□ انار بۇلت/ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشى ۋاڭ چۇنحۋا
يۇي شيۋسۇڭ شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىمەن بىرگە. □ لي دۇڭ سىزعان
【بەتاشار】
ءبىر حيكايا ءبىر قاۋىم قيسىننان ارتىق، ءبىر حيكايا مىڭ اۋىز سوزدەن ارتىق. پارتيانىڭ شينجياڭداعى 100 جىلدىق ساپارىندا كوپتەگەن جىر ەتەرلىك قاھارمان تۇلعالار جارىققا شىعىپ، كوپتەگەن اسەرلى تاريحي وقيعالار تۋىلىپ، كوپتەگەن ەستەن كەتپەس باعالى ساتتەر ءوتتى... بۇگىننەن باستاپ شينجياڭ گازەتى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ پارتيا تاريحى جانە حۇجات زەرتتەۋ مەكەمەسىمەن، اۆتونوميالى رايوندىق قوعامدىق عىلىمدار بىرلەستىگىمەن بىرلەسىپ ”پارتيانىڭ شينجياڭداعى حيكايالارى“ ستونىن اشىپ، توڭكەرىستىك شۇعىلا شاشقان اسەرلى حيكايالارعا ۇڭىلەدى، بۇدان ءبىز جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ باقىتىن كوزدەگەن شىن ىقىلاستى اۋەلگى ماقساتىن، توپ - توپ كوممۋنيستەردىڭ وسى توپىراق ءۇشىن جاساعان جاپالى دا ەرەسەن قۇلشىنىستارىن، ولاردىڭ اسقاق سەنىمىن، قالتقىسىز رۋحىن جانە كىرشىكسىز قاسيەتىن سەزىنىپ قانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى ودان رۋحاني كۇش قابىلداپ، ونى جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىندا ارشىنداپ العا تارتۋدىڭ قۇدىرەتتى قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىرادى.
الدىڭعى عاسىردىڭ 30 - جىلدارىندا شينجياڭ شۋەيۋانى (قازىرگى شينجياڭ داشۋەسىنىڭ توركىنى) مەن ولكەلىك 1 - ورتا مەكتەپتىڭ ساباقحاناسىندا، ماركسيزم - لەنينيزم ساياسي نازاريا ساباعىنىڭ وقۋشىلاردىڭ مىندەتتى تۇردە وقيتىن ساباعى قاتارىنا ەنگىزىلگەنىن ويلاماعان بولارسىز. مۇنىڭ باستاۋشىسى كوممۋنيست يۇي شيۋسۇڭ ەدى.
يۇي شيۋسۇڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ العاشقى قۇرۋشىلارىنىڭ ءبىرى. ول − جۇڭگو سوتسياليستىك كوممۋنيستىك جاستار وداعىنىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى شۋجيى، «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىن» اۋدارۋشى چىن ۋاڭداۋدىڭ وقۋشىسى.
ول ءومىرىن ماركسيزمگە دەگەن شەكسىز تاباندى سەنىمىمەن ءتۇسىندىردى.
1935 - جىلى 5 - ايدا يۇي شيۋسۇڭ (جاناما اتى ۋاڭ شوۋچىڭ) كوممۋنيستىك ينتەرناتسيونالدىڭ ۇيعارۋىمەن، ءبىر توپ كوممۋنيستى باستاپ شينجياڭعا كەلىپ، شىڭ شىساي ۇكىمەتىنىڭ العاباسار ساياسي باعدارلاماسى ”التى ۇلكەن ساياساتتى“ بەلگىلەۋىنە ءارى جۇرگىزۋىنە كومەكتەسىپ، سول كەزدەگى شينجياڭنىڭ شىرىكتەسكەن، مەشەۋ ساياسي جاعدايىنا بەتبۇرىس جاساپ، ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرىپ، دامىتىپ، وقۋ - اعارتۋدى، مادەنيەتتى گۇلدەندىرىپ، ۇلتتار قارىم - قاتىناسىن جانە ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسىن جاقسارتىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا جانە قوعامىنىڭ العا باسۋىنا ەلەۋلى ۇلەستەر قوستى.
شينجياڭدا بولعان 3 جىلدان استام ۋاقىتتا يۇي شيۋسۇڭ شينجياڭ حالقىنىڭ يمپەرياليزمگە قارسى تۇرۋ بىرلەستىگىنىڭ باس حاتشىسى، قوسىمشا شينجياڭ شۋەيۋانىنىڭ باستىعى، ولكەلىك 1 - ورتا مەكتەپتىڭ باستىعى، دۋبان مەكەمەسىنىڭ شەكارا قورعانىس ساياسي ءتالىم - تاربيە باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى، اۆياتسيا مەكتەبى مەن وفيتسەرلەر مەكتەبىنىڭ ساياسي تاربيەشىسى قاتارلى مىندەتتەردى وتەدى.
1935 - جىلى 11 - ايدا يۇي شيۋسۇڭ شينجياڭ شۋەيۋانىنىڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالىپ، ”ۇلتتى فورما، ماركسيزم - لەنينيزمدى مازمۇن ەتكەن“ وقۋ - اعارتۋ باعىتىن بەلگىلەپ، بارلىق وقىتۋشى - وقۋشىلاردى ماركسيزم - لەنينيزمدى ۇيرەنۋدى كۇشەيتۋگە جەتەكتەپ، شينجياڭ شۋەيۋانىندا ماركسيزمدىك ءومىر كوزقاراسى اعارتۋ تاربيەسىن جۇرگىزدى. ءسويتىپ، شينجياڭ شۋەيۋانى ماركسيزمدى تاراتۋدىڭ ماڭىزدى شەبىنە اينالدى.
شينجياڭ شۋەيۋانىنا قابىلدانعان جاڭا وقۋشىلارعا وتىلەتىن ءبىرىنشى ساباق − مەكتەپ باستىعى يۇي شيۋسۇڭ جازعان «شينحاي توڭكەرىسىنىڭ ساباعى» اتتى ماقالا. ولكەلىك 1 - ورتا مەكتەپكە قابىلدانعان جاڭا وقۋشىلارعا وتىلەتىن ءبىرىنشى ساباق − مەكتەپ باستىعى يۇي شيۋسۇڭ ءوزى وتەتىن «توڭكەرىستىك ءومىر كوزقاراسىن ورناتۋ». ول وقۋشىلارعا توڭكەرىستى ءبىرىنشى ورىنعا قويۋ كەرەك دەپ ىقىلاستى ءتالىم بەردى. ول توڭكەرىستى، ۇيرەنۋدى، توڭكەرىستىك وتباسىن قۇرۋدى ومىردەگى 3 ۇلكەن قۋانىش سانادى.
شينجياڭ حالقىنىڭ يمپەرياليزمگە قارسى تۇرۋ بىرلەستىگىنىڭ باس حاتشىسى رەتىندە، يۇي شيۋسۇڭ ءبىر توپ كوممۋنيستى باستاپ وسى ۇيىمدىق فورمادان تولىق پايدالانىپ، ورايدى جىبەرمەي ماركسيزمدى زور كۇشپەن تاراتتى. ورگان گازەتى «يمپەرياليزمگە قارسى تۇرۋ شەبىن» شىعارىپ، باسماقالا، ماقالالار جازدى؛ مۇشەلەردى جاتتىقتىرۋ كلاسىن مەرزىم سايىن اشىپ، ماركستىك فيلوسوفيا، ديالەكتيكالىق ماتەرياليزم قاتارلى ساباقتاردى ءوتتى؛ مادەنيەت كىتاپ دۇكەنىن اشىپ، ماركسيزم - لەنينيزمنىڭ كلاسسيكالىق شىعارمالارىن تاراتتى. ماركسيزمنىڭ شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا كەڭ كولەمدە تارالۋى سول كەزدە اۋىر اپاتقا ۇشىراعان شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنا نۇر شۇعىلا جانە ءۇمىت اكەلدى.
1937 - جىلى 12 - ايدىڭ 10 - كۇنى شىڭ شىساي ايتىلمىس ولكە ورتالىعىندا ”قاسكۇنەمدىك بۇلىك دەلوسىنان“ پايدالانىپ، يۇي شيۋسۇڭدى قولعا العاننان كەيىن سوۆەت وداعىنا ايداپ اپارادى. 1939 - جىلى 2 - ايدا يۇي شيۋسۇڭ سوۆەت وداعىندا كەرى توڭكەرىسشىلەردى الاستاۋدى كەڭەيتۋدە قاستاندىققا ۇشىرايدى، سول جىلى 40 جاستا ەدى.
1962 - جىلى يۇي شيۋسۇڭ مەملەكەتتىك حالىق ىستەرى مينيسترلىگى جاعىنان توڭكەرىستىك قۇربان دەپ تولىقتاپ تانىلدى. پارتيا 11 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ماجىلىسىنەن كەيىن پارتيا ورتالىق كوميتەتى يۇي شيۋسۇڭعا جابىلعان بارلىق جالانى، ايتىلعان جالعان سوزدەردى تۇبەگەيلى اۋدارىپ تاستاپ، ونىڭ پارتيا مەن وداق تاريحىنداعى ءتيىستى ورنىن قالپىنا كەلتىردى.
يۇي شيۋسۇڭنىڭ جۇبايى ان جىجيە (بۇرىنعى اتى شىڭ شىتۇڭ) كوزى تىرىسىندە ونىڭ ايتقان مىنا ءسوزىن ەسكە العان ەدى: سەن كوممۋنيستىك پارتياعا سەنۋىڭ، پارتياعا ىلەسەمىن دەگەن سەنىمدە بەرىك تۇرۋىڭ كەرەك، كەلەشەكتە حالىق، ءسوز جوق، ازات بولادى، جەڭىس، ءسوز جوق، كەلەدى!
(اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا تاريحىن جانە حۇجات زەرتتەۋ ورنى، اۆتونوميالى رايوندىق قوعامدىق عىلىمدار بىرلەستىگى بىرلەسىپ اشقان)
