مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ قىزمەتىنەن بايانداما
− 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 4 - ماجىلىسىندە 2021 - جىلى 3 - ايدىڭ 8 - كۇنى جاسالدى
مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ باستىعى لي جانشۋ
ۋاكىلدەر:
مەن مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ تاپسىرۋى بويىنشا ماجىلىسكە قىزمەتتەن بايانداما جاسايمىن، قاراپ شىعۋلارىڭىزدى وتىنەمىن.
13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 - ماجىلىسىنەن بەرگى باستى قىزمەتتەر
2020 - جىل جاڭا جۇڭگو تاريحىنداعى ەرەكشە ءبىر جىل بولدى. شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى دۇنيەدە سيرەك كەزدەسەتىن حاۋىپ - قاتەرلەر مەن سىن - سايىستارعا بايىپتىلىقپەن توتەپ بەردى، ”بەستى ءبىر تۇلعالاندىرۋ“ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتىپ، ”ءتورتتى جاپپاي ورىنداۋ“ ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋىن سايكەستى ىلگەرىلەتىپ، داعدارىس بارىسىندا وراي جاراتىپ، وزگەرىس بارىسىندا جاڭا جاعدايدى جارىققا شىعاردى، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدە كەلەلى ستراتەگيالىق تابىسقا، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدا ۇلى تاريحي تابىسقا جەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى شايقاسىنىڭ جالپى بەتتىك جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، حالىق ريزا بولعان، كۇللى دۇنيە كوز تىككەن، تاريح بەتىنە جازىلاتىن جاۋاپ تاپسىردى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى العا قاراي تىڭ ارشىندى قادام تاستادى! پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىندە تىڭ دا كەلەلى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى، بۇل ءبىزدى جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ۇلى جورىعىندا اناعۇرلىم ارىندى العا باسۋعا جىگەرلەندىرەدى!
قىم - قۋىت، كۇردەلى حالىقارالىق جاعدايدا، رەفورما، دامۋ، ورنىقتىلىق سىندى جاپالى دا اۋىر مىندەت الدىندا، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتۋگە تاباندى بولىپ، شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، مىندەت وتەپ، جاۋاپكەرشىلىكتى ادا ەتىپ، بەلسەندىلىكپەن ءىس تىندىرىپ، كەلەلى قىزمەت ورنالاستىرۋلارىن ىلگەرىلەتۋ، اۋىر حاۋىپ - قاتەرلەر مەن سىن - سايىستارعا توتەپ بەرۋ، مەملەكەتتىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ جونىنەن زاڭدىق قامتاماسىزدىق ازىرلەپ، مەملەكەتتىڭ بيلىك ورگانىنىڭ فۋنكتسيالىق رولىن ۇتىمدى ساۋلەلەندىردى. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 - ماجىلىسىنەن بەرگى 10 ايدا تۇراقتى كوميتەت زاڭ شىعارۋ ۇقىعىن، باقىلاۋ ۇقىعىن، شەشىم جاساۋ ۇقىعىن، مىندەتكە تاعايىنداۋ، مىندەتىنەن قالدىرۋ ۇقىعىن مۇقيات جۇرگىزىپ، 9 زاڭ جاسادى، 13 زاڭعا وزگەرىس ەنگىزدى، زاڭدىق ماسەلەلەر مەن كەلەلى ماسەلەلەرگە قاتىستى 8 قارار شىعاردى، 23 زاڭ جوبا قارالۋ ۇستىندە؛ 35 باياندامانى تىڭدادى جانە قارادى، ءبىر قاۋلىنىڭ جانە 6 زاڭنىڭ اتقارىلۋ احۋالىن تەكسەرىپ، 2 رەت ارناۋلى تاقىرىپتا سۇراۋ سۇرادى، 6 ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ءبىر قارار شىعاردى؛ بەكىتۋدى قاۋلى ەتكەن نەمەسە قاتىناسقان بىتىمدەر سانى 7 نۇسقاعا جەتتى؛ مىندەتكە تاعايىنداۋ، مىندەتىنەن قالدىرۋ جوباسىنان 39ىن قاراپ قابىلدادى، مەملەكەت قىزمەتكەرلەرىنەن 259 ادام - رەت زاڭ بويىنشا مىندەتكە تاعايىندادى جانە مىندەتىنەن قالدىردى.
تۇراقتى كوميتەت قىزمەتىنىڭ ەڭ كورنەكتى ەرەكشەلىگى − پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ كەلەلى شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىنا تىعىز ىلەسىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تاماشا تۇرمىسىنىڭ زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىنان كۇتكەن پىكىر - تىلەگىمەن تىعىز قابىسىپ، مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىن وسىزامانداندىرۋدا العا قويىلعان زاڭدىق سۇرانىمنىڭ ءىس جۇزىندىگىن تىعىز ارقاۋ ەتىپ، زاڭ شىعارۋ مەن زاڭدىق باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، ءتۇرلى قىزمەتتەردە وزەكتى جانە جالپى جاعدايدى اناعۇرلىم نەگىز ەتۋگە، مەملەكەت پەن حالىققا اناعۇرلىم ويداعىداي قىزمەت وتەۋگە مۇمكىندىك جاساۋعا قۇلشىنۋ بولدى. مىسالى، جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ زاڭ - ءتۇزىمىن كۇشەيتىپ، جابايى حايۋاناتتاردى زاڭسىز ساۋدالاۋعا جانە ازىقتانۋعا جاپپاي تيىم سالۋ جونىندە دەر كەزىندە قاۋلى جاسادى، ىلە - شالا وسى قاۋلى مەن جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ زاڭى بويىنشا زاڭنىڭ اتقارىلۋىنا تەكسەرۋ جۇرگىزدى، سونان كەيىن جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزۋدى باستادى؛ الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋدى زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتىپ، ارناۋلى زاڭ شىعارۋ، زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ قىزمەت جوسپارىن دەر كەزىندە جاساپ، ارناۋلى القا قۇرىپ 30 زاڭنىڭ جاسالۋ جانە وعان وزگەرىس ەنگىزۋ قىزمەتىن توپقا ءبولىپ ىلگەرىلەتتى؛ شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ نەگىزگى زاڭدىق تارتىپتەرىن باتىل قورعاپ، شياڭگاڭ جاعدايى دامۋىنىڭ زاڭدىق قاجەتىنە نەگىزدەلىپ، شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭىن دەر كەزىندە جاساپ شىقتى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ شياڭگاڭنىڭ سايلاۋ تۇزىمىنە وزگەرىس ەنگىزۋ، ونى كەمەلدەندىرۋ جانە قاتىستى ۇسىنىستار تۋرالى بايانداماسىن تىڭدادى جانە قارادى، شياڭگاڭنىڭ سايلاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ تۋرالى قاۋلى جوباسىن دايىنداپ، ونى ءماجىلىستىڭ قاراۋىنا ۇسىندى؛ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنا دەم بەرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، ديقاندارعا قاتىستى زاڭ شىعارۋ قىزمەتىن جەدەلدەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىن توڭىرەكتەي وتىرىپ، ارناۋلى قىزمەت بايانداماسىن تىڭداپ جانە قاراپ، ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى؛ لاستانۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋدان قامال الۋ شايقاسىن ويداعىداي جۇرگىزۋگە ۇزدىكسىز دەم بەرىپ، 3 جىل ىشىندە لاستانۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ سالاسىنداعى ەڭ ماڭىزدى بولعان اتموسفەرانىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ، سۋدىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ، توپىراقتىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ اتقارىلۋ احۋالىن تەكسەرۋدى تامامدادى، اسىرەسە، توپىراقتىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭى اتقارىلعان ءبىر جارىم جىلدا زاڭنىڭ اتقارىلۋىن سوڭىنا ءتۇسىپ تەكسەرىپ، توپىراقتىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ قىزمەتىن پارمەندى ىلگەرىلەتتى؛ زاڭمەن باسقارۋ كۇشى ارقىلى تيجارات - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتتى، ورىنسىز باسەكەگە قارسى تۇرۋ زاڭىن اتقارۋ احۋالىنا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، تيجارات - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدى ارناۋلى ەستەلىككە الۋ، تەكسەرۋ قىزمەتىن ورىستەتتى، بيىل تاعى دا مونوپولياعا قارسى تۇرۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزەدى؛ مەملەكەتتىڭ جاڭا كەزەكتەگى جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋىنا سايكەسۋ ءۇشىن زاڭدىق تىرەك ازىرلەدى، حاينان ەركىن ساۋدا پورتى زاڭى جوباسىن قاراپ، ەكسپورتتى باسقارۋ زاڭىن دەر كەزىندە جاسادى، پاتەنت زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزدى؛ قوعامدى باسقارۋ سالاسىنداعى قولامتالى ماسەلەلەرگە بەلسەنە جاۋاپ قايتاردى، الەۋمەتتىك اۋماقتى وڭاۋ زاڭى جاريالانعاننان كەيىن ىلە - شالا قىلمىستىق ىستەر زاڭىنا تۇزەتۋ ەنگىزۋ جوباسىن (11) قابىلدادى، كامەلەتكە تولماعانداردى قورعاۋ زاڭىنا جانە كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قىلمىس وتكىزۋىنىڭ الدىن الۋ زاڭى سياقتىلارعا وزگەرىس ەنگىزدى. بۇل قىزمەتتەر پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىنە بولعان تىڭ تالاپتارىن تياناقتاندىرىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ جاڭا تىلەگىنە جاۋاپ قايتارىپ، جاڭا داۋىردە مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋعا زاڭدىق قولداۋ مەن قامتاماسىزدىق ازىرلەدى.
ءبىرىنشى، نەگىزگى زاڭدى اتقارۋدى جانە باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋدىڭ تۇتاستىعىن قورعادىق
نەگىزگى زاڭدى جاپپاي دايەكتى اتقارۋ − مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋدىڭ، زاڭمەن باسقارىلاتىن سوتسياليستىك مەملەكەت قۇرۋدىڭ ماڭداي الدى مىندەتى جانە نەگىزدىك قىزمەتى. تۇراقتى كوميتەت نەگىزگى زاڭنىڭ اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتۋ، نەگىزگى زاڭدىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋ سىندى زاڭدىق مىندەتىن مۇقيات اتقارىپ، نەگىزگى زاڭنىڭ ابىرويى مەن بەدەلىن قورعادى.
نەگىزگى زاڭعا قاتىستى زاڭ - تۇزىمدەردى كەمەلدەندىردىك. مەملەكەت تۋى زاڭىنا، مەملەكەت بەلگىسى زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزىپ، مەملەكەتتىڭ وبرازىن اناعۇرلىم ويداعىداي قورعاپ، وتانشىلدىق رۋحتى ساۋلەلەندىردىك، مەملەكەت تۋى مەن مەملەكەت بەلگىسىنىڭ بەدەلىن قورعاۋدى ادامداردىڭ سانالى ارەكەتىنە اينالدىردىق. سايلاۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزىپ، اۋدان، اۋىل − ەكى دارەجەلى حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ سانىن لايىقتى ارتتىرىپ، حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمىنىڭ نەگىزىن بەكەمدەدىك. مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ - تەكسەرۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدىڭ قاجەتىنە ۇيلەسىپ، ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرىنە اكىمشىلىك ءىس جونىنەن شارا قولدانۋ زاڭىن جاساپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋشىلەر زاڭى جوباسىن قارادىق. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۇيىمدىق زاڭى، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ءىس قاراۋ ەرەجەسى جاسالعان 30 نەشە جىلدان بەرى تۇڭعىش رەت وزگەرىس ەنگىزدىك. ءماجىلىستىڭ قاراۋىنا ۇسىنىلعان تۇزەتۋ ەنگىزىلگەن جوبادا پارتيانىڭ باسشىلىعىنا تاباندى بولۋ ساياسي پرينسيبىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمى امالياتىنداعى تىڭ تاجىريبەلەر مەن سونى جەتىستىكتەردى تولىق قابىلدادىق، حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۇيىمدىق ءتۇزىمىن، قىزمەت مەحانيزمىن، ءىس جۇرگىزۋ ۇلگىسىن توڭىرەكتەي وتىرىپ، ءماجىلىس ءتورالقاسىنىڭ، كوميتەت باستىقتارى ءماجىلىسىنىڭ قىزمەت ۇقىعى مەن قىزمەت ءتارتىبىن كەمەلدەندىرىپ، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ قۇرىلىم رەفورماسىنان كەيىنگى قۇرىلىمداردىڭ قۇرىلۋى مەن فۋنكتسياسىندا تۋىلعان جاڭا وزگەرىستەردى تولىق بەينەلەدىك. جالپى ۋاكىلدەردىڭ بىرگە كۇش سالۋى ارقىلى وسى ەكى زاڭعا، ءسوز جوق، ويداعىداي وزگەرىس ەنگىزەمىز، ونى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى مەن ونىڭ تۇراقتى كوميتەتىنىڭ مىندەتىن زاڭ بويىنشا اتقارىپ، حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىنىڭ جوعارى ءونىمدى ءجۇرىلۋىن كەپىلدىك ەتەتىن ءتارتىپ زاڭىنا ءارى پارتيانىڭ باسشىلىعىنا، حالىقتىڭ وزىنە - ءوزى قوجايىن بولۋىنا، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋعا تاباندى بولۋدىڭ ورگانيكالى بىرلىگىن قامتاماسىزداندىرۋ زاڭىنا اينالدىرامىز.
شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ نەگىزگى زاڭدىق ءتۇزىم ءتارتىبىن، زاڭمەن باسقارۋ ءتارتىبىن قورعادىق. 2019 - جىلى ”ەرەجەنى وزگەرتۋدەن تۋىنداعان نارازىلىق دۇربەلەڭ“ تۋىلىپ، شياڭگاڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋى مەن قوعامدىق ءتارتىبى اۋىر سوققىعا ۇشىراپ، ”بىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ اۋىر سىنعا ۇشىرادى. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 - ءماجىلىسى شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىندا مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭ - ءتۇزىمىن جانە اتقارۋ مەحانيزمىن ورناتۋ، كەمەلدەندىرۋ جونىندە قاۋلى شىعارعاننان كەيىن، تۇراقتى كوميتەت جەدەل ارەكەتتەنىپ، بىلتىر 6 - ايدا قاتارىنان 2 رەت ءماجىلىس اشىپ، شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىندا مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭىن قاراپ قابىلدادى جانە ونى شياڭگاڭ ءتۇبىرلى زاڭىنىڭ ءۇشىنشى قوسىمشا حۇجاتىنا ەنگىزۋدى ۇيعاردى، شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونى ونى سول جەردە جاريالاپ اتقارىپ، شياڭگاڭنىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى سالاسىندا ۇزاق ۋاقىت بويى ”قورعانىسسىز بولۋ “ اۋىر جاعدايىن وڭالتتى. بىلتىر 8 -، 11 - ايلاردا شياڭگاڭ 6 - كەزەكتى زاڭ شىعارۋ كەڭەسىنىڭ جالعاستى مىندەت - جاۋاپكەرشىلىگىن وتەۋ جونىندەگى قاۋلىنى، شياڭگاڭ زاڭ شىعارۋ كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ تولىمدىلىعى ماسەلەسى جونىندەگى قاۋلىنى ىلگەرىندى - كەيىندى قابىلدادىق، بۇل رەتكى ماجىلىستە شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ سايلاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ تۋرالى قاۋلى شىعارىلادى، ونان سوڭ تۇراقتى كوميتەت وسى قاۋلىعا ساي قاتىستى زاڭدارعا وزگەرىس ەنگىزىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، زاڭنىڭ ”تەگەۋرىنىن“ ايگىلەيدى. حالىق قۇرىلتايى زاڭ بويىنشا مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن باتىل قورعاۋدان اۋىتقىمايدى، زاڭدا بەلگىلەنگەن مىندەتىن شىنايى اتقارىپ، شياڭگاڭنىڭ نەگىزگى زاڭدىق ءتارتىبىن قورعاۋعا، ”شياڭگاڭدى دەربەستەندىرۋ“ كۇشتەرىنە سوققى بەرۋگە، وتانشىلداردىڭ شياڭگاڭدى باسقارۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋگە، شياڭگاڭنىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنىپ - كوركەيۋى مەن ورنىقتىلىعىن ساقتاۋعا زاڭدىق قامتاماسىزدىق ازىرلەيدى!
نەگىزگى زاڭ رۋحىن بارىنشا ساۋلەلەندىردىك. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىنا ساي، نەگىزگى زاڭنىڭ بەلگىلەمەلەرىن تياناقتاندىرىپ، مەملەكەتتىك وردەن جانە مەملەكەتتىك قۇرمەت اتاعىن بەرۋ جونىندە قاۋلى شىعاردىق،ءتوراعا شي جينپيڭ ءتوراعا بۇيرىعىنا قول قويىپ، جۇڭ نانشانعا رەسپۋبليكا وردەنىن، جاڭ بولي، جاڭ ديڭيۇي، چىن ۋيگە ”حالىق قاھارمانى“ مەملەكەتتىك قۇرمەت اتاعىن بەرىپ، ولاردىڭ اسىل قاسيەتى مەن ەلەۋلى ەڭبەكتەرىن ماراپاتتادىق. 6 رەت نەگىزگى زاڭعا سەرت بەرۋ سالتىن وتكىزىپ، مىندەتكە تاعايىندالعان جانە تاعايىنداۋعا ۇيعارىلعان 23 مەملەكەت قىزمەتكەرى ايبىندى سەرت بەردى، مەملەكەت قىزمەتكەرلەرىن نەگىزگى زاڭدىق تانىمدى ورناتىپ، نەگىزگى زاڭ پرينسيبىنە بويسۇنىپ، نەگىزگى زاڭ بورىشىن وتەۋگە جەتەكتەدىك جانە تاربيەلەدىك. مەملەكەتتىك نەگىزگى زاڭ كۇنى قيمىلىن ورىستەتىپ، 7 - رەتكى مەملەكەتتىك نەگىزگى زاڭ كۇنى اڭگىمە ءماجىلىسىن اشىپ، تۇتاس قوعامدا نەگىزگى زاڭدى قۇرمەتتەيتىن، نەگىزگى زاڭدى ۇيرەنەتىن، نەگىزگى زاڭعا بويسۇناتىن، نەگىزگى زاڭدى قورعايتىن، نەگىزگى زاڭدى قولداناتىن تاماشا اۋقىمنىڭ قالىپتاسۋىن ىلگەرىلەتتىك.
نەگىزگى زاڭعا ۇيلەسىمدىلىگىن تەكسەرۋ جانە ەستەلىككە الىپ تەكسەرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەدىك. نەگىزگى زاڭعا ساياتىن قاتىستى ماسەلەلەرگە بولعان نازار اۋدارۋلارعا جاۋاپ قايتارىپ، زاڭدار مەن زاڭدىق ەرەجەلەردىڭ جانە ساياساتتىق شارالاردىڭ نەگىزگى زاڭنىڭ بەلگىلەمەلەرىنە، نەگىزگى زاڭنىڭ رۋحىنا ۇيلەسۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتىك. 2020 - جىلى ەستەلىككە الۋعا جولدانعان اكىمشىلىك زاڭدىق ەرەجەلەر، جەرگىلىكتى زاڭدىق ەرەجەلەر، اۆتونوميا ەرەجەلەرى جانە جەكە ەرەجەلەر، ەكونوميكالىق ەرەكشە رايوننىڭ زاڭدىق ەرەجەلەرى،ءادىليالىق تۇسىندىرمەلەر، ەرەكشە اكىمشىلىك رايون زاڭدارىنان جيىنى 1310ىن تاپسىرىپ الىپ، ءبىر - بىرلەپ ىرىقتىلىقپەن قارادىق. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ، جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ، ازاماتتىق زاڭنامانى اتقارۋ، ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگى، تيجارات - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ سياقتى 5 جاقتى وزەك ەتە وتىرىپ، ارناۋلى تەكسەرۋ جانە شوعىرلى اداقتاۋ ورىستەتىپ، وزگەرىس ەنگىزۋگە نەمەسە كۇشىنەن قالدىرۋعا ءتيىستى 3372 ولشەمدى حۇجاتتى بايقاپ، قاتىستى جاقتاردى دەر كەزىندە تۇزەتۋگە قۋزادىق. ۇسىنىس بويىنشا تەكسەرۋدى جانە تەكسەرۋگە وتكىزىپ بەرۋدى ويداعىداي ىستەپ، ازاماتتاردان، ۇيىمداردان 5146 نۇسقا تەكسەرۋ ۇسىنىسىن تاپسىرىپ الدىق، تۇراقتى كوميتەتتىڭ تەكسەرۋ كولەمىنە جاتاتىن 3378 نۇسقاسىن ءبىر - بىرلەپ زەرتتەپ، ءبىر جاقتى ەتۋ پىكىرىن ۇسىندىق، باسقا ۇسىنىستاردى جەكە - جەكە قاتىستى ورگانداردىڭ ءبىر جاقتى ەتۋىنە تاپسىردىق. قاتىستى تاراۋلار تەكسەرۋگە وتكىزىپ بەرگەن جەرگىلىكتى زاڭدىق ەرەجەدەن 58ىن تاپسىرىپ الدىق، دايىنداۋشى ورگاندارعا قۋزاۋشىلىق ەتىپ، 27 نۇسقاعا وزگەرىس ەنگىزدىك نەمەسە كۇشىنەن قالدىردىق. جەرگىلىكتى حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ ەستەلىككە الۋ، تەكسەرۋ قىزمەتىنەن بايانداما تىڭداۋ ءتۇزىمىن جاپپاي ورناتۋدى ىلگەرىلەتتىك. ەستەلىككە الىپ تەكسەرۋ ءتۇزىمى مەن قابىلەت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، مەملەكەتتىڭ زاڭدار مەن زاڭدىق ەرەجەلەر دەرەك قورىن رەسمي ىسكە قوسىپ، زاڭ شىعارۋ قيمىلىنا، ەستەلىككە الىپ تەكسەرۋگە نەگىزدىك تىرەك ازىرلەدىك.
ەكىنشى، پارتيا مەن مەملەكەت قىزمەتىنىڭ كەلەلى جاعدايىن ارقاۋ ەتىپ، حالىقتىڭ تىلەگىنە سايكەسىپ،ءتۇيىندى سالالاردا زاڭ شىعارۋدى كۇشەيتتىك
جۇڭگوشا سوتسياليزم جاڭا داۋىرگە ءوتتى، حالىقارالىق جاعدايدىڭ تەرەڭ دە كۇردەلى وزگەرىسىنە، پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىنىڭ جەدەل دامۋ قاجەتىنە سايكەسىپ، زاڭ شىعارۋ قىزمەتى جەدەل دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ءوتتى. قامتۋ كولەمى كەڭ، سانى كوپ، ريتىمى تەز، تالابى جوعارى بولۋداي جاڭا ەرەكشەلىكتەر جارىققا شىقتى.
الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جونىندە زاڭ شىعارۋدى، زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋدى كۇشەيتتىك. توسىن تۋىلعان جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنە توتەپ بەرىپ، ىندەتكە قارسى تۇرۋ امالياتىندا بايقالعان زاڭمەن باسقارۋداعى ولقىلىقتارعا قاراتا ءتىپتى دە سايكەسىمدى، ءوزارا ۇشتاسقان زاڭ جۇيەسىن ورناتۋدى كوزدە ۇستاپ، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋدى زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتۋ، زاڭ شىعارۋ، زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ قىزمەتىن جەدەل ىلگەرىلەتتىك. قازىرگە دەيىن حايۋاناتتاردا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ زاڭىن تۇزەتۋ سىندى 6 ءتۇرلى مىندەتتى ورىندادىق، جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ زاڭىنا، كاسىپتىك شيپاگەرلەر زاڭىنا، جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ جانە ونى ەمدەۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزۋ سياقتى 11 ءتۇرلى مىندەت بيىل جىل سوڭىنان بۇرىن ورىندالادى. زاڭ - ءتۇزىمدى كەمەلدەندىرۋ ارقىلى زاڭدى ۇگىتتەۋدى جانە اتقارۋدى كۇشەيتىپ، ىندەت جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيالاردى جاريالاۋ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بۇيىمدارىن ۇلەستىرۋ، قايشىلىقتار مەن داۋ - شارلاردى شەشۋ، بازارءتارتىبىن قورعاۋ سياقتى قىزمەتتەردى زاڭ بويىنشا ويداعىداي ىستەۋدى ىلگەرىلەتىپ، حالىقتىڭ باس اماندىعىن جانە دەنساۋلىعىن زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى قورعادىق.
مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى زاڭىن شىعارۋدى تەزدەتتىك. قازىر دۇنيە ءجۇزى 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس جاعدايىندا تۇر، مەملەكەتتىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ ءارقانداي كەزدەگىدەن دە ماڭىزدى بولىپ وتىر. تۇراقتى كوميتەت تۇتاس تۇلعالىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى كوزقاراسىن دايەكتىلەندىرىپ،ءتۇيىندى سالالاردا مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋعا ساياتىن زاڭىن شىعارۋدى جەدەلدەتىپ، بيوحاۋىپسىزدىك زاڭىن، ەكسپورتتى باسقارۋ زاڭىن جاساپ، ارحيۆ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزدىك، تەڭىز قاتىناس حاۋىپسىزدىگى زاڭىن تۇزەتۋ جوباسىن، دەرەك حاۋىپسىزدىگى زاڭى جوباسىن، جەكەلىك ينفورماتسيانى قورعاۋ زاڭى جوباسىن قارادىق. بۇل زاڭدار ەكونوميكا حاۋىپسىزدىگى، بايلىق حاۋىپسىزدىگى، يادرو حاۋىپسىزدىگى، ەكولوگيا حاۋىپسىزدىگى، ينفورماتسيا حاۋىپسىزدىگى، شەتەلدەگى مۇددەنى قورعاۋ سياقتى سالالاردى قامتيدى، بۇل ءارى مەملەكەتتىڭ حاۋىپ - قاتەر مەن سىن - سايىستارعا توتەپ بەرۋدەگى ماڭىزدى زاڭدار ءارى حالىق بۇقاراسى كوڭىل ءبولىپ، نازار اۋدارىپ وتىرعان كەلەلى ماسەلەلەر. شي جينپيڭنىڭ ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ يدەياسىن دايەكتى تياناقتاندىرىپ، مەملەكەت قورعانىسى مەن ارميا قۇرىلىسىنىڭ جاڭا داۋىردەگى قاجەتىنە ۇيلەسىپ، مەملەكەت قورعانىسى زاڭىنا، حالىقتىق قارۋلى ساقشى زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزدىك، تەڭىز ساقشىسى زاڭىن، اسكەردەن بوساعانداردى قامتاماسىز ەتۋ زاڭىن جاسادىق. اسكەريلەردىڭ بەدەلى مەن ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ زاڭى جوباسىن، اسكەري مىندەت زاڭىن تۇزەتۋ جوباسىن، اسكەري قۇرىلعىلاردى قورعاۋ زاڭىن تۇزەتۋ جوباسىن قاراپ، مەملەكەتتىڭ تەرريتوريا حاۋىپسىزدىگىنە، اسكەري حاۋىپسىزدىگىنە، حالىقتىڭ حاۋىپسىزدىگىنە زاڭدىق قامتاماسىزدىق ازىرلەدىك.
جوعارى ساپالى دامۋدى جانە جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋدى ارقاۋ ەتە وتىرىپ زاڭ شىعاردىق. قالانى كۇتۋ - گۇلدەندىرۋ باجىسى زاڭى، توقتام باجىسى زاڭىن جاسادىق، پاتەنت زاڭىنا، اۆتورلىق ۇقىق زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزدىك، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جەبەۋ زاڭى جوباسىن، ماركا باجىسى زاڭى جوباسىن، حاينان ەركىن ساۋدا پورتى زاڭى جوباسىن قارادىق، حاينان ەركىن ساۋدا پورتى ءبىلىم مەنشىك ۇقىعى سوت مەكەمەسىن قۇرۋ جونىندە قاۋلى جانە بەيجيڭ فينانس سوت مەكەمەسىن قۇرۋ جونىندە قاۋلى شىعاردىق. بۇل شىعارىلعان زاڭدار قازىنا - باجى، فينانس، ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن قورعاۋ، اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى دامىتۋ، سىرتقا ەسىك اشۋ سياقتى سالالارعا سايادى، مۇنداعى ماقسات ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ساپاسىن، ونىمدىلىگىن، قوزعاۋشى كۇشىن جاڭالاۋدى ىلگەرىلەتۋگە زاڭدىق قامتاماسىزدىق ازىرلەۋ. حاينان ەركىن ساۋدا سىناق رايونى مەن ەركىن ساۋدا پورتىن قۇرۋ − شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جاڭا داۋىردە جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋدەگى ستراتەگيالىق شاراسى. جۇڭگوشا ەرەكشەلىكتى ايگىلەيتىن، حالىقارالىق داعدىلى ەرەجەگە ۇيلەسىمدى، ءداۋىر تالابىن بەينەلەيتىن ەركىن ساۋدا پورتى زاڭىن جاساۋداعى ماقسات زاڭمەن باسقارۋ ارناسىندا اشۋ دەڭگەيى اناعۇرلىم جوعارى، تيجارات - ساۋدا ورتاسى اناعۇرلىم ساپالى، ىقپالى اناعۇرلىم كۇشتى ەسىك اشۋدىڭ تىڭ بيىگىن قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى.
قوعامدىق قۇرىلىس پەن قوعامدى باسقارۋ سالاسىندا زاڭ شىعارۋدى مىقتى مەڭگەردىك. قىلمىستىق ىستەر زاڭىنا تۇزەتۋ ەنگىزۋ جوباسىن (11) قابىلدادىق، ازامات جاسىنا تولماعانداردى قورعاۋ زاڭىنا، ازامات جاسىنا تولماعانداردىڭ قىلمىس وتكىزۋىنىڭ الدىن الۋ زاڭىنا، اكىمشىلىك جازالاۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزدىك، ازىق - تۇلىكتى ءىسىراپ ەتۋگە قارسى تۇرۋ زاڭى جوباسىن، ۇيىمدىق قىلمىسقا قارسى تۇرۋ زاڭى جوباسىن، زاڭدىق كومەك بەرۋ زاڭى جوباسىن، وتباسى تاربيەسى زاڭى جوباسىن، وقۋ - اعارتۋ زاڭىنا تۇزەتۋ ەنگىزۋ جوباسىن قارادىق، ءسويتىپ، حالىقارالىق جانە ىشكى جاعدايدىڭ وزگەرىسىنە ۇيلەسىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىنا سايكەسىپ، جاندى دا جالىندى،ءتارتىپتى تاماشا قوعامدىق جاعدايدىڭ قالىپتاسۋىن ىلگەرىلەتۋگە زاڭدىق تىرەك ازىرلەدىك. قىلمىستىق ىستەر زاڭىنا تۇزەتۋ ەنگىزۋ جوباسى (11) تاياۋ جىلداردان بەرگى قوعام ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىرعان ءبىر رەتكى وزگەرىس ەنگىزۋ بولىپ، 47 تارماققا تولىقتاۋ مەن وزگەرىس ەنگىزدىك، ولار ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگى، ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك، فينانس ءتارتىبى، تيجارات - ساۋدا ورتاسى، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، بيوحاۋىپسىزدىك، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ سياقتى جاقتارعا سايادى، قوعام نازار اۋدارىپ وتىرعان بىرەۋدىڭ اتىن جامىلىپ وقۋعا ءتۇسۋ، جۇمىستانۋ، الەۋمەتتىك اۆتوكولىكتىڭ رولىنا تالاسۋ، بيىكتەن زات تاستاۋ، زاڭسىز قارجى توپتاۋ، قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋ جاسى سياقتى تىڭ احۋالدارعا، تىڭ ماسەلەلەرگە تىكەلەي جاۋاپ قايتاردىق. ازىق - تۇلىكتى ىسىراپ ەتۋگە قارسى تۇرۋ زاڭى جوباسىندا جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى تاماشا ءمورالى ساۋلەلەندىرىلىپ، وركەنيەتتى، سالاماتتى، ۇستامدى، جاسىل تۇتىنۋ كوزقاراسى دارىپتەلدى. نازاردى ەرەكشە سالاعا، ەرەكشە ماسەلەلەرگە شوعىرلاندىرىپ، ”شاقتاپ“ زاڭ شىعارۋدى بەلسەندى ورىستەتىپ، زاڭ شىعارۋ قىزمەت ءادىسى مەن جولىنىڭ ءورىسىن كەڭەيتتىك، بۇل زاڭ شىعارۋ قىزمەتىنىڭ اناعۇرلىم ارنايىلانۋ، ناقتىلانۋ بەتالىسىنا قاراي دامىپ كەلە جاتقاندىعىن بىلدىرەدى.
ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ زاڭىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىردىك. شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن دايەكتىلەندىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ زاڭ - تۇزىمدەرىندە شوعىرلى جاڭالىق اشۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتىك. وسى كەزەكتەن بەرى چاڭجياڭ دارياسىن قورعاۋ زاڭى، توپىراقتىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭى، جاراقسىز قاتتى زاتتاردىڭ ورتانى لاستاۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭى سياقتى 12 قاتىستى زاڭ جاساپ جانە وعان وزگەرىس ەنگىزىپ، ءبىر قارار شىعاردىق. قازىر سازدى جەرلەردى قورعاۋ زاڭى جوباسى قارالۋ ۇستىندە، وندا ەڭ قاتاڭ ءتۇزىم، ەڭ قاتاڭ زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى ەكولوگيالىق قىزىل سىزىق بەلگىلەنىپ، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ قورعالاتىن بولادى. بىلتىر 12 - ايدا قابىلدانعان چاڭجياڭ دارياسىن قورعاۋ زاڭىندا ”جالپى جۇمىلىپ قورعاۋدى جابىلا يگەرۋ، جاپپاي اشۋمەن اينالىسپاۋ“ ۇستانىمىن جاپپاي دايەكتىلەندىردىك، بۇل ەلىمىزدىڭ چاڭجياڭ تۇتاس اعارىندىق تۇڭعىش ارناۋلى زاڭى. بۇل زاڭنىڭ العاشقى جوباسى ءبىر جىلدا دايىندالىپ، جانە ءبىر جىلدا 3 رەت قارالدى، تۇراقتى كوميتەت چاڭجياڭ دارياسىن قورعاۋ زاڭىن اتقارۋ اڭگىمە ءماجىلىسىن دەر كەزىندە وتكىزدى، زاڭمەن باسقارۋ كۇشى ارقىلى ۇرپاقتارعا انا وزەن − تۇنىق چاڭجياڭ قالدىرىپ، حالىققا يگىلىك جەتكىزۋدى ىلگەرىلەتىپ، چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىن ەلىمىزدىڭ ەكولوگيانى الدىڭعى ورىنعا قويىپ، جاسىل دامۋىنىڭ نەگىزگى مايدانىنا، ىشكى جانە حالىقارالىق قوس اينالىمدى ىركىلىسسىزدەندىرەتىن كۇرە تامىرعا، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتەتىن نەگىزگى قوسىنعا اينالدىرۋدى جەبەدىك جانە قامتاماسىز ەتتىك.
ازاماتتىق زاڭنامانى اتقارۋعا قاتىستى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەدىك. ازاماتتىق زاڭناما جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان بەرى تۇڭعىش ”زاڭناما“ دەپ اتالعان زاڭ. جۇڭگوشا سوتسياليستىك زاڭ جۇيەسىندەگى نەگىزدى بەكەمدەيتىن، مەجەنى ورنىقتىراتىن، ۇزاق بولاشاققا تيىمدىلىك جاسايتىن نەگىزدىك زاڭ. تۇراقتى كوميتەت ازاماتتىق زاڭنامانى اتقارۋدىڭ دايىندىق قىزمەتىن مۇقيات ىستەپ، قاتىستى سايكەستى زاڭ ەرەجەلەر مەن ءادىليالىق تۇسىندىرمەلەرگە وزگەرىس ەنگىزۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ازاماتتىق زاڭناماداعى ءبىر قىدىرۋ جاڭا بەلگىلەمە، تىڭ ۇعىم، تىڭ رۋحتار جونىندە ويداعىداي تۇسىنىك جاساپ، ۇگىتتەۋ، ىلگەرىلەتۋ، اتقارىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارىن باستاماشىلدىقپەن ويداعىداي ىستەپ، ازاماتتىق زاڭنامانى بۇقارامەن ۇشتاستىرىپ، حالىقتىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتتى.
ءۇشىنشى، قولداۋ كورسەتۋدى باقىلاۋ ارقىلى جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، زاڭدىق باقىلاۋ مەن قىزمەتتىك باقىلاۋدى زاڭ بويىنشا ورىستەتتىك
زاڭدا بەلگىلەنگەن مىندەت بويىنشا ىستەۋ، زاڭدا بەلگىلەنگەن كولەم شەگىنەن اتتاماۋ، زاڭدىق تارتىپتەرگە بويسۇنۋ پرينسيبىن باستان - اياق مىقتى يگەرىپ، دۇرىس باقىلاۋعا، ۇتىمدى باقىلاۋعا تاباندى بولىپ، نەگىزگى زاڭ مەن زاڭداردىڭ جاپپاي، ءونىمدى اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، اكىمشىلىك ۇقىقتى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ ۇقىعىن، سوت جۇرگىزۋ ۇقىعىن، پروكۋراتۋرا ۇقىعىن زاڭ بويىنشا دۇرىس جۇرگىزۋدى شىنايى كەپىلدەندىردىك.
جوسپار جانە مەجە ەسەپتى، سوڭعى ەسەپتى تەكسەرۋ - باقىلاۋدى كۇشەيتتىك. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 - ءماجىلىسى بەكىتكەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ نىسانا - مىندەتتەرىن تىعىز ارقاۋ ەتىپ، ”التىنى ورنىقتىرۋ“ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ، ”التىنى قامتاماسىز ەتۋ“ مىندەتىن تياناقتاندىرۋدى كورنەكتىلەندىرىپ، حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامدىق دامۋ جوسپارىنىڭ اتقارىلۋ احۋالى جونىندەگى باياندامانى تىڭدادىق جانە قارادىق، مەرزىم بويىنشا ەكونوميكالىق جاعدايعا تالداۋ جاساۋ جيىنىن وتكىزىپ، ەكونوميكالىق اينالىم جاعدايىنا وكشەلەي باقىلاۋ جۇرگىزىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ كەلەلى شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىنىڭ تياناقتانۋىنا، ءماجىلىس بەكىتكەن جوسپارلاردىڭ جاپپاي دايەكتى اتقارىلۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتىك. بەلسەندى قازىنا ساياساتىنىڭ اناعۇرلىم بەلسەندى، ۇتىمدى تالاپتارىن دايەكتىلەندىرىپ، ورتالىقتىڭ سوڭعى ەسەپ بايانداماسىن، مەجە ەسەپتىڭ اتقارىلۋ احۋالى جونىندەگى بايانداماسىن، قازىنالىق باقىلاۋ قىزمەتى بايانداماسىن تىڭدادىق جانە قارادىق، ورتالىقتىڭ 2019 - جىلعى سوڭعى ەسەبىن تەكسەردىك جانە بەكىتتىك. قازىنالىق باقىلاۋدا بايقالعان ماسەلەلەردى رەتتەۋ - تۇزەتۋ جاعدايى جونىندەگى باياندامانى تىڭداپ جانە قاراپ ءارى ارناۋلى تاقىرىپتا سۇراۋ سۇراپ، رەتتەۋ - تۇزەتۋ جاعدايىن وكشەلەي باقىلاۋدى ورىستەتىپ، قاتىستى ماسەلەلەردى شىنايى رەتتەۋ - تۇزەتۋدى ىلگەرىلەتتىك. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعىندا باجى - اقى جاعىنان جەڭىلدىك بەرۋ ساياساتى، باجىنى كەمەيتىپ، اقىنى تومەندەتۋ جونىندە ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى مۇقيات جۇرگىزىپ، قارجى قوسىلىمىن ارتتىرۋ، جەر - جەردىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋگە قاجەتتى قارجىسىن ويداعىداي قامتاماسىز ەتۋگە زاڭدىق تىرەك ازىرلەدىك.
حالىق قۇرىلتايىنىڭ مەجە ەسەپتى تەكسەرۋ - باقىلاۋ ءتۇيىنىن كەڭەيتۋ رەفورماسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتتىك. جەرگىلىكتى حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ ۇكىمەت قارىزىن تەكسەرۋ - باقىلاۋدى كۇشەيتۋ جونىندەگى ءبىرقانشا پىكىردى جاساپ، مەجە ەسەپتى تەكسەرۋ - باقىلاۋ ءتۇيىنىن كەڭەيتۋ رەفورماسىن ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتتىك. جالپىلىق مەجە ەسەپتى تەكسەرۋ، تۇتاس بارىستاعى مەجە ەسەپتى باقىلاۋ - باسقارۋدى ورىستەتىپ، ”ءىس الدىندا“ باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، ”ءىس بارىسىندا“ باقىلاۋدى قاداعالاپ، ”ىستەن كەيىن“ باقىلاۋدى تىڭعىلىقتى جۇرگىزدىك. ساياساتتىڭ اتقارىلۋ ونىمدىلىگى مەن قارجىدان پايدالانۋ ونىمدىلىگى احۋالىن باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، ۇكىمەت مەجە ەسەبىنىڭ ونىمدىلىگىن باعالاۋ جاعدايى مەن قاتىستى تاراۋلاردىڭ ماڭىزدى ساياساتتارىن جانە ءتۇيىندى قارجىنىڭ ونىمدىلىك جاعدايىن حابارلاندىرۋدى تىڭداۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ناتيجەسىن باعالاۋ قورىتىندىسى ساياساتىن كەمەلدەندىرۋمەن جانە مەجە ەسەپتى ورنالاستىرۋمەن ۇشتاستىرۋ مەحانيزمىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتتىك. ”جەلىدە“ باقىلاۋ - تەكسەرۋ مەن ”جەلى سىرتىندا“ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ، تالداۋ جاساۋدى ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، مەجە ەسەپتى توراپقا تۇتاستىرىپ باقىلاۋ جۇيەسىنىڭ 2 - مەرزىمدىك قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ مەجە ەسەپتى تەكسەرۋ، باقىلاۋ مىندەتىن وتەۋىنە قولايلىلىق جاراتتىق.
مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باقىلاۋدىڭ مىندەت - جاۋاپكەرشىلىگىن مۇقيات ادا ەتتىك. مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ جاعدايىنا باقىلاۋدى كۇشەيتۋ جونىندە قاۋلى شىعارىپ، مىندەت - جاۋاپكەرشىلىكتى بەلگىلەۋدى دۇرىس يگەرىپ، باقىلاۋ قىزمەتىنىڭ باعىتتامالىلىعىن، جۇيەلىلىگىن جانە مەڭگەرىمدىلىگىن كۇشەيتىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋدى اناعۇرلىم ويداعىداي باقىلاۋعا زاڭدىق كەپىل ازىرلەدىك. 2019 - جىلعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ احۋالى جونىندەگى جالپىلىق باياندامانى جانە كاسىپورىنداردىڭ مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ احۋالى جونىندەگى ارناۋلى بايانداماسىن تىڭدادىق جانە قارادىق. كاسىپورىنداردىڭ مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى (فينانس كاسىپورىندارىن قامتىمايدى) باسقارۋ جاعدايىن باقىلاۋ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ كاپيتال باسقارۋدى نەگىز ەتكەن باقىلاۋ - باسقارۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ ارالاس مەنشىك ءتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدى جانە مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالدىڭ ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرۋدى، رەتتەۋدى ىلگەرىلەتتىك. مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ جونىندە ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى توراپقا تۇتاستىرىپ باقىلاۋ قىزمەتىن ىلگەرىلەتىپ، ولكە دارەجەلى، رايوندارعا بولىنگەن قالا دارەجەلى، اۋدان دارەجەلى جەرگىلىكتى ورىنداردا مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ احۋالىنان مالىمەت بەرۋ ءتۇزىمىن ورناتۋدى تولىق قامتۋ نىساناسىن 3 جىل ىشىندە نەگىزىنەن جۇزەگە اسىردىق.
ارناۋلى قىزمەت باياندامالارىن تىڭدادىق جانە قارادىق. جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ نىسانا - مىندەتتەرىن ارقاۋ ەتىپ، ەكونوميكالىق اينالىمداعى ءتۇيىندى، قيىن ماسەلەلەردى قاداعالاپ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، جارنا بەلەتىن تاراتۋدى تىزىمدەۋ ءتۇزىمى رەفورماسى، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ، قازىنا، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق قارجىسىن ىڭعايلاستىرۋ، جۇمساۋ احۋالى جونىندەگى باياندامالارىن تىڭدادىق جانە قارادىق. تۇڭعىش رەت مەملەكەتتىك باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋدا قاشقانداردى حالىقارادا قۋعىنداۋ، زاڭسىز ولجانى قايتارىپ الۋ قىزمەتىن ورىستەتۋ احۋالى جونىندەگى باياندامانى تىڭدادىق جانە قارادىق، بۇل مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ - تەكسەرۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىنىڭ تابىستارى مەن مەملەكەتتى باسقارۋ قابىلەتىنىڭ جوعارىلاعاندىعىن ايگىلەدى ءارى حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۇكىمەتتى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىن، ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىن جانە ەڭ جوعارى حالىق پروكۋراتۋراسىن باقىلاۋ قىزمەتىندە تىڭ قادامدار تاستاعاندىعىن بىلدىرەدى.
زاڭ اتقارۋ، ءادىليا جۇرگىزۋ قىزمەتىن باقىلاۋدى كۇشەيتتىك. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ قوعام حاۋىپسىزدىگى ورگاندارىنىڭ زاڭ اتقارۋدى جۇيەلىلەندىرۋ قۇرىلىسى قىزمەتى احۋالى جونىندەگى بايانداماسىن تىڭداپ جانە قاراپ، قوعام حاۋىپسىزدىگى ورگاندارىنىڭ زاڭدى قاتاڭ، جۇيەلى، وركەنيەتتى، ءادىل اتقارۋ دەڭگەيىن اناعۇرلىم جوعارىلاتۋىن ىلگەرىلەتتىك. ازاماتتىق ىستەر دەلوسىنىڭ جاڭا ەرەكشەلىگىنە، قىلمىستىق ىستەر قىلمىسىنداعى تىڭ وزگەرىستەرگە ۇيلەستىرىپ، ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ ازاماتتىق ىستەرگە سوت جۇرگىزۋ قىزمەتىنىڭ ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ باياندى، اقاۋسىز دامۋىن قامتاماسىز ەتۋگە زاڭ بويىنشا قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتۋ احۋالى جونىندەگى بايانداماسىن، ازاماتتىق ىستەر ارىز - شاعىم ءتارتىبىن كۇردەلى جانە قاراپايىمدىلىعىنا قاراي ايىرىپ رەفورمالاۋدى تۇيىندە سىناق ەتۋ احۋالى جونىندەگى ورتا مەرزىمدىك بايانداماسىن تىڭدادىق جانە قارادىق، ەڭ جوعارى حالىق پروكۋراتۋراسىنىڭ قىلمىسىن مويىنداپ، جازاسىنا مويىنسال بولعاندارعا كەڭشىلىك ەتۋ ءتۇزىمىن قولدانۋ احۋالى جونىندەگى بايانداماسىن تىڭدادىق جانە قارادىق، ازاماتتىق ىستەرگە سوت جۇرگىزۋدىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جانە قىلمىستىق ىستەر دەلولارىن ءبىر جاقتى ەتۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءادىليانىڭ ادىلدىگى مەن ونىمدىلىگىنىڭ ورگانيكالى بىرلىگىن، دەلو باسقارۋدىڭ ساياسي ونىمدىلىگىنىڭ، زاڭدىق ونىمدىلىگىنىڭ جانە قوعامدىق ونىمدىلىگىنىڭ ورگانيكالى بىرلىگىن جۇزەگە اسىردىق.
زاڭنىڭ اتقارىلۋىن تەكسەرۋدىڭ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىردىق. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جانە ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋدى ارقاۋ ەتىپ، حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرى مەن حالىق بۇقاراسىنىڭ تالابى مەن تىلەگىنە جاۋاپ قايتاردىق، تۇراقتى كوميتەت جابايى حايۋاناتتاردى زاڭسىز ساۋدالاۋعا جانە ازىقتانۋعا جاپپاي تيىم سالۋ جونىندەگى قاۋلىنىڭ، جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ زاڭىنىڭ، توپىراقتىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ، اۋىل شارۋاشىلىعىن ماشينالاندىرۋدى جەبەۋ زاڭىنىڭ، قايىرىمدىلىق زاڭىنىڭ، الەۋمەتتىك مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋدى قامتاماسىز ەتۋ زاڭىنىڭ، ورىنسىز باسەكەگە قارسى تۇرۋ زاڭىنىڭ اتقارىلۋ احۋالىن تەكسەردى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ”ءبىر قاۋلى، ءبىر زاڭنىڭ“ اتقارىلۋىن تەكسەرۋ بايانداماسىن جانە قاراۋ پىكىرى احۋالىن اقىلداسۋ، ءبىر جاقتى ەتۋ جونىندەگى باياندامانى تىڭدادى جانە قارادىق، زاڭدى ۇگىتتەپ، جالپىلاستىرىپ، زاڭدىق بەلگىلەمەلەردى ارقاۋ ەتىپ، زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ناقتى تياناقتانۋىن جەبەدى. نازاردى كوك اسپان، تۇنىق سۋ، تازا توپىراقتى قورعاۋ شايقاسىنا شوعىرلاندىرىپ، ۇدايى 3 جىل ىلگەرىندى - كەيىندى اتموسفەرانىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ، سۋدىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ، توپىراقتىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ اتقارىلۋ احۋالىنا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، 22 ولكەنىڭ 78 ايماق، قالاسىنا ناق مايداندا تەكسەرۋ جۇرگىزدىك، 74 رەت اڭگىمە ءماجىلىسىن وتكىزىپ، 170 ورىن مەن نىسانعا بارىپ استىرتىن احۋال ۇعىسىپ، 20 تۇردەگى 82 ماسەلەنى ىڭعايلاپ، 143 ورىنداعى ساقتالعان ماسەلەنى اتىن اتاپ جاريا ەتتىك. ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ سالاسىندا زاڭنىڭ اتقارىلۋىن تەكسەرۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتىك، زاڭمەن باسقارۋ ءتاسىلىن قولدانىپ، لاستانۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋدان قامال الۋ شايقاسىن ويداعىداي جۇرگىزۋدى جەبەپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت ۇستانىمىن، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ زاڭدارىن جۇرت جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالاتۋدى پارمەندى ىلگەرىلەتىپ، تاۋى قاشاندا جاسىل، سۋى قاشاندا تۇنىق، اۋاسى قاشاندا تازا كورىكتى جۇڭگو قۇرۋدا زاڭمەن باسقارۋدىڭ كۇشىن ۇيىستىردىق.
ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋدى تىڭعىلىقتى ىستەدىك. ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋدى تۇراقتى كوميتەتتىڭ قىزمەتكە باقىلاۋ جۇرگىزۋىنىڭ ماڭىزدى ءتاسىلى ەتتىك، كوميتەت باستىقتارى ءماجىلىسىنىڭ قۇرامىنداعىلار، تۇراقتى كوميتەت، ارناۋلى كوميتەتتەر جانە قىزمەت كوميتەتتەرى 232 رەت تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، 307 تەكسەرۋ - زەرتتەۋ بايانداماسىن دايىندادى. مۇنىڭ ىشىندە تۇراقتى كوميتەت ”14 - بەسجىلدىق“ پىلان باعدارلاماسىن جاساۋ قىزمەتىندەگى ءبىرقانشا ماڭىزدى ماسەلەلەر، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قارارىن تياناقتاندىرۋ جاعدايى، استىقتى قادىرلەپ، ىسىراپشىلدىققا قارسى تۇرۋ جاعدايى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمى رەفورماسى جانە قوعامدىق قامسىزداندىرۋ زاڭىن اتقارۋ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىندا ۇلگىلى ورىن قۇرۋ قىزمەتى، ۇكىمەت قارجىلاندىرعان قوردى باسقارۋ جانە ونىڭ رەفورماسى سياقتى 6 ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدىك. ”14 - بەسجىلدىق“ پىلان باعدارلاماسىنا قاتىستى ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ 4 ايدان استام ۋاقىتقا جالعاستى، قاتىستى ارناۋلى كوميتەتتەر مەن قىزمەت كوميتەتتەرى مۇقيات ۇيىمداستىرىپ، ۇلت، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى، قازىنا - ەكونوميكا، وقۋ - اعارتۋ، عىلىم - تەحنيكا، مادەنيەت، دەنساۋلىق ساقتاۋ، چياۋمين ىستەرى، ورتانى قورعاۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، ديقاندار، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ قاتارلى جاقتارداعى احۋالداردى ىشكەرىلەي ۇعىسىپ، 22 ارناۋلى تاقىرىپتىق تەكسەرۋ - زەرتتەۋ بايانداماسىن دايىندادىق. كوپ ارنا، كوپ جولدار ارقىلى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىن كادەگە جاراتۋدى، پايدالانۋدى ىلگەرىلەتىپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ بايانداماسىنىڭ حالىق قۇرىلتايىنىڭ باقىلاۋى مەن زاڭ شىعارۋ، زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ قىزمەتىنە ءونىمدى قىزمەت وتەۋىنە مۇمكىندىك جاسادىق، سونداي - اق ولاردى ورتالىق پەن مەملەكەت ورگاندارىنىڭ شەشىم جاساۋىنا جانە قىزمەتتە پايدالانۋىنا بەردىك.
ءتورتىنشى، ۋاكىلدەردىڭ تۇلعالىق ورنىنا تاباندى بولىپ، ۋاكىلدەردىڭ مىندەتىن زاڭ بويىنشا وتەۋىنە قولداۋ كورسەتتىك جانە وعان قىزمەت وتەدىك
ۋاكىلدەرگە قىزمەت وتەۋ ۇستانىمىن بەرىك ورناتىپ، تۇراقتى كوميتەتتىڭ ۋاكىلدەرمەن بايلانىسىن، ۋاكىلدەردىڭ حالىق بۇقاراسىمەن بايلانىسىن قويۋلاتۋدى ارقاۋ ەتىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرى قىزمەتىن كۇشەيتۋ جانە جاقسارتۋ جونىندەگى ”35 ناقتى شارانى“ مۇقيات تياناقتاندىرىپ، ۋاكىلدەر قىزمەتىنىڭ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق.
ۋاكىلدەردىڭ كەڭەس جوبالارى مەن ۇسىنىستارىن مۇقيات ءبىر جاقتى ەتتىك. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى 3 - ءماجىلىسىنىڭ ءتورالقاسى تاپسىرعان ۋاكىلدەردىڭ 506 كەڭەس جوباسىن تولىق قاراپ بولدىق، مۇنىڭ ىشىندە 118 كەڭەس جوباعا ساياتىن 22 زاڭ شىعارۋ نىسانىن قاراپ قابىلدادىق نەمەسە قارالۋ ۇستىندە، 168 كەڭەس جوباعا ساياتىن 58 زاڭ شىعارۋ نىسانىن زاڭ شىعارۋ جوباسىنا نەمەسە جوسپارىنا ەنگىزدىك. ۋاكىلدەر ورتاعا قويعان 9180 ۇسىنىستى مىندەتىنە العان 194 ورىننىڭ ءبىر جاقتى ەتۋىنە تاپسىردىق ءارى ۋاكىلدەرگە تۇگەلدەي جاۋاپ قايتاردىق، ۋاكىلدەر ورتاعا قويعان ماسەلەلەردىڭ شەشىلگەنى نەمەسە بىرتىندەپ شەشۋ جوسپارىنا الىنعانى ％71.28ىن ۇستايدى. ۋاكىلدەردىڭ 181 ۇسىنىسىنا ساياتىن 9 جاقتاعى ماسەلەنىڭ ءبىر جاقتى ەتىلۋىن ءتۇيىندى باقىلاپ ءبىر جاقتى ەتىلەتىن ۇسىنىس ەتىپ تۇراقتاندىرىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ قاتىستى ارناۋلى كوميتەتتەرى قۋزاپ ءبىر جاقتى ەتۋگە جاۋاپتى بولىپ، بۇقارا كوڭىل ءبولىپ، قوعام نازار اۋدارىپ وتىرعان ءبىر توپ ءتۇيىندى، قيىن ماسەلەلەردى شەشۋدى پارمەندى ىلگەرىلەتتىك. ۋاكىلدەردىڭ ءماجىلىس جابىق كەزدە تاپسىرعان 400دەن ارتىق ۇسىنىسىن، مىندەتىنە العان 98 ورىننىڭ اقىلداسىپ ءبىر جاقتى ەتۋىنە تاپسىردىق، ولار تاپسىرىپ الىنىسىمەن دەرەۋ ءبىر جاقتى ەتىلىپ، ءبىر - بىرلەپ جاۋاپ قايتارىلدى. ۋاكىلدەردىڭ كەڭەس جوبالارى مەن ۇسىنىستارىن ءبىر جاقتى ەتۋگە تاپسىرۋدى سايكەستىرۋ قىزمەت مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ۇسىنىستار ەڭ شوعىرلانعان، اڭىسى ەڭ كورنەكتى بولعان ماسەلەلەردى سايكەستىرىپ شەشىپ، كەڭەس جوبالار مەن ۇسىنىستاردىڭ دامۋدى جەبەپ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، جۇرت جۇرەگىن جىلىتاتىن ساياساتتىق شارالارعا اينالۋىن ىلگەرىلەتتىك.
تۇراقتى كوميتەتتىڭ ۋاكىلدەرمەن بايلانىسىن قويۋلاتتىق. تۇراقتى كوميتەت قۇرامىنداعىلار 439 ۋاكىلمەن تىكەلەي بايلانىس جاساپ، اڭگىمە ءماجىلىسى، بارىپ جاعداي ۇعىسۋ، تەلەفون، پوچتا جولدامالارى، ءۇنحات، تەكسەرۋ - زەرتتەۋگە قاتىناسۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى ۋاكىلدەردىڭ ۇسىنىس - پىكىرلەرىن مۇقيات تىڭدادى. ۋاكىلدەردىڭ تۇراقتى كوميتەت قىزمەتىنە ىشكەرىلەي ارالاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، ۋاكىلدەردەن 175 ادام - رەت تۇراقتى كوميتەتتىڭ ماجىلىسىنە سىرتتاي قاتىناسۋىن ۇسىنىس ەتتىك، 2 رەت سىرتتاي قاتىناسقان ۋاكىلدەردىڭ اڭگىمە ءماجىلىسىن وتكىزدىك. ارناۋلى كوميتەتتەر سالا بويىنشا ۋاكىلدەرمەن باعىتتامالى بايلانىس جاساۋ مەحانيزمىن ورناتۋ جونىندە ىزدەنىس جاساپ، ۋاكىلدەردەن 500دەن استام ادام - رەت زاڭنىڭ اتقارىلۋىن تەكسەرۋ، قىزمەتتى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ، جوسپار جانە مەجە ەسەپتى تەكسەرۋ - باقىلاۋ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ - باقىلاۋ سياقتى قىزمەتتەرگە قاتىناستى. ماڭىزدى زاڭ جوبالار جونىندە ۋاكىلدەردەن پىكىر الۋ مەحانيزمىن تياناقتاندىرىپ، ازامات جاسىنا تولماعانداردى قورعاۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزگەندە، 214 ۋاكىل ۇسىنعان جاستار مەن ورەندەردىڭ تەمەكى شەگۋىن تەجەۋدىڭ باياندى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ سياقتى ۇسىنىستاردى قابىلدادىق. زاڭ شىعارۋدىڭ 6 بايلانىس ءتۇيىنىن تىڭنان ورناتىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ مەجە ەسەپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ، بايلانىس جاساۋ تۇيىندەرىنەن جاڭادان 5ىن قۇرىپ، ۋاكىلدەردىڭ، بۇقارانىڭ پىكىرىن تىڭدايتىن ”توتە جول“ اشتىق.
ۋاكىلدەردىڭ حالىق بۇقاراسىمەن بايلانىسىن قويۋلاتتىق. ۋاكىلدەردىڭ حالىق بۇقاراسىمەن بايلانىس جاساۋ فورماسى الۋان ءتۇرلى، مازمۇنى باي بولىپ، بۇل جۋىق جىلداردان بەرگى ۋاكىلدەر قىزمەتىندەگى وزگەشەلىك بولدى. ۋاكىلدەر بارىپ احۋال ۇعىسۋ، اڭگىمەلەسۋ، ءوزىن سايلاعان ورىنعا بارىپ قىزمەتىنەن ەسەپ بەرۋ، ۋاكىلدەر گرۋپپاسى قيمىلىنا قاتىناسۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى بۇقارانىڭ پىكىر، ۇسىنىستارىن تىكەلەي تىڭداپ جانە اڭىس ەتىپ، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ بۇقارامەن بايلانىس جاساۋداعى كوپىرلىك، دانەكەرلىك رولىن ساۋلەلەندىردى. تۇراقتى كوميتەتتىڭ ءبىر تۇتاس ورنالاستىرۋى بويىنشا ۋاكىلدەردەن شامامەن 1800 ادام - رەت شوعىرلى كوزدەن كەشىرۋ، تاقىرىپتىق تەكسەرۋ - زەرتتەۋ قيمىلىنا قاتىناسىپ، ءبىر توپ ماڭىزدى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جەتىستىكتەرى جارىققا شىقتى. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلدەرى جاقىن ماڭداعى ۋاكىلدەردىڭ بايلانىس جاساۋ پۋنكتىنىڭ، ۋاكىلدەر ءۇيىنىڭ قيمىلىنا قاتىناسىپ، جۇمىستانۋ، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ، تۇرعىن ءۇي، زەينەتكەرلىك، ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ سياقتى جاقتارداعى حالىق بۇقاراسىنىڭ اڭىسى كورنەكتى بولىپ وتىرعان ماسەلەلەردى شەشۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ۋاكىلدەردىڭ بۇقارانىڭ تالابىن اڭىس ەتۋ، حالىق تۇرمىسىنداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ بارىسىنداعى بەلسەندى رولىن ءونىمدى ساۋلەلەندىردىك.
ۋاكىلدەردىڭ مىندەت وتەۋ قابىلەتى قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ توراپ شۋەيۋانىن قۇرىپ، ۋاكىلدەر مەن ءار دارەجەلى حالىق قۇرىلتايلارىنا ۇيرەنۋ، كۋرستان ءوتۋ جاڭا جولىن ازىرلەدىك. حالىق قۇرىلتايىنىڭ تاريحى، ۋاكىلدەردىڭ مىندەت وتەۋىنە قاتىستى ءبىلىم، ۋاكىلدەر كەلبەتى سىندى حالىق قۇرىلتايى ەرەكشەلىگىنە يە ارناۋلى ايدارلاردى اشىپ، كۋرس ساباعىنىڭ باعىتتامالىلىعى مەن ناقتى ونىمدىلىگىن كۇشەيتتىك، قازىرگە دەيىن ساباقتىڭ كورىلىمى 830 مىڭ رەتكە جەتتى. 3 كەزەك توراپتىق ەكراندا ۇيرەنۋ كلاسى مەن 2 كەزەك جەلى مەن جەلى سىرتى ءوزارا ۇشتاسقان ۋاكىلدەر ۇيرەنۋ كلاسىن اشىپ، ۋاكىلدەردەن 11 مىڭ ادام - رەت جانە جەرگىلىكتى حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ جاۋاپتى جولداستارى ۇيرەنۋگە قاتىناستى. نەگىزگى ساتى ۋاكىلدەرى ۇيرەنۋگە، كۋرسقا بەلسەنە قاتىناسىپ، يدەيالىق - ساياسي ورەسى، زاڭدىق - ساياساتتىق ورەسى، كاسىپتىك ءبىلىم ورەسى اناعۇرلىم جوعارىلاپ، حالىقپەن بايلانىس جاساۋ، حالىققا ۋاكىلدىك ەتۋ، حالىققا قىزمەت وتەۋ سانالىلىعىن، ىرىقتىلىعىن اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، بۇقارامەن بايلانىس جاساۋ، اماليات بارىسىندا جالپىلىق، ورتاقتىق، تيپتىك ماسەلەلەردى بەلسەنە بايقاپ ءارى اڭىس ەتىپ، ولاردى زاڭ - ءتۇزىم، ساياسات جاعىنان شەشۋدى ىلگەرىلەتتىك.
حالىق قۇرىلتايىنىڭ ارىز - ارمان قىزمەتىن جاقسارتتىق. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ ارىز - ارمان ىستەرىن ءبىر جاقتى ەتۋ قىزمەت ەرەجەسىن جاساپ، ۋاكىلدەردىڭ 141 نۇسقا - رەت ارىز - ارمان حاتىن ءبىر جاقتى ەتۋگە تاپسىردىق جانە باسقارۋعا وتكەردىك. توراپتا ارىز - ارمان تەكشەسىن اشىپ، ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى 24 مىڭ نۇسقا - رەت ارىز - ارماندى ءبىر جاقتى ەتتىك. دەموكراتيالىق جولمەن زاڭ شىعارۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، بۇقارادان كەلگەن ارىز حاتتار مەن ارىزدانۋشىلار اڭىس ەتكەن شوعىرلى ماسەلەلەردى مۇقيات زەرتتەپ، تالداۋ جاساپ، قاتىستى زاڭ شىعارۋ، زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ قىزمەتى بارىسىندا جاۋاپ قايتاردىق.
بەسىنشى، مەملەكەتتىڭ ديپلوماتيالىق جالپى جاعدايىنا قىزمەت وتەپ، حالىق قۇرىلتايىنىڭ سىرتقى ىستەر قىزمەتىنىڭ فۋنكتسيالىق رولىن ساۋلەلەندىردىك
ىندەت جاعدايى سىرتقى ىستەر قيمىل فورماسىن وزگەرتكەنىمەن، ءبىراق حالىق قۇرىلتايىنىڭ سىرتپەن قارىم - قاتىناسى ۇزىلمەدى. مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ورتاق تانىمىن تياناقتاندىرۋدى باستى مىندەت ەتىپ، سىرتقى ىستەر قيمىلى فورماسىندا جاڭالىق اشىپ، 46 رەت ءار دارەجەلى ەكى جاقتى ەكراندىق قيمىل وتكىزىپ، 26 رەت ەكران ماجىلىسىنە قاتىناسىپ، 15 رەت تىلدەسۋ ارقىلى اۋىس - ءتۇيىس جاسادىق، جەلى سىرتىندا 27 مايدان سىرتقى ىستەر قيمىلىن ورىستەتىپ، 600گە جۋىق ديپلوماتيالىق حات - حابار الىستىق.
ەكى جاقتى دوستىق بارىس - كەلىستى كۇشەيتتىك. حالىق قۇرىلتايىنىڭ سىرتقى ىستەر قىزمەتىنىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى قامتۋ كولەمى كەڭ، ءادىسى يكەمدى، قاتىستى ەلدەرمەن 130 دوستىق گرۋپپا، 22 مەملەكەتتىڭ پارلامەنتىمەن جانە ەۆروپا پارلامەنتىمەن مەرزىمدى بارىس - كەلىس مەحانيزمىن ورناتىپ، 190عا جۋىق مەملەكەتپەن جانە وڭىرلىك پارلامەنتپەن بارىس - كەلىستى جانە بايلانىستى ساقتاپ كەلەدى. جۇڭگو - رەسەي پارلامەنت سەلبەستىك كوميتەتىنىڭ 6 - كەزەكتى ءماجىلىسىن، جۇڭگو - فرانسيا پارلامەنت سەلبەستىك كوميتەتىنىڭ 11 - كەزەكتى ءماجىلىسىن وتكىزدىك، موڭعۇليانىڭ ۇلكەن حورالىمەن مەرزىمدى مەحانيزمدىك اۋىس - كۇيىس جاسادىق؛ جاپونيا، كورەيا، لاوس، كامبودجا، يندونەزيا، سينگاپۋر، وزبەكستان، گەرمانيا، كەنيا سياقتى مەملەكەت پارلامەنتتەرىنىڭ باسشىلارىمەن ەكراندا كەزدەسۋ وتكىزىپ، زاڭ شىعارۋ تاجىريبەلەرىن اۋىستىرۋدى، ءوزارا ۇلگى الۋدى تەرەڭدەتىپ، مەملەكەتتەر اراسىنداعى ناقتى سەلبەستىككە زاڭدىق كەپىلدىك ازىرلەپ، زاڭ شىعارۋ قۇرىلىمى تۇرعىسىنان مەملەكەتتەر قاتىناسىن ىشكەرىلەي دامىتۋعا دەم بەردىك. شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭى قابىلدانعاننان كەيىن مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ەكى جاقتى دوستىق گرۋپپاسىنىڭ باستىعى اتىنان 93 مەملەكەت پارلامەنتى مەن ەۆروپا پارلامەنتىنە 106 حات جولداپ، قاتىستى جاعدايلاردى تانىستىرىپ، جۇڭگو جاقتىڭ مايدانىن ءتۇسىندىرىپ، كەڭ كولەمدى تۇسىنۋگە جانە قولداۋعا يە بولدى.
كوپ جاقتى اۋىس - ءتۇيىس پەن سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتتىك.”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ دارىپتەمەسىن ارقاۋ ەتىپ، لەنيا بويىنداعى ەلدەردىڭ پارلامەنتتەرىمەن ساياساتتىق پىكىرلەسۋ جانە زاڭ شىعارۋ جاعىندا اۋىس ءتۇيىستى كۇشەيتتىك. دۇنيە ءجۇزى پارلامەنت باستىقتارىنىڭ 5 - كەزەكتى جينالىسى، بريكس ەلدەرى پارلامەنتتەرىنىڭ 6 - كەزەكتى تالقى مىنبەرى سياقتى ەكران ماجىلىستەرىنە قاتىناستىق، ءار ەل پارلامەنتتەر وداعى، پارلامەنتتەردىڭ دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا جينالىسىنا جەتەكشىلىك ەتۋ كوميتەتى، ازيا ەلدەرى پارلامەنتتەرى جينالىسى، شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى ەلدەرىنىڭ پارلامەنتتەر ارا جينالىسى سياقتى كوپ جاقتى قيمىلدارعا قاتىناسىپ، ”ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى“، ”حالىقتى وزەك ەتۋ“، ”ىنتىماقتاسا سەلبەسىپ، ىندەتكە بىرگە قارسى تۇرۋ“ سياقتى قۋاتتامالاردى كوپ جاقتى ءماجىلىس حۇجاتتارىنا ەنگىزۋدى ىلگەرىلەتىپ، كوپ جاقتىلىقتى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن وزەك ەتكەن حالىقارالىق جۇيەنى، حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى باتىل قورعادىق.
جۇڭگو جولى مەن جۇڭگو ءتۇزىمىن سىرتقا ۇگىتتەپ تانىستىردىق. شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن بەلسەنە ۇگىتتەپ، تانىستىرىپ، جۇڭگونىڭ دامۋ جەتىستىكتەرى مەن دۇنيە جۇزىنە قوسقان ۇلەسىن ىرىقتىلىقپەن تانىستىردىق. شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسىن ىرىقتىلىقپەن ۇگىتتەپ، تانىستىردىق، حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمى مەن زاڭ شىعارۋ قىزمەتىن تانىستىردىق. جۇڭگونىڭ حالىقتى بارىنەن جوعارى قوياتىن، ءومىردى ارداقتايتىن ىندەتكە قارسى تۇرۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولۋىن ىرىقتىلىقپەن ۇگىتتەپ، تانىستىرىپ، جۇڭگونىڭ ىندەتكە قارسى تۇرۋ تاجىريبەلەرى مەن ادىستەرىنەن ورتاق يگىلىكتەنۋگە مۇمكىندىك تۋدىردىق. حالىق قۇرىلتايىنىڭ اعىلشىن ءتىلى سايت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، جۇڭگو حالىق قۇرىلتايى جۋرنالىنىڭ اعىلشىنشا نۇسقاسىن ويداعىداي باسقارىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك دەموكراتيالىق ساياسي ءتۇزىمنىڭ باسىمدىعى مەن ونىمدىلىگىن ايگىلەدىك.
مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن باتىل قورعادىق. تۇراقتى كوميتەتتىڭ مالىمدەمەشىسى، سىرتقى ىستەر كوميتەتىنىڭ مالىمدەمەشىسى، زاڭ قىزمەتى كوميتەتىنىڭ مالىمدەمەشىسى مەحانيزمىنىڭ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، شيزاڭعا، شينجياڭعا، شياڭگاڭعا، تايۋانعا جانە ىندەتكە قارسى تۇرۋعا ساياتىن ماسەلەلەردە جۇڭگونىڭ مايدانىن ەگجەي - تەگجەيلى ۇعىندىردىق. حالىق قۇرىلتايى − حالىقتىڭ حالىق قۇرىلتايى. ءارقانداي ۋاقىتتا، ءارقانداي جاعدايدا پارتيا، مەملەكەت پەن حالىق قاجەت ەتسە بولعانى، حالىق قۇرىلتايى تيتتەي دە ءارى - ءسارى بولماي ءبىرىنشى شەپتە تۇرىپ، زاڭدىق، ساياسي، ديپلوماتيالىق كۇرەستەر جۇرگىزىپ، وتەۋگە ءتيىستى ساياسي جاۋاپكەرشىلىكتى باتىل ۇستىنە الادى.
التىنشى، مىندەت وتەۋ قابىلەتى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، تۇراقتى كوميتەتتىڭ وزىندىك قۇرىلىس دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق
ساياسيدا سەنىمدى بولۋدى، زاڭمەن باسقارۋدى قۇرمەتتەۋدى، دەموكراتيانى ساۋلەلەندىرۋدى، حالىققا قىزمەت وتەۋدى، جۇمىستىڭ جوعارى ونىمدىلىگىن ارقاۋ ەتۋدى نەگىزگى زاڭ مەن زاڭداردا جۇكتەلگەن ءتۇرلى مىندەت - جاۋاپكەرشىلىگىن جاپپاي ارقالايتىن قىزمەت ورگانىنىڭ، حالىق بۇقاراسىمەن قويۋ بايلانىستى ساقتايتىن ۋاكىلدىك ورگانىنىڭ ماقساتى ەتىپ، تۇراقتى كوميتەتتىڭ وزىندىك قۇرىلىسىن جاپپاي كۇشەيتتىك.
يدەيالىق - ساياسي قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك. ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ تاقىرىپتىق تاربيەسىنىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەپ، تەرەڭدەتتىك، «شي جينپيڭ ەل باسقارۋ جونىندە» اتتى كىتاپتىڭ 3 - تومىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، تۇراقتى كوميتەتتىڭ پارتگرۋپپاسى 7 رەت كوللەكتيۆتىك ۇيرەنۋدى ورىستەتىپ، تۇراقتى كوميتەت 6 رەت ارناۋلى تاقىرىپتىق لەكسيا وتكىزىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى سوزدەرى مەن ورتالىقتىڭ ماجىلىستەرىنىڭ، حۇجاتتارىنىڭ رۋحىن دەر كەزىندە جەتكىزدىك، ۇيرەندىك. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ حالىق قۇرىلتايى تۇزىمىنە تاباندى بولۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ جونىندەگى ماڭىزدى يدەياسىن ۇيرەنۋ، اۋىس - ءتۇيىس جاساۋ ءماجىلىسىن، مەملەكەتتىك 26 - رەتكى جەرگىلىكتى زاڭ شىعارۋ قىزمەتى اڭگىمە ءماجىلىسىن وتكىزىپ، شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، نەگىزگى زاڭ مەن زاڭداردى جانە قاتىستى مىندەت وتەۋ بىلىمدەرىن باستاماشىلدىقپەن ۇيرەنىپ، ۇگىتتەپ، تۇراقتى كوميتەت قۇرامىنداعىلاردىڭ ساياسي ساپاسى مەن زاڭمەن باسقارۋ وي جەلىسىن، زاڭمەن باسقارۋ ءتاسىلىن قولدانىپ، حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ قابىلەتى مەن دەڭگەيىن اناعۇرلىم جوعارىلاتتىق.
تۇراقتى كوميتەتتىڭ جۇمىس جۇرگىزۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىردىك. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى 3 - ءماجىلىسىنىڭ تابىستى تاجىريبەلەرى مەن ادىستەرىن قورىتىندىلاپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ ۇدايىلانۋ قاجەتىنە ۇيلەسىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ كەزەكتى جينالىسىنىڭ، باسقا ماڭىزدى ماجىلىستەردىڭ ءماجىلىس ستيلىن جاقسارتۋ تۋرالى ناقتى شارالاردى جاسادىق. كوميتەت باستىقتارى ءماجىلىسىن، تۇراقتى كوميتەت ءماجىلىسىن ۇيلەسىمدى ورنالاستىرىپ، ءاربىر ءماجىلىستىڭ، ءاربىر كەڭەس جوبانىڭ، ءاربىر ءىستىڭ زاڭنىڭ بەلگىلەمەلەرىنە ۇيلەسۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتىك. ىقشام، جوعارى ءونىمدى بولۋ پرينسيبىنە ساي ءماجىلىستىڭ كۇن ءتارتىبىن ۇيلەسىمدى ورنالاستىرىپ، ءماجىلىس ۋاقىتىن لايىقتى قىسقارتىپ، ءماجىلىس ءتارتىبىن ساپالىلاندىرىپ، قاراۋ قىزمەتىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتتىق. تۇراقتى كوميتەت 8 رەت ءماجىلىس وتكىزدى، ماجىلىسكە ورتاشا قاتىناسۋ مولشەرى ％97تەن، ماجىلىسكە سىرتتاي قاتىناسۋ مولشەرى ％95تەن استى. دەموكراتيالىق ورتالىقتاندىرۋ پرينسيبىن باتىل جالعاستىرىپ، تۇراقتى كوميتەت قۇرامىنداعىلاردىڭ دەموكراتيالىق ۇقىعىن تولىق جۇرگىزۋدى قامتاماسىز ەتىپ، حالىق قۇرىلتايى قابىلداعان زاڭداردىڭ، جاساعان ۇيعارىمداردىڭ پارتيانىڭ قۋاتتاماسى مەن حالىقتىڭ ەركىن اناعۇرلىم ويداعىداي ايگىلەۋىنە كەپىلدىك ەتتىك.
ارناۋلى كوميتەتتەردىڭ رولىن تولىق ساۋلەلەندىردىك. ارناۋلى كوميتەتتەردىڭ بولىمشە پارتگرۋپپالارىنىڭ قىزمەت ەرەجەسىن تۇزەتىپ، بولىمشە پارتگرۋپپالاردىڭ قىزمەتىن جۇيەلىلەندىرۋدى، تۇزىمدەندىرۋدى ىلگەرىلەتتىك. ارناۋلى كوميتەتتەر جالپى 152 رەت ءماجىلىس اشىپ، زاڭ شىعارۋ، باقىلاۋ، ۋاكىلدەردىڭ كەڭەس جوبالارىن، ۇسىنىستارىن ءبىر جاقتى ەتۋ سياقتى قىزمەتتەردى جوعارى ساپامەن، جوعارى ونىمدىلىكپەن ورىندادىق. 13 زاڭ جوباسىن باستاماشىلدىقپەن ازىرلەپ ءارى زاڭ بويىنشا قاراۋعا ۇسىندىق. مەملەكەتتىڭ باسقا ورگاندارى جاۋاپتى بولىپ ازىرلەگەن زاڭ جوبالارىنا الدىن الا كىرىسىپ جانە وعان قۋزاۋ سالىپ، جەتەكشىلىك ەتتىك. تۇراقتى كوميتەتتىڭ ەستەلىككە الۋ، تەكسەرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋىنە كومەكتەستىك. زاڭنىڭ اتقارىلۋىن تەكسەرۋ جانە ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە ۇيىمداستىرىپ، تۇراقتى كوميتەتتىڭ قاراۋ پىكىرىن اقىلداسىپ ءبىر جايلى ەتۋ جاعدايىن ۇزدىكسىز قاداعالادىق.
حالىق قۇرىلتايىنىڭ ورگان قۇرىلىسىن كۇشەيتتىك. پارتيا ستيلى، پاكتىك قۇرىلىسى ۇگىت - تاربيە اپتالىعى قيمىلىن ويداعىداي وتكىزۋگە تاباندى بولىپ، ورگان ىشىندە شارلاۋ قىزمەتىن جالعاستى ورىستەتىپ، 137 ءتۇرلى ورگان ءتۇزىمىن رەتتەپ جانە كەمەلدەندىرىپ، ءتۇزىم ارقىلى پارتيا قۇرىلىسىنىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەپ، ورگانداردىڭ جۇمىس ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتىق. ورتالىقتىڭ 8 ءتۇرلى بەلگىلەمەسىن جانە ونى اتقارۋدىڭ ەگجەي - تەگجەيلى ەرەجەسى رۋحىن قاتاڭ اتقارىپ، ”شامنىڭ ءتۇبى قاراڭعى“ بولۋ ماسەلەسىن ارناۋلى جونگە سالۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى باتىل تۇزەتتىك. ورتالىقتىڭ جاڭا كەزەكتى شارلاۋى مەن شارلاۋ، رەتتەۋ - تۇزەتۋىن وراي ەتىپ، اقىل - كەڭەس بەرۋ، قىزمەت وتەۋ، قامتاماسىز ەتۋ قىزمەت ورەسىن جوعارىلاتىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتى الاڭسىز، حالىق بۇقاراسى رازى بولاتىن ۇلگىلى ورگان قۇرۋعا كۇش سالدىق.
حالىق قۇرىلتايىنىڭ جاماعات پىكىرى مەن ۇگىت قىزمەتىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ويداعىداي ىستەدىك. حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمىن بەلسەندى زەرتتەپ، ءتۇسىندىرىپ، ۇگىتتەپ، حالىق قۇرىلتايىنىڭ ءماجىلىسى مەن زاڭ شىعارۋ، باقىلاۋ قىزمەتىن جان - جاقتى، دۇرىس حابارلاپ وتىردىق، ”ۋاكىلدەر ارناسى“، ”مينيسترلەر ارناسى“ شوعىرلى تىلشىلىك قيمىلىن مۇقيات ويداعىداي ىستەدىك. ۋاكىلدەردىڭ ىندەتكە قارسى تۇرۋ كۇرەسىندەگى، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋداعى، ۇلتتار ىنتىماعىنداعى مىندەتىن وتەپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋىن بارىنشا ۇگىتتەپ، جۇڭگو حيكاياسىن، جۇڭگو حالىق قۇرىلتايىنىڭ حيكاياسىن، حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ حيكاياسىن ويداعىداي باياندادىق.
ۋاكىلدەر!
تۇراقتى كوميتەتتىڭ قىزمەتىندە قول جەتكەن تابى−ستار، تۇبىرىنەن ايت−قاندا، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىنىڭ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ عىلمي جەتەكشىلىگىنىڭ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ، تۇراقتى كوميتەت قۇرامىنداعىلاردىڭ، ءارقايسى ارناۋلى كوميتەت قۇرامىنداعىلاردىڭ جانە مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ورگانىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىكتى ادا ەتىپ، قىزمەتتى تىڭعىلىقتى ىستەۋىنىڭ ناتيجەسى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ، مەملەكەتتىك باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ، ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ، ەڭ جوعارى حالىق پروكۋراتۋراسىنىڭ جانە جەرگىلىكتى ءار دارەجەلى حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ تىعىز سايكەسىپ، زور كۇشپەن قولداۋىنىڭ ناتيجەسى، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىنىڭ بەلسەنە ات سالىسۋىنىڭ، تولىق سەنىم ارتۋىنىڭ ناتيجەسى. وسى ورايدا، مەن مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى اتىنان ولارعا وسكەلەڭ قۇرمەت بىلدىرەمىن جانە شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىن!
تۇراقتى كوميتەت قىزمەتىندە ءالى دە كەيبىر پارىقتار مەن جەتەرسىزدىكتەر دە ورىن تەۋىپ وتىر، باستىلارى: زاڭ شىعارۋ ساپاسىن ونان ارى جوعارىلاتۋعا تۋرا كەلەدى، زاڭ شىعارۋ فورماسى جالاڭ، كەيبىر سالالارداعى زاڭدار جاڭا ءداۋىردىڭ تىڭ تالاپتارىنا ىلەسە الماي وتىر؛ باقىلاۋ قىزمەتىنىڭ ناقتى ونىمدىلىگىن ونان ارى جوعارىلاتۋعا تۋرا كەلەدى، باقىلاۋدىڭ فورماسى مەن قىزمەت مەحانيزمىنە ىزدەنىس جاساپ، وعان جاڭالىق اشۋعا جانە ونى ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرۋگە تۋرا كەلەدى؛ ۋاكىلدەرگە قىزمەت وتەۋ تانىمى مەن قابىلەتىن ونان ارى جوعارىلاتۋ، ۋاكىلدەردىڭ مىندەت وتەۋىنە اناعۇرلىم تاماشا شارت - جاعداي جاراتۋ قاجەت. تۇراقتى كوميتەت ۋاكىلدەر مەن ءار جاقتىڭ ۇسىنىس - پىكىرلەرىن كىشى پەيىلدىلىكپەن تىڭداپ، قىزمەتتى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ جانە جاقسارتىپ، نەگىزگى زاڭ مەن زاڭداردا جۇكتەلگەن مىندەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي اتقارادى.
ۋاكىلدەر!
ورتالىقتىڭ مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋ قىزمەتى ءماجىلىسى شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسىنىڭ جەتەكشى ورنىن تۇراقتاندىردى. باس شۋجي شي جينپيڭ حالىق قۇرىلتايى قىزمەتى جونىندە تالاي رەت ماڭىزدى ءسوز سويلەپ، ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ، حالىق قۇرىلتايى تۇزىمىنە تاباندى بولۋعا جانە ونى كەمەلدەندىرۋگە ايقىن باعدار كورسەتىپ، سۇيەنەتىن نەگىزبەن ازىرلەدى. پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىنىڭ جەدەل دامۋى حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمىنىڭ امالياتتىق مازمۇنىن بايىتتى. حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىنىڭ جاندى امالياتى جۇڭگوشا سوتسياليستىك دەموكراتيالىق ساياسيدىڭ، حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمىنىڭ كورنەكتى باسىمدىعى مەن ومىرشەڭدىگىن ونان ارى ايگىلەدى. جاڭا كۇرەس ساپارىندا، حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمىنىڭ ءتۇبىرلى ساياسي تۇزىمدىك رولىن، ءسوز جوق، تولىق ساۋلەلەندىرىپ، پارتيا باسشىلىعىنىڭ، حالىقتىڭ وزىنە - ءوزى قوجايىن بولۋىنىڭ، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋدىڭ ورگانيكالى بىرلىگىنە تاباندى بولىپ، حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمى ارقىلى مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ بولاشاعى مەن تاعدىرىن حالىقتىڭ قولىنا ۇستاتۋدى مىقتى يگەرۋىمىز قاجەت.
بۇدان بىلايعى ءبىر جىلداعى باستى مىندەتتەر
2021 - جىل ”14 - بەسجىلدىق“ پىلاننىڭ اتقارىلاتىن، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىن باستايتىن ءبىرىنشى جىل ءارى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى ءتىپتى دە نۇرلى بولاشاققا جول تارتتى. كەزەكتە جانە بۇدان كەيىنگى ءبىر مەزگىلدە ەلىمىزدىڭ دامۋ ورتاسى تەرەڭ دە كۇردەلى وزگەرىستەرگە ءدوپ كەلەدى، حالىقارالىق جاعدايدىڭ تۇراقسىزدىعى، تۇرلاۋسىزدىعى كورنەكتى ارتتى، تالاي - تالاي قيىن وتكەلدەر مەن سىن - سايىستار العا تارتقان جولىمىزدا كۇتىپ تۇر. ءبىز شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ءتۇزىمنىڭ كورنەكتى باسىمدىلىعىندا، ءبىر ميلليارد 400 ميلليون جۇڭگو حالقىنىڭ جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزەتىن مىعىم كۇشىنىڭ ارقاسىندا، ءسوز جوق، رەفورمالاۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ جانە سوتسياليستىك وسىزاماندانۋ قۇرىلىسىنىڭ جاڭا جەڭىسىنە قول جەتكىزە الامىز. جاڭا دامۋ ساتىسىنا قادام تاستاعاندا، ءسوزسىز، بورىشتىلىق، جاۋاپكەرشىلىك، كوكەي تەستىلىك سەزىمدى كۇشەيتىپ، جاۋاپكەرشىلىكتى باتىلدىقپەن ارقالاپ، باتىلدىقپەن جاۋاپتى بولىپ، ىسكەرلىك كورسەتۋگە شەبەر بولىپ، جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتىڭ حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىنە قويعان جاڭا مىندەتى مەن جاڭا تالابىن سانالى تۇردە ارقالاۋىمىز كەرەك.
تۇراقتى كوميتەت قىزمەتىنىڭ جالپى تۇلعالىق تالابى: شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسى مەن باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ حالىق قۇرىلتايى تۇزىمىنە تاباندى بولۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ جونىندەگى ماڭىزدى يدەياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، پارتيا 19 - قۇرىلتايىنىڭ جانە 19 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ەكىنشى، ءۇشىنشى، ءتورتىنشى، بەسىنشى جالپى ماجىلىستەرىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتى تياناقتاندىرىپ، پارتيا باسشىلىعىنىڭ، حالىقتىڭ ءوز - وزىنە قوجايىن بولۋىنىڭ، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋدىڭ ورگانيكالى بىرلىگىنە تاباندى بولىپ، جاڭا دامۋ كەزەڭىن تياناق ەتىپ، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرىپ، حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىن ”14 - بەسجىلدىق“ پىلان جانە 2035 - جىلعا دەيىنگى بولاشاقتىق نىسانانى تىعىز ارقاۋ ەتىپ جوسپارلاۋ، زاڭ شىعارۋ ۇقىعىن، باقىلاۋ ۇقىعىن، ۇيعارىم جاساۋ ۇقىعىن، مىندەتكە تاعايىنداۋ - قالدىرۋ ۇقىعىن زاڭ بويىنشا جۇرگىزىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋداعى فۋنكتسيالىق رولىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋ.
ءبىرىنشى، نەگىزگى زاڭنىڭ اتقارىلۋىن جانە ونى باقىلاۋدى شىنايى كۇشەيتىپ، نەگىزگى زاڭنىڭ بەدەلى مەن ابىرويىن قورعاۋ. نەگىزگى زاڭنىڭ اتقارىلۋ قىزمەتىن ويداعىداي يگەرىپ، نەگىزگى زاڭدى ءتۇسىندىرۋ ءتارتىبى مەحانيزمىن تياناقتاندىرىپ، نەگىزگى زاڭعا ساياتىن كوڭىل ءبولىپ وتىرعان قاتىستى ماسەلەلەرگە بەلسەنە جاۋاپ قايتارۋ. نەگىزگى زاڭعا قاتىستى زاڭداردى شىعارۋ، ولارعا وزگەرىس ەنگىزۋ قىزمەتىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋشى زاڭىن جاساۋ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ ءىس قاراۋ ەرەجەسى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ۇيىمدىق زاڭى، جەرگىلىكتى ءار دارەجەلى حالىق قۇرىلتايلارى مەن جەرگىلىكتى ءار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ۇيىمدىق زاڭى سياقتىلارعا وزگەرىس ەنگىزۋ. نەگىزگى زاڭدىق باقىلاۋ قىزمەتىن شىنايى كۇشەيتىپ، نەگىزگى زاڭعا ۇيلەسىمدىلىگى جونىنەن تەكسەرۋ جۇرگىزۋ، ەستەلىككە الىپ تەكسەرۋ قىزمەتىن مۇقيات ويداعىداي ىستەپ، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋدىڭ ءبىر تۇتاستىعىن قورعاۋ. نەگىزگى زاڭدىق ۇگىت - تاربيەنى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، نەگىزگى زاڭ الدىندا سەرت بەرۋ، مەملەكەتتىك نەگىزگى زاڭ كۇنى قيمىلىن ويداعىداي وتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋ. ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمنىڭ“ تۇزىمدىك جۇيەسىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، ەرەكشە اكىمشىلىك رايوننىڭ نەگىزگى زاڭ مەن ءتۇبىرلى زاڭدا بەلگىلەنگەن نەگىزگى زاڭدىق ءتۇزىم ءتارتىبىن قورعاپ، ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ امالياتىنىڭ ورنىقتى، باياندى بولۋىن شىنايى كەپىلدىك ەتۋ. زاڭدىق ءتاسىل قولدانىپ ءبىر جۇڭگو پرينسيبىن قورعاۋ، ”تايۋان تاۋەلسىزدىگىنە“ قارسى تۇرۋ، ءبىر جۇڭگو جۇلگەسىن قورعاۋ ورتاق مويىنداۋىن كۇشەيتىپ، ەكى جاعالاۋ حالقىنىڭ قاتىناسىن زاڭ بويىنشا جۇيەگە ءتۇسىرۋ جانە ونى قامتاماسىز ەتۋ، ەكى جاعالاۋ بارىس - كەلىسىن، سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتىپ، وتاننىڭ بەيبىت بىرلىككە كەلۋىن ىلگەرىلەتۋ.
ەكىنشى، ءتۇيىندى سالالار، جاڭادان گۇلدەنگەن سالالار، شەتەلدەرگە ساياتىن سالالار جونىندە زاڭ شىعارۋدى شىن مانىندە كۇشەيتىپ، زاڭ شىعارۋدىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ. جۇيە كوزقاراسىنا، شۇعىل قاجەت زاڭداردى الدىمەن شىعارۋعا تاباندى بولىپ، زاڭ شىعارۋ، وزگەرىس ەنگىزۋ، كۇشىنەن قالدىرۋ، ءتۇسىندىرۋدى، قۇراستىرۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، حالىق قۇرىلتايىنىڭ زاڭ شىعارۋ قىزمەتىندەگى جەتەكشىلىك رولىن ساۋلەلەندىرىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك زاڭ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋدى جەدەلدەتۋ. مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، بيوحاۋىپسىزدىك، ەكولوگيالىق وركەنيەت، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ، شەتەلدەرگە ساياتىن زاڭمەن باسقارۋ سياقتى ماڭىزدى سالالاردا زاڭ شىعارۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتى باسقارۋعا شۇعىل قاجەتتى زاڭ - تۇزىمدەردى اقاۋسىزداندىرىپ، حالىقتىڭ كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان تاماشا تۇرمىس قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋعا قاجەتتى زاڭ - تۇزىمدەردى كەمەلدەندىرۋ.
زاڭ شىعارۋ قىزمەت جوسپارىنا ساي، العاشقى ادىمدا 45 زاڭ جوباسىن قاراۋدى ورنالاستىرىپ، تاعى 20عا جۋىق دايىندىق نىسانداردى ورتاعا قويدى. الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋدى زاڭمەن باسقارۋ قامتاماسىزدىعىن كۇشەيتۋ جاعىندا زاڭ شىعارۋ، زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ قىزمەتى جوسپارىن جالعاستى اتقارۋ، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋعا قاتىستى توسىن وقيعالارعا توتەپ بەرۋ زاڭىن جاساپ، جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ زاڭى، جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ - ەمدەۋ زاڭى، شەكارالىق دەنساۋلىق كارانتين زاڭى، كاسىپتىك دارىگەرلەر زاڭى قاتارلى زاڭدارعا وزگەرىس ەنگىزۋ. دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋعا تاباندى بولىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن زاڭمەن باسقارۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ، استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ زاڭىن، ۇيىمدىق قىلمىسقا قارسى تۇرۋ زاڭىن، قۇرلىقتىق مەملەكەت شەكاراسى زاڭىن، ساندى مالىمەت حاۋىپسىزدىگى زاڭىن، اسكەريلەردىڭ ورنىن جانە ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ زاڭىن جاساۋ، توسىن وقيعاعا توتەپ بەرۋ زاڭى، تەڭىز قاتىناس حاۋىپسىزدىگى زاڭى، حاۋىپسىز ءوندىرىس زاڭى، اسكەري مىندەت زاڭى، اسكەري قۇرىلعىلاردى قورعاۋ زاڭى سياقتى زاڭدارعا وزگەرىس ەنگىزۋ. وسىزاماندانعان ەكونوميكالىق جۇيە قۇرىلىسىن، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى جەبەۋدى وزەك ەتىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جەبەۋ زاڭىن، حاينان ەركىن ساۋدا پورتى زاڭىن، كەسىكتى ساۋدا زاڭىن، ماركا باجىسى زاڭىن جاساپ، مونوپوليالاۋعا قارسى تۇرۋ زاڭى، عىلىم - تەحنيكا العاباسارلىعى زاڭى، سەرىكتەستىك زاڭى، كاسىپورىن كۇيرەۋ زاڭى، قازىنالىق باقىلاۋ زاڭى، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ساپا حاۋىپسىزدىگى زاڭى، مال شارۋاشىلىعى زاڭى قاتارلى زاڭدارعا وزگەرىس ەنگىزۋ. حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋعا، وقۋ - اعارتۋعا، مادەنيەتكە، قوعامدى باسقارۋعا، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋعا، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى بولۋعا شۇعىل قاجەتتى زاڭ - تۇزىمدەردى كەمەلدەندىرۋ، ازىق - تۇلىك ىسىراپشىلدىعىنا قارسى تۇرۋ زاڭىن، مادەنيەت شارۋاشىلىعىن جەبەۋ زاڭىن، وتباسى تاربيەسى زاڭىن، مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە زاڭىن، جەكەلىك ينفورماتسيانى قورعاۋ زاڭىن، قوعامدىق قۇتقارۋ زاڭىن، زاڭدىق كومەك بەرۋ زاڭىن، سازدىقتى قورعاۋ زاڭىن، وڭتۇستىك ۇيەك قيمىلى جانە ورتاسىن قورعاۋ زاڭىن جاساۋ، دەنە تاربيە زاڭى، وقۋ - اعارتۋ زاڭى، كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋ زاڭى، ايەلدەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ زاڭى، اماندىق باسقارۋعا قايشىلىق جاساعانداردى جازالاۋ زاڭى، اكىمشىلىك قايتا قاراۋ زاڭى، ورتانىڭ شۋىلدان لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭى سياقتى زاڭدارعا وزگەرىس ەنگىزۋ، حۋاڭحى وزەنىن قورعاۋ تۋرالى زاڭ شىعارۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋ. سيفرلى ەكونوميكا، ينتەرنەت فينانسى، جاساندى زەردە، ءىرى ساندى مالىمەت، بۇلت ەسەپ سياقتى جاڭا تەحنيكا، جاڭا قولدانىلما، سالالارعا قاتىستى زاڭ - تۇزىمدەرگە دەر كەزىندە وكشەلەي زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، جاڭا كاسىپ قالىبىنىڭ، جاڭا ۇلگىنىڭ اقاۋسىز دامۋىن زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى جەبەۋ جانە قامتاماسىزداندىرۋ. شەت−ەلدەرگە ساي−اتىن سالالاردا زاڭ شىعارۋدى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، شەكتەۋ قويۋعا، كيلىگۋگە، الىستان قۇرىق سالۋعا قارسى تۇرۋ سياقتىلاردى وزەك ەتىپ، سىن - سايىسقا توتەپ بەرۋدىڭ، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋدىڭ زاڭدىق ”قۇرال ساندىعىن“ تولىقتاپ، شەتەلدەرگە ساياتىن جۇيەلى، كەمەلدى زاڭ، زاڭدىق ەرەجە جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ.
زاڭ شىعارۋدىڭ جاڭا جاعدايىنا، جاڭا تالابىنا ۇيلەسىپ، زاڭ شىعارۋ فورماسىن، ءسوز جوق، بايىتىپ، ءارى ”ۇلكەن بولەك“ بولۋعا، ءارى ”شاعىن بولەگىن يكەمدى ىستەۋگە“ تاباندى بولىپ، ءارى شارت - جاعدايى پىسىپ - جەتىلگەن سالالاردا زاڭناما جاساۋ قىزمەتىن ۋاعىندا باستاۋ، ءارى ءىس جۇزىندىك قاجەتكە ساي، زاڭ شىعارۋدى ”شاقتاپ زاڭ شىعارۋ“ فورماسىمەن ىلگەرىلەتىپ، زاڭ شىعارۋدىڭ باعىتتامالىلىعىن، جارامدىلىعىن، مەڭگەرىمدىلىگىن كۇشەيتۋ.
ءۇشىنشى، باقىلاۋ قىزمەتىن شىنايى كۇشەيتىپ، مەملەكەت ورگاندارىنىڭ مىندەت - جاۋاپكەرشىلىگىن زاڭ بويىنشا اتقارۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ. باقىلاۋ قىزمەتىن پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ وزەكتى قىزمەتىن ارقاۋ ەتىپ ورىستەتۋ، جوعارى ساپالى دامۋدى نەگىزگى تاقىرىپ، ۇسىنىم جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى نەگىزگى جەلى، رەفورما جاساپ، جاڭالىق اشۋدى ءتۇبىرلى قوزعاۋشى كۇش، حالىقتىڭ كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان تاماشا تۇرمىس قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋدى ءتۇبىرلى ماقسات ەتىپ، ”التىنى ورنىقتىرۋ“ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ، ”التىنى قامتاماسىز ەتۋدى“ تياناقتاندىرۋ مىندەتىن ىلگەرىلەتىپ، رەفورما، دامۋ، ورنىقتىلىقتىڭ ءتۇرلى نىسانا - مىندەتتەرىن ءساتتى جۇزەگە اسىرۋدىڭ فۋنكتسيالىق رولىن ساۋلەلەندىرۋ.
باقىلاۋ قىزمەت جوسپارىنا ساي، 29 باقىلاۋ نىسانىن الدىن الا ورنالاستىرۋ. حالىق قۇرىلتايىنىڭ مەجە ەسەپتى تەكسەرۋ - باقىلاۋ ءتۇيىنىن كەڭەيتۋ رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ جاعدايىن باقىلاۋ سىندى 2 مىندەت - جاۋاپكەرشىلىكتى شىن مانىندە ويداعىداي ارقالاپ، جوسپاردىڭ، مەجە ەسەپتىڭ اتقارىلۋى، سوڭعى ەسەپ، قازىنالىق باقىلاۋ قىزمەتى، قازىنالىق باقىلاۋدا بايقالعان ماسەلەلەردى رەتتەۋ - تۇزەتۋ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ، ورتانى قورعاۋ نىساناسىنىڭ ورىندالۋ احۋالى سياقتى 7 قىزمەت بايانداماسىن تىڭداۋ جانە قاراۋ، ورتالىق مەجە ەسەبىن تەكسەرۋ - باقىلاۋدى كۇشەيتۋ جونىندەگى قاۋلىعا، ەكونوميكالىق قىزمەتتى باقىلاۋدى كۇشەيتۋ جونىندەگى قاۋلىعا وزگەرىس ەنگىزۋ. وزەكتى ارقاۋ ەتۋگە، جالپى جاعدايعا قىزمەت وتەۋگە تاباندى بولىپ، ارناۋلى قىزمەتتىك باقىلاۋدى ويداعىداي جۇرگىزۋ، جاڭاشا اۋىل شارۋاشىلىق تيجارات جۇيەسىن جەدەل قۇرۋ، چاڭجياڭ دارياسى الابىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ، شيۇڭ - ان جاڭا رايونى مەن بايياڭدياننىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ، وسى زامانعى امبەباپ قاتىناس - تاسىمال جۇيەسىن قۇرۋ، قازىنالىق قاتىناس - تاسىمال قارجىسىن ءبولۋ جانە جۇمساۋ، وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسى، مادەني مۇرالاردى قورعاۋ، زاڭدى جالپىلاستىرۋدىڭ ”7 - بەسجىلدىق“ جوسپارى تۋرالى قاراردىڭ اتقارىلۋى، ءبىلىم مەنشىك ۇقىعى تۋرالى سوت جۇرگىزۋ، شاعىم ايتۋ، ارىزدانۋ، پروكۋراتۋرالىق تەكسەرۋ جۇرگىزۋ سياقتى 10 ارناۋلى باياندامانى تىڭداۋ جانە قاراۋ، ”8 - بەسجىلدىق“ زاڭ جالپىلاستىرۋ قاۋلىسىن شىعارۋ. زاڭ شىعارۋ مەن زاڭنىڭ اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتۋگە بىردەي ءمان بەرۋدى ويداعىداي ىستەۋگە تاباندى بولىپ، كاسىپورىن كۇيرەۋ زاڭى، مال شارۋاشىلىعى زاڭى، جۇڭگوشا ءدارى - دارمەك زاڭى، ءورت ءوشىرۋ زاڭى، جاراقسىز قاتتى زاتتاردىڭ ورتانى لاستاۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭى، الەۋمەتتىك كۋالاندىرۋ زاڭى سياقتى 6 زاڭنىڭ اتقارىلۋ احۋالىنا تەكسەرۋ جۇرگىزۋ، زاڭدا بەلگىلەنگەن مىندەت - جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ، زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتىڭ قاتاڭ تياناقتاندىرىلۋىن ىلگەرىلەتۋ. وسى زامانعى امبەباپ قاتىناس - تاسىمال جۇيەسىن قۇرۋ، جاراقسىز قاتتى زاتتاردىڭ ورتانى لاستاۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جونگە سالۋ زاڭىنىڭ اتقارىلۋ احۋالىن تەكسەرۋ جونىندەگى باياندامانى تىڭداۋ، قاراۋمەن ۇشتاستىرىپ، 2 رەت ارناۋلى تاقىرىپتا پىكىر الۋدى ورىستەتۋ. قازىنالىق جاردەم قاراجاتتى باسقارۋ جانە رەفورمالاۋ، شەتەلدەگى چياۋباۋلاردىڭ ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋداعى ماڭىزدى رولىن ساۋلەلەندىرۋ، جان سانى ءبىرشاما از ۇلتتاردىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋى، جاراتىلىستىق قورىق جۇيەسى قۇرىلىسى، رايوندارعا بولىنگەن قالالار جەرگىلىكتى زاڭ شىعارۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋدىڭ تولىق قامتۋىن ىلگەرىلەتۋ سياقتىلاردى وزەك ەتىپ، 6 ءتۇرلى ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى ورىستەتۋ. باقىلاۋ قىزمەتى مەحانيزمىن اناعۇرلىم كەمەلدەندىرىپ، ءادىس - امالىن جاقسارتىپ، باقىلاۋ قىزمەتىنىڭ ناقتى ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ.
ءتورتىنشى، ۋاكىلدەر قىزمەتىن شىنايى كۇشەيتىپ، حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋ. تۇراقتى كوميتەت قۇرامىنداعىلاردىڭ ۋاكىلدەرمەن بايلانىس جاساۋ ءتۇزىمىن ىشكەرىلەي تياناقتاندىرىپ، ارناۋلى كوميتەتتەردىڭ، قىزمەت كوميتەتتەرىنىڭ ۋاكىلدەرمەن بايلانىس جاساۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، بايلانىس جاساۋدىڭ تەرەڭدىگىن كەڭەيتىپ، بايلانىس جاساۋدىڭ ناقتى ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ. ۋاكىلدەردىڭ تۇراقتى كوميتەتتىڭ جانە ارناۋلى كوميتەتتەردىڭ، قىزمەت كوميتەتتەرىنىڭ زاڭ شىعارۋ، باقىلاۋ، شەتەلمەن بارىس - كەلىس قىزمەتىنە قاتىناسۋىن كۇشەيتىپ، حالىق قۇرىلتايىنىڭ قىزمەتىن ۋاكىلدەرگە تىعىز سۇيەنىپ ويداعىداي ىستەۋ. ۋاكىلدەردىڭ كەڭەس جوبالارى مەن ۇسىنىس بەرۋ قىزمەت ورەسىن جوعارىلاتۋ. ۋاكىلدەردىڭ بۇقارامەن ەتەنە بايلانىس جاساۋىنا قولداۋ بەرۋ، ۋاكىلدەر گرۋپپاسىنىڭ قيمىل فورمالارىن بايىتىپ، ۋاكىلدەردى جاقىن ماڭنان ۋاكىلدەر بايلانىس جاساۋ پۋنكتىنىڭ، ۋاكىلدەر ءۇيىنىڭ، نەگىزگى ساتىداعى بايلانىس جاساۋ تۇيىندەرىنىڭ قيمىلدارىنا قاتىناسۋعا ىنتالاندىرۋ. ۋاكىلدەرگە قىزمەت وتەۋدى قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتىن كۇشەيتىپ، ۋاكىلدەردىڭ مىندەت وتەۋىن ينفورماتسيالاندىرۋ تەكشەسىن جالعاستى ويداعىداي قۇرۋ. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ توراپ شۋەيۋانى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ۋاكىلدەردى جۇيەلى باۋلۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. اۋەلگى ۋاكىل سايلاعان ورىنداردىڭ ۋاكىلدەردىڭ مىندەت وتەۋىن زاڭ بويىنشا باقىلاۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، ۋاكىلدەردىڭ مىندەت وتەۋ ارحيۆىن جۇيەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. جاڭادان وزگەرىس ەنگىزىلگەن سايلاۋ زاڭىن اتقارىپ، بۇكىل ەلدەگى اۋدان، اۋىل دارەجەلى حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ كەزەك اۋىسۋ، سايلاۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ.
بەسىنشى، حالىق قۇرىلتايىنىڭ سىرتقى ىستەر قىزمەتىن شىن مانىندە كۇشەيتىپ، ءار دارەجەلى، ءار سالاداعى اۋىس - ءتۇيىس پەن سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ جانە كەڭەيتۋ. مەملەكەتتىڭ ديپلوماتيالىق جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىن ارقاۋ ەتىپ، فۋنكتسيالىق رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ ۇدايىلانعان جاعدايدا سىرتپەن بارىس - كەلىس جاساۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ورنالاستىرۋ. كوميتەت باستىقتارى ءماجىلىسى قۇرامىنداعىلاردىڭ سىرتقى ىستەر قيمىلىن مۇقيات ۇيىمداستىرىپ، شەتەلدەرمەن كوپ ساتىلى، كوپ ارنالى بارىس - كەلىس ورىستەتۋ، مەحانيزمدىك اۋىس - ءتۇيىستى جانە ارناۋلى كوميتەتتەردىڭ، دوستىق گرۋپپالاردىڭ، قىزمەت قۇرىلىمدارىنىڭ اۋىس - ءتۇيىسىن تەرەڭدەتىپ، پارلامەنتتەردىڭ كوپ جاقتى مەحانيزمدىك قيمىلدارىنا بەلسەنە قاتىناسۋ. مەملەكەتتىڭ وزەكتى مۇددەسى مەن كەلەلى ماسەلەلەرىن ارقاۋ ەتىپ ىرىقتىلىقپەن ءۇن قاتىپ، جۇڭگونىڭ جولىن، ءتۇزىمىن جانە ساياساتىن، ۇستانىمىن، قۋاتتاماسىن ۇگىتتەپ، تانىستىرۋ.
التىنشى، ءوز قۇرىلىسىن شىنايى كۇشەيتىپ، مىندەت اتقارۋدىڭ يدەيالىق، ساياسي، ۇيىمدىق نەگىزىن بەكەمدەۋ. تۇراقتى كوميتەت پارتگرۋپپاسىنىڭ كوللەكتيۆ ۇيرەنۋىنىڭ جەتەكشىلىك رولىن ساۋلەلەندىرىپ، تۇراقتى كوميتەتتىڭ ارناۋلى تاقىرىپتاعى لەكسياسىن ويداعىداي وتكىزىپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن، شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسىن جانە باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ حالىق قۇرىلتايى تۇزىمىنە تاباندى بولۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ جونىندەگى ماڭىزدى يدەياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن مۇقيات ورىستەتۋ. حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىمى نازارياسىن، جۇڭگوشا سوتسياليستىك زاڭ عىلىمى نازارياسىن زەرتتەۋدى شىنايى كۇشەيتۋ. تۇراقتى كوميتەتتىڭ جۇمىس جۇرگىزۋ مەحانيزمىن ىشكەرىلەي زەرتتەۋ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى مەن ونىڭ تۇراقتى كوميتەتىنىڭ ءىس قاراۋ ەرەجەسىن، تۇراقتى كوميتەت ءماجىلىسىنىڭ، كوميتەت باستىقتارى ءماجىلىسىنىڭ، ارناۋلى كوميتەتتەر ءماجىلىسىنىڭ قاتىستى تۇزىمدىك بەلگىلەمەلەرىن مۇقيات دايەكتى اتقارۋ. ارناۋلى كوميتەتتەردىڭ رولىن ءتىپتى دە جاقسى ساۋلەلەندىرۋ، قاتىستى كەڭەس جوبالاردى زەرتتەۋ، قاراۋ جانە ازىرلەۋ قىزمەتىن شىنايى ويداعىداي ىستەۋ، ارناۋلى كوميتەت قۇرامىنداعىلاردىڭ زاڭ شىعارۋ، باقىلاۋ، ۋاكىلدەر، سىرتقى ىستەر سياقتى قىزمەتتەرگە جاپپاي قاتىناسۋىن قولداۋ. تۇراقتى كوميتەتتىڭ قىزمەت قۇرىلىمىندىق رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ورگانىنىڭ جول كورسەتۋدى، قىزمەت ەتۋدى قامتاماسىز ەتۋ ورەسىن جوعارىلاتۋ. ورتالىقتىڭ 8 ءتۇرلى بەلگىلەمەسىن جانە ونى اتقارۋدىڭ ەگجەي - تەگجەيلى ەرەجەسى رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ستيلدى ۇزدىكسىز جاقسارتۋ. ارىز - شاعىمدى توراپتا قابىلداۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ. اقپاراتتىق قوعامدىق پىكىر قىزمەتىن كۇشەيتىپ، حالىق قۇرىلتايى ءتۇزىم قۇرىلىسى مەن حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىنىڭ جاڭا ىلگەرىلەۋشىلىگى مەن جاڭا ونىمدىلىگىن جاپپاي ىشكەرىلەي ۇگىتتەپ حابارلاۋ. جەرگىلىكتى حالىق قۇرىلتايلارىمەن قىزمەت جاعىندا اۋىس - ءتۇيىستى كۇشەيتۋ، قىزمەتكە تىعىز سايكەسۋ، قىزمەتتەگى بىرىككەن كۇشتى جوعارىلاتۋ.
ۋاكىلدەر!
جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا جورىعىندا شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، ”ءتورت تانىمدى“ كۇشەيتىپ، ”ءتورت سەنىمدى“ بەكەمدەپ، ”ەكىنى قورعاۋدى“ ورىنداپ، نەگىزگى زاڭ مەن زاڭداردا جۇكتەلگەن مىندەت - جاۋاپكەرشىلىكتى ويداعىداي وتەپ، پارتيا مەن حالىق تاپسىرعان مىندەتتى ويداعىداي ورىنداپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن ۇزدىك ناتيجەلەرمەن قۇتتىقتاپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا قاجىماي - تالماي كۇرەس جۇرگىزەيىك!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 14 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
(باياندامانى 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى 4 - ءماجىلىسىنىڭ حاتشىلار باسقارماسى اۋدارتىپ بەرگەن)
