ٴتىلشى گاۋ ۋا
”وسى بىرنەشە جىلدان بەرى قالاعا كىرىپ جۇمىس ىستەۋمەن بىرگە، ەڭ ماڭىزدىسى، كوز ايام كەڭەيدى، ويلاۋعا، ىستەۋگە باتىلدىق ەتە الاتىن بولدىم“، - دەدى 1 – ايدىڭ 14 – كۇنى سيىر قوراداعى جەم – ٴشوپتى قاننەن – قاپەرسىز جەپ جاتقان 10 نەشە سيىرعا قاراپ تۇرعان كۇنەس اۋدانى تالدى قالاشىعى جاروتكەل قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جەڭىسباي شىلدەبايدىڭ قۋانىشى قوينىنا سيماي. ”مەن وسى بىرنەشە جىلدا جيناعان اقشاما تاعى بىرنەشە سيىر ساتىپ الىپ، كوپشىلىكپەن بىرگە باعىمشىلىقپەن اينالىسىپ، سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرماقشىمىن“. كەلەشەك ويىن تىلگە العاندا، ونىڭ جىگەرى تاسقىنداي ٴتۇستى.
جەڭىسباي وتباسى ٴاسىلى قىستاقتاعى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى بولاتىن، وتباسىنداعى 5 جان 10 مۋ جەرگە سۇيەنىپ كۇن كورىپ، تۇرمىستىق جاعدايى ەجەلدەن ونشا جاقسى ەمەس-تى. وسى بىرنەشە جىلدان بەرى، ٴبىرقىدىرۋ حالىققا ٴتيىمدى ساياساتتاردىڭ كومەگىندە، قاجىرلى جەڭىسباي كەدەيلىكتەن ارىلۋمەن بىرگە، يدەيالىق كوزقاراستا دا بۇرىلىس جاساپ، ٴبىر توپ جاستاردى سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋگە جەتەكتەدى.
”سول جىلدارى وتباسىمىز تۇرمىسى قيىنداسىپ، ىشتەي قاتتى مازاسىزداندىم“، - دەدى جەڭىسباي. ونىڭ كىرىستى ارتتىرۋىنا كومەكتەسۋ ٴۇشىن، قىستاق كادرلارى كوپ رەت ونىمەن اڭگىمەلەسىپ، ونىڭ سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋىنە شابىت بەردى. العاشىندا قولىندا ونەرى جوق، مەملەكەتتە ٴبىرتۇتاس قولدانىلاتىن ٴتىل – جازۋ ورەسى تومەن بولعاندىقتان، جەڭىسباي وزىنە سەنبەي، سىرتقا شىعۋعا باتىلدىق ەتە المادى. قىستاق كادرلارى وعان مالشىلار كەشكى كۋرسىنا قاتىناسىپ، قولدانىلمالى تەحنيكانى ۇيرەنۋدى ۇسىنىس ەتتى، سونداي - اق وعان مەملەكەتتە ٴبىرتۇتاس قولدانىلاتىن ٴتىل – جازۋدى ۇيرەنۋ جوسپارىن جاساپ بەردى. جەڭىسبايدىڭ ايەلى كامەش ورازالى دا كۇيەۋىنىڭ سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋىن ەرەكشە قولدادى. وعان دەم بەرۋ ٴۇشىن، كامەش ٴوزى الدىمەن قولونەر كەستەشىلىك جانە اسپازدىق كۋرسىنا تىزىمدەلىپ قاتىناستى.
وراي — دايىندىعى بار ادامعا ءتان. 2016 – جىلى 10 – ايدا، جەڭىسباي اۋدانداعى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ بويىنشا ادام قابىلداۋ جينالىسىنا قاتىناسىپ، ٴبىر توقىماشىلىق سەرىكتەستىگىمەن ٴساتتى تۇردە كەلىسىمگە قول قويىپ، كاسىپورىن جۇمىسشىسىنا اينالدى. ”ۇكىمەت بىزگە قىزمەت ورايىن ازىرلەپ بەردى، مەن تاباندىلىقپەن ىستەپ، ەرتەرەك كەدەيلىكتەن ارىلۋعا قۇلشىنامىن“، - دەدى جەڭىسباي.
كاسىپورىنعا العاش كەلگەندە، جەڭىسباي قوراپتاۋ گرۋپپاسىنا ٴبولىندى، باستىسى، زاۆودقا جاڭادان كىرگەن ماقتانى ٴبىرجايلى ەتۋ، ٴبولىپ وراۋ، قوراپتاۋ سياقتى قىزمەتتەرگە جاۋاپتى بولدى. ول شوگەلدىكپەن ىستەپ، جۇمىسشىلاردان جۇمىس شەبەرلىگىن كىشپەيىلدىكپەن ۇيرەنىپ، كاسىپورىن ونى تەز ارادا رەسمي جۇمىسقا قابىلدادى. ”ٴبىلىمدى تەك وي - سانادا ساقتاعاندا عانا وزىنە ءتان بولادى“. جەڭىسباي مالشىلار كەشكى مەكتەبىندەگى كۋرسقا قاتىناسقان كەزدەگى ۇيرەنگەن وسى ٴسوزدى باستان – اياق ەسىنەن شىعارمادى. ٴوز قىزمەتىن ورىنداۋمەن بىرگە، قىزمەتتەستەرىنەن ىرىقتىلىقپەن ۇيرەنىپ، ٴوزىنىڭ تەحنيكاسىن تاعى ٴبىر ساتىعا كوتەردى. قىزمەت ناتيجەسى كورنەكتى بولعاندىقتان، ونىڭ ايلىق ەڭبەكاقسى 2800 يۋاننان بىرتىندەپ 5000 مىڭ يۋانعا ٴوستى.
”بۇل قىزمەت وتباسىمىزدى كەدەيلىكتەن ارىلتتى، سونداي – اق ماعان جاقسى تۇرمىستىڭ كۇتۋدەن كەلمەيتىنىن، ىستەۋدەن كەلەتىنىن ٴتۇسىندىردى“. تۇرمىسى بارعان سايىن جاقسارعاندا، جەڭىسباي قىستاقتاعى جاستاردى ۇمىتپادى. ٴبىر ادام جۇمىسقا ورنالاسسا، بۇكىل وتباسى كەدەيلىكتەن ارىلادى. جەڭىسباي ٴوزىن مىسال ەتىپ، اۋىلداستاردى سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەپ اقشا تابۋعا، كوز اياسىن كەڭەيتۋگە شابىتتاندىردى. وسى بىرنەشە جىلدا قىستاقتان ىلگەرىندى – كەيىندى 20 نەشە ادام وعان ىلەسىپ كاسىپورىندا جۇمىس ىستەدى.
جيناعان قورى بولعاننان كەيىن، جەڭىسباي مەن ايەلىندە جاڭا وي تۋىلدى. جاروتكەل قىستاعى مال باعىمشىلىعىن نەگىز ەتەتىن، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى قىستاققا تۇسكەننەن بەرى، قىستاق تۇرعىندارىنا مال تۇقىمىن اسىلداندىرۋدىڭ دامىتۋ ۇستانىمى، عىلمي باعۋ ٴتاسىلى جانە بازار بولاشاعى سياقتىلاردى كوپ رەت ٴتۇسىندىردى. جەڭىسباي بۇرىن دا سيىر باققان، سيىر تۇقىمى ناشار، تەحنيكالىق تاجىريبە كەمشىل بولعاندىقتان، سيىرلاردىڭ ٴوسۋى باياۋ، تاعى ۇنەمى اۋىرىپ، پايداسى جاقسى بولماعان ەدى. وسى بىرنەشە جىلدا، قىزمەت اترەتىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، قىستاقتاعى كوپتەگەن ادامدار شينجياڭ قوڭىر سيىرىن باعىپ، وتباسى كىرىستەرىن كورنەكتى تۇردە ارتتىردى. بىلتىر جەڭىسباي مەن ايەلى اقىلداسقاننان كەيىن، قىزمەت اترەتىنىڭ كومەكتەسۋىندە، جۇمىس ىستەپ تاپقان اقشاسىنا 15 باس سيىر ساتىپ الدى. جاقىندا ول قىزمەتتەن شەگىنىپ، ۇيگە قايتىپ باعىمشىلىقپەن شۇعىلداندى. ”ەسەپتەپ كورسەم، اسىل تۇقىمدى ٴبىر باس سيىر باقسام، جىلدىق كىرىسىم بۇرىنعىدان ٴبىر ەسە كوپ بولادى ەكەن. مەن سيىردى ويداعىداي باعىپ، سەلبەستىك كووپەراتيۆىن اشىپ، كوپشىلىكپەن بىرگە تۇرمىسىمدى بارعان سايىن جاقسارتامىن“، - دەدى جەڭىسباي.
وسى بىرنەشە جىلدى ەسكە العاندا جەڭىس بىلاي دەدى: بۇرىن ٴوزىمنىڭ كاسىپورىنعا كىرىپ جۇمىس ىستەيتىنىمدى ويلاماعانمىن، سەلبەستىك كووپەراتيۆىن اشۋدى ٴتىپتى دە ويلاماعان ەدىم، سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەگەن وسى كەشىرمە ماعان تۇرمىس كەشىرۋدە سانسىز مۇمكىندىكتىڭ بارلىعىن ٴتۇسىندىردى، تۇرمىسىمنىڭ بارعان سايىن ”كەرەمەت“ بولاتىنىنا سەنىمىم كامىل.
اۋدارعان: قادىر ماقان
