زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى شوعىرلاندىرىپ، بۇرىنعىعا مۇراگەرلىك ەتىپ، بولاشاققا جول اشىپ، سەلبەستىكتىڭ جاڭا تاراۋىن قول ۇستاسا بىرگە جازايىق
2 - ايدىڭ 9 - كۇنى مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدە بەينە ەكران تاسىلىمەن جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى باسشىلارىنىڭ باس قوسۋىن باسقاردى ءارى ”زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى شوعىرلاندىرىپ، بۇرىنعىعا مۇراگەرلىك ەتىپ، بولاشاققا جول اشىپ، سەلبەستىكتىڭ جاڭا تاراۋىن قول ۇستاسا بىرگە جازايىق“ دەگەن تاقىرىپتا ارقاۋ ءسوز سويلەدى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى حۋاڭ جيڭۋىن تۇسىرگەن
2 - ايدىڭ 9 - كۇنى مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدە بەينە ەكران تاسىلىمەن جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى باسشىلارىنىڭ باس قوسۋىن باسقاردى ءارى ”زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى شوعىرلاندىرىپ، بۇرىنعىعا مۇراگەرلىك ەتىپ، بولاشاققا جول اشىپ، سەلبەستىكتىڭ جاڭا تاراۋىن قول ۇستاسا بىرگە جازايىق“ دەگەن تاقىرىپتا ارقاۋ ءسوز سويلەدى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لي تاۋ تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 2 - ايدىڭ 9 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ 2 - ايدىڭ 9 - كۇنى بەيجيڭدە بەينە ەكران تاسىلىمەن جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى باسشىلارىنىڭ باس قوسۋىن باسقاردى، بوسنيا - گەرتسەگوۆينا، چەحيا، چەرنوگوريا، پولشا، سەربيا، البانيا، حورۆاتيا، گرەتسيا، ۆەنگريا، سولتۇستىك ماكەدونيا، سلوۆاكيا، بولگاريا، سلوۆەنيا، ەستونيا، لاتۆيا، ليتۆا، رۋمينيا سياقتى ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىنىڭ مەملەكەت باسشىلارى، ۇكىمەت باسشىلارى جانە جوعارى دارەجەلى ۋاكىلدەرى قاتىناستى. شي جينپيڭ ”زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى شوعىرلاندىرىپ، بۇرىنعىعا مۇراگەرلىك ەتىپ، بولاشاققا جول اشىپ، سەلبەستىكتىڭ جاڭا تاراۋىن قول ۇستاسا بىرگە جازايىق“ دەگەن تاقىرىپتا ارقاۋ ءسوز سويلەدى. شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىنىڭ سەلبەستىگى بىرگە كەڭەسىپ، بىرگە قۇرۋعا، ناقتى ىستەر ىستەپ، تەپە - تەڭ بولۋعا، اشىق، سيىسىمدى بولۋعا، جاڭالىق اشا العا ۇمتىلۋعا قۇلشىنۋعا تاباندى بولدى، ول كوپ جاقتىلىقتىڭ جاندى امالياتى، جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى. جۇڭگو ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىمەن بىرگە ءداۋىر اۋقىمىنا ۇيلەسىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ورتاق دامۋ مەن ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىكتەنۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى قول ۇستاسا ىلگەرىلەتۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ سوزىندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى سەلبەستىگى 9 جىلدىق بارىستى باستان وتكەردى. 9 جىلدان بەرى جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى سەلبەستىگى ۋاقىت پەن حالىقارالىق جاعدايدىڭ كۇردەلى وزگەرىستەرىنىڭ سىنىنان ءوتىپ، ءوز ەرەكشەلىگىنە ۇيلەسەتىن ءارى تاراپتار قابىلداعان سەلبەستىك پرينسيبىن قالىپتاستىردى.
ءبىرىنشى، جۇمىس بولسا كوپشىلىك اقىلداسىپ ىستەدى. ءبىر - بىرىنە قۇرمەت ەتۋگە تاباندى بولىپ، سەلبەستىككە ساياسي شارت ۇستەمەلەمەدى، ۇلكەن، كىشى ەلدەردىڭ بارلىعىنىڭ تەپە - تەڭدىگىنە تاباندى بولىپ، بىرگە اقىلداسىپ، بىرگە قۇرىپ، بىرگە يگىلىكتەنىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ ءجىتى قاداعالاعان ىستەرىنە كوڭىل ءبولدى.
ەكىنشى، سەلبەسۋشى جاقتاردىڭ ءبارىنىڭ تابىسقا جەتۋىنە مۇمكىندىك جاسادى. نازاردى ناقتى سەلبەستىككە شوعىرلاندىرىپ، سەلبەستىكتىڭ بىركەلكى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكا مەن گۋمانيتارلىقتى ۇشتاستىرۋعا، ساۋدا مەن قارجى قوسۋعا تەڭ ءمان بەرۋگە تاباندى بولدى. 9 جىلدىڭ الدىنداعىمەن سالىستىرعاندا، جۇڭگونىڭ ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىمەن ساۋدا سوماسى ％85كە تاياۋ ارتتى، قوس باعىتتاعى ساياحات اۋىس - كۇيىسى ادام سانى 4 ەسەگە تاياۋ ارتتى، جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدارى كوپ ساندى ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىن قامتىدى، ءبىر توپ سەلبەستىك نىساندارىنىڭ تابىستارى تارتىمدى بولدى.
ءۇشىنشى، اشىق، سيىسىمدى بولۋ بارىسىندا بىرگە دامىدى. ءوزارا ۇيرەنىپ، ءوزارا ۇلگى الىپ، ارتىقشىلىقتارىن قابىلداپ، ولقىلىقتارىن تولىقتادى. كەڭەسىپ سەلبەسۋ ارقىلى پارىقتاردى ازايتىپ، الاۋىزدىقتاردى شەشتى. جالپى بىردەي قابىلداعان حالىقارالىق ەرەجەلەرگە بويسۇنىپ، بازار پرينسيپتەرىنە ۇيلەسىپ، باسقا ەلدەر مەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ بەلسەنە ات سالىسۋىن قارسى الىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋدى، كوپ يگىلىكتەنۋدى جۇزەگە اسىردى.
ءتورتىنشى، جاڭالىق اشۋ ارقىلى ۇزدىكسىز جەتىلدى. ءوڭىر اتتاعان سەلبەستىكتى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىمەن ۇشتاستىرۋعا ەڭ الدىمەن ىزدەنىس جاساپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ سەلبەستىك كەلىسىمىنىڭ ءوڭىردى جاپپاي قامتۋىن ەڭ الدىمەن جۇزەگە اسىردى.
شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: ءبىز سايىسقا تولى داۋىردە تۇرمىز. بۇرىن بولماعان سايىس ءارقايسى ەلدەردىڭ بۇرىن بولماعان ىنتىماقتاسا سەلبەسۋ ارقىلى بىرگە توتەپ بەرۋىن قاجەت ەتەدى. شي جينپيڭ جاڭا جاعدايداعى جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى سەلبەستىگىن دامىتۋ جونىندە 4 ۇسىنىس العا قويدى:
ءبىرىنشى، ىندەتتىڭ سىن - سايىستارىمەن تىكەلەي بەتپە - بەت كەلىپ، ۋاقىتتىق قيىنشىلىقتى بىرگە جەڭۋدەگى سەلبەستىك سەنىمىن بەكەمدەۋ كەرەك. بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەن جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنەن ساقتانۋ - ەمدەۋ تاجىريبەلەرىن اۋىسۋدى كۇشەيتىپ، ءداستۇرلى شيپاگەرلىك - دارىگەرلىك سەلبەستىگىن ورىستەتۋدى قاراستىرىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ەمدەۋ سەلبەستىگى ورەسىن جوعارىلاتىپ، ادامزاتتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. جۇڭگو ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىنىڭ ۆاكسينا سەلبەستىگى قاجەتىن بەلسەنە ويلاستىرۋدى قالايدى. ساۋدا مەن قارجى قوسۋدىڭ ەركىندەسۋىن، قولايلىلاسۋىن جەبەپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ادامداردىڭ بارىس - كەلىسىن ۇيلەسىمدى، ءتارتىپتى قالپىنا كەلتىرىپ، جۇمىستى، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاۋ كەرەك.
ەكىنشى، نازاردى ۇلاستىرۋعا، تۇتاستىرۋعا شوعىرلاندىرىپ، سايكەسە دامۋدىڭ سەلبەستىك ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ كەرەك. اينالىمعا سالۋ تۇتاستىرۋ ارناسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ قول ۇستاسا جوعارى ساپادا بىرگە قۇرىپ، ۆەنگريا - سەربيا تەمىر جولى سياقتى ءىرى نىساندار قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدارىنىڭ دامۋىن ۇزدىكسىز قولداۋ كەرەك. كەدەن ساۋداسى حاۋىپسىزدىگى مەن كەدەننەن ءوتۋدى قولايلىلاستىرۋ سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، ”پاراساتتى كەدەن، زەردەلى شەكارا، زەردەلىك يگىلىكتەنۋدى تۇتاستىرۋ“ سەلبەستىگى سىناق ءتۇيىنىن ورىستەتۋ كەرەك.
ءۇشىنشى، ناقتى ىستەردى ىستەۋدى باعدار ەتۋگە تاباندى بولىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، ءبىر - بىرىنە پايدا جەتكىزۋ سەلبەستىگى تابىستارىن كەڭەيتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق بۇدان كەيىنگى 5 جىلدا ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىنەن جالپى قۇنى 170 ميلليارد دوللاردان استام تاۋار يمپورت ەتۋدى جوسپارلاپ وتىر. ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق، ازىق - تۇلىك ونىمدەرىن جۇڭگوعا كىرگىزۋگە رۇقسات ەتۋ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، الداعى 5 جىلدا جۇڭگونىڭ ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىنەن الاتىن اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى يمپورت سوماسىن ەسەلەپ ارتتىرۋعا، ەكى جاقتىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ساۋدا سوماسىن ％50 ارتتىرۋعا ۇمتىلۋ كەرەك، جۇڭگو جاق ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىندە سەلبەسىپ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى تولايىم ساۋدا بازارىن قۇرۋدى ۇسىنىس ەتەدى. نيڭبو، ساڭجوۋ سياقتى جەرلەردەگى جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى ەكونوميكا، ساۋدا سەلبەستىگى ۇلگى كورسەتۋ رايونى، كاسىپ سالاسى باقشاسى قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋ كەرەك. گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى كۇشەيتىپ، بەيجيڭ قىسقى وليمپياداسىن وراي ەتىپ، دەنە تاربيە سەلبەستىگىن تەرەڭدەتۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، جاسىل دامۋدى كوزدە ۇستاپ، بولاشاققا بەت العان سەلبەستىك قوزعاۋشى قۋاتىن تۇلعالاۋ كەرەك. كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ حالىقارالىق سەلبەستىگىن بۇلجىماستان ىلگەرىلەتىپ، 2021 - جىلعى ”جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى سەلبەستىگى جاسىل دامۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ جىلىن“ وراي ەتىپ، جاسىل ەكونوميكا، تازا ەنەرگيا سياقتى سالالارداعى اۋىس - كۇيىستى، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى جاڭالىق اشۋ سەلبەستىگى زەرتتەۋ ورتالىعىن قۇرىپ، جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى جاس عىلىم - تەحنيكا دارىندىلارى تالقى مىنبەرىن وتكىزىپ، سيفرلى ەكونوميكا، ەلەكتروندى ساۋدا، سالاماتتىق كاسىپ سالاسى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كەڭەيتۋدى ۇسىنىس ەتەدى. جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى ەلەكتروندى ساۋدا سەلبەستىگى تىلدەسۋ مەحانيزمىن جانە جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى الەۋمەتتىك سالاماتتىق كاسىپ سالاسى بىرلەستىگىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
شي جينپيڭ ەڭ سوڭىندا بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو جاڭا دامۋ ارناسىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ەكى جاقتى، كوپ جاقتى جانە وڭىرلىك سەلبەستىكتەرگە اناعۇرلىم بەلسەنە ات سالىسىپ، ءارقايسى ەلدەرمەن بىرگە اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىكتەنۋدى جۇزەگە اسىرادى. جۇڭگونىڭ ۇزدىكسىز دامۋى مەن ەسىك اشۋى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قالپىنا كەلۋى مەن ارتۋىنا قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى ءارى جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى سەلبەستىگىنە دە اناعۇرلىم كەڭ ءورىس اشادى. جۇڭگو ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىمەن بىرگە جاڭا ورتاق تانىم ۇيىستىرىپ، تىڭ جوبا جاساپ، سەلبەستىك ارقىلى ءارقايسىسىنىڭ دامۋىنا، جۇڭگو - ەۆروپا جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىنىڭ مازمۇنىن بايىتۋعا دەم بەرىپ، قول ۇستاسا اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى، جاڭاشا حالىقارالىق قاتىناس ورناتۋدى قالايدى.
باس قوسۋعا قاتىناسقان تاراپتار ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى − جۇڭگو سەلبەستىگىنىڭ تابىستارىن بەلسەنە باعالاپ، بىلاي دەپ قارادى: ءوڭىر اتتاعان وسى ءبىر ماڭىزدى سەلبەستىك مەحانيزمى ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىن جەبەدى، تاراپتاردىڭ ورتاق مۇددەسىنە ۇيلەستى، ەۆروپا - جۇڭگو سەلبەستىگىن دە كەڭەيتىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىكتەنۋدى جۇزەگە اسىردى. كەزەكتەگى ىندەت ۇزدىكسىز ورشىگەن، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى بارىنشا توقىراعان جاعدايدا، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى باسشىلار باس قوسۋى جونىندە باستاما كوتەرۋىنىڭ جانە ونى باسقارۋىنىڭ ماڭىزى زور بولىپ، ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى − جۇڭگو سەلبەستىگىنىڭ جاڭا ماڭىزدى بەلەسىنە اينالادى. تاراپتار وسى ءبىر سەلبەستىككە ۇزدىكسىز ات سالىسىپ، قيىندىقتاردى بىلەك بىرىكتىرە جەڭىپ، قول ۇستاسا ىندەتكە قارسى اتتانىپ، ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋىن بىرگە جەبەپ، كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، ءتۇرلى الەمدىك سىن - سايىستارعا بىرگە توتەپ بەرۋدى قالايدى. تاراپتار جۇڭگو جاقتىڭ حالىقارالىق ىندەتكە قارسى اتتانۋ سەلبەستىگىنە قوسقان ماڭىزدى ۇلەسىن، اسىرەسە، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جۇڭگو ۆاكسيناسىن الەمدىك الەۋمەتتىك ونىمگە اينالدىرۋعا ۋادە بەرگەندىگىن القادى، جۇڭگو جاقپەن بىرگە ۆاكسينا جانە الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتۋدى ءۇمىت ەتتى. تاراپتار ءتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان ءتۇرلى ناقتى سەلبەستىك قۋاتتامالارىن قۇپتاپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بەلسەنە بىرگە قۇرىپ، جۇڭگوعا تاۋار ەكسپورت ەتۋدى كەڭەيتۋدى قالايتىندىقتارىن ءبىلدىردى، جۇڭگو جاق كاسىپورىندارىنىڭ قارجى قوسىپ، ۇلاسۋ، تۇتاسۋ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل دامۋ سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتىپ، ادامداردىڭ بارىس - كەلىسىنە قولايلىلىق جاساپ، گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى تەرەڭدەتىپ، سەلبەستىكتىڭ اناعۇرلىم كوپ تابىستارعا قول جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتىپ، ءار ەل حالقىنا كوبىرەك باقىت جاراتۋىن قارسى الدى.
ءار ەل باسشىلارى جۇڭگو حالقىنىڭ جاڭا جىلىن جابال قۇتتىقتاپ، جۇڭگو حالقىنىڭ كوكتەم مەرەكەسىنىڭ كوڭىلدى، سيىر جىلىنىڭ قۇتتى بولۋىن تىلەدى.
اۆستريا، بەلورۋسسيا، ەۆروپا وداعى، شۆەتساريا جانە ەۆروپا گۇلدەندىرۋ، وركەندەتۋ بانكەسى سياقتى باقىلاۋشىلار ۋاكىلدەرى باسشىلار باس قوسۋىنا قاتىناستى.
باسشىلار باس قوسۋى «2021 - جىلعى جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى سەلبەستىگى بەيجيڭ قيمىل جوسپارى» مەن «جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى باسشىلارى باس قوسۋىنىڭ تابىس تىزىمدىگىن» جاريالادى.
ديڭ شۋەشياڭ، ياڭ جيەچى، ۋاڭ ي، حى ليفىڭ قاتارلىلار قاتىناستى.
