تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

”شينجياڭداعى دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ باقىتتى تۇرمىسىن كوردىم“

انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى لي شيڭ، ميھرگۇل ناسىر

  3 - ايدىڭ 30 - كۇنى تۇستەن كەيىن ءۇرىمجى قالاسى تيانشان رايونى اق مەشىتتە دىنگە سەنەتىن بۇقارا ناماز وقۋدا، ەكسكۋرسيالاي، ساپارلاي كەلگەن يراننىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىسى مۇحاممەد كىشاۆارزىجادى ولارمەن بىرگە ناماز وقىدى. ”مۇسىلمان رەتىندە، مەن شينجياڭداعى مەشىتتىڭ ورتاسى وتە جاقسى ەكەن دەپ قارايمىن“.

  مۇحاممەد كىشاۆارزىجادى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى ۆلاديمير نوروۆ جانە قاتىستى ەلدەردىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى مەن ديپلوماتتارىنان ۇيىمداسقان 30 نەشە ادامدىق ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ ءبىر مۇشەسى. ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولعان مەزگىلدە جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ساياساتىنىڭ تياناقتانۋ جاعدايىنا جانە دىنگە سەنەتىن ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسىنىڭ بىرتىندەپ جاقسارعاندىعىنا ەرەكشە نازار اۋداردى.

  ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى شينجياڭداعى مەشىتتەردەگى وزگەشەلىكتى سەزىندى. ”ۇلكەن زال كەڭ دە جارىق، كىلەم وتە جۇمساق، تازا ەكەن، تاعى اۋا رەتتەگىش، اۋىز سۋ جابدىعىن سەپتەپتى، قارتتاردىڭ، مۇگەدەكتەردىڭ پايدالانۋىنا قولايلى ۇستەل، ورىندىق قويعانى كوڭىلىڭدى ءتىپتى دە جايلاندىرادى“. مۇحاممەد كىشاۆارزىجادى بىلاي دەدى: مەشىت سايكەستى تۇردە اسحانا، سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا، جۋىنۋ ءۇيىن سالىپ، تابيعي گاز، كەڭ بەلدەۋلى تور جەتكىزىپتى، راديو - تەلەۆيزور ورناتىپتى، مادەنيەت كىتاپ ءۇيىن ارناۋلى سالىپتى، ورتاسى وتە تاماشا ەكەن.

  ”جۇڭگو شينجياڭ ۇكىمەتى دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىنە تولىق قۇرمەت ەتەدى، استە كەيبىر باتىس اقپارات قۇرالدارى ويدان قۇراستىرىپ ’جۇڭگو ءىسلام دىنىنە قىسىم تۇسىرۋدە، جۇڭگودا ءدىني سەنىم ەركىندىگى جوق‘ دەپ ايتقانداي ەمەس“. مۇحاممەد كىشاۆارزىجادى بىلاي دەدى: وسى رەتكى ەكسكۋرسيا، ساپار ارقىلى ءبىز جۇڭگونىڭ ءدىن ساياساتى جونىندە بەلگىلى تۇسىنىككە يە بولدىق، جۇڭگو شينجياڭ ۇكىمەتى دىنگە سەنەتىن بۇقارانى وتە تاماشا ءدىني قيمىل ورىندارىمەن قامداپ، دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ ءدىني سەنىمى بۇكىلدەي ءوز قالاۋى بويىنشا بولاتىندىعىن تولىق تۇراقتاندىرۋعا بولادى.

  يندونەزيانىڭ جۇڭگوداعى باس ەلشحاناسىنىڭ كىشى ەلشىسى دينو كۋسنادي شينجياڭعا ەكسكۋرسيالاي، ساپارلاي كەلگەنىنە قاتتى قۋاندى. ول دا مۇسىلمان بولعاندىقتان، مەشىتتى ەكسكۋرسيالاعان كەزدە ايرىقشا ىجداعاتتىلىقپەن كوردى. ”500 جىلدان ارتىق تاريحى بار ايتكار مەشىتىن وتە جاقسى قورعاعاندىعىن كوردىم، مەشىتتە ناماز وقىعان كەزدە بۇل ارانىڭ بەيبىتشىلىگى مەن تىنىشتىعىن تولىق سەزىندىم“. دينو كۋسنادي مەشىت يمامىنىڭ تانىستىرۋىنان جۇڭگو شينجياڭ ۇكىمەتى ءدىني وقىتۋشى - قىزمەتكەرلەردى باۋلۋعا وتە كوڭىل ءبولىپ، مەرزىم سايىن اقىسىز باۋلۋ، ۇيرەنۋ ورىستەتىپ، ءدىني وقىتۋشى - قىزمەتكەرلەرگە ەمدەۋ، زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋىن ساتىپ الىپ بەرۋ، اقىسىز دەنساۋلىق تەكسەرتۋگە ۇيىمداستىرۋ، ت . ب ءبىلدى. ول بىلاي دەپ قارادى: وسىلاردىڭ بارلىعى كەيبىر جات نيەتتى اقپارات قۇرالدارىنىڭ جۇڭگونىڭ شينجياڭىنا بولعان قيسىنسىز جازعىرۋىنا پارمەندى سوققى بولدى.

  دىنگە سەنەتىن قاراپايىم بۇقارانىڭ تۇرمىس جاعدايىنا ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى دە ەرەكشە نازار اۋداردى. قاشقار قالاسى نازارباق قالاشىعى جوعارعى قازارىق قىستاعىندا قىستاق تۇرعىنى تۇرعۇن مامۇت قىزۋ ىنتا تانىتىپ ەكسكۋرسيالاي، ساپارلاي كەلگەن شەتەلدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى مەن ديپلوماتتارىن ۇيىنە قوناق بولۋعا شاقىرىپ، ءوزىنىڭ ءبىر تاسىمال سەرىكتەستىگىندە شوفەر ەكەندىگىن، ايىنا 3000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزەتىندىگىن، ايەلىنىڭ جۇمىس ىستەپ تە كىرىس كىرگىزەتىندىگىن، بالالارىنىڭ اقىسىز وقيتىندىعىن، ءبىر بالاسىنىڭ ىشكى ولكەدەگى شينجياڭ تولىق ورتا كلاسىنا قابىلدانعاندىعىن، وتباسىمەن جاقسى تۇرمىس كەشىرىپ جاتقاندىعىن تانىستىردى.

  نەپالدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىسى ماقاندىرا باھادۇر پاندي بىلاي دەدى: ”ءبىز دىنگە سەنەتىن قاراپايىم بۇقارا تۇرعۇننىڭ وتباسىنان ولاردىڭ كەڭ پەيىل قوناعۋرا ەكەنىن سەزىندىك، ولاردىڭ جۇزىنەن ەسكەن كۇلكىسىنەن جۇڭگو شينجياڭ ۇكىمەتىنىڭ جاراسىمدى، ورنىقتى، تىنىش قوعامدى قۇرۋعا قۇلشىنىپ، قاراپايىم بۇقارانىڭ تۇرمىسىن قۇلشىنا جاقسارتىپ جاتقاندىعىن كوردىك“.

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.