تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

ارامزانىڭ قۇيرىعى ءبىر - اق تۇتام

  − پومپەونىڭ شىلعي وتىرىكتەرىنىڭ كۇلى كوككە ۇشاتىندىعى ءشۇباسىز

  شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى ەركىن تۇنياز

  جۋىقتا امەريكانىڭ بۇرىنعى مەملەكەت ىستەرى حاتشىسى پومپەو مىندەتىنەن بوسار الدىندا تاعى ءبىر رەت ەسەرسوقتانا قۇتىرىپ، مۇلدە ادام نانعىسىز شىلعي وتىرىك ايتۋ ارقىلى شينجياڭعا جالا جاۋىپ، كۇيە جاعىپ، اۋزىنا كەلگەنىن كوكىپ، ءوزىنىڭ وتىرىكتى شىنداي سوعاتىن بولمىسىن، ارسىز، وجارلىعىن، ەلىرىپ الىنەن اسقان تۇرپايىلىعىن، زورەكەر شىنايى كەيىپ - كەسپىرىن ايپاراداي اشىپ كورسەتتى. اسىلىندە ءبىزدىڭ زاۋالعا بەت العان وسى اپەرباقاننىڭ، الدامكوستىڭ بەت پەردەسىن تاعى دا سىپىرىپ الىپ، ونىڭ جەكسۇرىن ازعىندىعىن، ار - ۇياتتان جۇرداي ءىس - ارەكەتىن اشكەرەلەۋىمىزگە تاتىمايتىن ەدى. ءبىراق ونىڭ ابالاعان ءۇنىنىڭ دۇنيە ءجۇزى حالىقتارىنىڭ مازاسىن الماۋى ءۇشىن، ونىڭ ودىراڭداعان سۇيكىمسىز سۇرقى دۇنيە ءجۇزى حالىقتارىنىڭ كوزىن كولەگەيلەمەۋى ءۇشىن، ونىڭ بىلاپىت سوزدەرى جۇڭگو - امەريكا ەكى ەل حالقىنىڭ دوستىعىنا ىقپال جەتكىزبەۋى ءۇشىن، مەن شينجياڭدا تۋىپ، ەسەيىپ - ەرجەتكەن از ۇلت كادر رەتىندە، كەۋدە كەرىپ العا شىعىپ، پومپەونىڭ زاۋالعا بەت العانداعى ساندىراعىن اشكەرەلەۋگە ءتيىستىمىن.

  پومپەو شينجياڭ ”لاگەر قۇرىپ، ۇيعۇر ۇلتىن قامتىعان از ۇلتتان ميلليون ادامدى زاڭسىز قامادى، قىسپاققا الدى“ دەپ جالا جاپتى، بۇل بۇكىلدەي قيسىنسىز وسەك - اياڭ بولىپ، ونىڭ ساياسي الدامكوس سىندى سۇرقيا كەيىپ - كەسپىرىن ايپاراداي اشىپ تاستادى. شينجياڭنىڭ زاڭ بويىنشا لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى حالىقارالىق قوعامنىڭ مويىنداۋىنا جانە قولداۋىنا يە بولعان ادىلەتتى شارا. كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى، ءىس جۇزىندە، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ ۇشقارى يدەيانىڭ شىرماۋىنان ارىلۋىنا، ءبىر ونەردىڭ تەتىگىن يگەرىپ، ورنىقتى جۇمىستانۋىن جۇزەگە اسىرۋىنا كومەكتەسەتىن، باۋليتىن مەكتەپ، تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى تاربيەلەنۋشىلەردى كاسىپتىك ساباقتارمەن باۋلۋمەن جانە تەگىن ىشەر اس، جاتار ورىنمەن قامداپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ ۇيرەنۋ، تۇرمىس، كوڭىل اشۋ سياقتى جاقتارداعى لايىقتى تالاپتارىن ەڭ جوعارى شەكتە قامتاماسىز ەتتى جانە قاناعاتتاندىردى. 2019 - جىلى 10 - ايدا ”ءۇشتى ۇيرەنۋ، ءبىردى الاستاۋ“ سىندى تاربيەلەۋ - باۋلۋعا قاتىناسقان تاربيەلەنۋشىلەر تۇگەلدەي وقۋ تاۋىسىپ، ۇكىمەتتىڭ كومەگىندە ورنىقتى جۇمىستانۋدى جۇزەگە اسىرىپ، تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتىپ، قالىپتى تۇرمىس كەشىردى. مۇنداي مەكتەپتى قايتىپ عانا ”لاگەر“ جانە ”زاڭسىز قاماۋعا الىپ، قىسپاققا الۋ“ دەپ ايتۋعا بولادى؟! پومپەو شينجياڭدا ايتىلمىس ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ ءومىر سۇرۋدە دەپ جالا جاپتى، بۇل بۇكىلدەي قيسىنسىز ساندىراق بولىپ، ونىڭ مۇلدە تومەنگى شەگى جوق پاسىق ءمورالىن ايپاراداي اشىپ تاستادى. شينجياڭ جۇمىستانۋدى جەبەۋدى ەڭ ۇلكەن حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسى رەتىندە قاراپ، كوپ ءتۇرلى شارا قولدانىپ، ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ ورنىقتى جۇمىستانۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا، باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋىنە بارىنشا كومەكتەستى. شينجياڭ «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك زاڭى» سياقتى زاڭ جانە زاڭ ەرەجەلەردى قاتاڭ نەگىز ەتىپ، ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ ءتۇرلى ۇقىقتارىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتتى. ەڭبەكپەن جۇمىستاندىرۋ بارىسىندا ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرى وزدەرىنىڭ قالاۋى بويىنشا كاسىپ تاڭداپ، تەپە - تەڭ تۇرۋ، ەرىكتى بولۋ پرينسيبى بويىنشا قاتىستى كاسىپورىندارمەن زاڭ بويىنشا ەڭبەك توقتامىن جاساسىپ، سايكەستى ەڭبەكاقىعا يە بولدى، ولار جۇمىستانۋ ورنىن تاڭداۋدا بۇكىلدەي ەركىن بولدى، قايدان شىققان ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“؟ پومپەو شينجياڭ ”از ۇلت جان سانىن تەجەپ، ۇيعۇر ۇلتىنا ءناسىل جويۋ جۇرگىزدى“ دەپ جالا جاپتى، بۇل بۇكىلدەي ساندىراق، ويدان قۇراستىرىلعان، ونىڭ سايقالدىققا شەبەر سۇرقيا ءىس - ارەكەتىن ايپاراداي اشىپ تاستادى. شينجياڭ زاڭ بويىنشا جوسپارلى تۋىت ساياساتىن اتقارعانىمەن، ۇيعۇر ۇلتى سياقتى از ۇلتتاردىڭ جان سانى ۇزدىكسىز ارتۋدا. 2010 - جىلدان 2018 - جىلعا دەيىن ۇيعۇر ۇلتى جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرى تۇتاس شينجياڭ جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن جوعارى بولىپ قالماستان، ءتىپتى، حانزۋ ۇلتى جان سانىنىڭ ارتۋ مولشەرىنەن كورنەكتى جوعارى بولعان. سوڭعى جىلدارى ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايىنىڭ ۇزدىكسىز جاقسارۋىنا ىلەسە، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ وقۋ ماعلۇماتى مەن مادەنيەت ساپاسى ايتارلىقتاي جوعارىلاپ، بالا ءسۇيۋ كوزقاراسىندا وزگەرىستەر بولىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىندا ءوز ەركىمەن كەشىگىپ ۇيلەنۋدى، كەشىگىپ پەرزەنت كورۋدى، از پەرزەنت كورۋدى، ساپالى پەرزەنت كورۋدى تاڭدايتىندار بارعان سايىن كوبەيىپ، حاۋىپسىز، ءونىمدى، لايىقتى جۇكتىلىكتەن ساقتانۋ شارالارىن ءوز ەركىمەن تاڭدادى، ”زورلىقپەن بەدەۋلەۋ“ ماسەلەسى مۇلدە ءومىر سۇرگەن ەمەس. پومپەو شينجياڭ ”ءدىن ەركىندىگىنە سوققى بەردى“، ”از ۇلت ازاماتتارىن دىنگە سەنۋ ۇقىعىنان ماقرۇم ەتتى“ دەپ جالا جاپتى، بۇل مۇلدە ارام نيەتىن ىشىنە جاسىرعاندىق بولىپ، ونىڭ دۇرىس پەن بۇرىستى شاتاستىرعان سودىر - سوتاناق بۇزاقىلىعىن ايپاراداي اشىپ تاستادى. شينجياڭدا دىنگە سەنۋ نەمەسە دىنگە سەنبەۋ بۇكىلدەي ازاماتتاردىڭ ءوز ەركىمەن تاڭداۋىندا بولادى، شينجياڭنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىنە قۇرمەت ەتۋى جانە ونى قورعاۋ ادىستەرى مۇسىلمان مەملەكەتتەرىن قامتىعان حالىقارالىق قوعامنىڭ وڭ باعاسىن الدى. پومپەو شىندىقتى بۇرمالاپ، شينجياڭ ءدىن ەركىندىگىنە سوققى بەردى دەپ قيسىنسىز داتتادى، مەن، راسىندا، ونىڭ قانداي كەساپاتقا ۇشىراعاندىعىن بىلمەيمىن! پومپەو ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ۇيعۇر ۇلتى قاتارلى از ۇلتتارعا قاراتا ادامزاتقا قارسى قىلمىس وتكىزدى“ دەپ جالا جاپتى، بۇل بۇكىلدەي كوزدى باقىرايتىپ قويىپ جالعان سويلەگەندىك بولىپ، ونىڭ جۇڭگونى بىلىقتىرۋدى كوزدەگەن سۇرقيا نيەتىن ايپاراداي اشىپ تاستادى. ءدال جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا وراسان زور وزگەرىستەر جارىققا شىعىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا جانە حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدا بۇرىن بولماعان جەتىستىكتەرگە قول جەتىپ، تيانشان الابىندا قوعام ورنىقتى، ەكونوميكا گۇلدەنگەن، حالىق تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشىرگەن تاماشا جاعداي بارلىققا كەلىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى ۇزدىكسىز كۇشەيىپ، ءار ۇلت بۇقاراسى شىن جۇرەكتەن پارتياعا العىس ايتتى، ۇلى وتانىمىزعا العىس ايتتى. مەن پومپەو دەگەن وسى ارسىز ايتقان ايتىلمىس ”ادامزاتقا قارسى قىلمىس“ دەگەنىنىڭ قانداي نەگىزى بار ەكەندىگىن بىلمەيمىن!

  پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋعا ءبىزدىڭ ءارقانداي كەزدەگىدەن دە سەنىمىمىز كۇشتى، ءارقانداي كەزدەگىدەن دە بەكىمىمىز بەرىك، ءارقانداي كەزدەگىدەن دە ارىنىمىز كۇشتى. وسى ۇلى اياق الىسقا بوگەت بولۋعا، بۇلدىرۋگە، توسقىندىق جاساۋعا ۇرىنعان ءارقانداي قۇر قيال ەڭ اقىرىندا تۇگەلدەي ءالىن بىلمەي الەكتەنىپ، قولدان كەلمەسكە ۇرىنعاندىق، بارلىعى دا، ءسوز جوق، تاريحتىڭ ”الىپ سىبىرتكىسى“ جاعىنان سىپىرىلىپ تاريحتىڭ ”قوقىر - قوقسىق ۇيىندىسىندە“ قالادى!

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.