□ انار بۇلت/ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى گى يوۋجۇن، ەرىكتى ءتىلشى لياڭ حۇڭتاۋ
”كەمپىر، مەنى مىنا تۋىندىنىڭ الدىندا سۋرەتكە ءتۇسىرشى، دوستىق شەڭبەرىمە جولدايىن، كوپشىلىك تولىق تاماشالايتىن بولسىن!“ 3 - ايدىڭ 17 - كۇنى تۇستەن كەيىن تۋىندىسىن سوڭعى رەت قيىپ بولعان 82 جاستاعى حاۋ شيان - ي شاتتانا جۇبايى لي جينحۋانى شاقىرىپ، ءوزىنىڭ جاڭا عانا قيىپ بولعان ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ“ اتتى ۇزىنشاق قيما سۋرەت تۋىندىسىمەن سۋرەتكە ءتۇسىپ جاتتى. وسى ساتتە حاۋ شيان - ي بالاشا قۋاندى.
حاۋ شيان - ي سانجى قالاسىنداعى وبلىس دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا قيما سۋرەت ونەرىنىڭ جالعاستىرۋشىسى. ول 70تەن استام قيما سۋرەتتى زەر سالا قيىپ، ءبىر قايشى، ءبىر پاراق قىزىل قاعازدان پايدالانىپ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ دامۋ حيكايالارىن، جاڭا جۇڭگونىڭ دامۋ حيكايالارىن، ۇلتتار ىنتىماعى حيكايالارىن، سانجى ۇلاندارىنىڭ باقىتتى تۇرمىس حيكايالارىن ورنەكتەدى. كونە قوعامدا تۋىلىپ، جاڭا جۇڭگودا ەرجەتكەن حاۋ شيان - يدىڭ ءومىر كەشىرمەسىنەن ونىڭ پارتياعا جانە وتانعا دەگەن العىسقا تولى سۇيىسپەنشىلىگىن كورۋگە بولادى.
حاۋ شيان - ي 8 جاسىنان باستاپ اجەسىنەن قيما سۋرەت قيۋدى ۇيرەنەدى، سونىمەن بۇل ونەر وعان جارتى عۇمىر سەرىك بولادى.
”قيما سۋرەتتى باستاپ ۇيرەنگەن كەزدە كونە قوعام ەدى، ول كەزدە قيما سۋرەتتى ۇيرەنۋ قولىڭداعى ونەرىڭ ارقىلى نان تاۋىپ جەۋ ءۇشىن بولاتىن“، - دەدى حاۋشيان - ي، - ”كەيىن ازات بولدىق، مەن ارمياعا قاتىناسىپ قوسىنعا كىردىم، سوڭىنان تاعى قوسىننان كاسىپ اۋىستىرىپ، شينجياڭ گەولوگيا كەن بايلىعىن بارلاۋ - اشۋ مەكەمەسىنىڭ گەولوگيا اترەتىنە قىزمەتكە ورنالاستىم، جارتى عۇمىرىمنان استام ۋاقىتتا پارتيانىڭ باسشىلىعىندا مەملەكەتىمىزدىڭ گۇلدەنىپ - قۇدىرەتتەنگەندىگىنە، بۇقارانىڭ تۇرمىسى بارعان سايىن جاقسارعان وراسان زور وزگەرىسكە كۋا بولدىم، سوندىقتان مەن كورگەن، سەزىنگەن تاماشا تۇرمىستى قايشى ارقىلى ايشىقتاۋدى ويلادىم“.
كەزىندەگى بوز بالا جىگىتتەن بۇگىنگى اق ساقالدى قارتقا اينالعان حاۋ شيان - ي قيما سۋرەتكە دەگەن اۋەسىن ءبىر ءسات جوعالتقان ەمەس. بۇگىنگى كۇندە قارتتىڭ ساقتاپ كەلگەن قيما سۋرەت تۋىندىلارى 10 مىڭنان اسادى. ونىڭ تۋىندىلارىندا قۇس، حايۋانات، گۇل - ءشوپ سياقتى از ساندى ءداستۇرلى مازمۇنداردان سىرت، باسىم كوپ قيما سۋرەت تۋىندىلارى ”قىزىل“ تاقىرىپقا شوعىرلانىپ، ونىڭ پارتياعا العىسى، پارتيا تاريحىنا دەگەن اسەرى جانە پارتيانىڭ باسشىلىعىندا حالىقتىڭ تاماشا، باقىتتى تۇرمىس وتكىزگەندىگىنە دەگەن القاۋى بەينەلەنگەن.
قىزىل ارميا ۇزاق جورىعى جەڭىسكە جەتكەندىگىنىڭ 80 جىلدىعىن ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن، ول جۇبايى ەكەۋى «لۋديڭچياۋ كوپىرىن تارتىپ الۋ»، «جينشاجياڭنان شەبەرلىكپەن ءوتۋ»، «چىشۇيدان 4 رەت ءوتۋ»، «قارلى تاۋدان اسۋ»، «سازدان ءوتۋ» سياقتى 6 تۋىندىنى زەر سالا قيىپ شىعادى، جينشاجياڭنان شەبەرلىكپەن ءوتۋ، چىشۇيدان 4 رەت ءوتۋ سياقتى ايگىلى كورىنىستەر قاعاز بەتىنە جاندى ايشىقتالدى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 90 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ءۇشىن حاۋ شيان - ي مەن جۇبايى «گۋتيان ءماجىلىسى ماڭگى شۇعىلا شاشادى»، «اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ»، «پارتيانىڭ نۇر - شۇعىلاسى سان مىڭداعان وتباسىنا شۋاعىن توكتى» تاقىرىبىنداعى ”قىزىل ەستەمەلەر“ كولەمدى تىزبەكتى قيما سۋرەت تۋىندىلارىن قيادى؛ جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس جەڭىسىنىڭ جانە دۇنيە جۇزىلىك فاشيزمگە قارسى سوعىس جەڭىسىنىڭ 70 جىلدىعىن ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن ونىڭ «جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس رۋحى»، «جەر استى جولى شايقاسى» سياقتى تىزبەكتى تۋىندىلارى جارىق كورگەننەن كەيىن، جەرگىلىكتى پارتيا - ۇكىمەت ورگاندارىنىڭ، كاسىپورىندار مەن ءىسورىندارىنىڭ، مەكتەپتەردىڭ پارتيا تاريحى تاربيەسىن ورىستەتۋىنىڭ جاندى وقۋلىعىنا اينالدى.
بيىل حاۋ شيان - ي قايشىسىن تاعى دا قولىنا الىپ، جۇبايىمەن بىرگە ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ“ ۇزىن قيما سۋرەتىن زەر سالا قيىپ، پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىنا تارتۋ ەتتى.
”جوبالاۋدان تارتىپ قيىپ بولعانعا دەيىن ءبىر ايعا جۋىق ۋاقىت جۇمسادىم، بۇل پارتيانىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ۇسىنعان تارتۋىم، كوڭىل تولمايتىن بولماشى تۇستارى بايقالسا - اق قايتادان قيىپ شىعامىن“، - دەدى حاۋ شيان - ي.
حاۋ شيان - يدىڭ ويىنشا جۇڭگو قيما سۋرەتىن جالعاستىرۋداعى كورىنىس وبرازىندا جانە پىشىندەۋ ۇلگىسىندە باي مادەني تاريحي ينفورماتسيالار قامتىلعان، قيما سۋرەتتى دانەكەر ەتىپ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ شۇعىلالى تاريحىن ارقالاۋ ەرەكشە كەلەلى ءمان الادى. ول 60 جىلدىق پارتيا ستاجى بار ساقا پارتيا مۇشەسى ساناتىندا ءتىپتى دە كوپ ادامعا قيما سۋرەت ارقىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 100 جىلدىق تاريحىن ءتۇسىندىرىپ، ادامداردى ماڭگى پارتياعا العىس ايتۋعا، پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋعا، پارتياعا ىلەسۋگە باستايتىندىعىن ايتتى.
2011 - جىلى سانجى قالالىق مادەنيەت سارايىنىڭ (سانجى قالالىق بەيزاتتىق مۇرالاردى قورعاۋ ورتالىعى) قولداۋىندا، ”حاۋ شيان - ي قيما سۋرەت قىزمەت ءۇيى“ قۇرىلىپ، بالالار مەن ەرەسەكتەرگە قيما سۋرەت كۋرسىن تەگىن اشتى، مۇنداعى ماقسات وسى ءداستۇرلى ونەردى جالعاستىرۋ بولىپ تابىلادى. بۇگىنگى كۇندە قيما سۋرەت كۋرسىنىڭ وقۋشىسى 300دەن اسادى.
”قيما سۋرەت تۋىندىلارى ومىرشەڭ كۇشكە يە. تەك كوزىم انىق كورە الادى ەكەن، قولىم قايشى ۇستاي الادى ەكەن، قيما سۋرەت كوركەمونەرىن ۇزدىكسىز جالعاستىرىپ، ءتىپتى دە مول، ءتىپتى دە تاماشا قىزىل تۋىندىلار قيىپ شىعامىن!“، - دەدى حاۋ شيان - ي.
