تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ءۇرىمجى

ٴۇرىمجى قالاسىنداعى جاڭادان سالعان، جاڭالاعان 57 تۇرعىندار رايونى شاعىن سەرۋەن باقشاسى تۇگەلدەي سالىنىپ ٴبىتتى

  تيانشان تورى حابارى. ( ٴتىلشى رىن چۇنشياڭ حابارلايدى) تەرەزەنى اشساڭ كورىنىس كوز الدىڭا كەلەدى، ۇيدەن شىعىپ باقشاعا كىرۋگە بولادى، بارلىق جەر جاسىل جەلەك جامىلعان. بيىل ٴۇرىمجى قالاسى جاڭادان سالۋدى، جاڭالاۋدى جوسپارلاعان 57 تۇرعىندار رايونى شاعىن سەرۋەن باقشاسى تۇگەلدەي ٴبىتتى.

  11 – ايدىڭ 24 - كۇنى ٴتىلشىنىڭ ٴۇرىمجى قالالىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسىنەن (قالالىق باۋ ـ باقشا باسقارۋ مەكەمەسىنەن) ۇعىسۋىنشا، بيىل تۇرعىندار رايونى شاعىن سەرۋەن باقشالارىنىڭ قۇرىلىسى نەگىزىنەن قوجالىق باسقارۋى جوق، مەكەمە ـ ورىندار باسقارمايتىن شاعىن اۋماقتارعا باعىتتالعان، جاسىلداندىرىلعان جەر اۋماعى 300 - 2000 شارشى مەتر بولسا، سەرۋەن باقشاسى رەتىندە كونە شاعىن اۋماقتىڭ جاسىل الابى ەتىپ قۇرۋعا بولادى.

  شاعىن سەرۋەن باقشا قۇرىلىسى تۇرعىنداردىڭ تۇرمىسىمەن ٴتىپتى دە جاناسىپ، تۇرعىندارعا ٴتىپتى دە جاقسى قىزمەت وتەپ، كونەنى كورىكتەندىرىپ، جاڭانى تولىقتاۋ، جاسىلداندىرۋدى ارتتىرىپ، اجارلاندىرا ٴتۇسۋ، حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ماقساتىن جۇزەگە اسىرادى، الەۋمەتتىك اۋماقتاعى كورشىلەر ارا ەكولوگيالىق دەمالىس، اۋىس ـ كۇيىس جاساۋ قيمىل ورتاسىمەن قامداپ، تۇرعىنداردىڭ تەرەزەسىن اشىپ كورىنىس تاماشالاۋ، ەسىكتەن شىعىپ، جاسىل الاپتى كورۋ، تۇرعىندار شاعىن اۋماعى ىشىندە سەرۋەندەۋ، تاماشالاۋ، ٴلاززاتتانۋ ماقساتىنا جەتۋ.

  57 شاعىن سەرۋەن باقشاسىنان ەكونوميكالىق - تەحنيكالىق اشۋ رايونى (توۋتۇنحى رايونى)، جوعارى، جاڭا تەحنيكا كاسىپ سالالارىن اشۋ رايونى (جاڭا قالا رايونى)، سايباق رايونىنىڭ ٴارقايسىسىندا 10، ٴۇرىمجى اۋدانى، تيانشان رايونىنىڭ ٴارقايسىسىندا 7، ميدۇڭ رايونى، شۇيموگوۋ رايونىنىڭ ٴارقايسىسىندا 6، دابانچىڭ رايونىندا بىرەۋى بار.

  سول كۇنى تۇستەن كەيىن، ٴتىلشى شۇيموگوۋ رايونى يانحى كوشەسى باتىس 1 - كوشە شاعىن سەرۋەن باقشاسىنا كەلىپ، بۇرىنعى سارى ٴتۇستى دىڭگەك كاريدور مەن بايىرعى سامالدىقتىڭ شىت جاڭا سىرلانىپ، جول بەتى قايتادان جاتقىزىلىپ، سەرۋەن باقشاسىنىڭ ورتاسىنا گۇل كولشىگى مەن جاساندى تاۋ سالىنعانىن، كوپتەگەن ورىندا دەمالۋ ورىندىعى مەن قوقىر ـ قوقسىق ساندىعى ورناتىلعانىن كوردى.

  شۇيتاشان ٴمالى باسقارماسى شينفاڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ قىزمەتكەرى لي ۋىنجىنىڭ قول تەلەفونىندا ٴبىر جىلدىڭ الدىندا تارتىلعان جوندەلمەگەن سامالدىق، سەمەنىتى تۇسكەن ۇزىن كاريدور سياقتىلاردىڭ سۋرەتى ٴالى ساقتالعان. ” وزگەرتىپ سالۋ ارقىلى شىت جاڭا تۇسكە ەندى، كەلەر جىلى جازعىتۇرىم باقشاداعى جاسىل وسىمدىكتەر تۇگەلدەي جاسىل جەلەك جامىلادى، جاقىن ماڭداعى تۇرعىندار ۇيگە قايتىپ -اق تىرشىلىك لەبى قاۋلاعان جاڭا شاعىن سەرۋەن باقشاسىن كورە الادى “، ـ دەدى ول.

  سەيىلدەپ جۇرگەن تۇرعىن شۇي حۇڭ بىلاي دەدى : ” سەرۋەن باقشاسى ۇلكەن بولماعانىمەن، ٴبىراق ۇزىن كاريدور، سامالدىق، جاساندى تاۋ تۇگەل بار، تاعى ورىندىق تا بار، ٴبىز وسى ارادا سەيىلدەپ، كورشىلەرمەن اڭگىمەلەسۋىمىزگە بولادى“.

  شۇيموگوۋ رايوندىق باۋ - باقشا باسقارۋ مەكەمەسى جوبالاۋ -سالۋ ٴبولىمى سەرۋەن باقشا نىسانىنىڭ جاۋاپتىسى لي يجۇن بىلاي دەپ تانىستىردى : بيىل شۇيموگوۋ رايونى 1 ـ ٴنومىرلى قۇدىق شىنحۋا شاعىن اۋماعى، چيفاڭ شاعىن اۋماعى، ۋىنچۋان باتىس جولى سولتۇستىك 1 ـ كوشەسىنىڭ شىعىسى، ۋىنچۋان باتىس جولى سولتۇستىك 1 ـ كوشەسىنىڭ باتىسى، يانحى جولى باتىس 1 ـ كوشەسى، نانحۋ شاعىن اۋماعى 100 ـ ٴنومىرلى اۋلاسىندا جيىنى 6 تۇرعىندار رايونى شاعىن سەرۋەن باقشاسىن قۇردىق. قازىر بارلىق سەرۋەن باقشاسى ٴبىتىپ، قۇرىلىس اۋماعى 22 مىڭ 633 شارشى مەتر كەلەدى. شاعىن سەرۋەن باقشاسىندا كاريدور تۇعىرى، قارتا ۇستەلى، دەنە شىنىقتىرۋ اسپاپتارى، جاسىل وسىمدىك سياقتىلار تۇگەلدەي تولىق بولىپ، ماڭىنداعى 20 دا 30 مىڭ تۇرعىن يگىلىگىن كورەدى.

  ۇعىسۋعا قاراعاندا، 57 تۇرعىندار رايونى شاعىن سەرۋەن باقشاسى كورىنىستەرىن سالعان كەزدە، قازىرگى پىشىنىنە تولىق قۇرمەت ەتۋ، بۇرىنعى تاريحي مادەنيەتتى ساقتاپ قالۋ، قازىرگى قۇرىلعىلاردان پايدالانۋ نەگىزىندە، تۇرعىنداردىڭ قاجەتىنە ساي، سەرۋەن باقشالارىنىڭ فۋنكتسيالىق ورنالاستىرىلۋىن ونان ارى كەمەلدەندىرىپ، ەكولوگيالىق جانە قىزمەت وتەۋ سيپاتىن كورنەكتىلەندىرىپ، كورىنىس تاس، سامالدىق، كاريدور سياقتى ٴتۇرلى مادەنيەت كورىنىستەرىن ۇيلەسىمدى كوبەيتىپ، دەمالىس، كوڭىل اشۋ، دەنە شىنىقتىرۋ سياقتى قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارى وسىرىلگەن، سونىمەن بىرگە، ٴمانى ۇيلەسىمدى وسىمدىكتەردى تاڭداپ، سايكەستىرىپ قويىلعان.

  شاعىن سەرۋەن باقشا جانە كوشە بويىنداعى جاسىل القاپتىڭ سالۋىنۋىنا بايلانىستى، ٴۇرىمجى قالاسىنىڭ قالانىڭ جاسىلدانۋ مولشەرى، جاسىلدانۋ قامتۋ مولشەرى جانە ادام باسىنا تۋرا كەلەتىن باقشانىڭ جاسىلدانۋ كورسەتكىشى بىرتىندەپ جوعارىلاپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ دەمالىس، كوڭىل اشۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، اۋىس ـ كۇيىس جاساۋىنا قاجەتتى قيمىل ورتاسىمەن شىنايى قامداپ، قالا تۇرعىندارى سىرتقا شىققاندا ” 300 مەتر جەردەن جاسىل الاپتى كورۋ، 500 مەتر جەردەن باقشا كورۋىن“ بىرتىندەپ جۇزەگە اسىرىپ، قالانىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى مەن قونىستانۋ ورتاسىن شىنايى جاقسارتىلادى.

  اۋدارعان: قادىر ماقان

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى