جۇڭگو حابار اگەنتتىگىنىڭ 3 – ايدىڭ 28 – كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى، ٴتىلشى ياڭ چىڭچىن. باتىس جاقتاعى كەيبىرەۋلەردىڭ شينجياڭ ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى“ دەپ وسەك – اياڭ تاراتۋىنان تۋىلعان ”ماقتا وقيعاسىنا“ جۇڭگونىڭ ىشىندە تۋىنداعان جۇرشىلىق پىكىرىنىڭ قايتارما سوققىسىنىڭ جالعاسقانىنا بىرنەشە كۇن بولدى. ەل ٴىشى – سىرتى وقيعانىڭ اياق الىسىنا ايىرىقشا نازار اۋدارعان كەزدە، جۇڭگو مەملەكەتتىك تەلەۆيزيا ستانسياسىنىڭ ايگىلى ايدارى ”وي تولعاۋى“ 27 – كۇنى تاراتقان «اق ماقتا نە ٴۇشىن ”قارا تىزىمدىككە“ ەندى» اتتى باعدارلاما تاعى دا قىزۋ تالقىعا اينالدى. وسى ارادا جارىققا شىققان كەيبىر جاڭا جاعدايلاردا كورسەتىلۋىنشە، باتىس جاقتاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەردىڭ جۇڭگونىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ شارالارىنا كۇيە جاعۋعا، زالال جەتكىزۋگە ۇرىنعان قاسكۇنەمدىگى فاكت جاعىنان قايتا – قايتا تويتارىس بەرىلدى.
ماتەريال سۋرەت: شينجياڭنىڭ اپپاق ماقتاسى. سۋرەتتى تۇسىرگەن يۋان جيڭ
بىرنەشە كۇننەن بەرى شۆەتساريانىڭ تاڭداۋلى ماقتانى دامىتۋ قوعامىنىڭ (BCI) شاڭحايداعى ۋاكىلدىك ورنى ”شينجياڭنان زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋعا قاتىستى بىردە – ٴبىر وقيعانى بايقامادىق“ دەپ مالىمدەمە جاريالادى؛ بەلگىلى حالىقارالىق ايگىلى كيىم – كەشەك باس سەرىكتەستىگى ۇكىمەت تورىنداعى جالعان مالىمدەمەنى قايتارىپ الدى؛ امەريكانىڭ، باتىس جاقتىڭ كوپتەگەن اقىل – پاراسات قويماسى وقىمىستىلارى مەن كاسىپتىك قايراتكەرلەرى دە جۇڭگونىڭ شينجياڭىن ايىرىقشا قولدايتىندىقتارى جونىندە اشىق ٴۇن قاتتى.
ادامدار شينجياڭداعى ”ماقتا وقيعاسىنا“ قاتىستى شىن سىردىڭ قازىر بىرتىندەپ ايقىندالا تۇسكەنىن، كوپتەگەن كوزى اشىق وقمىستىلاردىڭ مۇنىڭ ىشىندەگى ٴمان – جايدى ايقىن تۇسىنگەنىن كورىپ جەتتى.
قازىرگى زامانعى حالىقارالىق قارىم – قاتىناستىڭ رەالدىعىندا (اسىرەسە، از ساندى باتىستاعى ٴىرى ەلدەردىڭ نازارىندا) ساياسي جاقتان قىسىم جاساۋ، شەكتەۋ، كوبىنەسە ەكونوميكالىق جازالاۋ فورماسىندا كورىنەدى، بۇل جولى دا بۇدان تىسقارى ەمەس –”زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى“ دەگەن جالعان ينفورماتسيا جان – جاققا تاراتىپ، حالىقارالىق ساۋدا ەرەجەسىنە قايشى زاكازدى ٴوز الدىنا كۇشىنەن قالدىردى، قاتىستى ساياسي الاياقتار مەن ساۋداگەرلەردىڭ ٴتۇرلى ٴسوز – ارەكەتتەرىنىڭ ٴىس جۇزىندە ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“مەن ەشقانداي قاتىسى جوق، قايتا شىن ءمانى – جۇڭگونىڭ كاسىپورىندارىن، ٴتىپتى، جۇڭگونىڭ دامۋىن شەكتەۋ بولىپ تابىلادى.
جۇڭگو سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ەڭ جاڭا كەزەكتى تىلشىلەر ماجىلىسىندە امەريكانىڭ بەلگىلى ساياساتشىسىنىڭ 2018 – جىلى ”جۇڭگونى وماقاستىرۋ“، ۇيعۇرلاردان پايدالانىپ ”بەيجيڭنىڭ قيتىعىنا ٴتيۋدى“ ورتاعا قويعان كەسكىن كورسەتىلدى. مالىمدەمەشى حۋا چۇنيىڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ سىندى جازعىرۋ – جۇڭگوعا قارسى ات توبەلىندەي كۇشتەردىڭ ويدان قۇراستىرعان وتىرىگى؛ ەگەر از ساندى ۇلت بۇقارالارىنا كاسىپتەنۋ ورايىن جاراتۋ ”ەزگى“ دەپ تۇراقتاندىرىلسا، بۇل كەيبىرەۋلەردىڭ ٴوز تاريحىنا ساي ”وزگەنى وزىندەي ساناۋى“.
شينجياڭ — جۇڭگونىڭ ماقتا وندىرەتىن نەگىزگى رايونى. سۋرەتتى تۇسىرگەن چۋە حۋرە تۇسىرگەن
ٴىس جۇزىندە، جاقىنعى جىلداردان بەرى شينجياڭعا ىلگەرىندى – كەيىندى ساپارلاي كەلگەن باتىس ٴمانساپتىلارى، وقىمىستىلارى، تىلشىلەرى از ەمەس. ٴبىراق شەكارا سىرتىنداعى جۇرتشىلىق پىكىرىندەگى جۇڭگونىڭ باتىس بولەگى جونىندەگى ۇنامسىز باياندار، اسىرەسە ايتىلمىس ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“، ”قايتالاي تاربيە لاگەرى“، ”ٴناسىل جويۋ“ سياقتى شىندىققا جاناسپايتىن سوزدەر شينجياڭنىڭ قازىرگى كوركەيگەن، قوعامى ورنىقتى، ەكونوميكاسى دامىعان، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ۇقىعى شىنايى قامتاماسىز ەتىلگەن جاعدايمەن ايقىن سالىستىرما قالىپتاستىردى.
”كوپ ەڭبەك ىستەسەڭ، كوپ اقشا تاباسىڭ “ – شينجياڭ ماقتاشىلارىنىڭ (ىشكى ولكەلەردەن ماۋسىمدىق شينجياڭعا كەلىپ ماقتا تەرەتىن جۇمىسكەرلەردى قامتيدى) قاراپايىم ارمانى. قازىر تاپسىرىس اياق – استىنان جوعالىپ، ەگىنشىلەر مەن كاسىپورىندار قايتەرىن بىلمەي داعداردى. ولار جونىنەن العاندا، ٴوز ەڭبەگىمەن كۇنەلتۋ ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ دەپ قارالسا، راسىندا توسىننان تۋىلعان اپات دەۋگە بولادى.
تاياۋدا شينجياڭنىڭ ماقتا كاسىپورىندارىنداعى كوپتەگەن از ۇلت جۇمىسشىلارى باستان كەشكەندەرىن بايانداپ، ”8 ساعاتتىق قىزمەت ٴتۇزىمى“ مەن ەڭبەكاقى مامىلەسى سياقتى نەگىزگى جاعدايلاردى ەگجەي – تەگجەيلى تانىستىردى، وسى ٴوز باسىنان كەشكەندەردىڭ وزىندىك اڭگىمەلەرىن رەال ومىردە كوپ تابۋعا بولادى.
ٴىرى تۇرپاتتى ماقتا تەرۋ ماشيناسى ماقتا تەرۋدە. سۋرەتتى چۋە حۋرە تۇسىرگەن
بايقاۋشىلار شينجياڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامىنىڭ ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىنىڭ جالعان حابارلاردىڭ تارالۋىنىڭ مازالاۋىنا ۇشىرامايتىنىنا سەنەدى. شەتەل شىنايى شينجياڭدى تۇسىنگىسى كەلسە، ەڭ اۋەلى ”جاساعاننىڭ تۇرعىسى“ مەن ”ٴتۇستى كوزىلدىرىكتى“ تاستاپ، تۇرعى ورناتپاي، الدىن - الا تۇجىرىم جاساماي، قالىڭ قاراپايىم از ۇلت بۇقارالارىنىڭ اڭگىمەلەرىنەن شىن سىردى زەيىن سالا تىڭداۋى كەرەك.
ساپاسى جاقسى، اپپاق شينجياڭ ماقتاسىنىڭ وسى رەتكى تاعدىرى بۇكىلدەي باتىس جاقتاعى كەيبىرەۋلەردىڭ جات نيەتپەن كۇيە جاعۋىنان بولدى -- تاكاپارلىق پەن سىڭار جاقتىلى كوزقاراس ”ۋاقىتى وتكەن دارىگە“ اينالعاننان كەيىن، وسەك – اياڭ تاراتۋ مەن قىسىم جاساۋ دا كۇشىن جويۋدا.
اۋدارعان: قادىر ماقان
