□ پومپەونىڭ شينجياڭعا ساياتىن جۇڭگوعا قارسى سوزدەرىنە باتىل قارسى تۇرامىز
اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى، اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەس امەريكانىڭ بۇرىنعى مەملەكەت ىستەر حاتشىسى پومپەونىڭ شينجياڭعا ساياتىن ساندىراقتارىنا قاراتا قاتاڭ مالىمدەمە جاريالادى
زاۋالعا بەت العان اپەرباقان پومپەو تاريحتىڭ ءادىل سوتىنا جانە تەرگەۋىنە تارتىلادى
اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى
شينجياڭنىڭ دامۋىن، العا باسۋىن ءارقانداي كەرتارتپا كۇشتەر بوگەي المايدى
تاياۋدا امەريكانىڭ بۇرىنعى مەملەكەت ىستەر حاتشىسى پومپەو مىندەتىنەن بوساۋ قارساڭىندا ”عاسىرلىق وتىرىك“ ايتىپ، شينجياڭعا ۇيعۇر ۇلتى مۇسىلماندارىنا جانە باسقا دا از ۇلتتارعا قاراتا ”ءناسىل جويۋ“ جانە ”ادامزاتقا قارسى قىلمىس“ وتكىزدى دەپ جالا جاپتى. پومپەونىڭ مۇنداي قىلىعى حالىقارالىق زاڭ مەن حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىن اۋىر اياق استى ەتىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىگىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ كوڭىل - كۇيىنە اۋىر دارەجەدە قاياۋ سالدى. مۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى جانە شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى قاتاڭ جازعىرادى جانە بۇعان باتىل قارسى تۇرادى!
پومپەو امەريكانىڭ بۇرىنعى مەملەكەت ىستەر حاتشىسى بولا تۇرا ءاسىلى ءىرى ەل وبرازىمەن ساناسىپ، ءىرى ەل ساياسي قايراتكەرلەرىنىڭ بەينەسىن كورسەتۋگە ءتيىستى ەدى، الايدا ادامدى تاڭداندىرعانى ول شىمىرىكپەستەن اشىقتان - اشىق ”ءبىز وتىرىك ايتامىز، ءبىز الدامكوستىك ىستەيمىز، ءبىز ۇرلىق ىستەيمىز“ دەگەندى ءومىر سەنىمى ەتىپ، مۇنى نامىس كورمەي كەرىسىنشە داڭق سانادى! مىنە وسىنداي ارام نيەتتىڭ جەتەگىندە پومپەو جەلىكتىرىپ، لاڭ سالىپ، قىسىم ءتۇسىرىپ، زورەكەرلىكپەن جاپپاي شۇعىلدانىپ، دۇنيە جۇزىنە وتە كوپ اۋرەشىلىك الا كەلدى؛ پومپەو ءوزىنىڭ جەكە مۇددەسىنە ولەرمەندەنە تالپىنىپ، امەريكانىڭ دۇنيە جۇزىندە ءبىرىنشى بولعان ىندەت دياگنوزى تۇراقتانعان جانە ولگەن ادام سانىن، ”مەن تىنىستاي الماي قالدىم“ دەگەن امەريكا حالقىنىڭ ىزاسىن، ايعايىن كورسە دە كورمەسكە سالىپ، امەريكاعا وتە كوپ اپات الا كەلدى؛ پومپەو كوزىن باقىرايتىپ تۇرىپ وتىرىك ايتىپ، شينجياڭنىڭ ساياساتى ”ۇيعۇر ۇلتىن جانىشتاۋ“، ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“، ”مۇسىلمانداردى قىسپاققا الۋ“، ”زورلىقپەن بەدەۋلەۋ“، ”ءناسىل جويۋ“، ت. ب دەپ جالا جاۋىپ، شينجياڭعا وتە كوپ پالە جاپتى. الەمنىڭ بىلىعۋىن تىلەيتىن وسىنداي ساياسي الاياقتارعا دۇنيە ءجۇزى حالقىنىڭ پىسقىرىپ قارامايتىندىعى ءشۇباسىز، امەريكا حالقىنىڭ جەرىنە جەتە لاعىناتتايتىندىعى ءشۇباسىز، شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ كەكتەنەتىندىگى، نالەت ايتاتىندىعى ءشۇباسىز، پومپەونىڭ كوشەدەن قاشقان تىشقاندى ۇر - ۇردىڭ استىنا ال دەگەن زارداپقا ءتۇسۋىن بۇكىلدەي ءوزى ارقالايدى، ءوزى تۋدىرعان.
ايتىلمىس شينجياڭعا ساياساتىن ماسەلە مۇلدە ۇلت، ءدىن، ادامدىق ۇقىق ماسەلەسى ەمەس، قايتا زورلىقتى كۇش لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ماسەلەسى. شينجياڭ باستان - اياق زاڭمەن جونگە سالۋ تۋىن بيىك ۇستاۋعا تاباندى بولدى، حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولدى، ءار ۇلتتىڭ تۇگەلدەي تەرەزەسى تەڭ بولۋعا تاباندى بولدى، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ سياقتى ساياساتتاردى ەجەلدەن ايرىقشا بەلگىلەنگەن ۇلت، ءدىن، وڭىرمەن بايلانىستىرعان ەمەس ءارى ايتىلمىس ”ادامزاتقا قارسى قىلمىس“، ”ءناسىل جويۋ“ سياقتى ماسەلەلەر مۇلدەم ءومىر سۇرگەن ەمەس. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى ىلگەرىندى - كەيىندى «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ <جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ زاڭىن> اتقارۋ ءادىسى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ەرەجەسى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ءدىن ىستەرى ەرەجەسى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى قىزمەتى ەرەجەسى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ءتىل - جازۋ قىزمەتى ەرەجەسى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ جان سانى جانە جوسپارلى تۋىت ەرەجەسى» سياقتى ءبىر قىدىرۋ جەرگىلىكتى زاڭ ەرەجەنى جاساپ، وزگەرىس ەنگىزىپ، شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىنىڭ باستان - اياق زاڭمەن جونگە سالۋ ارناسىندا جۇرىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
وسى جىلداردان بەرى ءبىز وتكەن ءبىر مەزگىلدەگى زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەر كوپ تۋىلعان، ءجيى تۋىلعان اۋىر دا كۇردەلى جاعداي الدىندا حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ تاجىريبەسىنەن ۇلگى الىپ، قابىلداپ، ”ءبىر جاعىنان، سوققى بەرۋدى يگەرۋگە، ءبىر جاعىنان، الدىن الا ساقتانۋدى يگەرۋگە“ تاباندى بولدىق، ءارى زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك قىلمىستارىنا زاڭ بويىنشا قاتاڭ سوققى بەرىپ ءارى قاينارىنان جونگە سالۋدى ورىستەتۋگە باسا ءمان بەرىپ، تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىن زاڭ بويىنشا قۇرۋ ارقىلى الدىن الا ساقتانۋ سيپاتتى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ مەن ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، ۇشقارىلىقتىڭ جۇعىمداۋىنا ۇشىراعان، زاڭعا قايشى جەڭىل قىلمىستى ارەكەت وتكىزگەن ادامداردى ەڭ جوعارى شەكتە قۇتقاردىق، 4 جىلدان استام ۋاقىت زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلوسى تۋىلماۋدى جۇزەگە اسىردىق، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تالاي جىلداردان بەرگى تىنىشتىق، ورنىقتىلىق جونىندەگى ارمانى مەن تىلەگىنە سايكەستىك. ءبىز ەڭبەكپەن جۇمىستاندىرۋدى جەبەۋدى ەڭ ۇلكەن حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسى، حالىق تىلەگى ينجەنەرياسى، ءتۇبىرلى نەگىز ينجەنەرياسى ەتىپ، امالدىڭ بارىنشا ورنىقتى جۇمىستاندىرىپ، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك زاڭى» سياقتى زاڭدارعا، زاڭ ەرەجەلەرگە قاتاڭ نەگىزدەلىپ، ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ ءوزىنىڭ ەركىنە نەگىزدەلىپ كاسىپ تاڭداۋىن قامتاماسىز ەتتىك، ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ ەڭبەكاقى ۇقىعى، دەمالۋ، دەمالىس الۋ ۇقىعى، ەڭبەك حاۋىپسىزدىگىن، تازالىعىن قورعاۋ ۇقىعى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ، يگىلىككە كەنەلۋ ۇقىعىنان يگىلىكتەنۋ سياقتى ءتۇرلى ۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتتىك. ءبىز كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە باتىل قول جەتكىزىپ، جالپى 3666 كەدەي قىستاقتى كەدەيلىك تىزىمىنەن شىعارىپ، 32 كەدەي اۋداننىڭ كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستاپ، 3 ميلليون 64 مىڭ 900 ادامدى كەدەيلىكتەن ارىلتىپ، ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋدى“ جالپى بەتتىك جۇزەگە اسىردىق. ءبىز جوسپارلى تۋىت ساياساتىن زاڭ بويىنشا اتقارىپ، شينجياڭنىڭ جالپى جان سانىنىڭ، از ۇلت جان سانىنىڭ، ۇيعۇر ۇلتى جان سانىنىڭ تۇگەلدەي ورنىقتى ءۇرتىس ارتۋىن جۇزەگە اسىردىق، شينجياڭدا حانزۋلاردىڭ جان سانى از عانا ارتتى، مۇنىڭ ىشىندە ۇيعۇر ۇلتى جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرى تۇتاس شينجياڭ جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن جوعارى بولىپ قالماستان، از ۇلت جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن دە جوعارى بولدى، حانزۋ جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن ءتىپتى دە كورنەكتى جوعارى بولدى. ءبىز ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا ءتۇزىمىن باتىل تياناقتاندىرىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تەرەزەسى تەڭ تۇرعىدا مەملەكەت ىستەرىنە ات سالىسۋ، باسقارۋ ۇقىعىن قامتاماسىز ەتىپ، از ۇلتتاردىڭ سالت - ساناسىنا، ادەت - عۇرپىنا تولىق قۇرمەت ەتىپ، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن زاڭ بويىنشا قورعاپ، جالعاستىرىپ جانە اسقاقتاتىپ، ءار ۇلتتىڭ ءوز ۇلتىنىڭ ءتىل - جازۋىن قولدانۋ جانە دامىتۋ ۇقىعىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتتىك، از ۇلتتاردىڭ ءتىل - جازۋى ءادىليا، اكىمشىلىك، وقۋ - اعارتۋ، اقپارات - باسپا ءسوز، ينتەرنەت سياقتى سالالاردا، سونداي - اق كۇندەلىكتى تۇرمىس بارىسىندا كەڭ كولەمدە قولدانىلدى. ءبىز ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتىپ، دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ قالىپتى ءدىني قيمىلدارى مەن ءدىني قاجەتىن تولىق قاناعاتتاندىرىپ، ءدىني قيمىل ورىندارى مەن ءدىني قيمىل شارت - جاعدايىن جاقسارتۋىنا كومەكتەسىپ، دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ ءدىني قيمىل ورىستەتۋىنە بارىنشا قولايلىلىق جاسادىق. شينجياڭ ءىسلام ءدىنى شۋەيۋانى جانە 8 بولىمشە شۋەيۋانى، سونداي - اق ءىسلام ءدىنى مەكتەبى بولىپ جالپى 10 ءدىني شۋەيۋان مەكتەپ قۇرىپ، حانزۋ، ۇيعۇر، قازاق، قىرعىز سياقتى 4 جازۋدا «قۇران كارىم»، «بۇحاري حاديستەرىنىڭ ناقتى ەستەلىككە الىنعان جاۋھارلارى» سياقتى ءدىني كلاسسيك كىتاپتاردى اۋدارىپ باسپادان شىعارىپ، دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ ءدىني بىلىمدەرگە يە بولۋ جولىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ءىسلام ءدىنىنىڭ اقاۋسىز، ءتارتىپتى جالعاسۋىن قامتاماسىز ەتتىك.
شينجياڭنىڭ قولدانعان شارالارى حالىقارادا وتە كوپ ەلدەردىڭ جانە كوزى اشىق زيالىلاردىڭ القاۋىن الدى. 2018 - جىلى 12 - ايدان بەرى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ءمانساپتىلارى، شەتەلدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى، ءىسلام سەلبەستىك ۇيىمى، قاتىستى ەلدەردىڭ جەنەۆادا تۇراقتى تۇراتىن ۋاكىلدەرى، اقپارات قۇرالدارىنىڭ تىلشىلەرى جانە ءدىني ۇيىمدار سياقتى 80 نەشە توپ، ۇجىمنان 1200 نەشە ادام شينجياڭعا كەلىپ ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولىپ، شىنايى شينجياڭدى ءتۇسىندى، باسىم كوپ ساندىلارى وبيەكتيۆ، ءادىل باعا بەردى جانە اقپارات حابارىن جاريالادى؛ 2019 - جىلى 3 - ايدا ءىسلام سەلبەستىك ۇيىمى سىرتقى ىستەر مينيسترلەر القالار كەڭەسى قاۋلى ماقۇلداپ، جۇڭگونىڭ مۇسىلماندارعا قامقورلىق جاساۋداعى قۇلشىنىسىن القادى؛ 2019 - جىلى 7 - ايدا 50 نەشە ەلدىڭ جەنەۆادا تۇراقتى تۇراتىن ۋاكىلدەرى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسى ءتوراعاسىنا جانە ادامدىق ۇقىق ىستەرى جونىندەگى جوعارى دارەجەلى ارناۋلى ءمانساپتىسىنا بىرلەسىپ حات جازىپ، جۇڭگونىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋ ناتيجەلەرىن بەلسەنە باعالادى؛ 2019 - جىلى 10 - ايدا 60 نەشە مەملەكەت 74 - كەزەكتى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ 3 - كوميتەتى ءماجىلىسى كەزىندە ءسوز سويلەپ، جۇڭگو شينجياڭىنىڭ ادامدىق ۇقىقتاعى اسا زور العا باسۋىن القادى؛ 2020 - جىلى 7 - ايدا جەنەۆادا وتكىزىلگەن بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسىنىڭ 44 - كەزەكتى ماجىلىسىندە 46 ەل ورتاق ءسوز سويلەپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەردەگى تۇرعىسىن، ءادىسى مەن ونىمدىلىگىن قولدادى؛ 2020 - جىلى 9 - ايدا بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسىنىڭ 45 - كەزەكتى ماجىلىسىندە كوپتەگەن ەل ۋاكىلدەرى ءسوز سويلەپ جۇڭگو شينجياڭىنىڭ ساياساتىن القادى؛ 2020 - جىلى 10 - ايدا 50گە تاياۋ ەل 75 - كەزەكتى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ 3 - كوميتەتى قاتىستى كەڭەستىك تاقىرىپتاردى قاراۋ بارىسىندا جۇڭگونىڭ شينجياڭ وڭىرىندە قولدانعان شاراسىن قولدادى؛ 2020 - جىلى 10 - ايدا 20 اراب ەلىنىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى جانە اراب ەلدەرى وداعىنىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ۋاكىلدەرى شينجياڭعا كەلىپ ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولدى، ولاردىڭ بارلىعى شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ، ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىن قامتاماسىز ەتۋ، ەكونوميكالىق دامۋدى جەبەۋ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ سياقتى جاقتارداعى ناتيجەلەرىن جوعارى باعالادى.
شىندىق بۇلتارتپايدى، الايدا پومپەو كورمەسكە سالىندى. ونىڭ جاريالاعان مالىمدەمەلەرى قاراماققا مۇقيات تا قاتاڭ سياقتى بولعانىمەن، ءىس جۇزىندە قيسىنسىز، سولەكەت، تەك ونىڭ اتى شۋلى بولعان ”ديپلوماتيالىق مۇراسىنا“ كەتىرۋگە بولمايتىن تاعى ءبىر داق قالدىردى. ءبىز پومپەوعا تاعى دا مىنانى قاتاڭ ەسكەرتەمىز: سەنىڭ شينجياڭعا كيگىزگەن ”ادامزاتقا قارسى قىلمىس“، ”ءناسىل جويۋ قىلمىسى“ قالپاعىڭدى ءبىز شاشاۋىن شىعارماي قايتارىپ بەرەمىز، سەن وسىنداي قالپاقتى كيىپ ۇيىڭە قايتىپ قايىرىلا تولعان! شينجياڭنىڭ دامۋىنا، العا باسۋىنا ءارقانداي كەرتارتپا كۇش بوگەت بولا المايدى!
اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى
قاساقانا ىرتكى سالۋ شينجياڭ قوعامىنىڭ ورنىقتى، اسا تاماشا جاعدايىن بۇلدىرە المايدى
جۋىقتا امەريكانىڭ بۇرىنعى مەملەكەت ىستەر حاتشىسى پومپەو شينجياڭعا ساياتىن وتىرىك - وسەك تاراتىپ، شىندىقتى ەلەپ - ەسكەرمەي، شينجياڭنىڭ اسا تاماشا جاعدايى مەن ءار ۇلت حالقىنىڭ باقىتتى تۇرمىسىنا قاساقانا كۇيە جاقتى، بۇل جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىككەندىك، حالىقارالىق زاڭعا جانە حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىنە اۋىر قايشىلىق جاساعاندىق، بۇل امەريكا تاريحىنداعى ەڭ ناشار، ەڭ سوراقى مەملەكەت ىستەر حاتشىسىنىڭ وتىرىك ايتۋدى ادەتىنە اينالدىرعان ءمورالسىز كەسپىرى مەن ”زاۋالعا تاياعاندا ەسەرسوقتانا قۇتىرىنعاندىعىن“ تۇبەگەيلى اشىپ كورسەتتى. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى مەن شينجياڭداعى ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى كۇشتى نارازىلىق بىلدىرەدى جانە باتىل نالەت جاۋدىرادى!
پومپەو شينجياڭ ”لاگەر قۇرىپ، ۇيعۇر ۇلتىن قامتىعان از ۇلتتان ميلليون ادامدى زاڭسىز قامادى، قىسپاققا الدى“ دەپ جالا جاپتى، بۇل شىلعي وتىرىك. شينجياڭنىڭ زاڭ بويىنشا ورىستەتكەن لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى حالىقارالىق قوعامنىڭ مويىنداۋىنا جانە قولداۋىنا يە بولعان ادىلەتتى شارا. وتكەن ءبىر مەزگىلدەگى زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ءجيى تۋىلعان قاتاڭ جاعدايعا قاراتا، شينجياڭ حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ تاجىريبەلەرىنەن ۇلگى الۋ، قابىلداۋ نەگىزىندە ”ءبىر جاعىنان سوققى بەرۋدى يگەرۋگە، ءبىر جاعىنان ساقتانۋدى يگەرۋگە“ تاباندى بولىپ، شىندىقتى نەگىز ەتۋگە، زاڭدى ولشەم ەتۋگە تاباندى بولىپ، ءارى زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك قىلمىستارعا زاڭ بويىنشا قاتاڭ سوققى بەردى، ءارى قاينارىنان باستاپ جونگە سالۋعا باسا ءمان بەرىپ، زاڭ بويىنشا تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىن قۇرۋ ارقىلى ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، لاڭكەستىكتىڭ، ءدىني ۇشقارىلىقتىڭ ءوسىپ - ءوربيتىن توپىراعى مەن شارت - جاعدايىن ەڭ جوعارى شەكتە جويىپ، ازاماتتاردىڭ نەگىزگى ۇقىعىنىڭ زيانكەستىككە ۇشىراماۋىن ەڭ جوعارى شەكتە قامتاماسىز ەتتى. شينجياڭنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ انگليا قۇرعان DDP (رايىنان قايتارۋ جانە اجىراتۋ نىسانى) دەن، فرانسيا قۇرعان ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ورتالىعىنان ماندىك جاعىنان پارقى جوق، ءبارى دە لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ مەن ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ءۇشىن قولدانىلعان الدىن الۋ سيپاتتى پايدالى سىناقتار جانە بەلسەندى ىزدەنىستەر. تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىن ورىستەتۋ بارىسىندا شينجياڭ تاربيەلەنۋشىلەردىڭ باس ەركىندىگى مەن حابار - بايلانىس ەركىندىگىن تولىق قامتاماسىز ەتىپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ ءوز ۇلتىنىڭ ءتىل - جازۋىن قولدانۋ ۇقىعىن تولىق قامتاماسىز ەتىپ، ءار ۇلت تاربيەلەنۋشىلەردىڭ سالت - سانا، عۇرىپ - ادەتىنە تولىق قۇرمەت ەتىپ جانە ونى قورعاپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىنە تولىق قۇرمەت ەتتى جانە ونى قورعادى. 2019 - جىلى 10 - ايدا ”ءۇشتى ۇيرەنۋ، ءبىردى الاستاۋعا“ قاتىناسقان تاربيەلەنگەن - باۋلىنعان تاربيەلەنۋشىلەر تۇگەلدەي وقۋ تاۋىسىپ، ۇكىمەتتىڭ كومەكتەسۋىندە ورنىقتى جۇمىستانىپ، تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتىپ، قالىپتى تۇرمىس كەشىردى.
پومپەو شينجياڭدا ايتىلمىس ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ ءومىر ءسۇرىپ وتىر دەپ جالا جاپتى، بۇل بۇكىلدەي اۋزىنا كەلگەنىن كوكىگەندىك. شينجياڭ «حالىقارالىق جۇمىسشى ۇيىمىنىڭ ۋستاۆىنا» جانە قاتىستى شارتتاردىڭ رۋحىنا باستان - اياق بويسۇنىپ، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك زاڭى» سياقتى زاڭ جانە زاڭ ەرەجەلەردى قاتاڭ اتقارىپ، ەڭبەك قاتىناسىنىڭ ورناۋىن، جۇرگىزىلۋىن، باقىلانۋىن، ءبىتىسۋىن زاڭمەن جونگە سالۋ ارناسىنا ءتۇسىرىپ، زورلىقتى كۇشتى، سەس كورسەتۋدى نەمەسە باس بوستاندىعىن زاڭسىز شەكتەۋدى ءتاسىل ەتىپ زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋعا قاتاڭ تيىم سالعان. شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ەڭبەك ىستەۋى، جۇمىستانۋى بۇكىلدەي ەركىن. ولاردىڭ كاسىپ تاڭدايتىن ەركىندىگى بار، قاي جەرگە بارسىن، قانداي قىزمەت ىستەسىن، بارلىعى ءوز قالاۋىندا بولادى، باس بوستاندىعى ەجەلدەن ەشقانداي شەكتەمەگە ۇشىراعان جوق. ۇكىمەتتىڭ ىستەپ وتىرعان قىزمەتى − ءتۇرلى جۇمىستانۋدى جەبەۋ ساياساتىن اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، جۇمىستانۋ ينفورماتسيا تۇعىرىن بەلسەنە قۇرىپ، تاماشا ەڭبەكپەن جۇمىستانۋ ورتاسىن ازىرلەپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رازى بولاتىن قىزمەت تابۋىنا، ورنىقتى كىرىسكە يە بولۋىنا شارت - جاعداي جاراتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ەڭبەكپەن، جۇمىستانۋ ۇقىعىن ەڭ جوعارى شەكتە قامتاماسىز ەتۋ. شينجياڭداعى ءار ۇلت ەڭبەكشىلەردىڭ ەڭبەكاقى ۇقىعى، دەمالۋ، دەمالىس الۋ ۇقىعى، ەڭبەك حاۋىپسىزدىگىن، تازالىعىن قورعاۋ ۇقىعى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋعا، يگىلىككە كەنەلۋ ۇقىعى سياقتى ۇقىقتارى تۇگەلدەي زاڭ بويىنشا قورعاۋعا يە بولعان. ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرى مەيلى شينجياڭدا نەمەسە ەل ىشىندەگى باسقا وڭىرلەردە جۇمىستانسىن، ءدىني سەنىمى، ۇلت مادەنيەتى، ءتىل - جازۋ سياقتى جاقتارداعى ۇقىق - مۇددەسى تۇگەلدەي زاڭ بويىنشا قۇرمەتكە جانە قامتاماسىزدىققا يە بولعان.
پومپەو شينجياڭ ”از ۇلت جان سانىن تەجەپ، ۇيعۇر ۇلتىنا ءناسىل جويۋ جۇرگىزدى“ دەپ جالا جاپتى، بۇل بۇكىلدەي قيسىنسىز، مۇلدە وتىرىك. ءىس جۇزىندە، شينجياڭدا ۇيعۇر ۇلتى قاتارلى از ۇلتتاردىڭ جان سانى ۇزدىكسىز ارتۋدا. ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، 2010 − 2018 - جىلعا دەيىن شينجياڭداعى تۇراقتى جان سانى 21 ميلليون 815 مىڭ 800 ادامنان 24 ميلليون 867 مىڭ 600 ادامعا مولايىپ، 3 ميلليون 51 مىڭ 800 ادام كوبەيىپ، ％13.99 ارتقان. مۇنىڭ ىشىندە از ۇلت جان سانى 12 ميلليون 985 مىڭ 900 ادامنان 15 ميلليون 860 مىڭ 800 ادامعا مولايىپ، 2 ميلليون 874 مىڭ 900 ادام كوبەيىپ، ％22.14 ارتقان؛ ۇيعۇر ۇلتى جان سانى 10 ميلليون 171 مىڭ 500 ادامنان 12 ميلليون 718 مىڭ 400 ادامعا مولايىپ، 2 ميلليون 546 مىڭ 900 ادام كوبەيىپ، ％25.04 ارتقان؛ حانزۋ ۇلتى جان سانى 8 ميلليون 829 مىڭ 900 ادامنان 9 ميلليون 6800 ادامعا مولايىپ، 176 مىڭ 900 ادام كوبەيىپ، ％2.0 ارتقان. ۇيعۇر ۇلتى جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرى تۇتاس شينجياڭ جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن جوعارى بولىپ قالماستان، از ۇلت جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن دە جوعارى، ءتىپتى، حانزۋ ۇلتى جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن كورنەكتى جوعارى بولعان. شينجياڭ زاڭ بويىنشا جوسپارلى تۋىتتى جۇرگىزۋ بارىسىندا جۇكتىلىك مەرزىمى ۇزاق ايەلدەرگە تۇسىك ءتۇسىرتۋ، زورلىقتى تۇردە تۋىتتان شەكتەۋ، جۇكتىلىك تەكسەرۋىن جۇرگىزۋگە ماجبۇرلەۋ سياقتى زاڭعا قايشى ارەكەتتەرگە تيىم سالدى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇكتىلىكتەن ساقتانۋ شاراسىن قولدانۋ - قولدانباۋى، قانداي تاسىلدەر ارقىلى جۇكتىلىكتەن ساقتانۋى تۇگەلدەي جەكە ادامنىڭ ءوز ەركىندە، ءوز قالاۋىمەن بەلگىلەنەدى، ءارقانداي ۇيىمنىڭ جانە جەكەنىڭ كيلىگۋىنە بولمايدى، ”زورلىقپەن بەدەۋلەۋ“ ماسەلەسى مۇلدە ءومىر سۇرمەيدى.
پومپەو: شينجياڭ ”ءدىن ەركىندىگىنە سوققى بەردى“، ”از ۇلت ازاماتتارىن دىنگە سەنۋ ۇقىعىنان ماقرۇم ەتتى“ دەپ پالە جاپتى، بۇل بۇكىلدەي وسەك شىعارىپ جالا جاپقاندىق. شينجياڭدا دىنگە سەنۋدى نەمەسە دىنگە سەنبەۋدى بۇكىلدەي ازاماتتار وزدەرى تاڭدايدى، ءارقانداي ۇيىمنىڭ جانە جەكەنىڭ ازاماتتاردى دىنگە سەنۋگە نەمەسە دىنگە سەنبەۋگە زورلاۋىنا بولمايدى، دىنگە سەنەتىن ازاماتتاردى نەمەسە دىنگە سەنبەيتىن ازاماتتاردى كەمسىتۋگە بولمايدى. ازاماتتاردىڭ ءدىني قيمىل ورىندارىنداعى، سونداي - اق ءدىني ادەت بويىنشا ءوز ۇيلەرىندە جۇرگىزگەن بارلىق قالىپتى ءدىني قيمىلدارىن ءدىني توپتار مەن ازاماتتاردىڭ وزدەرى ۇستىنە الادى، زاڭنىڭ قورعاۋىندا بولادى، ءارقانداي ۇيىم مەن جەكەنىڭ كيلىگۋىنە بولمايدى. شينجياڭنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىنە قۇرمەت ەتۋ جانە ونى قورعاۋ ءتاسىلى مۇسىلمان ەلدەرىن قامتىعان حالىقارالىق قوعامنىڭ بەلسەندى باعاسىن الدى. 2019 - جىلى 3 - ايدا ءىسلام سەلبەستىك ۇيىمى سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى القالار كەڭەسى قاۋلى ماقۇلداپ، جۇڭگونىڭ مۇسىلماندار بۇقاراسىنا قامقورلىق جاساۋداعى قۇلشىنىستارىن القادى. 2020 - جىلى 10 - ايدا 20 اراب ەلىنىڭ جۇڭگوداعى ەلشىلەرى مەن اراب ەلدەرى وداعىنىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ۋاكىلدەرى شينجياڭعا كەلىپ ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولدى، ولاردىڭ ءبارى شينجياڭنىڭ ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىن قامتاماسىزداندىرۋ سياقتى جاقتاردا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىن جوعارى باعالادى.
پومپەو ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ۇيعۇر ۇلتى قاتارلى از ۇلتتارعا ادامزاتقا قارسى قىلمىس وتكىزدى“ دەپ جالا جاپتى، بۇل بۇكىلدەي كوزدى باقىرايتىپ تۇرىپ وتىرىك ايتقاندىق. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ نەبارى بىرنەشە 10 عانا پارتيا مۇشەسى بار ساياسي پارتيادان بۇگىنگى كۇنى 91 ميلليون 914 مىڭ پارتيا مۇشەسى بار، دۇنيە جۇزىندەگى حالقى ەڭ كوپ مەملەكەتتە ۇزاق ۋاقىت بيلىك جۇرگىزگەن ءىرى پارتياعا اينالۋىنىڭ سەبەبى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ قاشاندا حالىقتىڭ مۇددەسىن ءبىرىنشى ورىنعا قويىپ، قاشاندا حالىقپەن قيىن - قىستاۋ كۇندەردە بىرگە بولعاندىعىندا، تاعدىرلاس بولعاندىعىندا. ءدال جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا، شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا وراسان زور وزگەرىستەر تۋىلىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ مەن حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدا بۇرىن بولماعان جەتىستىكتەرگە قول جەتتى، تيانشان الابىندا قوعام ورنىقتى، ەكونوميكا گۇلدەنگەن، حالىق تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشىرگەن تاماشا جاعداي جارىققا شىعىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى ۇزدىكسىز كۇشەيدى. ءبىرىنشى، قوعامدىق كەلەلى جاعداي ۇزدىكسىز ورنىقتى تۇردە جاقسارۋعا بەت الدى. ءۇرتىس 4 جىل بويى زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلولارى تۋىلعان جوق، قىلمىستىق ىستەر دەلولارى، قوعام اماندىعى دەلولارى، حاۋىپسىزدىككە قاتەر ءتوندىرۋ دەلولارى، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىك وقيعالارى زور دارەجەدە تومەندەپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تالاي جىلدان بەرگى تىنىشتىق، ورنىقتىلىق جونىندەگى تىلەگى مەن ارمانى جۇزەگە اسىرىلدى. ەكىنشى، ەكونوميكا ورنىقتى، اقاۋسىز دامىدى. 2014 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى 919 ميلليارد 590 ميلليون يۋاننان ءبىر تريلليون 359 ميلليارد 710 ميلليون يۋانعا ءوسىپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％7.2 ارتتى. ادەتتەگى الەۋمەتتىك مەجە ەسەپ كىرىسى 128 ميلليارد 230 ميلليون يۋاننان 157 ميلليارد 760 ميلليون يۋانعا ءوسىپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％5.7 ارتتى. نەگىزدىك قۇرىلعىلار ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، بارلىق ايماق، وبلىس، قالالار جوعارى قارقىندى تاس جول داۋىرىنە ءوتتى. ءۇشىنشى، حالىق تۇرمىسى كورنەكتى جاقساردى. 2014 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن شينجياڭدا تۇرعىنداردىڭ ورتاشا قولداعى تابىسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن ％9.1 ارتتى. اۋىل - قىستاقتاردا بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسى بويىنشا ءبىر ميلليون 690 مىڭنان استام ءۇي سالىنىپ، قالا - قالاشىقتاردا قامتاماسىزداندىرۋ سيپاتتى بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسى بويىنشا ءبىر ميلليون 560 مىڭنان استام ءۇي سالىنىپ، 10 ميلليوننان استام بۇقارا جاڭا قونىسقا شاتتانا كوشىپ كىردى. قالا، اۋىلداردىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلادى، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسى كۇن سايىن كەمەلدەنە ءتۇستى، جالپى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن اقىسىز تەكسەرۋ جولعا قويىلدى. ءتورتىنشى، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدا شەشۋشى جەتىستىككە قول جەتتى. قازىرگى ولشەمدەگى 3 ميلليون 64 مىڭ 900 كەدەي حالىقتىڭ بارلىعى كەدەيلىكتەن ارىلىپ، 3666 كەدەي قىستاقتىڭ بارلىعى كەدەيلىك تىزىمىنەن شىعىپ، 32 كەدەي اۋداننىڭ بارلىعى كەدەيلىك قالپاعىن الىپ، شينجياڭدا مۇلدەم كەدەيلىك ماسەلەسى تاريحي شەشىم تاپتى.
قارا بۇلت قالايدا كۇندى توسا المايدى، ساندىراق اقيقاتتى، ءسوز جوق، جەڭە المايدى. پومپەونىڭ شىلعي وتىرىكتەرى تەك ونىڭ ءوزىنىڭ پاسىق قاسيەتىن جانە ادامدىق ۇقىقتى جەلەۋ ەتىپ جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋ سۇرقيا قاسكۇنەمدىگىن دالەلدەپ بەردى. پومپەو تاريحتىڭ ءادىل سوتىنا جانە تەرگەۋىنە تارتىلادى. ءبىز پومپەو وتىرىكتى قالاي سوقسا دا، قالاي الداسا دا، اقساقتى تىڭداي، وتىرىكتى شىنداي ەتسە دە شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىنىڭ اسا تاماشا جاعدايىن بۇلدىرە المايتىندىعىنا، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ كوركەم تۇرمىسىنا كەدەرگىلىك جاساي المايتىندىعىنا، شينجياڭنىڭ ەكپىندەي ىلگەرىلەگەن ەكپىندى قادامىن توسا المايتىندىعىنا كامىل سەنەمىز! ءبىز جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، شينجياڭنىڭ بولاشاعىنىڭ، ءسوز جوق، ءتىپتى دە كوركەم بولاتىندىعىنا كامىل سەنەمىز.
اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەس
اق پەن قارانى شاتاستىرىپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەۋ ءبارىبىر جۇرت كوڭىلىنە جاقپايدى
جۋىقتا امەريكانىڭ بۇرىنعى مەملەكەت ىستەرى حاتىشىسى پومپەو قارا باسىنىڭ جەكە ساياسي مۇددەسىن ءۇشىن مىندەت وتەۋ مەزگىلىنىڭ ەڭ سوڭعى ساتىندە ءبىزدىڭ شينجياڭعا ساياتىن ساياساتىمىزعا اشىقتان - اشىق ”ءناسىل جويۋ“، ”ادامزاتقا قارسى قىلمىس“ سىندى سۇرقيا قالپاق كيگىزىپ، قارا بەلگى تاقتى، بۇل جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە اۋىر دارەجەدە كيلىككەندىك، حالىقارالىق زاڭدى جانە حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىن دورەكىلىكپەن اياق استى ەتكەندىك، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىن قاساقانا قورلاعاندىق، سيپاتى توتەنشە جيىركەنىشتى، نيەتى ەرەكشە پاسىق. بۇعان جۇڭگو حالىق ساياسي ءماسليحات كەڭەسى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق كوميتەتىنە قاتىناسقان ءارقايسى دەموكراتيالىق پارتيا - توپتار، حالىقتىق توپتار، پارتيادا، توپتا جوق قايراتكەرلەر جانە ءار ۇلت، ءار سالا مۇشەلەرى باتىل قارسى تۇرادى، قاتاڭ جازعىرادى.
وتكەن بىرنەشە جىلدا وسى ”تاريحتاعى ەڭ ناشار مەملەكەت ىستەرى حاتشىسى“ وتىرىك ايتۋدى، كۇيە جاعۋدى كانىگى ارەكەتكە اينالدىرىپ، اشىقتان - اشىق سوقتىعۋداي قاراقشىلىق لوگيكاسىمەن، ”مينا كومىپ، ءورت قوياتىن“ ورتالىق مالىمەت توپتاۋ مەكەمەسىنىڭ قيتۇرقىلىعىمەن شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەردە قولىنان كەلگەننىڭ ءبارىن ىستەپ، ءمورالدىق تومەنگى شەكتەن قايتا - قايتا اتتاپ ءوتىپ، ادامنىڭ توبە شاشىن تىك تۇرعىزاتىن جالعان ينفورماتسيالاردى ۇزدىكسىز تاراتىپ، جالعان - قيسىنسىز وسەك - اياڭداردى تولاسسىز جاساپ، ءبىر قاتار قۇتىرىنعان ارەكەتتەردى جوسپارلادى، قوزعادى، تۋدىردى. ول ەسەرسوقتانعان ساياسي ويىن ارقىلى ءوزىن - ءوزى ءساتتى تۇردە ”زاۋالعا بەت العان اپەرباقانعا“ جانە ”عاسىرلىق ماسقارالىققا“ اينالدىرىپ، ”ساندىراق ديپلوماتياسىن“ شەگىنەن اسىردى.
ونىڭ شينجياڭعا كۇيە جاعۋ ءتاسىلى قيسىنسىز، جيرەنىشتى بولدى. ول شينجياڭدى داتتاۋ ءۇشىن ءىشىنارا ”ارتيستەردەن“ پايدالانىپ دابىرا تۋدىردى. اشىقتان - اشىق ميھىرگۇل تۇرسىن سىندى جەكسۇرىن، وسەك - اياڭعا دانىككەن ادامدى ۇسىنىس ەتىپ، امەريكانىڭ ”پارلامەنت - اكىمشىلىك تاراۋلارى جۇڭگو كوميتەتىنىڭ“ ىسپات تىڭداۋ جيىنىندا اتالمىس ”كەشىرمەلەرىن“ بايانداۋعا قاتىناستىردى، تاعى دا ونىڭ جالعان اڭگىمەلەرىنە سۇيەنىپ شينجياڭدى قيسىنسىز جازعىردى جانە سوقتىقتى، جالا جاپتى، مۇنىڭ بارلىعى سەنىم، ءمورال جانە نەگىزگى ار - ۇجداننان جۇرداي ەدى. سايراگۇل ساۋىتبايدىڭ مەملەكەتتەن (شەكارادان) ۇردالىپ ءوتۋ قىلمىسىنا، قارىز اقشا الدامشىلىعى قىلمىسىنا ساياتىن قىلمىسىن كورمەسكە سالىپ، وعان ”حالىقارالىق ايەلدەر باتىرلىق سيلىعىن“ قاسارىسا بەردى، بۇل ادامدىق ۇقىقتى بۇكىلدەي قورلاعاندىق جانە كەلەكە ەتكەندىك.
ونىڭ شينجياڭعا كۇيە جاعۋ سايقالدىعى سۇرقيا دا سوراقى بولدى. كوپشىلىككە ءمالىم، ”شىعىس تۇركستان ءىسلام قوزعالىسى“ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسى بەلگىلەگەن لاڭكەستىك ۇيىم، سونداي - اق حالىقارالىق قوعام اشىق مويىنداعان لاڭكەستىك ۇيىم. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى ”شىعىس تۇركستان ءىسلام قوزعالىسى“ ءدىن تونىن جامىلىپ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك يدەياسىن تاراتىپ، ءبىر قاتار زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەردى ايتاقتاپ، جوسپارلاپ جانە تۋدىرىپ، حالىقتىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە اسا اۋىر زيان جەتكىزدى. پومپەو ”شىعىس تۇركستان ءىسلام قوزعالىسىنىڭ“ شينجياڭدا تۋدىرعان لاڭىن، ۇشقارى يدەيا ءسىڭىرۋ، ۇلتتىق وشپەندىلىككە ايتاقتاۋ، ايەلدەر مەن بالالاردى زاھارلاۋ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك وقيعالارىن تۋدىرۋ سياقتى قاندى قىلمىستارىن ەلەمەي، حالىقارادا زورلىقتى كۇش لاڭكەستىككە ۇدايى جەلىكتىرىپ، ”شىعىس تۇركستان ءىسلام قوزعالىسىنىڭ“ لاڭكەستىك ۇيىم رەتىندە مويىندالۋىن كۇشىنەن قالدىرعانىن سىڭار جاقتىلىقپەن جاريالاپ، لاڭكەستىك كۇشتەردىڭ اشىقتان - اشىق سۇيەنىشى جانە ىلگەرىلەتۋشىسى بولدى، بۇل پومپەونىڭ جەكسۇرىن قوس ولشەمىن جانە لاڭكەستىك ۇيىمداردى ”قولايىنا جاقسا پايدالاناتىن، قولايىنا جاقپاسا تاستاندى ەتەتىن“ جالعان كەيىپ - كەسپىرىن تولىق اشكەرەلەدى.
ونىڭ شينجياڭعا كۇيە جاعۋ ارەكەتى جالعان دا سوراقى بولدى. پومپەو ۇنەمى جۇڭگوعا قارسى وقىمىستى جىڭ گوىن، اۆستراليا ستراتەگيالىق ساياسات زەرتتەۋ ورنى سياقتىلار دايىنداعان اتالمىس ”شينجياڭعا ساياتىن زەرتتەۋ بايانداماسىن“ كولدەنەڭ تارتىپ، ءبىزدىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىمىزعا ورشەلەنە شابۋىل جاسادى. ءبىراق ەل ءىشى - سىرتىنداعى اقپارات قۇرالدارى الدەقاشان وسى جىڭ گوىننىڭ جۇڭگوعا قارسى وسەك - اياڭ جاساۋمەن، جۇڭگوعا پالە جابۋمەن كۇن كورىپ جۇرگەنىن، جازعان بايانداماسىنداعى ساندى مالىمەتتەردىڭ جالعاندىققا، قيسىنسىز دولبارعا تولى ەكەنىن جانە سيفر ويىنىمەن اينالىساتىنىن، ونىڭ بارىپ تۇرعان عىلىمداعى الدامكوس جانە جۇڭگوعا قارسى كۇشتەردىڭ ساياسي قۋىرشاعى ەكەنىن تالاي رەت اشىپ تاستاعان ەدى. ”اۆستراليا ستراتەگيالىق ساياسات زەرتتەۋ ورنى“ اقشا يەسىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇڭگوعا قارسى ءتۇرلى كەڭەس تاقىرىپتارىن ورشەلەنە جاسادى جانە دابىرالادى، ول مۇلدەم عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلىمى ەمەس، قايتا ءىشىنارا ساياسي الاياقتاردىڭ جۇڭگوعا قارسى تۇرۋعا پايدالاناتىن قۇرالى عانا. وتە - موتە، شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەردە مۇلدەم شىندىق نەگىزى جوق، قيالعا قۇرىلعان ويجوتا ساندىراعىن قايتا - قايتا ورتاعا قويۋمەن - اق ەرتەدەن اتى شۋلى ەدى. پومپەو شىندىقتى كورسە دە كورمەسكە سالىپ، وسى ساندىراقتاردى قاعيداعا بالاپ، شينجياڭ تۋرالى دامىلسىز سان - ساققا جۇگىرتىپ، شينجياڭعا ”قالپاق كيگىزدى“، بۇل تومەنگى شەكتەن، ار - ۇياتتان، ءمورالدان جۇرداي بولعاندىق.
ءىس جۇزىندە، ءار ۇلت حالقىنىڭ قۇلشىنىس جاساۋىندا شينجياڭنىڭ قوعامى ورنىقتى دامىدى، حالىق تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تۇرمىس كەشىرۋدە. وتكەن 4 جىلدان استام ۋاقىتتا شينجياڭدا بىردە - ءبىر رەت زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلوسى تۋىلمادى، ءار ۇلت حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرىنىڭ حاۋىپسىزدىگى ءونىمدى قامتاماسىزدىققا يە بولدى؛ شينجياڭ ەڭبەكشىلەردىڭ نەگىزگى ۇقىعىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتىپ، امالدىڭ بارىنشا ءار ۇلت بۇقاراسىنا جۇمىستانۋ ورايىن جاراتىپ، ولاردى قاجىرلى ەڭبەگىمەن بايۋعا، تاماشا تۇرمىسقا تالپىنۋعا شابىتتاندىردى، كومەكتەستى جانە قولدادى؛ شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسى ۇزدىكسىز ورنىقتى، اقاۋسىز دامىپ، قازىرگى ولشەمدەگى كەدەي جان سانى تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلىپ، كەدەي قىستاقتار تۇگەلدەي كەدەيلىك تىزىمىنەن شىعىپ، كەدەي اۋداندار تۇگەلدەي كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستاپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسى شەشۋشى سيپاتتى جەڭىسكە قول جەتكىزدى؛ شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىعىنا تولىق قۇرمەت ەتىلدى جانە قورعالدى، قالىپتى ءدىني قيمىلدار زاڭ جاعىنان قورعالدى؛ شينجياڭداعى از ۇلتتاردىڭ ءتىل مادەنيەتى، ءداستۇرلى مادەنيەتى، سالت - ساناسى، ادەت - عۇرپى وتە جاقسى قورعالدى جانە جالعاستىرىلدى؛ شينجياڭداعى از ۇلتتاردىڭ ءبىلىم الۋ ۇقىعى جاپپاي قامتاماسىزداندىرىلىپ جانە ايگىلەنىپ، 9 جىلدىق مىندەتتى وقۋ - اعارتۋمەن جاپپاي قامتۋ جۇزەگە اسىپ، وڭتۇستىك شينجياڭ مەكتەپكە دەيىنگى 3 جىلدىق تاربيەمەن جانە 12 جىلدىق نەگىزدىك وقۋ - اعارتۋمەن جاپپاي قامتىلدى؛ شينجياڭنىڭ ءتۇرلى قوعامدىق ەمدەۋ، قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسى كۇن سايىن كەمەلدەندى، ءار ۇلت حالىق بۇقاراسى تىنىش تا بەرەكەلى باقىتتى تۇرمىس وتكىزدى.
وسەك - اياڭ اقيقاتتىڭ ورنىن باسا المايدى، اقيقات جولى ادام جۇرەگىندە. پومپەونىڭ مالىمدەمەسى ساندىراققا تولى، ول شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىن بۇلدىرۋگە، شينجياڭنىڭ دامۋىنا توسقىندىق جاساۋعا، حالىقارالىق جاماعات پىكىرىن الجاستىرۋعا، ۋلاۋعا ۇرىنعان پاسىق نيەتىن اشىپ تاستادى. ءبىراق پومپەو قالاي قۇتىرىنا ويىن كورسەتسە دە ونىسى تەك قولىنان ەشتەڭە كەلمەيتىن ەڭ سوڭعى الاسۇرا جانتالاسۋ ەدى. مۇنداي اق پەن قارانى شاتاستىرعان، ويىنا كەلگەنىن ىستەگەن ”زاۋالعا تاياعاندا ەسەرسوقتانا قۇتىرۋىنىڭ“ جۇرتقا جاقپايتىنى داۋسىز، جۇزەگە اسپايتىنى داۋسىز، بۇلدىر قيال عانا بولىپ قالاتىنى داۋسىز!
