگە دەيىن، قاعىلىقتاعى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋ كاسىپورىندارى شينجياڭ سىرتىندا 5 تىكەلەي ساتۋ تورابىن، 16 ەلەكتروندى ساۋدا تۇعىرىن قۇردى، اۋىل دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدا قىزمەت ورتالىعىنان 5ى، ەلەكتروندى ساۋدا قىزمەت وتەۋ تورابىنان 20سى، قىستاق دارەجەلى قىزمەت وتەۋ تورابىنان 130ى قۇرىلدى.
ينتەرنەت جەلىسىندە، ينتەرنەت جەلىسىنەن تىسقارعى ساتۋ تۇعىرىنىڭ قۇرىلۋى جاڭعاقتىڭ ساتىلۋىن جەبەپ قانا قويماي، كوپتەگەن قىستاق تۇرعىندارىن جاقىن ماڭدا، سول جەردىڭ وزىندە جۇمىستانۋعا جەتەكتەپ، ولاردىڭ كىرىسىنىڭ ورنىقتى ارتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
(تىلشىلەر جاڭ جىلي، ءرايدا، ۋاڭ جىن، ياڭ ۋي)
