انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى يۋان لەي، ۋاڭ يۇيجاۋ، حى حۇڭۋي
”شىعىستان سوققان سامال جەل، كۇن ەلشىسى سياقتى، وسىرەدى مەيىرمەن، گۇل - ءشوپ، جاسىل قياقتى“. كوكتەمنىڭ شۋاقتى كۇنىندە، باس شۋجي شي جينپيڭ ساياسي كەڭەستىڭ ماجىلىسىنە قاتىناسقان مۇشەلەرگە امانداسا بارعاندا ”8 - ناۋرىز“ حالىقارالىق ەڭبەكشى ايەلدەر مەرەكەسىنە ارناعان قۇتتىقتاۋ ءسوزى رايونىمىزدىڭ مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ، شينجياڭدا تۇراتىن ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ جۇرەگىنە شۋاق شاشتى. ولار مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتىپتى دە ىجداعاتتىلىقپەن مىندەتىمىزدى اتقارىپ، كۇرەس جاساپ ارمانعا ۇمتىلىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىندا ”ايەلدەردىڭ“ كۇش - قۋاتىن ساۋلەلەندىرەمىز.
جەلەكتىلەر بورىكتىلەردەن قالىسا قويمايدى، ارمانعا قانات قاققان ءاربىر ايەلدىڭ بارلىعى جاڭا داۋىردەگى ەڭ كورىكتى بەينە. شينجياڭ ”ولارمەن“ اناعۇرلىم كورىكتى.
ۇلى ءىستىڭ قۇرۋشىلارى بولامىز
3 - ايدىڭ 6 - كۇنى كەشتە قونالقى ورىننىڭ تەرەزەسىنەن شىراق نۇرى كۇندىزگىدەي جارقىراپ، اينالاعا ساۋلە شاشىپ تۇر، ۋاكىل پاتيما ءوز ۇسىنىسىن جانەدە وڭدەي تۇسۋگە بولا ما جوق، ءتىپتى دە عىلمي دا ۇيلەسىمدى ەتۋگە بولا ما جوق دەپ تەرەڭ تولعانىستا وتىر. ول ۇلى ءىستىڭ قۇرۋشىلارى بولۋ ءۇشىن قۇرۋشىعا ءتان بەينە بولۋ كەرەك دەپ قارادى.
بەيجيڭگە بارىپ ماجىلىسكە قاتىناسۋدىڭ الدىندا، ۋاكىل فاتيما ”مەملەكەتتىك 8 - ناۋرىز قىزىلتۋشىسى“ داڭق اتاعىنا يە بولعان. ”وسى ءبىر سالماقتى داڭق ونىڭ ەڭبەگىن تۇراقتاندىرۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، جاۋاپكەرشىلىك ەدى“. ول ەكى ءسوزىنىڭ بىرىندە مىندەتىن ادا ەتۋدى قايتا - قايتا تىلگە تيەك ەتتى، ”وسى رەت مەن الەۋمەتتىك يگىلىك ارىز - شاعىم زاڭىن شىعارۋعا دايىندىق جاساۋ، ۇيگە جەتكىزىلەتىن اس - سۋ ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋ جۇيەسىن ورناتۋ، كاسىپورىن قىلمىس وتكىزسە قوسىمشا شارت ارقىلى ارىز بەرمەۋ ءتۇزىمى قاتارلىلار جونىندە بىرنەشە ۇسىنىس الا كەلدىم، زاڭمەن جونگە سالۋ ىستەرىنە ۇزدىكسىز كۇش - قۋاتىمدى ارناۋدى ءۇمىت ەتەمىن“.
”2020 - جىل ايەلدەردىڭ كۇش - قۋاتى ەڭ تولىق ايگىلەنگەن ءبىر جىل بولدى. جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى شايقاسىن جۇرگىزۋ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنە قارسى اتتانۋ بارىسىندا، كوپشىلىك ’ايەلدەردىڭ كۇشىن‘،’ايەلدەردىڭ تارتىمدىلىعىن‘، ’ايەلدەردىڭ اقىل - پاراساتىن‘ اناعۇرلىم كوبىرەك سەزىندى“، - دەدى مۇشە گۋان فاڭفاڭ.
بىلتىر مۇشە گۋان فاڭفاڭ شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانىنداعى 34 ورتا - باستاۋىش مەكتەپكە، 60 نەشە بالاباقشاعا بارىپ تەكسەرىپ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، بۇكىل اۋداندا كاسىبي مەكتەپ شيپاگەرلەرىنىڭ جەتكىلىكسىز ەكەندىگىن، كوپتەگەن مەكتەپ شيپاگەرى مىندەتىن ءپان وقىتۋشىلارى قوسىمشا وتەپ جاتقان احۋالدى بايقاعان سوڭ، مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە ”اۋىل - قىستاق ورتا - باستاۋىش مەكتەپتەرىندە مەكتەپ شيپاگەرلەرىن سەپتەپ تولىقتاۋ، كۇشەيتۋ جونىندە ۇسىنىستى“ ورتاعا قويدى. بىلتىر 11 - ايدا وقۋ - اعارتۋ مينيسترلىگى جاۋاپ قايتارىپ، ساياسات - ءتۇزىم جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، مەكتەپ شيپاگەرى دارىندىلار قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ءتۇرلى جولدارمەن كاسىپتىك مەكتەپ شيپاگەرىن سەپتەۋ ماسەلەسىن جاقسى شەشتى.
ايەلدەردىڭ مىنە وسىنداي قاس - قاعىمداي ساتتەرىنىڭ ار جاعىندا، ۋاكىل - مۇشەلەردىڭ ۇلى ىسكە ات سالىسقان كورىكتى بەينەسى جاتىر. ولار وزدەرىنىڭ ءبيازىلىققا تولى دارمەن - قايراتتارىمەن ايەل زاتىنىڭ اقىل - پاراساتىن ءسات سايىن ايگىلەپ، مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس سىندى ساياسي ساحنادا بەلسەندىلىكپەن مىندەتىن اتقارىپ، جاۋاپكەرشىلىكتەرىن ادا ەتىپ، ۇكىمەت ىسىنە ارالاسىپ، ۇكىمەت ىسىنە كەڭەس بەردى.
وركەنيەتتى سالتتىڭ دارىپتەۋشىسى بولامىز
قارتتاردى قادىرلەپ، بالالاردى ايالاۋ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى تاماشا ءمورالى. ”قارتتار مەن بالالار“ ماسەلەسى باستان - اياق مۇشە فان شياۋيان نازار اۋدارىپ كەلگەن ماڭىزدى ءتۇيىن. مىندەتىن اتقارۋ بارىسىندا، ول ۇنەمى قارتتاردىڭ، ايەلدەردىڭ، بالالاردىڭ ويلارىنا، قاجەتىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ كەلدى.
قارتتار زەينەتكە شىققاننان كەيىن ”ۇيرەنۋى قيىن بولۋ“ ماسەلەسىن قالاي شەشۋ كەرەك؟ بىلتىر مۇشە فان شياۋيان قارتتار داشۋەسىن الەۋمەتتىك اۋماقتا اشۋعا ۇندەۋ تاستاعان بولاتىن، ۇسىنىسى تەز ارادا وقۋ - اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ جاۋابىنا يە بولدى، ىلە - شالا ءبىر قىدىرۋ شارالار ورتاعا قويىلدى. بيىل ول جانە دە جاستار مەن ورەندەردىڭ جاڭالىق اشۋ وي - ساناسىن ساۋلەلەندىرۋ جانە باۋلۋ جونىندە ۇسىنىس جوباسىن الا كەلدى، ”جاستار قۇدىرەتتەنسە، ەل قۇدىرەتتەنەدى، مەكتەپ وقۋ - اعارتۋى بولسىن، الدە قوعامدىق جاقتان بولسىن، بارىندە جاستار مەن ورەندەردىڭ جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن باۋلۋعا ايرىقشا ءمان بەرۋ كەرەك!“. ماجىلىستە ونىڭ داۋىسى جاعىمدى دا كەسكىن ەستىلدى.
مۇشە يۇي مەيدىڭ قاراۋىنشا، ايەلدەردىڭ ۇكىمەت ىسىنە ارالاسۋىنىڭ، ۇكىمەت ىسىنە كەڭەس بەرۋىنىڭ ءمانى تەك ايەلدەرگە ۋاكلاتان ”ءسوز سويلەۋىندە“ عانا ەمەس، ونان دا ماڭىزدىسى، ايەلدەرگە ءتان ءتىپتى دە جۇيەلى، كەمەلدى تۇرعىدان قوعامعا نازار اۋدارۋىندا جاتىر. ”سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن اسقاقتاتاتىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدا ايەلدەر ەرەكشە ابزالدىلىقتارىن ساۋلەلەندىرىپ، قالتقىسىز ۇلەس قوسىپ، جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋعا كۇش قوستى“، - دەدى مۇشە يۇي مەي.
نەگىزگى ساتىدا ۇزاق ۋاقىت قىزمەت ىستەپ، شارۋا بۇقاراسىمەن ارالاس - قۇرالاس بولعان ۋاكىل سۇي جيۋشيۋ بىلاي دەپ قارادى: جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ جاڭا ساپارىندا، زور مولشەردەگى قىزمەت قوعامدىق، حالىق تۇرمىسى ىستەرىنە شوعىرلانعان، ”ايەلدەر قاۋىمى پىكىر الماستىرۋعا، سايكەستىرۋگە شەبەر، مىنەز قاسيەتىندەگى جاناسىمدىلىعى مەن باۋرامدىلىعى ءتىپتى دە جاقسى، وسى ابزالدىلىقتارىن جاقسى ساۋلەلەندىرگەندە، ساياساتتى اتقارۋعا اناعۇرلىم ءتيىمدى، تاماشا قوعامدىق وركەنيەت سالتىن قالىپتاستىرۋعا ءتيىمدى“.
باتىلدىقپەن ارمانعا ۇمتىلاتىن كۇرەسكەرلەر بولامىز
ءاربىر شوق روزا گۇلىنىڭ ءبارىنىڭ كۇن استىندا ەمىن - ەركىن جايقالىپ اشىلۋى وڭاي - وسپاق ءىس ەمەس. ۋاكىلدەر، مۇشەلەر ۇزدىكسىز قۇلشىنىپ وزگەرىسكە ۇمتىلۋدا.
مۇنداي قۇلشىنىس ۋاكىل ريزا باعداۋلەتتىڭ تىلشىلىكتى قابىلداعانداعى اسەرلى داۋىسىندا تولىق بەينەلەندى. بيىل مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە جايشىلىقتاعى قىزمەت بارىسىنداعى كەزىككەن ماسەلەلەر مەن وي جۇگىرتۋلەرى نەگىزىندە، ول ىجداعاتتىلىقپەن ۇسىنىستى دايىندادى، سونداي - اق كوپ كاسىبي ادامداردان ىزدەستىرىپ پىكىر الدى. ”اۋەلى، نەشە رەت وزگەرتكەنىمدى بىلمەي قالدىم“. ۋاكىل ريزا باعداۋلەت ءوزىنىڭ قۇلشىنۋى ارقىلى كەڭەس جوبانىڭ رولىن اناعۇرلىم جاقسى ساۋلەلەندىرىپ، ونىمدىلىك كورسەتۋىن ءۇمىت ەتەتىندىگىن ايتتى.
”ءبىز ايەلدەردىڭ قاتىناسۋىنان تۋىنداعان كۇش - قۋاتقا كۋا بولدىق، كوپتەگەن ايەلدىڭ ماداق جىرىن ەستىدىك. الايدا، سونىمەن بىرگە قوعامداعى كوپتەگەن نازىك بۋىندار دا بىزگە اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ەر - ايەل تەڭدىگى ماسەلەسىندە ءار جاقتىڭ قۇلشىنىسى ءالى دە قاجەت ەكەندىگىن ەسكەرتەدى“. ۋاكىل فاتيما ادۆوكاتتىقپەن شۇعىلدانا باستاعان العاشقى كۇننەن باستاپ، ايەلدەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىپ كەلەدى.
ءبىر جىلدا ءبىر وتەتىن ”8 - ناۋرىز“ حالىقارالىق ەڭبەكشى ايەلدەر مەرەكەسىندە ايەلدەرگە ءىلتيپات ءبىلدىرۋ كەرەك، الايدا مۇنداي ءىلتيپات تەك ءبىر رەتكى راقىمەت ايتۋمەن عانا اياقتاۋىنا بولمايدى. ءبىز ”ايەلدەر“ جاراتقان قۇنعا قالاي قۇرمەت ەتۋىمىز جانە سول ءۇشىن العىس ءبىلدىرۋىمىز ءتيىس؟
مۇشە ءدىلنار ابلا بىلاي دەپ قارادى: ايەل زاتىنا دەگەن ناعىز قۇرمەت، ءىلتيپات جانە ايالاۋ ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى كۇيدە ءاربىر كۇنگە، ءار مينۋت، ءار سەكۋندتاعى نازىك بۋىندارعا دەيىن تياناقتاندىرىلۋى كەرەك.
”تۇتاس قوعام تۇگەلدەي ايەلدەردىڭ ۇنىنە اناعۇرلىم جاقسى قۇلاق اسۋى، ولاردىڭ تىلەگىنە ءمان بەرۋى، ايەل باۋىرلاستاردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك، سول كەزدە ولاردىڭ جاڭا ءداۋىردىڭ كەڭ ساحناسىندا وزدەرىنە ءتان اناعۇرلىم كورىكتى كەلبەتىمەن جاينايتىندىعىنا سەنەمىن“، - دەدى مۇشە ءدىلنار ابلا.
