جاڭا دامۋ ۇستانىمىن تولىق، دالمە - ءدال، جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ كەرەك
3 - ايدىڭ 5 - كۇنى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى 4 - ماجىلىسىندەگى ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناستى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى شيە حۋانچى تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 5 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ 3 - ايدىڭ 5 - كۇنى تۇستەن كەيىن ءوزى قۇرامىندا بولعان 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى 4 - ماجىلىسىندەگى ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جاڭا دامۋ ۇستانىمى ءبىر تۇتاس تۇلعا، ءسوز جوق، تولىق، دالمە - ءدال، جاپپاي ءتۇسىنىپ جانە دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ ۇستانىمىنا كۇش سالا قىزمەت وتەۋ جانە وعان توعىسۋ كەرەك. ۇلتتار ىنتىماعى داڭقتى ءداستۇرىن جانە ”ۇلگىلى اۆتونوميالى رايون“ ارداقتى داڭقىن بارىنشا قاستەرلەپ، وعان ۇزدىكسىز تاباندى بولىپ، ۇلتتار ىنتىماعى كەلەلى جاعدايىن بەكەمدەۋ، دامىتۋ كەرەك. پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ويداعىداي يگەرىپ، بارلىق پارتيا مۇشەلەرىن اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاپ، بۇلجىماستان جۇڭگو حالقىنىڭ باقىتىن كوزدەۋگە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گۇلدەنۋىن كوزدەۋگە تاربيەلەۋ، جەتەكتەۋ كەرەك.
ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنەن دەموكراتيالى، جالىندى بەينە ەستى. جاڭ شياۋبيڭ، نارىنتۇيا، گى ميڭ، جوۋ يجى، لي گوچين قاتارلى 5 ۋاكىل جەكە - جەكە حىتاۋ سۋارمالى ءوڭىرىنىڭ وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ، مەملەكەتتىڭ ءبىر تۇتاس قۇراستىرعان وقۋلىعىن بۇلجىماستان جولعا قويۋ، قولدانۋ، شەكارا وڭىرلەردى شوعىرلى بىرىكتىرىپ، ءتۇيىندى، جوعارى ساپالى دامىتۋ، ۇلكەن ھىنگانداعى جاسىل ورماندى ويداعىداي قورعاۋ، اۋىل - قىستاقتىڭ گۇلدەنۋىن ىلگەرىلەتۋ سياقتى ماسەلەلەر جونىندە ءسوز سويلەدى. شي جينپيڭ ءالسىن - ءالى كوپشىلىكپەن پىكىر اۋىستىرىپ وتىردى.
كوپشىلىكتىڭ ءسوزىن مۇقيات تىڭداعاننان كەيىن، شي جينپيڭ ءسوز سويلەدى. ول الدىمەن ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامانى تولىق قۇپتايتىندىعىن ءبىلدىردى، ىشكى موڭعۇلدىڭ ءبىر جىلدان بەرگى قىزمەتتەرىن تولىق تۇراقتاندىردى، ىشكى موڭعۇلداعى جولداستاردىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ قىزمەت جالپى ارناسىنا تاباندى بولىپ، حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنا تاباندى بولىپ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋعا تاباندى بولىپ، جاڭا دامۋ كەزەڭىن تياناق ەتىپ، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرىپ، ىشكى موڭعۇلدى ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىندەگى ماڭىزدى ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقىسى، وتانىمىزدىڭ سولتۇستىك شەكارا ءوڭىرىنىڭ حاۋىپسىز، ورنىقتى قالتقىسى، مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى ەنەرگيا جانە ستراتەگيالىق بايلىق بازاسى، ەگىن، مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ءوندىرىس بازاسى ەتىپ قۇرۋ، ەلىمىزدىڭ سولتۇستىككە ەسىك اشۋداعى ماڭىزدى العى قامالى ەتىپ تۇلعالاۋ ستراتەگيالىق ورنى بويىنشا سىرتتان كىرۋدەن ساقتانۋ، ىشتە قايتا بەلەڭ بەرۋدەن ساقتانۋ قىزمەتىن تيتتەي دە بوساڭسىماستان ويداعىداي ىستەپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ جاڭا ساپارىندا ىشكى موڭعۇلدىڭ دامۋىنىڭ جاڭا تاراۋىن جازىپ، پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن ۇزدىك ناتيجەلەرمەن قۇتتىقتاۋىن ءۇمىت ەتتى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ىشكى موڭعۇلدىڭ بۇكىل ەلدىڭ جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋداعى ورنىن ءداپ باسىپ تاۋىپ، ءوزىنىڭ باسىمدىققا يە سالالارىنا جانە ولقىلىقتارى مەن جەتەرسىزدىكتەرىنە ىشكەرىلەي تالداۋ جاساپ، ەكونوميكالىق دامۋداعى ءتۇيىندى كاسىپ سالالارى مەن نەگىزگى قامال الۋ بەتالىسىن اناعۇرلىم ايقىنداپ، قاتىستى كاسىپ سالالارىنىڭ جوعارى دەڭگەيلەنۋگە، زەردەلىلەنۋگە، جاسىلدانۋعا قاراي قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتىپ، ستراتەگيالىق جاڭا گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارى مەن وزىق جاساۋ كاسىپتەرىن جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي دامىتىپ، نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋ كەرەك. ارتىقشىلىقتاردى ساۋلەلەندىرىپ، ولقىلىقتاردى تۇزەتۋگە، ساپالىلارىن جەتىلدىرىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا ءمان بەرىپ، قۇرىلىمدى رەتتەۋگە، يقۋاتقا بەتبۇرىس جاساۋعا، ساپانى كوتەرۋگە بارىنشا كۇش سالۋ كەرەك. كاسىپ سالاسى تىزبەگىمەن، قامداۋ تىزبەگىمەن تىعىز بايلانىستىرا وتىرىپ جاڭالىق اشۋ تىزبەگىن ورنالاستىرىپ، عىلىم - تەحنيكانىڭ تىرەكتىك قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ كەرەك. رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋدى تەرەڭدەتىپ، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋعا بەلسەنە ات سالىسىپ، جوعارى دەڭگەيلى ەسىك اشۋ ارقىلى جوعارى ساپالى دامۋدى جەبەۋ كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ىشكى موڭعۇل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ نىسانا - مىندەتتەرىن ۋاعىندا ورىندادى، بۇل قۋانارلىق ءارى قۇتتىقتارلىق ءىس. كەدەيلىكتەن ارىلتۋ، كەدەيلىك قالپاعىن الۋ سوڭعى كومبە ەمەس، قايتا جاڭا تۇرمىستىڭ، جاڭا كۇرەستىڭ باستاماسى. دامۋدىڭ بىركەلكى بولماۋ، تولىق بولماۋ ماسەلەسىن شەشۋدە قالا مەن اۋىلدىڭ وڭىرلىك دامۋ پارقىن ازايتۋدا، ادامنىڭ جان - جاقتى دامۋىن جانە جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن جۇزەگە اسىرۋدا ءالى دە مىندەت اۋىر، جول ۇزاق. ىشكى موڭعۇلدىڭ جەرى كەڭ، ادامى از، ەگىنشى - مالشىلار ءبىرشاما بىتىراڭقى ورنالاسقان، ەكولوگيالىق ورتاسى ءالسىز، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدە، كەڭەيتۋدە، اۋىل - قىستاقتىڭ گۇلدەنۋىن ىلگەرىلەتۋدە قيىندىق زور، سىن - سايىس كوپ، كولەمدى قايتا كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدىڭ تومەنگى شەگىن باتىل ساقتاۋ كەرەك. باسىمدىققا يە ەرەكشە كاسىپ سالالارىن دامىتىپ، ۇيلەسىمدى كولەمدەگى شارۋاشىلىقتى دامىتىپ، ەگىن، مال شارۋاشىلىعىنىڭ كاسىپ سالالانۋىن، ماركالانۋىن جەبەۋ ءارى مادەنيەتتى، ساياحاتتى دامىتۋمەن، اۋىل - قىستاق ساياحاتىن دامىتۋمەن ۇشتاستىرىپ، ەگىنشى - مالشىلار كىرىسىن ارتتىرۋ كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ىشكى موڭعۇلدىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن ويداعىداي قورعاپ، وتانىمىزدىڭ سولتۇستىگىندەگى ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقىسىن بەرىك ورناتۋ كەرەك. تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، ەكولوگيانى الدىڭعى ورىنعا قويۋ، جاسىل دامۋ جولىمەن بۇلجىماي ءجۇرۋ كەرەك. لاستانۋدان ساقتانۋ مەن ونى جونگە سالۋدان قامال الۋ شايقاسىن ۇزدىكسىز ويداعىداي جۇرگىزىپ، اتموسفەرانىڭ، سۋدىڭ، توپىراقتىڭ لاستانۋىن كەشەندى جونگە سالۋدى كۇشەيتىپ، قالا، اۋىل ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتۋ كەرەك. قاينارىنان جونگە سالۋدى كۇشەيتىپ، بايلىقتان جوعارى ءونىمدى پايدالانۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءتۇيىندى كاسىپتەردى، ماڭىزدى سالالاردى جاسىلداندىرىپ وزگەرتۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، تازا ءوندىرىستى دامىتىپ، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى دامۋدى جەدەل جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. تاۋ، سۋ، ورمان، اتىز، كول، جايلىم، قۇم جۇيەسىن جونگە سالۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ەكولوگيانى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسىن ويداعىداي اتقارىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنى قورعاۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ تۇراقتىلىعى مەن باياندىلىعىن جوعارىلاتۋ كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ىشكى موڭعۇل ەلىمىزدە ەڭ ەرتە قۇرىلعان ۇلتتىق اۆتونوميالى رايون رەتىندە، ۇلتتار ىنتىماعىن جەبەۋدە داڭقتى داستۇرگە يە، ۇزاق ۋاقىتتان بەرى ”ۇلگىلى اۆتونوميالى رايون“ سىندى وسكەلەڭ داڭققا يە بولىپ كەلەدى، ونى بارىنشا قاستەرلەۋ، ۇزدىكسىز ساقتاۋ كەرەك. بىرگە ىنتىماقتاسىپ كۇرەس جۇرگىزۋدى، بىرگە دامىپ گۇلدەنۋدى ارقاۋ ەتىپ، حانزۋلار از ۇلتتاردان ايرىلا المايتىندىعىن، از ۇلتتار حانزۋلاردان ايرىلا المايتىندىعىن، از ۇلتتار دا ءبىر - بىرىنەن ايرىلا المايتىندىعىن ەستە بەرىك ساقتاپ، ۇلتتار ىنتىماعىن جەبەۋ جاعىنداعى قىزمەتتەردى ەگجەي - تەگجەيلى، ناقتى ىستەپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ۇلى وتاندى، جۇڭحۋا ۇلتىن، جۇڭحۋا مادەنيەتىن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن، جۇڭگوشا سوتسياليزمدى شىنايى مويىنداۋىن كۇشەيتۋ كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: مادەنيەتتى شىنايى مويىنداۋ − ەڭ تەرەڭ قاباتتاعى شىنايى مويىنداۋ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ تامىرى، ۇلتتار جاراسىمدىلىعىنىڭ جانى. مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى كەڭ جالپىلاستىرۋ قىزمەتىن مۇقيات ويداعىداي ىستەپ، مەملەكەت ءبىر تۇتاس قۇراستىرعان وقىتۋ ماتەريالدارىن جاپپاي جولعا قويۋ، قولدانۋ كەرەك. ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى اراسىندا جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى تاربيەسىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋ، اسىرەسە، جاستار مەن ورەندەر تاربيەسىنەن باستاپ يگەرىپ، قالىڭ كادر - بۇقارانى پارتيانىڭ ۇلت ساياساتىن جان - جاقتى ءتۇسىنىپ، دۇرىس مەملەكەت كوزقاراسىن، تاريح كوزقاراسىن، ۇلت كوزقاراسىن، مادەنيەت كوزقاراسىن، ءدىن كوزقاراسىن ورناتىپ، ءتۇرلى قاتە يدەيالىق كوزقاراستارعا ايقىن تۋ ۇستاي وتىرىپ قارسى تۇرىپ، ”كوركەم ىشكى موڭعۇل قۇرىپ، ۇلى وتان ارمانىن بىرگە ورىنداۋدىڭ“ بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىرۋعا جەتەكتەۋ كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: پارتيا ورتالىق كوميتەتى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى جونىندە جالپى بەتتىك ورنالاستىرۋ جاسادى، تياناقتاندىرۋدى بۇلجىماستان ويداعىداي يگەرۋ كەرەك. قالاي العا تارتساق تا باسقان ءىزىمىزدى؛ قانشا الىسقا ۇزاپ، قانشا نۇرلى بولاشاققا قادام قويساق تا باستان وتكەندى جانە نە ءۇشىن جولعا شىققانىمىزدى ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. ەرتەدە پارتيا قۇرىلعان العاشقى تۇستا پارتيامىز ۇلت ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋداردى. لي داجاۋ جولداس موڭعۇل بۇقاراسى اراسىندا ماركسيزمدى تاراتۋ، كوممۋنيزمنىڭ العاباسار ەلەمەنتتەرىن باۋلۋ قىزمەتىنە تىكەلەي باسشىلىق ەتتى جانە قاتىناستى. 1923 - جىلى ىشكى موڭعۇلدا ۋ لانفۋدى قامتىعان ءبىرىنشى توپتاعى كوممۋنيستەر جارىققا شىقتى. 1947 - جىلى 5 - ايدا پارتيا باسشىلىعىنداعى ىشكى موڭعۇل اۆتونوميالى رايونى قۇرىلعاندىعى جاريالانىپ، پارتيامىزدىڭ ەل ىشىندەگى ۇلت ماسەلەسىن ماركسيزمدى قولدانىپ شەشۋدىڭ تابىستى امالياتىنا اينالدى. جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن، ىشكى موڭعۇلدا ”ءبىر نيەتپەن سەلبەسىپ باۋتوۋ بولات - تەمىر زاۆودىن قۇرۋ“، ”3000 جەتىم بالانىڭ ىشكى موڭعۇلعا كەلۋى“ سياقتى تاريحي ادەمى حيكايالار جارىققا شىقتى. پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىندە وسى قىزىل بايلىقتاردان ويداعىداي پايدالانىپ، قالىڭ پارتيا مۇشەلەرىن، كادرلاردى پارتيا تاريحىن ءتۇيىندى تۇردە ۇيرەنۋگە، سونىمەن بىرگە جاڭا جۇڭگو تاريحىن، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تاريحىن، سوتسياليزمنىڭ دامۋ تاريحىن ۇيرەنۋگە، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى قاعيدانى ءتۇسىنىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى سەنىمدى ارتتىرىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ءمورالدى اسقاقتاتىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ۇمتىلا ىستەپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنىپ، يدەيانى ءتۇسىنىپ، ناقتى ءىس ىستەپ، جاڭا جاعداي اشۋعا، اسىرەسە، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىمەن جۇرۋگە تاباندى بولۋ، ۇلتتاردىڭ ۇلى ىنتىماعىن قورعاۋ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ سياقتى كەلەلى ماسەلەلەردە يدەيالىق تانىم مەن قىزمەت ورەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋعا ۇيىمداستىرۋ كەرەك.
ديڭ شۋەشياڭ، حى ليفىڭ قاتارلىلار قاراۋعا قاتىناستى.
