قاي كەزدەن باستالعانىن كىم ٴبىلسىن، دوستار شەڭبەرىندە مىناداي ٴبىر ٴتۇرلى شۇعىل قۇتقارۋ ٴادىسى تارالعان: جۇرەك اۋرۋى قوزعالعاندا نەمەسە جۇرەك سوعۋ توقتاۋدان بۇرىن قاتتى جوتەلسە جاندى قۇتقارىپ قالۋعا بولادى. بۇل تەگى شىن با، وتىرىك پە؟
الدىمەن، ”قاتتى جوتەلگەندە جاندى قۇتقارىپ قالۋعا بولادى“ دەگەن ٴسوز قالايشا تۋىلعان؟
ٴبىر زەرتتەۋشى بىلاي دەپ اتاپ كورسەتكەن: جۇرەك سوعۋى تۇتقيىل توقتاعاندا، ناۋقاس ادامنىڭ قان اينالىسى اياق استىنان توقتايدى. جۇرەك تۇتقيىل توقتاۋدان بۇرىن قاتتى جوتەلۋ كوكىرەك قۋىسىنىڭ ىشكى قىسىمىن ارتتىرىپ، جۇرەكتى تىكەلەي ۋقالاۋ رولىن اتقارادى.
قاتتى جوتەلگەندە كوكىرەك قۋىسىنىڭ ىشكى قىسىمى، قۇرساق قۋىسىنىڭ ىشكى قىسىمى جوعارىلاپ، ۆەنانىڭ كەرى اعۋىن ارتتىرادى، قاننىڭ وكپە ۆەناسىنان سول جاق جۇرەك قارىنشاسىنا جەتكىزىلۋىن جەدەلدەتىپ، جۇرەك پەن ۇلكەن قان تامىرلاردى باسىپ، قاندى جۇرەكتەن دەرەۋ شىعارادى. مىنە بۇل ايتىلمىش ”قاتتى جوتەلگەندە جاندى قۇتقارىپ قالۋعا بولادى“ دەۋدىڭ نازاريالىق نەگىزى .
راسىندا سولاي، كەيدە شيپاگەرلەردە وسى ٴادىستى قولدانادى. مىسالى، جۇرەكتى كورنەكتىلەندىرىپ سۋرەتكە الىپ تەكسەرگەندە، شيپاگەر ناۋقاستىڭ ارتەرياسىنا كورنەكتىلەندىرۋ ٴدارىسىن قۇيعان سوڭ، ناۋقاستىڭ جۇرەك سوعۋى اسا باياۋلايدى. وسى كەزدە كەيبىر شيپاگەرلەر ناۋقاستى قاتتى جوتەلدىرىپ، جۇرەكتىڭ سوعۋىن تەزدەتەدى.
كوڭىل بولۋگە ٴتيىستىسى، بۇل قىزمەت شيپاگەردىڭ جەتەكشىلىگىندە جۇرگىزۋى كەرەك، كاسىپتىك شيپاگەر بولماعان جاعدايدا، ”قاتتى جوتەلدىرۋ“ ارقىلى جاندى قۇتقارىپ قالۋ ۇسىنىس ەتىلمەيدى.
الايدا، رەال ومىردە، كوپ ساندى ادامدار جۇرەكتىڭ تۇتقيىل توقتاپ قالۋىن الدىن الا سەزە المايدى، ٴبىراق وسى كەزدە جوتەلۋ ٴونىمدى دەگەن كۇندە دە، ناۋقاس ەس - اقىلىنان ايىرىلۋعا تايايدى دا، ٴوزىن مەڭگەرە المايدى.
ۇنەمى كەزدەسەتىن جۇرەك اۋرۋى جۇرەك ارتەرياسىنىڭ قابىنۋىنان جابىسقان جۇرەك ناۋقاسى، جۇرەك شانشۋى، جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ ٴتۇيىلۋىن ٴوز ىشىنە الادى.
باسىم كوپ ساندى تۇتقيىل قايتىس بولۋ جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ تۇيىلۋى نەمەسە جۇرەك شانشۋى سەبەبىنەن بولادى. ەگەر جۇرەك شانشۋى نەمەسە جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ ٴتۇيىلۋى كەۋدەنى اۋىرتسا، وندا قاتتى جوتەلۋ جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ وتتەگىن سارىپ ەتۋ مولشەرىن ارتتىرىپ، جۇرەك شانشۋى، جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ ٴتۇيىلۋ سالماعىن ونان ارى ارتتىرىپ، كەرىسىنشە اۋرۋدىڭ اسقىنۋىن جەدەلدەتىپ، اۋەلى ٴولىمدى تەزدەتەدى.
جۇرەك شانشىپ اۋىرعاندا نەمەسە جۇرەكتىڭ ٴتۇيىلۋى قوزعالعاندا، تۋرا ٴادىس – ەڭ الدىمەن ناۋقاس ادامنىڭ تنىشتىقتى ساقتاۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ، ەگەر قان قىسىمى تومەن بولماسا، ازوت قىشقىلدى گليتسەريندى ىشسە بولادى ؛ ەگەر قان قىسىمى تومەندەۋ بولسا، سۋشياۋ جيۋشينۋان (速效救心丸) ٴدارىسىن ىشسە بولادى. وسى كەزدە ناۋقاستىڭ جۇرەك شانشۋى قوزعالسا، ٴدارى ىشكەن سوڭ باسەڭدەيدى، باسەڭدەگەننەن كەيىن ونى دەرەۋ شيپاحاناعا اپارىپ ەمدەتۋ كەرەك. ەگەر ناۋقاستىڭ جۇرەك بۇلشىق ەتى تۇيىلسە، ٴدارى ىشكەننەن كەيىن دە اۋرۋىن باسەڭدەتە المايدى، ٴسوزسىز 120عا تەلەفون سوعۋ كەرەك. وسى كەزدە ناۋقاستى شيپاحاناعا جەتكىزىپ، قان تامىردى اشقاندا عانا اۋرۋ جاعدايى ورنىعادى.
بۇدان تىس، كەيدە قاتتى جوتەلگەندە تىكەلەي ەسىنەن تانادى، جوتەلۋدەن ەسىنەن تانۋ ەرەسەكتەردىڭ ەسىنەن تانۋ جالپى سانىنىڭ %2.6ىن ۇستايدى، ەسىنىنەن تانۋدى تۋدىراتىن باستى رول – جوتەلۋدەن ميداعى قاننىڭ اعىس مولشەرى ازايۋدان بولادى.
اۋدارعان: قادىر ماقان
