− پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى جونىندەگى ورتالىق ۇگىت - لەكسيا ۇيىرمەسىنىڭ رايونىمىزداعى نەگىزگى ساتى كادر - بۇقاراسىمەن جانە جوعارى مەكتەپتەردەگى وقىتۋشى - وقۋشىلارمەن پىكىر اۋىستىرىپ، ىقپالداسقاندىعىنان ەستەلىك
□ انار بۇلت/شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ يانفاڭ، ۋاڭ يۇيجاۋ
3 - ايدىڭ 24 - كۇنى تاڭەرتەڭ ءۇرىمجى قالاسى ميڭدى جولىنا ورنالاسقان ماۋ زىميننىڭ كونە تۇراعى جىم - جىلاس كۇيگە ەنگەن. پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى جونىندەگى ورتالىق ۇگىت - لەكسيا ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى، ورتالىق پارتيا تاريحى جانە حۇجات زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى چۇي چيڭشان اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، ۇگىت ءبولىمىنىڭ باستىعى، اۆتونوميالى رايوننىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى باسشىلىق گرۋپپاسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى تيان ۋىننىڭ سەرىك بولۋىندا، ماۋ زىميننىڭ كونە تۇراعىنا بارىپ، نەگىزگى ساتىداعى پارتيالى كادرلارمەن، بۇقارامەن بىرگە توڭكەرىستىك اعا بۋىنداردىڭ كۇرەس جۇرگىزۋ بارىسىن ەسكە الدى.
كونە تۇراقتاعى كونە سۋرەتتەر، قۇندى تاريحي ماتەريالدار ماۋ زىمين قۇرباننىڭ شۇعىلالى ءومىرىن ەستەلىككە العان. ”ماۋ زىمين قۇربان شينجياڭدا ىلگەرىندى - كەيىندى شينجياڭ ولكەلىك قازىنا مەڭگەرمەسىنىڭ ۋاقىتشا باستىعى، حالىق ىستەرى مەڭگەرمەسىنىڭ ۋاقىتشا باستىعى سياقتى مىندەتتەردى اتقارىپ، ءبىر قىدىرۋ ناقتى شارالار قولدانىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق مۇشكىل جاعدايىن جىلدام وڭاپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىن جەبەپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىن باقىتقا كەنەلتتى...“
ءتۇسىندىرۋشى اسەرلى بەينەلەپ، كوپشىلىكتى سول كەزدەگى توتەنشە جىلدارعا قايتا ورالتتى. ”مەن كوممۋنيزم تۇرعىسىنان كەشپەيمىن! مەن كوممۋنيستىك پارتيادان قول ۇزبەيمىن!“. جاۋدىڭ اۋىر جازاسى استىندا، ماۋ زىمين قۇربان تيتتەي دە اۋىتقىمادى، ول قىمباتتى ءومىرىن جۇڭگو حالقىنىڭ ايبىندى ازاتتىق ىستەرىنە ارنادى، وسكەلەڭ توڭكەرىستىك رۋحى سول ورىنداعى بارلىق ادامدى تەرەڭ قۇرمەت سەزىمىنە بولەدى.
”ماۋ زىمين قۇرباننىڭ قۇرمەتتى ەسىمى تيانشانمەن بىرگە جاسايدى“. ەكسكۋرسيا اياقتاعاننان كەيىن، ماۋ زىمين قۇرباننىڭ مىس ايكەلى الدىندا چۇي چيڭشان نەگىزگى ساتىداعى كادرلار مەن بۇقاراعا بىلاي دەدى: ”توڭكەرىستىك اعا بۋىن قۇرباندار جاڭا جۇڭگونىڭ قۇرىلۋى ءۇشىن باسىنءباي تىگىپ، باعالى رۋحاني بايلىق قالدىردى، مۇنداي رۋح ماڭگى ەسكىرمەيدى، ءبىزدى جاڭا ءداۋىردىڭ جاڭا ساپارىندا ەكپىندەي العا ىلگەرىلەۋگە شابىتتاندىراتىن قۇدىرەتتى كۇش. ءبىزدىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ورىستەتۋىمىز 100 جىلدىق پارتيا تاريحىنان سارقىلماس رۋحاني قوزعاۋشى كۇش الۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى“.
كادرلار مەن بۇقارا دەن قويا تىڭدادى، شاپالاق ءۇنى ءالسىن - ءالى جاڭعىردى. كوپشىلىك بەتپە - بەت پىكىر اۋىستىرۋ ورايىنان پايدالانىپ جابال سۇراۋ قويدى، ناق مايدان قىزۋ بەينەگە شومدى.
”مەن الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەتكەرىمىن، نەگىزگى ساتىدا پارتيا تاريحى ارناۋلى ۇگىت - لەكسياسىن ورىستەتكەن كەزدە قانداي مازمۇنداردى ويداعىداي بايانداۋعا باسا ءمان بەرگەندە كوپشىلىك كوڭىلدەنە تىڭدايدى، تىڭداپ تۇسىنە الادى، ەستە بەرىك ساقتاي الادى؟“، - ءۇرىمجى قالاسى تيانشان رايونى ازاتتىق سولتۇستىك جولى اۋماعىن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ كادرى ءاليا داۋلەت اسىعا سۇراۋ قويدى.
”الەۋمەتتىك اۋماق ۇگىت - لەكسياسى نەگىزگى ساتى كادرلارى مەن بۇقاراسىنا باعىتتالادى، ءبىز پارتيا تاريحىنىڭ جاي - جاپسارى، ءىرى تاريحي ۋاقيعالار، تۇلعالار سياقتىلاردى انىق بايانداپ قانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، تۇرعان جەردەگى قىزىل بايلىقتان ويداعىداي پايدالانىپ ۇگىت - لەكسيا جاساۋىمىز كەرەك، ماۋ زىمين كونە تۇراعى وتە جاقسى قىزىل بايلىق بولىپ تابىلادى“. چۇي چيڭشان بىلاي دەدى: ”ءسوز جوق، قىزىل بايلىقتان ويداعىداي پايدالانىپ، جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ حيكايالارىن، قاھارمان، ۇلگى تۇلعالاردىڭ حيكايالارىن ويداعىداي بايانداپ، ءار ۇلت كادرلار مەن بۇقارانى وندا قامتىلعان رۋحاني كۇش - قۋاتتى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءىس جۇزىندىك ارەكەتىنە اينالدىرۋعا شابىتتاندىرۋ كەرەك“.
”ورتالىق ۇگىت - لەكسيا ۇيىرمەسى بىزگە جاندى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ساباعىن ءوتتى، مەن كوپتەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ تاۋىپ، تەرەڭ شابىت الدىم“، - دەدى ءۇرىمجى قالاسى تيانشان رايونى ازاتتىق سولتۇستىك جولى اۋماعىن باسقارۋ كوميتەتى جاستار جولى الەۋمەتتىك اۋماعى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى ما شۋە ۇگىت - لەكسيانى دەن قويا تىڭداعاننان كەيىن كوڭىلى قاتتى تولقىپ، ”پارتيا مۇشەسى رەتىندە مەن پارتيا تاريحىنان ءنار الىپ، قىزىل بايلىقتان ويداعىداي پايدالانىپ، قىزىل حيكايانى ويداعىداي بايانداپ، مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن امالياتتىق قيمىلىن ويداعىداي ورىستەتىپ، بۇقاراعا قىزمەت وتەۋ بارىسىندا اۋەلگى ماقسات پەن بورىشتى امالياتتا ايگىلەپ، كوپشىلىكتى پارتياعا العىس ايتۋعا، پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋعا، پارتياعا ىلەسۋگە جەتەكتەيمىن“.
جاس وقۋشىلاردىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋىن مىقتاپ يگەرۋ قىزىل گەندى، توڭكەرىس الاۋىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاۋعا مۇمكىندىك جاسايدى. وسىدان كەيىن، ورتالىق ۇگىت - لەكسيا ۇيىرمەسىندەگىلەر شينجياڭ شىفان داشۋەسى (ۋىنچۋان مەكتەپ اۋماعى) ماركسيزم شۋەيۋانىنا بارىپ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى جونىندە پىكىر اۋىستىرۋ اڭگىمە ءماجىلىسىن وتكىزدى.
اڭگىمە ماجىلىستەن بۇرىن، ورتالىق ۇگىت - لەكسيا ۇيىرمەسى مەن وقىتۋشى - وقۋشىلار ۋاكىلدەرى بىرگە شينجياڭ شىفان داشۋەسى جاڭا ءداۋىر وركەنيەت امالياتى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيە بازاسىن جانە ماركسيزم نازارياسى تاربيە بازاسىن ەكسكۋرسيالاپ، سۋرەت - جازۋ، جاڭا تەحنيكالاردى الما - كەزەك قولدانۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى ماركسيزمنىڭ جۇڭگوشالانۋ شۇعىلالى بارىسى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 100 جىلدىق شۇعىلالى بارىسى سياقتىلارعا قايىرىلا قارادى.
”وقۋشىلار، جۇڭگو توڭكەرىسى جىجياڭ جياشيڭ نانحۋداعى قىزىل قايىقتان جاڭا پاراعىن اشقان بولاتىن، قازىر وسى پارتيا تاريحىن ەسىمىزگە بىرگە تۇسىرەيىك“. يدەيا - ساياسي ساباعىن ۆيرتۋالدى ۇقساتپالى باستان كەشىرۋ وقىتۋ ورتالىعىندا وقۋشىلار VR كوزىلدىرىگىن تاعىپ، ويعا شومۋ ۇلگىسىندە ءوزارا ىقپالداستىق سيپاتتى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋدى باستان كەشىرىپ، تاريح كارتينالارىن قايتادان جاندى كۇيدە سەزىندىردى.
ەكسكۋرسيا ارەدىگىندە، شينجياڭ شىفان داشۋەسى ماركسيزم شۋەيۋانى ماركسيزمدى جۇڭگوشالاندىرۋدى زەرتتەۋ كاسىبى اسپيرانتۋرا 3 - جىلدىعىنىڭ وقۋشىسى ارما روسۇلجان چۇي چيڭشانعا ءوز ويىن ايتتى: ”بيىل پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى، سوندىقتان مەن ديسسەرتاتسيامدا جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ءتارتىپ قۇرىلىسىن زەرتتەۋ جاعىن تاڭدادىم، سونداي - اق تۇڭعىش رەتكى بايانداما جينالىسىندا ءسىز ايتقان باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ’اششى - تۇششىنى بىرگە تاتۋ‘ دەگەن ءسوزىن ديسسەرتاتسياما ەنگىزدىم“. چۇي چيڭشان كۇلىمسىرەي باسىن يزەپ جاۋاپ قايتاردى، سونداي - اق وتىرعان جاستاردى تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ۇمتىلا ىستەپ، مۇرات - سەنىمدى بەكەمدەپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ىشتە كوكەيگە توقىپ، سىرتتا ارەكەتكە اينالدىرۋعا جىگەرلەندىردى.
سودان كەيىنگى پىكىر اۋىستىرۋ اڭگىمە ماجىلىسىندە، شينجياڭ شىفان داشۋەسى ماركسيزم شۋەيۋانى يدەيا - ساياسي تاربيەسى كاسىبىنىڭ وقۋشىسى ءپارمان پارحات: ”’دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىستىڭ‘ قانداي وزگەرىس ەكەندىگىن ايتىپ كورسەڭىز؟“ دەپ سۇرادى.
”جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ ستراتەگيالىق جالپى جاعدايى مەن دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس، ءبىزدىڭ قىزمەتتەردى جوبالاۋىمىزداعى نەگىزگى شىعار ءتۇيىنىمىز، جاڭا جۇڭگونىڭ 70 نەشە جىلدىق جانە رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدىڭ 40 نەشە جىلدىق دامۋ تاريحىنا قايىرىلا قاراساق، جۇڭگو ەكونوميكانىڭ ءۇرتىس، تەز دامۋى جانە قوعامنىڭ ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى بولۋى سىندى ەكى كەرەمەتتى جاراتتى“، - دەپ ءتۇسىندىردى چۇي چيڭشان، جۇڭگو دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا وراسان زور ۇلەس قوستى، جۇڭگو دۇنيە جۇزىمەن تەرەڭ توعىستى، دۇنيە ءجۇزى جۇڭگودان ايرىلا المايدى...
پىكىر اۋىستىرۋ اڭگىمە ماجىلىسىنەن كەيىن، چۇي چيڭشان وقىتۋشى - وقۋشىلارعا «شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋدەن سۇراۋ - جاۋاپ» وقۋلىعىن ۇسىنىپ، وقىتۋشى - وقۋشىلاردى تاريحتى جانە جاۋاپكەرشىلىك - بورىشتى جادىندا ساقتاپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنە جۇمىلدىرۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزىن ەستە بەرىك ساقتاپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى قاعيدانى ءتۇسىنىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى سەنىمدى ارتتىرىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ءمورالدى اسقاقتاتىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ۇمتىلا ىستەپ، داعدارىس بارىسىندا جاڭا وراي جەتىلدىرىپ، وزگەرىس بارىسىندا جاڭا جاعداي اشىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا قاجىماي - تالماي كۇرەسۋگە جىگەرلەندىردى.
شينجياڭ شىفان داشۋەسى پارتكومىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، ورىنباسار مەكتەپ باستىعى، ماركسيزم شۋەيۋانىنىڭ باستىعى سۇن شيۋليڭ اڭگىمە ماجىلىسىنە قاتىناسقاننان كەيىن، جاڭا ويلارعا يە بولدى: ”كەلەسى قادامدا، ءبىز پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ونەگە كورسەتىپ ادام تاربيەلەۋ ءتۇبىرلى مىندەتىمەن تىعىز ۇشتاستىرىپ، يدەيا - ساياسي ساباعىن وقىتۋ رەفورماسىندا ۇزدىكسىز جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتىپ، وقۋشىلاردىڭ تاريحتى ءبىلىپ پارتيانى سۇيۋىنە، تاريحتى ءبىلىپ وتاندى سۇيۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، تولىمدى سوتسياليزم قۇرىلىسشىلارى مەن ءىزباسارلارىن قۇلشىنا جەتىلدىرۋىمىز كەرەك“.
