وتىز ءۇشىنشى تاراۋ تەڭىز - مۇحيت ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ كەڭىستىگىن بەلسەنە كەڭەيتۋ
قۇرلىق پەن تەڭىزدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋعا، ادامنىڭ تەڭىزبەن جاراسىمدىلىعىنا، سەلبەستىك جاساپ، تەڭ يگىلىكتەنۋگە تاباندى بولىپ، تەڭىز - مۇحيت ەكولوگياسىن قورعاۋدى، تەڭىز - مۇحيت ەكونوميكاسىن دامىتۋدى جانە تەڭىز - مۇحيت ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋدى سايكەستى ىلگەرىلەتىپ، تەڭىز - مۇحيتتا قۇدىرەتتى مەملەكەت قۇرۋدى جەدەلدەتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا وسى زامانعى تەڭىز - مۇحيت كاسىپ جۇيەسىن قۇرۋ
تەڭىز - مۇحيت ينجەنەرياسى، تەڭىز - مۇحيت بايلىعى، تەڭىز - مۇحيت ورتاسى سياقتى سالالاردى ارقاۋ ەتە وتىرىپ، ءبىر توپ شەشۋشى وزەكتى تەحنيكادان قامال الۋ. تەڭىز - مۇحيت ينجەنەريالىق جابدىقتارىن، تەڭىز - مۇحيت بيولوگيالىق ءدارى - دارمەك كاسىبىن جەتىلدىرىپ جانە ۇلعايتىپ، تەڭىز سۋىن تۇششىلاندىرۋ مەن تەڭىز - مۇحيت ەنەرگياسىن كولەمدى پايدالانۋدى ىلگەرىلەتىپ، تەڭىز - مۇحيت مادەنيەت ساياحاتىن اشۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ. تەڭىز جاعالاۋلارىندا جاسىل باعىمشىلىقتى ورنالاستىرۋدى ساپالىلاندىرىپ، تەڭىز - مۇحيت فەرماسىن قۇرىپ، باياندى شالعاي مۇحيت بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ. ءبىر توپ جوعارى ساپالى تەڭىز - مۇحيت ەكونوميكاسىن دامىتۋدان ۇلگى كورسەتۋ ءوڭىرى مەن تەڭىز - مۇحيت ەرەكشە كاسىپ شوعىرىن قۇرىپ، سولتۇستىك، شىعىس، وڭتۇستىك بولىكتەگى ءۇش ءىرى تەڭىز - مۇحيت ەكونوميكالىق شەڭبەرىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن جاپپاي جوعارىلاتۋ. تەڭىز جاعالاۋىنداعى ەكونوميكالىق بەلدەۋدى تىرەك ەتىپ، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن تەڭىزگە قاتىستى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ.
ەكىنشى تاراۋشا باياندى تەڭىز - مۇحيت ەكولوگيالىق ورتاسىن قالىپتاستىرۋ
تەڭىز جاعالاۋى، وزەن الابى، تەڭىز ايدىنى سايكەستى ءبىر تۇلعالانعان جان - جاقتى وڭاۋ جۇيەسىن ورناتۋ جونىندە ىزدەنىس جاساۋ. تەڭىزدى قورشاپ تولتىرۋدى قاتاڭ باسقارىپ، تىزگىندەپ، تەڭىز جاعالاۋى بەلدەۋىن جان - جاقتى باسقارۋدى جانە تەڭىز جاعالاۋىنداعى سازدىقتاردى قورعاۋدى كۇشەيتۋ. تەڭىزگە شىعارىلاتىن لاس زاتتاردىڭ جالپى مولشەرىن تىزگىندەۋ كولەمىن كەڭەيتىپ، تەڭىزگە قۇيىلاتىن وزەن بولىكتەرىنىڭ سۋ ساپاسىن قامتاماسىزداندىرۋ. ءتۇيىندى تەڭىز ايدىندارىن جان - جاقتى وڭاۋدى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، الاپ، وزەن قۇيارى، جاعاعا جاقىن تەڭىز ايدىندارىنىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ مەن ونى وڭاۋدىڭ بىرلەسىپ قيمىلداۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، كورىكتى تەڭىز شىعاناعىن قورعاۋ مەن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ. تەڭىزدە مۇناي اعۋ، حاۋىپتى حيميالىق زاتتاردىڭ توگىلۋى سياقتى اۋىر ورتا حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانىپ، تەڭىز - مۇحيت جاراتىلىستىق اپاتتارى مەن توسىن تۋىلعان ورتا وقيعالارىنا توتەپ بەرۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. تەڭىز جاعالاۋى سىزىعىن قورعاۋ، تەڭىز ايدىندارىن جانە تۇرعىندار قونىستانباعان تەڭىز ارالدارىن اقىلى پايدالانۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، تەڭىز جاعالاۋىنداعى قۇرىلىستاردىڭ سولۋ سىزىعى ءتۇزىمى مەن تەڭىز - مۇحيت ەكولوگيالىق ورتاسىنىڭ بۇلىنۋىنە تولەم بەرۋ ءتۇزىمى جونىندە ىزدەنىس جاساپ، تابيعي تەڭىز جاعالاۋىن قورعاۋ مولشەرى ％35تەن تومەن بولماۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا دۇنيە جۇزىلىك تەڭىز - مۇحيتتى وڭاۋعا ىشكەرىلەي قاتىناسۋ
كوك ءتۇستى سەرىكتەستىك قاتىناسىن بەلسەنە دامىتىپ، حالىقارالىق تەڭىز - مۇحيتتى وڭاۋ مەحانيزمى مەن قاتىستى ەرەجەلەردى جاساۋعا جانە ونى اتقارۋعا ىشكەرىلەي قاتىناسىپ، ءادىل، ۇيلەسىمدى حالىقارالىق تەڭىز - مۇحيت ءتارتىبىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، تەڭىز - مۇحيت تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ. تەڭىز جاعالاۋىنداعى ەلدەرمەن تەڭىز - مۇحيت ورتاسىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ مەن قورعاۋ، عىلمي زەرتتەۋ جانە تەڭىزدەگى ىزدەۋ - قۇتقارۋ سياقتى سالالارداعى ناقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، تەرەڭ تەڭىزدەگى ستراتەگيالىق بايلىق پەن ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن تەكسەرىپ باعالاۋدى كۇشەيتۋ. سولتۇستىك ۇيەكتىڭ ناقتى سەلبەستىگىنە قاتىناسىپ، ”مۇز ۇستىندەگى جىبەك جولىن“ قۇرۋ. وڭتۇستىك ۇيەكتى قورعاۋعا جانە ودان پايدالانۋعا قاتىناسۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. جاعدايدى تۇجىرىمداۋ، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ جانە زاڭ قاعيداسى كۇرەسىن، تەڭىز ىستەرى ءادىليالىق قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، مەملەكەتتىڭ تەڭىز - مۇحيت ۇقىق - مۇددەسىن باتىل قورعاۋ. تەڭىز - مۇحيت ءتۇبىرلى زاڭى جونىندە زاڭ شىعارۋدى تارتىپپەن ىلگەرىلەتۋ.
ونىنشى ءبولىم سوتسياليستىك وزىق مادەنيەتتى دامىتىپ، مەملەكەتتىڭ مادەنيەت جۇمساق كۇشىن نىعايتۋ
ماركسيزمنىڭ يدەولوگيا سالاسىنداعى جەتەكشى ورنىنا تاباندى بولىپ، مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەپ، سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىمەن مادەنيەت قۇرىلىسىنا جەتەكشىلىك ەتۋگە تاباندى بولىپ، تۋدى بيىك ۇستاۋ، جۇرت تىلەگىن توعىستىرۋ، جاڭا ادام تاربيەلەۋ، مادەنيەتتى گۇلدەندىرۋ، وبرازدى ايگىلەۋ سىندى بورىش پەن مىندەتتى ارقاۋ ەتىپ، حالىقتىڭ مادەنيەت قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ مەن حالىقتىڭ رۋحاني كۇش - قۋاتىن كۇشەيتۋدىڭ بىرلىگىن جەبەپ، مادەنيەتتە قۋاتتى سوتسياليستىك مەملەكەت قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ.
وتىز ءتورتىنشى تاراۋ قوعامنىڭ وركەنيەت دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ
سوتسياليستىك رۋحاني وركەنيەت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن جەتىلدىرىپ جانە ونى امالياتتا ايگىلەپ، جاڭا ءداۋىردىڭ تالابىنا ۇيلەسەتىن يدەيالىق كوزقاراستى، رۋحاني بەت - بەينەنى، وركەنيەتتى سالتتى، ارەكەت ولشەمىن قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا مۇرات - سەنىم تاربيەسىن ۇدايىلاندىرۋدى، تۇزىمدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ
شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، پارتيانىڭ جاڭالىق اشۋ نازارياسىمەن بۇكىل پارتيانى قارۋلاندىرۋ، حالىقتى تاربيەلەۋ سىندى قىزمەت جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ. ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ سىندى ءتۇزىمدى جانە باياندى مەحانيزمدى ورناتىپ، كەمەلدەندىرىپ، يدەيالىق - ساياسي قىزمەتتى كۇشەيتىپ جانە جاقسارتىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزم مەن جۇڭگو ارمانى جونىندەگى ۇگىت - تاربيەنى ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، پارتيا تاريحى، جاڭا جۇڭگو تاريحى، رەفورمالاۋ، ەسىك اشۋ تاريحى، سوتسياليزمنىڭ دامۋ تاريحى جونىندەگى تاربيەنى كۇشەيتىپ، وتانشىلدىق، كوللەكتيۆشىلدىك، سوتسياليستىك تاربيەنى كۇشەيتىپ، توڭكەرىستىك مادەنيەتتى زەرتتەپ ءتۇسىندىرۋدى جانە ۇگىت - تاربيەنى كۇشەيتىپ، پارتيا مەن حالىقتىڭ ءاربىر تاريحي داۋىردەگى كۇرەس بارىسىندا قالىپتاستىرعان ۇلى رۋحىن ساۋلەلەندىرۋ. سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن ساۋلەلەندىرەتىن زاڭ - ساياسات جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىمەن جانە قوعامدى باسقارۋ تالابىمەن توعىستىرىپ، ونى حالىقتىق وقۋ - اعارتۋدىڭ، رۋحاني وركەنيەت ورناتۋدىڭ، مادەنيەت ونىمدەر جاسامپازدىعى ءوندىرىسىنىڭ تۇتاس بارىسىندا ايگىلەۋ. جاستار مەن ورەندەردىڭ مۇرات - سەنىم تاربيەسىن بىرگە يگەرىپ، بىرگە باسقارۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا جۇڭگوشا فيلوسوفيانى، قوعامدىق عىلىمداردى دامىتۋ
شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن تۇلعالىق، جۇيەلىك جاقتان زەرتتەۋدى، باسپادان شىعارۋدى، تاراتۋدى، ۇگىتتەۋدى، ءتۇسىندىرۋدى كۇشەيتىپ، ماركسيزمنىڭ جۇڭگوشالانۋىن، زامانالانۋىن، بۇقارالانۋىن ىلگەرىلەتۋ. ماركستىك نازاريانى زەرتتەپ جانە قۇرىلىس ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن زەرتتەۋ ورتالىعى (اكادەميا)، جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ نازاريالىق جۇيەسىن زەرتتەۋ ورتالىعى سياقتى قۇرىلىستاردى ىلگەرىلەتىپ، ”مەملەكەتتى ۇيرەنۋ ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋ“ قاتارلى ۇيرەنۋ تەكشەلەرىن ويداعىداي قۇرۋ، ويداعىداي پايدالانۋ. جۇڭگوشا فيلوسوفيا، قوعامدىق عىلىمدار عىلىمى جۇيەسىن، ءىلىمى جۇيەسىن جانە ءسوز سويلەۋ جۇيەسىن ورناتىپ، فيلوسوفيا، قوعامدىق عىلىمداردا جاڭالىق اشۋ ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، جۇڭگوشا جاڭاشا پاراسات قويماسى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ جانە ساۋلەلەندىرۋ
جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ، دامىتۋ ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، ماڭىزدى مادەنيەت جانە تابيعي مۇرالاردى، بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردى جۇيەلى قورعاۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جاسامپازدىقپەن تۇرلەندىرۋدى، جاڭالىق اشا دامىتۋدى ىلگەرىلەتۋ. مادەني مۇرالار عىلىم - تەحنيكاسىندا جاڭالىق اشۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ قاينارىن اشۋ مەن ارحەولوگيالىق جۇڭگو ينجەنەرياسىن اتقارىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتى بايلىعىن جالپى بەتتىك تەكسەرۋدى قانات جايدىرىپ، مادەني مۇرالار مەن بايىرعى شىعارمالاردى قورعاۋ، زەرتتەۋ، پايدالانۋدى كۇشەيتىپ، توڭكەرىستىك مادەني مۇرالار مەن توڭكەرىستىك ەسكى جۇرتتاردى قورعاۋدى ىلگەرىلەتىپ، جوعالعان مادەني مۇرالاردى ىزىنە ءتۇسىپ قايتارۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. ۇلى قورعان، ۇلى كانال، ۇزاق جورىق، حۋاڭحى سياقتى مەملەكەتتىك مادەنيەت باقشالارىن قۇرىپ، دۇنيە جۇزىلىك مادەني مۇرالاردى، مادەني مۇرانى قورعاۋ ورىندارىن، ارحەولوگيالىق جۇرتتار باقشاسىن، ايگىلى تاريحي مادەنيەت قالاسىن، ايگىلى قالاشىقتاردى، ايگىلى قىستاقتاردى قورعاۋدى كۇشەيتۋ. بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردى قورعاۋ، جالعاستىرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى، ءداستۇرلى قولونەر تەحنولوگياسىن قورعاۋدى جانە وعان مۇراگەرلىك ەتۋدى كۇشەيتۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا ازاماتتاردىڭ وركەنيەت ساپاسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ
ازاماتتاردىڭ ءمورال قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، قوعامدىق ءمورال، كاسىپتىك ءمورال، وتباسىلىق تاماشا ءمورال، كىسىلىك قاسيەت قۇرىلىسىن بارىنشا ورىستەتۋ. مەملەكەتتىك وردەن، مەملەكەتتىك قۇرمەت اتاعىنىڭ يەگەرلەرى مەن ءداۋىر ۇلگىلەرىن، ءمورال ۇلگىلەرىن، ەڭ سۇيىكتى جانداردى، جانىمىزداعى ىزگى جانداردى ۇگىتتەۋدى جانە ولاردان ۇيرەنۋدى ورىستەتۋ. وركەنيەتتى گۇلدەندىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، جاڭا داۋىردەگى وركەنيەتتى امالياتتا ايگىلەۋ ورتالىعى قۇرىلىسىن كەڭەيتىپ، وركەنيەتتى قالا، وركەنيەتتى قىستاق - قالاشىق، وركەنيەتتى ورىن، وركەنيەتتى مەكتەپ اۋلاسى، وركەنيەتتى وتباسىن باعالاۋ - ماداقتاۋدى عىلمي ارناعا ءتۇسىرىپ، ويداعىداي ىستەپ، ازامات جاسىنا تولماعانداردىڭ يدەيا - ءمورال قۇرىلىسىن تەرەڭدەتۋ. قالا تۇرعىندار شارتى، اۋىل ەرەجەسى، وقۋشىلار قاعيداسى، ۇيىم ۋستاۆى سياقتى قوعامدىق ولشەمدەردى كەمەلدەندىرىپ، ءمورالسىز ارەكەتتەردى جازالاۋ مەحانيزمىن ورناتۋ. سەنىمدىلىك مادەنيەتىن ساۋلەلەندىرىپ، سەنىمدى قوعام ورناتۋ. ەرىكتى قىزمەت وتەۋ، قامقورلىق جاساۋ قيمىلىن كەڭىنەن ورىستەتۋ. قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، ۇقىپتى، ۇنەمشىل بولۋدى دارىپتەپ، ەڭبەك ارقىلى باقىت جاراتۋدى نەگىزگى تاقىرىپ ەتكەن ۇگىت - تاربيەنى ورىستەتۋ. توراپ وركەنيەتى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، بەلسەندى، اقاۋسىز توراپ مادەنيەتىن دامىتۋ.
وتىز بەسىنشى تاراۋ الەۋمەتتىك مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ
حالىق ءۇشىن، سوتسياليزم ءۇشىن قىزمەت وتەۋ بەتالىسى مەن بارشا گۇل شەشەك اتۋ، جالپى جارىسا ءۇن قاتۋ باعىتىنان جازباي، الەۋمەتتىك مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسى قۇرىلىسى مەن ءتۇزىلىس - مەحانيزمىندە جاڭالىق اشۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىن تاراتىپ جالپىلاستىرۋدى جانە وركەنيەت جاعىنان اۋىس - ءتۇيىس جاساپ، ءوزارا ۇلگى الۋدى كۇشەيتىپ، حالىقتىڭ مادەنيەت جاعىنداعى ۇقىق - مۇددەسىن اناعۇرلىم ويداعىداي قامتاماسىزداندىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا تاڭداۋلى مادەنيەت تۋىندىلارىن جاراتۋدى، تاراتۋدى كۇشەيتۋ
ساپانى جوعارىلاتۋدى ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىنىڭ ءومىر ارقاۋى رەتىندە قاراپ، ادەبيەت - كوركەمونەر ءتول شىعارماشىلىعى قابىلەتىن جوعارىلاتۋ. ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىنىڭ ساپاسىن ءوسىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، كەلەلى رەال، كەلەلى توڭكەرىس، كەلەلى تاريحي تاقىرىپتاعى تۋىندى جاراتۋ پلانىن ۇيىمداستىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، اۋىل - قىستاق، بالالار قاتارلى تاقىرىپتاردا تۋىندى جاراتۋدى كۇشەيتىپ، ءداۋىردىڭ جاڭا بەينەسىن بەينەلەيتىن، حالىقتىڭ جاڭا جاسامپازدىعىن جىرلايتىن ادەبيەت - كوركەمونەر سارا تۋىندىلارىن ۇزدىكسىز جارىققا شىعارۋ. مادەنيەت ونىمدەرى جاسامپازدىعى ءوندىرىسى، تاراتىپ جەتەكتەۋ، ۇگىتتەپ جالپىلاستىرۋ سىندى شابىتتاندىرۋ مەحانيزمى مەن باعالاۋ جۇيەسىن ورناتىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، اقاۋسىز، شۋاقتى ادەبيەت - كوركەمونەر ەكولوگياسىن قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ. مادەنيەت قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، جوعارى دەڭگەيلى جاسامپازدىق دارىندىلارى مەن ءمورالدى دا ونەرلى ايگىلى ۇستازداردى باۋلۋ جانە جەتىلدىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا الەۋمەتتىك مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ
قالا مەن اۋىلدىڭ مادەنيەت بايلىعىن ورنالاستىرۋدى ساپالىلاندىرىپ، قالا مەن اۋىلدىڭ الەۋمەتتىك مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ءبىر تۇلعالاندىرۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. مادەنيەت ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ينجەنەرياسىن جاڭالىق اشا اتقارىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ جالپىلىق مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنىڭ فۋنكتسياسىن جوعارىلاتىپ، بۇقارالىق مادەنيەت قيمىلىن كەڭىنەن ورىستەتۋ. الەۋمەتتىك كىتاپحانا، مادەنيەت سارايى، اسەمونەر سارايى، مۇراجاي سياقتى الەۋمەتتىك مادەنيەت سارايلارىن تەگىن اشۋدى جانە سيفرلاندىرىپ دامىتۋدى ىلگەرىلەتۋ. اقپارات قۇرالدارىنىڭ ىشكەرىلەي توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭاشا نەگىزگى اقپارات قۇرالدارىن كۇشەيتۋ. شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ راديو جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، پاراسات، راديو - تەلەۆيزيا ارقىلى شەكارا ءوڭىردى بەكەمدەۋ ينجەنەرياسىن جانە اۋىل - قىستاق ينجەنەرياسىن اتقارۋ. ارحيۆ ىستەرىن دامىتۋ. جالپى حالىقتىق كىتاپ وقۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، ”ۇيرەنىمپاز جۇڭگو“ قۇرىپ، اۋىل - قىستاقتاردا كينو قويۋدى ساپالىلاندىرىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتۋ. الەۋمەتتىك مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ اينالىم مەحانيزمىندە جاڭالىق اشىپ، قوعامدىق كۇشتەردى الەۋمەتتىك مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋمەن قامداۋعا جانە قۇرىلعىلار قۇرىلىسى اينالىمىنا قاتىناسۋعا شابىتتاندىرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ىقپالىن جوعارىلاتۋ
شەتەلدەرمەن مادەنيەت اۋىس - ءتۇيىسىن جانە كوپ ساتىلى وركەنيەتتى پىكىرلەسۋدى كۇشەيتىپ، حالىقاراعا تاراتۋدى جاڭالىق اشا ىلگەرىلەتىپ، توراپتان جانە توراپتان سىرت تاسىلدەردەن پايدالانىپ، جۇڭگو حيكاياسىن جاقسى بايانداپ، جۇڭگونىڭ ءۇنىن ويداعىداي تاراتىپ، حالىق تىلەگىنىڭ توعىسۋىن جەبەۋ. ”جۇڭگونى ءبىلۋ“، ”جۇڭگونى وقۋ“، ”جۇڭگونى كورۋ، ەستۋ“ قيمىلىن ورىستەتىپ، جۇڭگو مادەنيەت جىلىن (مەرەكەسى)، ساياحات جىلىن (مەرەكەسى) ويداعىداي وتكىزۋ. حانزۋ ءتىلىن تاراتۋ تەكشەسىن قۇرىپ، جۇڭگو ءتىل مادەنيەتىن الەمدىك تاراتۋ جۇيەسى مەن حالىقارادا حانزۋ ءتىلىن وقىتۋ ولشەمى جۇيەسىن ورناتۋ.
وتىز التىنشى تاراۋ وسى زامانعى مادەنيەت شارۋاشىلىعى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ
قوعامدىق ونىمدىلىكتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، قوعامدىق ونىمدىلىك پەن ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتىڭ بىرلىگىنە تاباندى بولىپ، وسى زامانعى مادەنيەت كاسىبى جۇيەسى مەن بازار جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا ساپالى مادەنيەت ونىمدەرىنە ۇسىنىمدى كەڭەيتۋ
مادەنيەت شارۋاشىلىعىن سيفرلاندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، جاڭاشا مادەنيەت كاسىپورىندارىن، مادەنيەت كاسىبى كۇيىن، مادەنيەت تۇتىنۋ ۇلگىسىن جەدەل دامىتىپ، سيفرلى جاسامپازدىق، توراپتىق دىبىس - كەسكىن، سيفرلى باسپا ءسوز، سيفرلى كوڭىل اشۋ، جەلىدە ويىن قويۋ سياقتى كاسىپتەردى مولايتۋ. اسىرە تۇنىق تەلەديدار باعدارلامالارىن تاراتۋ قۋاتىن جەدەل جوعارىلاتىپ، تەلەديدار ارنالارىن اسىرە تۇنىقتاندىرىپ وزگەرتۋدى ىلگەرىلەتىپ، تولىققاندى سەزىندىرمەلى كەسكىن، بۇلتتىق تاراتۋ سياقتى قولدانىلىمداردى ىلگەرىلەتۋ. مادەنيەت ايگىلى ماركاسى ستراتەگياسىن اتقارىپ، ىقپالدى، ۋاكىلدىك سيپات الاتىن مادەنيەت ايگىلى ماركاسىن جاراتۋ. تىرەكتى مادەنيەت كاسىپورىندارىن جەتىلدىرىپ، مادەنيەت شارۋاشىلىعى باقشا رايونىن جۇيەلى دامىتىپ، وڭىرلىك مادەنيەت شارۋاشىلىعى بەلدەۋى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. سىرتقى مادەنيەت ساۋداسىن بەلسەندى دامىتىپ، شەتەل مادەنيەت بازارىن اشىپ، تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەت ونىمدەرى مەن كينو، تەلەفيلم، ويىن سياقتى سيفرلى مادەنيەت ونىمدەرىن ”سىرتقا شىعارۋعا“ دەم بەرىپ، مەملەكەتتىڭ مادەنيەت ەكسپورت بازاسى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ.
ەكىنشى تاراۋشا مادەنيەت پەن ساياحاتتىڭ توعىسا دامۋىن ىلگەرىلەتۋ
مادەنيەت ارقىلى ساياحاتتى سومداۋعا، ساياحات ارقىلى مادەنيەتتى ايگىلەۋگە تاباندى بولىپ، وزگەشە باۋراۋ قۋاتىنا يە جۇڭحۋا مادەنيەتىن ساياحات ارقىلى سەزىنۋدى قالىپتاستىرۋ. بۇقارالىق ساياحاتتى، پاراساتتى ساياحاتتى ىشكەرىلەي دامىتىپ، ساياحات ونىمدەرى جۇيەسىندە جاڭالىق اشىپ، ساياحاتتىق تۇتىنۋ كەشىرمەسىن جاقسارتۋ. وڭىرلىك ساياحات ايگىلى ماركاسى مەن قىزمەت وتەۋىن رەتتەپ، بىرىكتىرۋدى كۇشەيتىپ، مادەنيەت نەگىزى باي دۇنيە جۇزىلىك ساياحات وڭىرلەرى مەن دەمالىس وڭىرلەرىنىڭ ءبىر توبىن قۇرىپ، مادەنيەت ەرەكشەلىگى ايقىن مەملەكەت دارەجەلى ساياحات، سەيىل - سەرۋەن قالالارى مەن كوشە رايوندارىنان ءبىر توبىن قۇرۋ. توڭكەرىستىك بازالارعا ساياحات، مادەني مۇراعات ورىندارىنا ساياحات، ساياحات ساۋىعى سياقتى جاڭالىق اشا دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، دەمالىس، سەيىل - سەرۋەن، اۋىل - قىستاق ساياحاتى سياقتى جاقتاردا قىزمەت وتەۋ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، جولاۋشىلار ساۋلەتتى ۇلكەن كەمەسى، ساياحات پاراحودى، تومەن كەڭىستىك ساياحاتى سياقتىلاردى دامىتۋ ساياساتتارىن كەمەلدەندىرۋ. ساياحات نەگىزدىك قۇرىلعىلارى مەن جيناۋ - تاراتۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، ساياحات دارەتحاناسى توڭكەرىسىن ىلگەرىلەتىپ، پاراساتتى ساياحات ءوڭىرى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ. ساياحاتتىق قىزمەت وتەۋ ساپاسىن باعالاۋ جۇيەسىن ورناتىپ، جەلىدەگى ساياحات تيجاراتى جونىنەن قىزمەت وتەۋدى ارناعا ءتۇسىرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا مادەنيەت ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ
مادەنيەت باسقارۋ ءتۇزىلىسى مەن ءوندىرىس - تيجارات مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، مادەنيەت باسقارۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ. مەملەكەت مەنشىگىندەگى مادەنيەت مال - مۇلكىن باسقارۋ ءتۇزىلىس - مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، الەۋمەتتىك يگىلىكتىك مادەنيەت ءىسورىندارى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، الەۋمەتتىك مادەنيەت قۇرىلىمدارىن زاڭدىق تۇلعا بويىنشا باسقارۋ قۇرىلىمى رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ. مەملەكەت مەنشىگىندەگى مادەنيەت كاسىپورىندارىن تۇرگە ايىرۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى ادەبيەت كوركەمونەر ۇيىرمەلەرى رەفورماسى مەن كينوحانالار جەلىسى ءتۇزىمى رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ. مادەنيەت بازارىنىڭ جالپىلىق زاڭ اتقارۋ ءتۇزىلىسىن كەمەلدەندىرىپ، ازامات جاسىنا تولماعانداردى توراپتان پايدالانۋدان قورعاۋ، ينفورماتسيا تورابىنىڭ تاراتۋ، كورۋ - ەستۋ سياقتى سالالارى جونىندەگى زاڭداردى، زاڭدىق ەرەجەلەردى بەلگىلەۋ.
ون ءبىرىنشى ءبولىم جاسىل دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، ادامنىڭ تابيعاتپەن جاراسىمدى بىرگە تۇرۋىن جەبەۋ
تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − قىمباتتى بايلىق ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، تابيعاتقا قۇرمەت ەتۋگە، تابيعاتقا سايكەسۋگە، تابيعاتتى قورعاۋعا، ۇنەمشىلدىكتى، قورعاۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، تابيعاتتى قالپىنا كەلتىرۋدى نەگىز ەتۋگە تاباندى بولۋ. باياندى دامۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت سالاسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ سايكەستىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت جۇيەسىن ورناتىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جاپپاي جاسىل دامۋعا بۇرىلىس جاساۋىن ىلگەرىلەتىپ، كورىكتى جۇڭگو قۇرۋ.
وتىز جەتىنشى تاراۋ ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ ساپاسى مەن ورنىقتىلىعىن جوعارىلاتۋ
تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايلىم جۇيەسىن وڭاۋعا تاباندى بولىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ ءوزىن قالپىنا كەلتىرۋ قابىلەتى مەن ورنىقتىلىعىن كۇش سالا جوعارىلاتىپ، تابيعي ەكولوگيانىڭ حاۋىپسىزدىك شەگىن ساقتاپ، جاراتىلىستىق ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ ساپاسىن جالپى تۇلعالىق جاقتان جاقسارتۋدى جەبەۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقى جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ
مەملەكەت جەر بايلىعى كەڭىستىگىن پلانداۋ - پايدالانۋ جاعىنداعى باسقارۋ - تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ قىزىل سىزىعىن، ماڭگىلىك نەگىزگى ەگىنجايدى، قالا - قالاشىقتاردى اشۋ شەكاراسىن جانە ءتۇرلى تەڭىز ايدىندارىن قورعاۋ سىزىعىن بەلگىلەۋ جانە تياناقتاندىرۋ. مەملەكەتتىڭ ءتۇيىندى ەكولوگيالىق فۋنكتسيالىق رايونى، ەكولوگيانى قورعاۋ قىزىل سىزىعى، مەملەكەت دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىق قاتارلىلاردى ءتۇيىن ەتىپ، ماڭىزدى ەكولوگيالىق جۇيەنى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ كەلەلى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، چيڭحاي - شيزاڭ ءۇستىرتىنىڭ ەكولوگيالىق قالتقى ءوڭىرى، حۋاڭحى وزەنىنىڭ ءتۇيىندى ەكولوگيالىق ءوڭىرى، چاڭجياڭ دارياسىنىڭ ءتۇيىندى ەكولوگيالىق ءوڭىرى جانە شىعىس سولتۇستىك ورمان بەلدەۋى، سولتۇستىكتەگى قۇمايتتانۋدىڭ الدىن الۋ بەلدەۋى، وڭتۇستىكتىڭ ادىرلى تاۋلى ءوڭىر بەلدەۋى، تەڭىز جاعالاۋى بەلدەۋى سياقتى ەكولوگيالىق قالتقى قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتۋ. چاڭجياڭ دارياسى، حۋاڭحى وزەنى سياقتى ۇلكەن داريا، ۇلكەن وزەندەر مەن ماڭىزدى كولدەردىڭ سازدىق ەكولوگياسىن قورعاۋدى، وڭاۋدى كۇشەيتىپ، ماڭىزدى ەكولوگيالىق ءدالىز قۇرىلىسى مەن ونى قورعاۋدى كۇشەيتۋ.
تابيعي ورمان مەن سازدىقتى قورعاۋدى جاپپاي كۇشەيتىپ، سازدىقتى قورعاۋ مولشەرىن ％55كە جەتكىزۋ. توپىراقتىڭ شايىلۋىن جانە شولەيتتەنۋدى، تاستاقتانۋدى جان - جاقتى وڭاۋدى عىلمي ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەت جەرىن كەڭ كولەمدە جاسىلداندىرۋ ارەكەتىن ورىستەتىپ، ورمان باستىعى ءتۇزىمىن جالپىلاستىرۋ. اۋا رايىنا جاساندى جولمەن ىقپال جاساۋ قيمىلىن عىلمي ورىستەتۋ. جايلىم، ورمان، وزەن، كولدەردى تىنىقتىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ەگىستىك جەردى تىنىقتىرۋ، كەزەكپەن ەگۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ەگىستىككە اينالعان ورماندى، جايلىمدى قالپىنا كەلتىرۋ، ەگىستىك جەردى قايتارىپ كولدى، سازدىقتى قالپىنا كەلتىرۋ، قورشاۋلاردى بۇزىپ، قايراڭدى، تەڭىزدى قالپىنا كەلتىرۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋ.
سۋرەت7: ماڭىزدى ەكولوگيالىق جۇيەنى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى ماڭىزدى ينجەنەريالاردىڭ ورنالاسۋى تۇسىندىرىلگەن كارتا
ەكىنشى تاراۋشا جاراتىلىستىق قورىق جۇيەسىن ورناتۋ
جاراتىلىستىق قورىقتى قورعاۋ كولەمىن جانە فۋنكتسيالىق بولىكتەرىن عىلمي بەلگىلەپ، ءتۇرلى قورىقتاردى رەتتەپ بىرىكتىرۋدى، ساپالىلاندىرۋدى جەدەلدەتىپ، مەملەكەتتىك باقشالاردى نەگىزگى تۇلعا، جاراتىلىستىق قورىقتاردى نەگىز، ءتۇرلى جاراتىلىستىق باقشالاردى قوسىمشا ەتكەن جاراتىلىستىق قورىق جۇيەسىن قۇرۋ. جاراتىلىستىق قورىق كولەمىندەگى بەي ەكولوگيالىق قيمىلداردى قاتاڭ باسقارىپ، تىزگىندەپ، وزەكتى وڭىرلەردەگى تۇرعىنداردىڭ، ەگىستىك جەرلەردىڭ، كەن ۇقىعىنىڭ تارتىپپەن شەگىنۋىن ورنىقتى ىلگەرىلەتۋ. مەملەكەتتىك باقشالاردى باسقارۋ ءتۇزىلىسى مەن اينالىم مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ءبىر توپ مەملەكەتتىك باقشالاردى رەتتەپ، بىرىكتىرىپ قۇرۋ. ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ كەلەلى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ تورابىن قۇرىپ، مەملەكەتتىك ءتۇيىندى قورعالاتىن جانە سيرەك كەزدەسەتىن، تۇقىمى قۇرىپ بارا جاتقان جابايى حايۋاناتتار مەن وسىمدىكتەردى، سونداي - اق ولاردىڭ مەكەندەرىن قورعاپ، قالپىنا كەلتىرىپ، سىرتتان كەلگەن تۇرلەردى باسقارۋ - تىزگىندەۋدى كۇشەيتۋ. ەكولوگيانى قورعاۋ مەن قالپىنا كەلتىرۋدە جەردەن، تەڭىزدەن پايدالانۋ سياقتى ساياساتتاردى كەمەلدەندىرۋ. جاراتىلىستىق قورعالاتىن جەرلەردى، ەكولوگيانى قورعاۋ قىزىل سىزىعىن باقىلاۋ - باسقارۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنى قورعاۋ ونىمدىلىگىن باقىلاۋ - تەكسەرۋدى جانە باعالاۋدى ورىستەتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا ەكولوگيانى قورعاۋعا تولىقتاما تولەم بەرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ
ءتۇيىندى ەكولوگيالىق فۋنكتسيالىق وڭىرلەرگە، ماڭىزدى سۋ جۇيەسى قاينارى وڭىرلەرىنە، تابيعي قورعالاتىن جەرلەرگە اۋدارىپ تولەۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، يگىلىككە كەنەلەتىن وڭىرلەر مەن قورعالاتىن وڭىرلەردىڭ، الاپتاردىڭ جوعارى، تومەن اعارىنا قارجىلاي تولەم بەرۋ، شارۋاشىلىق ارقىلى سۇيەمەلدەۋ سياقتى ءتۇرلى فورمالارمەن ەندىك ەكولوگيالىق تولىقتاما تولەم بەرۋدى ورىستەتۋگە دەم بەرۋ. بازارلانعان، كوپ نەگىزدەندىرىلگەن ەكولوگيالىق تولىقتاما تولەم بەرۋدى كەمەلدەندىرىپ، ءتۇرلى قوعامدىق كاپيتالدىڭ ەكولوگيانى قورعاۋعا، قالپىنا كەلتىرۋگە قاتىناسۋىنا دەم بەرۋ. ورمان، جايلىم جانە سازدىق ەكولوگياسىنا تولىقتاما تولەم بەرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. چاڭجياڭ دارياسى، حۋاڭحى وزەنى سياقتى ماڭىزدى الاپتاردىڭ تۇتاس الابىنا ەكولوگيالىق تولىقتاما تولەم بەرۋ مەحانيزمىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتۋ. ەكولوگيالىق ونىمدەردىڭ قۇنىن جۇزەگە اسىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، چاڭجياڭ دارياسى الابىندا جانە ءۇش وزەن قاينارىندا مەملەكەتتىك باقشا قاتارلىلاردى تۇيىندە سىناق ەتۋدى ورىستەتۋ. ەكولوگيانى قورعاۋعا تولىقتاما تولەم بەرۋ ەرەجەسىن جاساۋ جانە اتقارۋ.
وتىز سەگىزىنشى تاراۋ ورتا ساپاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتۋ
لاستانۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى وڭاۋدان قامال الۋ شايقاسىن ىشكەرىلەي جۇرگىزىپ، ورتانى وڭاۋ جۇيەسىن ورناتىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، لاستانۋدى دالمە - ءدال، عىلمي، زاڭ بويىنشا، جۇيەلى وڭاۋدى ىلگەرىلەتىپ، لاستانۋدى ازايتىپ، كومىر قىشقىل گازىن تومەندەتۋدى سايكەستى ىلگەرىلەتىپ، اۋانى، سۋ ورتاسىنىڭ ساپاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، توپىراقتىڭ لاستانۋ قاتەرىن ءونىمدى باسقارۋ جانە تىزگىندەۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا لاستانۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى وڭاۋ ارەكەتىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋ
تۋ باستان الدىن الۋ جانە ونى وڭاۋعا، جالپىلىق شارا قولدانۋعا تاباندى بولىپ، كوپ لاس شىعاراتىن زاتتاردى سايكەستى تىزگىندەۋدى جانە وڭىرلىك سايكەستى وڭاۋدى كۇشەيتۋ. قالالاردىڭ اتموسفەرا ساپاسىن ولشەمگە جەتكىزىپ باسقارۋدى كۇشەيتىپ، توزاڭ زاتتاردى ( 5. PM2) جانە وزوندى ( O3 ) سەلبەسىپ تىزگىندەۋدى ىلگەرىلەتىپ، ايماق دارەجەلى جانە ودان جوعارى قالالارداعى 5. PM2دىڭ قويۋلىعىن ％10 تومەندەتىپ، O3 قويۋلىعىنىڭ ارتۋ بەتالىسىن ءونىمدى تەجەپ، اۋىر دارەجەدە لاستانعان اۋا رايىن نەگىزىنەن جويۋ. بەيجيڭ - تيانجين - حىبەي جانە ونىڭ توڭىرەگىندەگى وڭىرلەر، فىنحى - ۋيحى جازىعى، چاڭجياڭ اتىراۋى ءوڭىرىنىڭ اۋا ساپاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي سولتۇستىك وڭىرلەردىڭ تازا جىلۋ كوزدەرىن پايدالانۋدى، ونەركاسىپ پەشتەرىن وڭاۋدى، بەي ەلەكتر كاسىپتەرىن لاس زاتتاردى وتە از شىعاراتىن ەتىپ قايتا قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، بۋلانعىش ورگانيكالى زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن جان - جاقتى وڭاۋدى تەزدەتىپ، ازوت توتىقتارىنىڭ جانە بۋلانعىش ورگانيكالى زاتتاردىڭ شىعارىلۋ جالپى مولشەرىن جەكە - جەكە ％10تەن استام تومەندەتۋ. سۋدىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى وڭاۋ الاپتارىن سايكەستىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ءتۇيىندى الاپتاردى، ءتۇيىندى كولدەردى، قالا سۋلارىن جانە جاعاعا جاقىن تەڭىز ايدىندارىن جان - جاقتى وڭاۋدى كۇشەيتىپ، كورىكتى وزەن - كولدەردى قورعاۋدى جانە گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، وتتەگىن حيميالىق قاجەتسىنۋ مولشەرى مەن ازوتتى اممياكتى ىعىستىرۋ جالپى مولشەرىن جەكە - جەكە ％8 تومەندەتىپ، مەملەكەت مەڭگەرۋىندەگى قيما بەتىنىڭ V تۇرىندەگى ناشار سۋلارىن جانە قالانىڭ قارا ساسىق سۋلارىن نەگىزىنەن جويۋ. قالالارداعى اۋىز سۋ قاينارىن جۇيەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن ورىستەتىپ، ءتۇيىندى الاپتارداعى اۋىر لاستايتىن كاسىپورىنداردى كوشىرۋدى، قايتا قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ. لاستانعان ەگىستىك جەرلەر مەن قۇرىلىسقا پايدالانىلاتىن جەردى باسقارۋ - تىزگىندەۋ، قالپىنا كەلتىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، سۋ مەن توپىراقتىڭ ورتاعا جاسايتىن حاۋىپ - قاتەرىنەن سايكەستى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ. سۋلياۋدىڭ لاستاۋىنان ساقتانۋ - وڭاۋدى تولىق تىزبەك بويىنشا كۇشەيتۋ. ورتانىڭ شۋىلدان لاستانۋىن وڭاۋدى كۇشەيتۋ. جاڭا لاستاعىش زاتتاردى وڭاۋعا ءمان بەرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا ورتانىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار دەڭگەيىن جاپپاي جوعارىلاتۋ
لاس سۋدى، قوقىر - قوقسىقتى، جاراقسىز قاتتى زاتتاردى، قاتەرلى جاراقسىز زاتتاردى، ەمدەۋ جاراقسىز زاتتارىن ءبىر جاقتى ەتۋ قۇرىلعىلارى مەن باقىلاۋ - تەكسەرۋ، باقىلاۋ - باسقارۋ قۋاتى ءبىر تۇلعالانعان ورتانىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسىن ورناتىپ، قالانىڭ اكىمشىلىك قالاشىقتار مەن اۋىل - قىستاقتارعا جالپىلاستىرعان ورتانىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار تورابىن قالىپتاستىرۋ. قالا - قالاشىق لاس سۋ قۇبىر توراپتارىنىڭ جاپپاي قامتۋىن ىلگەرىلەتىپ، لاس سۋدى ءبىر جاقتى ەتۋدە پارىقتاندىرىپ، ولشەمىن دالمە - ءدال جوعارىلاتۋدى ورىستەتىپ، لاس بالشىقتاردى جيناپ ورتەپ، زالالسىزداندىرىپ ءبىر جاقتى ەتۋدى جالپىلاستىرىپ، قالالاردىڭ لاس بالشىعىن زالالسىزداندىرىپ ءبىر جاقتى ەتۋ مولشەرىن ％90كە جەتكىزىپ، ايماق دارەجەلى جانە ودان جوعارى دارەجەلى سۋ تاپشى قالالاردىڭ لاس سۋىن بايلىققا اينالدىرىپ پايدالانۋ مولشەرىن ％25تەن اسىرۋ. تۇرمىستىق قوقسىقتاردى تۇرگە ءبولىپ شىعارۋ، تۇرگە ءبولىپ جيناۋ، تۇرگە ءبولىپ تاسىمالداۋ، تۇرگە ءبولىپ ءبىر جاقتى ەتۋ سىندى ءبىر جاقتى ەتۋ جۇيەسىن ورناتۋ. نەگىزگى شارۋاشىلىق بازاسىن ءتۇيىن ەتىپ، قاتەرلى جاراقسىز زاتتاردى شوعىرلى پايدالانۋ، ءبىر جاقتى ەتۋ قۇرىلعىلارىن ورنالاستىرۋ. ايماق دارەجەلى جانە ودان جوعارى قالالاردىڭ ەمدەۋ جاراقسىز زاتتارىن شوعىرلى ءبىر جاقتى ەتۋ قۇرىلعىلارىن قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، اۋدان كولەمىندەگى ەمدەۋ جاراقسىز زاتتارىن جيناپ، وتكەرمەلەپ تاسىمالداۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا ورتا حاۋىپ - قاتەرىنەن قاتاڭ ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ
ءتۇيىندى حاۋىپ - قاتەر قاينارىن باعالاۋ، ساقتاندىرۋ جانە شۇعىل ءبىر جاقتى ەتۋ مەحانيزمىن ورناتۋ جانە اقاۋسىزداندىرۋ. جاراقسىز قاتتى زاتتاردى زاڭسىز ءۇيىپ ساقتاۋدى جاپپاي جونگە سالىپ، قاتەرلى جاراقسىز زاتتاردى باقىلاۋ - باسقارۋ جانە حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. ءتۇيىندى وڭىرلەر، ءتۇيىندى سالالار اۋىر مەتالداردىڭ لاستاۋىن باقىلاۋ - تىزگىندەۋدى، ساقتاندىرۋدى كۇشەيتۋ. ۋلى، زياندى حيميالىق زاتتاردىڭ ورتاعا حاۋىپ - قاتەرىن باسقارۋ ءتۇزىلىسىن اقاۋسىزداندىرىپ، ءتۇيىندى وڭىرلەردەگى حاۋىپتى حيميالىق زاتتاردى وندىرەتىن كاسىپورىنداردى كوشىرۋ، قايتا قۇرۋدى ورىنداۋ. يادرو جانە رادياتسيا حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋدى قاتايتىپ، راديواكتيۆتىك لاستانۋدان ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى ىلگەرىلەتۋ. ەكولوگيالىق ورتاعا قاتىستى توسىن وقيعالاردى باعالاۋ مەحانيزمى مەن بۇقارانىڭ دەنساۋلىعىنا جاسايتىن ىقپالىن باعالاۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ. حاۋىپ - قاتەرى كۇشتى سالالاردا ورتانىڭ لاستانۋىنا ارنالعان ەرىكسىز جاۋاپكەرشىلىك قامسىزداندىرۋىن جالپىلاستىرۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا كليمات وزگەرىسىنە بەلسەنە توتەپ بەرۋ
مەملەكەتتىڭ كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋدەگى دەربەس ۇلەسى جونىندەگى 2030 - جىلدىق نىساناسىن تياناقتاندىرىپ، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ مولشەرىن بەلگىلەنگەن وركەش مانىنەن اسىرماۋ ارەكەتىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى ارەكەت جوباسىن جاساۋ. ەنەرگيا تۇتىنۋدىڭ جالپى شاماسى مەن كۇشەمەلىلىگىن قاتار تىزگىندەۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، تۇنبا ەنەرگيا تۇتىنىمىن ءتۇيىندى تۇردە تىزگىندەۋ. كومىر قىشقىل گازىنىڭ كۇشەمەلىلىگىن تىزگىندەۋدى نەگىز، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ جالپى شاماسىن تىزگىندەۋدى قوسىمشا ەتۋ ءتۇزىمىن اتقارىپ، شارت - جاعدايى بار جەرلەردىڭ، ءتۇيىندى كاسىپورىنداردىڭ جانە ءتۇيىندى كاسىپ سالالارىنىڭ كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ مولشەرىن بەلگىلەنگەن وركەش مانىنەن اسىرماۋىن الدىمەن ورىنداۋىنا قولداۋ كورسەتۋ. ەنەرگيانى تازا، تومەن كومىر قىشقىلدى، حاۋىپسىز، جوعارى ءونىمدى پايدالانۋدى جەبەپ، ونەركاسىپ، قۇرىلىس، قاتىناس سياقتى سالالارداعى تومەن كومىر قىشقىل گازىنىڭ تيبىن جاڭالاۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ. مەتان، سۋتەكتى فتور كومىرتەكتى قوسىلىستارى، جوعارى فتورلى كومىر قىشقىل گازى سياقتى باسقا دا پارنيك گازىن تىزگىندەۋدىڭ تەبىنىن ارتتىرۋ. ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ كومىر قىشقىل گازىن ءسىمىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. كومىر قىشقىل گازىنىڭ بەيتاراپتانۋىن 2060 - جىلدان بۇرىن ورىنداۋدى بەلگىلەپ جانە وعان كۇش سالىپ، اناعۇرلىم پارمەندى ساياساتتار مەن شارالاردى اتقارۋ. جەر شارى كليماتىنىڭ جىلىنۋىنىڭ ەلىمىزدەگى كوتەرىمدىلىك قۋاتى ءالسىز رايوندارعا تۋدىراتىن اسەرىنە باقىلاۋ - ولشەۋ جانە باعالاۋ جۇرگىزۋدى كۇشەيتىپ، قالا - اۋىل قۇرىلىسىنىڭ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ كليمات وزگەرىسىنە ۇيلەسۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. چيڭحاي - شيزاڭ ءۇستىرتىن جالپىلىق عىلمي تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى كۇشەيتۋ. ءادىل، ورتاق بولۋ ءارى پارىقتى جاۋاپكەرشىلىك جانە اركىم قابىلەتىنە قاراي ىستەۋ پرينسيبىنەن اۋىتقىماي، كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جاعىنداعى حالىقارالىق سەلبەستىككە سىندارلى ات سالىسىپ جانە جەتەكشىلىك ەتىپ، بىرلەسكەن ەلدەر ۇيىمىنىڭ كليمات وزگەرىسى جونىندەگى جۇلگەلىك شارتىن جانە پاريج كەلىسىمىن تياناقتاندىرۋدى جەبەپ، كليمات وزگەرىسى جونىندەگى وڭتۇستىك - وڭتۇستىك مەملەكەتتەر سەلبەستىگىن بەلسەنە ورىستەتۋ.
بەسىنشى تاراۋشا ورتانى وڭاۋدىڭ وسى زامانعى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ
جەر استى - ءۇستى، قۇرلىق پەن تەڭىز ءبىر تۇتاس جوسپارلاناتىن ەكولوگيالىق ورتانى وڭاۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ. لاس شىعارۋ رۇقساتى ءتۇزىمىن جاپپاي اتقارىپ، بارلىق تۇراقتى لاس قاينارلارىنىڭ لاس شىعارۋىنا رۇقسات ەتۋ كۋالىگىن تەكسەرىپ تاراتۋدى ىسكە اسىرىپ، ونەركاسىپتىك لاس قاينارلارىنىڭ لاس شىعارۋىن شەكتى مەرزىمدە ولشەمنەن اسىرماۋىن جەبەپ، لاس شىعارۋ ۇقىعىن، ەنەرگيادان، سۋدان پايدالانۋ ۇقىعىن، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ ۇقىعىن بازارلاندىرۋ ساۋداسىن ىلگەرىلەتۋ. ورتانى قورعاۋدىڭ، ەنەرگيانى ۇنەمدەپ، لاستىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋدىڭ تەجەمدىك كورسەتكىشتەرىن باسقارۋدى كەمەلدەندىرۋ. وزەن، كولدەردى باسقارۋ - قورعاۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، وزەن باستىعى، كول باستىعى ءتۇزىمىن كۇشەيتۋ. باسشى كادرلارعا مىندەتىنەن بوساردا تابيعي بايلىق، مال - مۇلكى جونىنەن قازىنالىق تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى كۇشەيتۋ. ورتالىق كوميتەتتىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى باقىلاۋ - تەكسەرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. ولكەدەن تومەنگى ەكولوگيالىق ورتا قۇرىلىمدارىنىڭ باقىلاۋ - ولشەۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ، زاڭ اتقارۋدى تىكە باسقارۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋداعى جالپىلىق زاڭ اتقارۋ رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، ەكولوگيالىق ورتاعا قاتىستى الەۋمەتتىك يگىلىكتىك ارىز - شاعىم ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. ورتانى قورعاۋ ينفورماتسياسىن جاريا ۇستاۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ ورتانى وڭاۋ جاۋاپكەرشىلىگى ءتۇزىمى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، الەۋمەتتىك باقىلاۋ جانە اشكەرەلەۋ، جاۋاپ قايتارۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، قوعامدىق ۇيىمدار مەن بۇقارانى ورتانى وڭاۋعا بىرلىكتە ات سالىسۋعا جەتەلەۋ.
وتىز توعىزىنشى تاراۋ دامۋ تاسىلىندە جاسىل بۇرىلىس جاساۋدى جەدەلدەتۋ
ەكولوگيانى الدىمەن ەسكەرۋگە، جاسىل دامۋعا تاباندى بولىپ، بايلىق جالپى مولشەرىن باسقارۋدى، عىلمي ورنالاستىرۋدى، جاپپاي ۇنەمدەۋدى، اينالمالى پايدالانۋدى تەرەڭدەتىپ، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋى مەن ەكولوگيالىق ورتانى جوعارى دەڭگەيدە قورعاۋدى سايكەستى ىلگەرىلەتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا بايلىقتان پايدالانۋ ونىمدىلىگىن جاپپاي جوعارىلاتۋ
ەنەرگيا ۇنەمدەۋدى الدىڭعى ورىنعا قويۋ باعىتىنان جازباي، ونەركاسىپ، قۇرىلىس، قاتىناس سياقتى سالالار مەن الەۋمەتتىك قۇرىلىمداردا ەنەرگيا ۇنەمدەۋدى تەرەڭدەتىپ، 5G، ءىرى ساندى مالىمەت ورتالىعى سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن سالالارداعى ەنەرگيا ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ەنەرگيا ىستەتەتىن ءتۇيىندى ورىنداردىڭ ەنەرگيا ۇنەمدەۋ جونىندەگى باسقارۋىن كۇشەيتىپ، ەنەرگيا جۇيەسىن ساپالىلاندىرۋ، ەنەرگيا ۇنەمدەۋ تەحنيكاسىن جاڭالاۋ سياقتى ءتۇيىندى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، ەنەرگيا جۇمسالىمىنىڭ شەكتى مولشەرى، ءونىم جابدىقتارىنىڭ ەنەرگيا ونىمدىلىگى جونىندەگى مەملەكەتتىڭ زورلىقتى ولشەمى تۇزىمىنە وزگەرىس ەنگىزۋدى تەزدەتۋ. مەملەكەتتىڭ سۋ ۇنەمدەۋ ارەكەتىن اتقارىپ، سۋ بايلىعىن ۇنەمدەۋ جونىندەگى تەجەمدىك ءتۇزىمىن ورناتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىندا سۋ ۇنەمدەپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى، ونەركاسىپتە سۋ ۇنەمدەپ، شىعارىلاتىن لاستى ازايتۋدى جانە قالا - قالاشىقتاردا سۋ ۇنەمدەپ، زياندى تومەندەتۋدى كۇشەيتىپ، تۋىندامالى سۋدان پايدالانۋعا دەم بەرىپ، سۋدىڭ GDPداعى بىرلىك ورىندىق ىستەتىلۋ مولشەرىن ％16 شاماسىندا تومەندەتۋ. جەردەن ۇنەمدى، شوعىرلى پايدالانۋدى كۇشەيتىپ، اكىمشىلىك تەكسەرىپ بەكىتۋدەن وتكەنىمەن، ىستەتىلۋگە بەرىلمەگەن جانە بوس قالدىرىلعان جەرلەردى ءبىر جاقتى ەتۋدىڭ تەبىنىن ارتتىرىپ، قالا - قالاشىقتارداعى پايدالانۋ ونىمدىلىگى تومەن جەرلەردى ىسكە قوسىپ، زاۆود - كەن تاستاندى جەرلەرىن قالپىنا كەلتىرىپ پايدالانۋعا قولداۋ كورسەتىپ، جەردەن جان - جاقتى پايدالانۋعا، ستەرەولدى اشۋعا قولداۋ بەرۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، قۇرىلىسقا پايدالانىلاتىن تىڭ جەردى 29 ميلليون 500 مىڭ مۋ كولەمىندە تىزگىندەپ، GDPداعى قۇرىلىسقا پايدالانىلاتىن جەردىڭ بىرلىكتىك كولەمىن ورنىقتى تۇردە ازايتۋدى ىلگەرىلەتۋ. كەن بايلىعىن اشۋ - قورعاۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، جاسىل كەن شارۋاشىلىعىن دامىتىپ، جاسىل كەن قۇرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا بايلىقتان اينالمالى پايدالانۋ جۇيەسىن ورناتۋ
اينالمالى شارۋاشىلىق ۇستانىمىن جان - جاقتى اتقارىپ، كوپ ساتىلى بايلىقتان جوعارى ءونىمدى، اينالمالى پايدالانۋ جۇيەسىن ورناتۋ. باقشا رايوندارىن اينالمالى قايتا قۇرۋدى، شارۋاشىلىق تىزبەگىن تولىقتاۋدى جانە كولەمىن ۇلعايتۋدى ىشكەرىلەي تەرەڭدەتىپ، ەنەرگيا بايلىعىنان ساتىلى پايدالانۋدى، جاراقسىز زاتتاردان اينالمالى پايدالانۋدى جانە لاس زاتتاردى شوعىرلى ءبىر جاقتى ەتۋدى ىلگەرىلەتۋ. جاراقسىز قاتتى زاتتاردان جان - جاقتى پايدالانۋدى كۇشەيتىپ، قايتا جاساۋ كاسىبىن جۇيەگە ءتۇسىرۋ جانە دامىتۋ. ەگىنشىلىك پەن باعىمشىلىق ورگانيكالى ۇشتاستىرىلاتىن اينالمالى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋدى تەزدەتۋ. جاراقسىز، كونە زاتتاردى قايتا جيناپ الۋ قۇرىلعىلارى پلان قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قالالاردىڭ جاراقسىز، كونە زاتتاردى جيناپ الۋ، تۇرگە ايىرۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. ءوندىرىس كاسىپورىندارىنىڭ ”كەرى باعىتتاعى قايتا جيناپ الۋ“ سىندى ۇلگىسىن جالپىلاستىرىپ، بايلىقتىڭ جەلىدە جانە جەلىدەن سىرتقى قايتا جيناپ الۋى توعىسقان، اينالىم بەتالىسىن مەڭگەرۋگە بولاتىن جۇيەسىن ورناتۋ جانە اقاۋسىزداندىرۋ. وندىرۋشىلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كەڭەيتۋ ءتۇزىمىنىڭ قامتۋ كولەمىن كەڭەيتۋ. جەدەل جەتكىزۋ قورابىنىڭ مولشەرىن ازايتۋدى، ولشەمدەندىرۋدى، اينالىمعا ءتۇسىرۋدى ىلگەرىلەتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا جاسىل شارۋاشىلىقتى زور كۇشپەن دامىتۋ
ەنەرگيانى كوپ سارىپ ەتەتىن، لاستى كوپ شىعاراتىن نىسانداردى كوزسىزدىكپەن دامىتۋدى باتىل تەجەپ، تيبىندە جاسىل بۇرىلىس جاساۋ ارقىلى بەلسەندى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتۋ. ەنەرگيا ۇنەمدەۋ، ورتانى قورعاۋ، تازا ءوندىرۋ، تازا ەنەرگيا، ەكولوگيالىق ورتا، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ دارەجەسىن زالالسىز ءوسىرۋ، جاسىل قىزمەت وتەۋ سياقتى كاسىپتەردى دامىتىپ، ەنەرگيا ىستەتۋدى، سۋ ۇنەمدەۋدى توقتاممەن باسقارۋ، ورتانىڭ لاستانۋىن ءۇشىنشى جاق جونگە سالۋ سىندى قىزمەت وتەۋ ۇلگىسىن جالپىلاستىرۋ. كومىر قاتارلى تۇنبا ەنەرگيادان تازا، جوعارى ءونىمدى پايدالانۋدى جەبەپ، بولات - تەمىر، مۇناي، حيميا، قۇرىلىس ماتەريالدارى، ت. ب كاسىپتەردى زالالسىز قايتا قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، كوپ قولدى زاتتار مەن ورتا، الىس ارالىقتى زات تاسىمالىنىڭ تاس جول تاسىمالىنان تەمىر جول، سۋ جولى تاسىمالىنا اۋىسۋىن تەزدەتۋ. قالا الەۋمەتتىك قاتىناسى مەن زات دايىنداپ جەتكىزۋ اۆتوكولىكتەرىن ەلەكترلەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ. بازاردى جەتەكشى ەتكەن جاسىل تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جۇيەسىن ورناتىپ، جاسىل تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدان قامال الۋ ارەكەتىن جۇرگىزىپ، ءتۇيىندى كاسىپتەر مەن ءتۇيىندى ونىمدەر بايلىعىنىڭ ونىمدىلىگىن ولشەم بويىنشا جوعارىلاتۋ ارەكەتىن ورىستەتۋ. جاسىل ءونىم ءبىر تۇتاس ولشەمى، كۋالاندىرۋى، بەلگىسى جۇيەسىن ورناتىپ، ەنەرگيا ۇنەمدەيتىن ءۇي ەلەكتر جابدىقتارىن، جوعارى ءونىمدى جارىقتاندىرعىش ونىمدەرىن، سۋ ۇنەمدەۋ اسپاپتارىن جالپىلاستىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. جاسىل تۇرمىس ارەكەتىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا جاسىل دامۋ ساياساتى جۇيەسىن ورناتۋ
جاسىل دامۋدى زاڭ جانە ساياسات جاعىنان قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتۋ. ەنەرگيا ۇنەمدەپ، ورتانى قورعاۋعا جانە بايلىقتان جان - جاقتى پايدالانۋعا ءتيىمدى باجى ساياساتىن اتقارۋ. جاسىل فينانستى زور كۇشپەن دامىتۋ. تابيعي بايلىقتان اقىلى پايدالانۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، تابيعي بايلىق، لاس سۋ، قوقىر - قوقسىقتى ءبىر جايلى ەتۋ، سۋ - ەنەرگيا ىستەتۋ سىندى سالالارىنىڭ باعا قالىپتاستىرۋ مەحانيزمىندە جاڭالىق اشۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ. جىلجىمايتىن مۇلىكتى قارجىلاندىرۋ نىساندارىنا ەنەرگيا ۇنەمدەۋ جاعىنان تەكسەرۋ، باقىلاۋ جۇرگىزىپ، ەنەرگيا ىستەتەتىن ءتۇيىندى ورىنداردى باسقارۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ. ەنەرگيا - سۋ ونىمدىلىگىنىڭ ”باستاماشىلارى بولۋ“ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. سۋدى مول سارىپ ەتەتىن كاسىپ سالالارىنىڭ سۋ ىستەتۋ نورماسى جونىندەگى باسقارۋدى كۇشەيتۋ. ەكولوگيالىق وركەنيەت سىناق رايوندارى قۇرىلىسىن تەرەڭدەتۋ. سانشي ولكەسىنىڭ مەملەكەت بايلىعى تيبىندەگى شارۋاشىلىعىنىڭ تيبىن جاڭالاۋ جالپىلىق، جۇيەلى رەفورماسى سىناق رايونى قۇرىلىسى مەن ەنەرگيا توڭكەرىسى جالپىلىق رەفورماسىن تۇيىندە سىناق ەتۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ.
ون ەكىنشى ءبولىم سىرتقا ەسىك اشۋدى جوعارى دەڭگەيگە كوتەرۋدى ىسكە اسىرىپ، سەلبەسە تەڭ يگىلىكتەنۋدىڭ جاڭا جاعدايىن جاراتۋ
سىرتقا ەسىك اشۋدى ءتىپتى دە زور كولەمدە، ءتىپتى دە كەڭ سالادا، ءتىپتى دە تەرەڭ ساتىدا جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، ەلىمىزدىڭ ەرەكشە زور كولەمدى بازار باسىمدىعىن سۇيەنىش ەتە وتىرىپ، حالىقارالىق سەلبەستىكتى جەبەپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىكتەنۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە گۇلدەندىرۋدى ورنىقتى قاداممەن باياندى جەبەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ.
قىرىقىنشى تاراۋ اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى اشىق ەكونوميكانىڭ جاڭا ءتۇزىلىسىن ورناتۋ
سىرتقا ەسىك اشۋ دەڭگەيىن جاپپاي جوعارىلاتىپ، ساۋدا مەن قارجى قوسۋدىڭ ەركىن، قولايلى بولۋىن ىلگەرىلەتىپ، تاۋار مەن فاكتور جاعىنداعى تۇرلاۋسىز ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، ەرەجە، ءتۇزىم، باسقارۋ، ولشەم سياقتى جاقتارداعى تۇزىمدىك ەسىك اشۋدى ورنىقتى قاداممەن كەڭەيتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا تۇزىمدىك ەسىك اشۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋ
حالىقارالىق جالپىلىق ەرەجەمەن ۇشتاستىرىلاتىن ءتۇزىم جۇيەسى مەن باقىلاۋ - باسقارۋ ۇلگىسىن ورناتۋ. شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجىلاندىرۋ جونىنەن بازارعا كىرۋىنە رۇقسات ەتۋدەن بۇرىن ولارعا ازاماتتىق مامىلە جاساۋ جانە وعان رۇقسات ەتىلمەيتىندەر ءتىزىمىن قوسىپ باسقارۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، شەتەل قارجىسىن ەنگىزۋگە رۇقسات ەتۋدەگى شەكتەلگەن سالالار ءتىزىمىن ونان ارى ازايتىپ، بازارعا كىرگەننەن كەيىنگى ازاماتتىق مامىلەنى تياناقتاندىرىپ، ىشكى - سىرتقى قارجىلى كاسىپورىنداردىڭ ءادىل باسەكەسىن جەبەۋ. شەكارا اتتاعان قىزمەت وتەۋ ساۋداسىنا رۇقسات ەتىلمەيتىندەر ءتىزىمىن باسقارۋ ءتۇزىمىن ورناتىپ جانە اقاۋسىزداندىرىپ، تەحنيكالىق ساۋدانى جەبەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ. بانكە، اكتسيا، قامسىزداندىرۋ، قور، كەسىكتى ساۋدا سياقتى فينانس سالاسىن اشىق ۇستاۋدى ورنىقتى قاداممەن ىلگەرىلەتىپ، ىشكى - سىرتقى كاپيتال بازارىن ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋدى تەرەڭدەتىپ، شەكارا سىرتىنداعى تولىمدى قارجىلاندىرۋشىلار ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ. حالىق اقشاسىنىڭ حالىقارالانۋىن ورنىقتى ىلگەرىلەتىپ، بازاردىڭ جەتەكتەۋى مەن كاسىپورىنداردىڭ دەربەس تالعام جاساۋىنا تاباندى بولىپ، حالىق اقشاسىن ەركىن پايدالانۋدى نەگىز ەتكەن ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىكتىڭ جاڭاشا قاتىناسىن قالىپتاستىرۋ. شەكارادان كىرىپ - شىعۋ، كەدەن، شەتەل اقشاسى، باجى سياقتى بۋىنداردى باسقارۋ جاعىنان قىزمەت وتەۋدى كەمەلدەندىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا سىرتقا ەسىك اشۋ تەكشەسىنىڭ فۋنكتسياسىن جوعارىلاتۋ
ءتۇرلى اشىق ۇستالاتىن تەكشەلەر قۇرىلىسىن ءبىر تۇتاس ىلگەرىلەتىپ، اشىق ۇستاۋ دەڭگەيى ءتىپتى دە جوعارى، تيجارات - ساۋدا ورتاسى ءتىپتى دە كەمەلدى، ىقپالى ءتىپتى دە كۇشتى ەسىك اشۋدىڭ تىڭ دەڭگەيىن جاراتۋ. ەركىن ساۋدا سىناق رايوندارىنىڭ ورنالاسۋىن كەمەلدەندىرىپ، ولارعا اناعۇرلىم زور رەفورمالاۋ، ءوزىن - ءوزى باسقارۋ ۇقىعىن بەرىپ، ءتول جاسامپازدىققا، شوعىرلىلىققا، ايىرماشىلىققا يە رەفورما جونىندە ىزدەنىس جاساۋدى تەرەڭدەتىپ، تۇزىمدە جاڭالىق اشۋدىڭ جەتىستىكتەرىن ۇلگى ەتىپ بەلسەنە جالپىلاستىرۋ. حاينان ەركىن ساۋدا كەمەجايى قۇرىلىسىن ورنىقتى ىلگەرىلەتىپ، زاتتىق ساۋدادان كەدەن سالىعىن الماۋدى، قىزمەت وتەۋ ساۋداسىنا كىرۋگە رۇقسات ەتۋمەن بىرگە، تيجارات جۇرگىزۋىنە دە رۇقسات ەتۋدى باعدار ەتكەن ساۋدانى ەركىندەستىرۋدى، قولايلىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، بازارعا كىرۋ رۇقساتىن بارىنشا جەڭىلدەتىپ، قارجى قوسۋ جونىندەگى تەكسەرىپ بەكىتۋدى بارىنشا ىقشامداستىرۋ ءتۇزىمىن جاپپاي اتقارىپ، شەكارا اتتاعان اكتسيا، قارجى قوسۋ، قارجى قۇراۋ رەفورماسىن تۇيىندە سىناق ەتۋ مەن ساندى مالىمەتتەردى شەكارا اتتاپ جەتكىزۋ حاۋىپسىزدىگىن باسقارۋدى تۇيىندە سىناق ەتۋدى ورىستەتىپ، دارىندىلار، شەكارادان كىرىپ - شىعۋ، تاسىمال سىندى اناعۇرلىم اشىق ساياساتتاردى اتقارىپ، حاينان ەركىن ساۋدا كەمەجايى زاڭىن جاساپ جانە جاريالاپ، جۇڭگوشا ەركىن ساۋدا كەمەجايى جونىندەگى ساياسات پەن ءتۇزىم جۇيەسىن العاشقى ادىمدا ورناتۋ. مەملەكەت دارەجەلى جاڭا رايوندار مەن اشۋ رايوندارىندا جاڭالىق اشىپ جانە دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، جالپىلىق قورعامالى باجى رايوندارىن جوعارى دەڭگەيدە اشىق ۇستاۋدى جەدەلدەتىپ، شەكاراداعى ءتۇيىندى اشۋ، اشىق ۇستاۋ سىناق رايوندارىنىڭ، شەكارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك رايوندارىنىڭ، شەكارا اتتاعان ەكونوميكالىق سەلبەستىك رايوندارىنىڭ فۋنكتسياسىن كەمەلدەندىرىپ، نيڭشيانىڭ، گۇيجوۋدىڭ، جياڭشيدىڭ ىشكى قۇرلىقتىق اشىق ەكونوميكالىق سىناق رايونىن قۇرۋىنا قولداۋ كورسەتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا وڭىرلىك ەسىك اشۋ جۇلگەسىن جاقسارتۋ
جەر - جەردىڭ سالىستىرمالى باسىمدىقتارىن تياناق ەتە وتىرىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتە تۇسۋگە دەم بەرىپ، وڭىرلەر ارا ەسىك اشۋ مەن ءوزارا سايكەسۋىن كۇشەيتىپ، قۇرلىق پەن تەڭىز، ەل ءىشى مەن حالىقارا بايلانىسقان، شىعىس پەن باتىس ەكى جاق ءبىرىن - ءبىرى جەبەيتىن ەسىك اشۋ جۇيەسىن ورناتۋ. شىعىس بولىكتەگى تەڭىز جاعالاۋى رايوندارى مەن ەسىكتى اشىق ۇستاۋداعى ەرەكشە ءىرى جانە ەرەكشە ۇلكەن قالالاردىڭ جەتەكشى ورنىن بەكەمدەپ، جوعارى دەڭگەيدەگى جان - جاقتى ەسىك اشۋدى الدىمەن ىلگەرىلەتۋ. ورتا، باتىس بولىك پەن شىعىس - سولتۇستىك وڭىرلەردىڭ ەسىكتى اشىق ۇستاۋ قادامىن تەزدەتىپ، ىشكى - سىرتقى شارۋاشىلىقتىڭ اۋىسۋىن ۇلاستىرۋعا قولداۋ بەرىپ، الەمدىك ماڭىزدى مانەرلەۋ - جاساۋ بازالارى مەن تىڭ ارتۋ ۇيەگىن جەتىلدىرىپ، ىشكى قۇرلىق وڭىرلەرىندە مەملەكەتتىك 1 - دارەجەلى وتكەلدەردى جاڭادان اشۋ جونىندە كەڭەس جۇرگىزىپ، ىشكى قۇرلىقتاعى وڭىرلەردىڭ ەسىكتى اشىق ۇستاۋدىڭ الدىڭعى شەبى بولۋىنا دەم بەرۋ. شەكارا بويلارىن گۇلدەندىرۋدى جانە ەسىكتى اشىق ۇستاۋىن جوعارى ساپالى دامىتۋدى ىلگەرىلەتىپ، شەكارالىق ساۋدانى جاڭالىق اشا دامىتۋدى جەدەلدەتىپ، ءتۇيىندى وتكەلدەر مەن شەكاراداعى قالالاردىڭ ەل ءىشى مەن حالىقارانى بايلانىستىرۋداعى رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋ. گۋاڭشيدى شىعىس وڭتۇستىك ازيا وداعىنا ەسىك اشۋ مەن سەلبەستىك جاساۋداعى تىڭ ءورىس ەتىپ اشۋعا، يۇنناندى وڭتۇستىك ازياعا، شىعىس وڭتۇستىك ازياعا جانە يندى مۇحيت اينالاسىنداعى رايوندارعا ەسىك اشۋداعى ىقپالى بار ورتالىق ەتىپ قۇرۋعا قولداۋ كورسەتۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا اشىق، حاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ
اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ەسىك اشۋمەن سايكەسەتىن باقىلاۋ - باسقارۋ جانە حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىن ورناتۋ. شارۋاشىلىقتى زيانعا ۇشىراۋدان ساقتاندىرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، ساۋدالىق تەڭشەۋگە كومەك بەرۋ، ساۋدالىق كومەك بەرۋ سياقتى ساياساتتىق قۇرالداردى مولايتىپ، ەكونوميكا - ساۋدا قاقتىعىسىنا ۇيلەسىمدى توتەپ بەرۋ. شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋىنا مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تۇرعىسىنان تەكسەرۋ جۇرگىزۋ، مونوپوليالاۋعا قارسى تۇرۋ تۇرعىسىنان تەكسەرۋ جۇرگىزۋ جانە مەملەكەت تەحنيكاسى حاۋىپسىزدىگىن ءتىزىم بويىنشا باسقارۋ، سەنىمسىز تۇلعالىق ءتىزىمىن بەرۋ سياقتى تۇزىمدەردى اقاۋسىزداندىرۋ. ماڭىزدى بايلىق پەن ونىمدەردىڭ الەمدىك ۇسىنىم تىزبەگى حاۋىپ - قاتەرى ساقتىق جۇيەسىن ورناتىپ، حالىقارالىق ۇسىنىم تىزبەگىن قامتاماسىزداندىرۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ. حالىقارالىق كىرىس - شىعىس جونىندەگى باقىلاۋ - ولشەۋدى كۇشەيتىپ، حالىقارالىق كىرىس - شىعىستىڭ نەگىزىنەن تەپە - تەڭ بولۋى مەن شەتەل اقشاسى قورىنىڭ نەگىزىنەن ورنىقتى بولۋىن ساقتاۋ. سىرتقا باعىتتالعان مال - مۇلىك قارىزى جونىندەگى باقىلاۋ - تەكسەرۋدى كۇشەيتىپ، شەتەل قارىزىنىڭ تۇتاس بارىسىن باقىلاۋ - باسقارۋ جۇيەسىن ورناتۋ جانە اقاۋسىزداندىرۋ. شەتەلدە قارجى قوسۋدى تۇرگە، دارەجەگە ءبولىپ باقىلاۋ - باسقارۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. شەتەلدەگى مۇددەنى قورعاۋ جانە حاۋىپ - قاتەردەن ساقتاندىرۋ، ساقتانۋ جۇيەسىن ورناتۋ. شەتەلدە تۇراتىن ديپلوماتيالىق قۇرىلىمداردىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن قامتاماسىزداندىرۋ قۋاتىن جاقسارتىپ جانە دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، كونسۋلدىق قورعاۋ قىزمەتى ءتۇزىلىس - مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، شەتەلدەگى جۇڭگو ازاماتتارىنىڭ، قۇرىلىمدارىنىڭ حاۋىپسىزدىگى مەن ورىندى ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋ.
قىرىق ءبىرىنشى تاراۋ ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ جوعارى ساپالى دامىتۋعا قوزعاۋشىلىق ەتۋ جانە بىرلىكتە گۇلدەندىرۋ
بىرگە كەڭەسۋ، بىرگە قۇرۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، جاسىل، اشىق، پاك بولۋ ۇستانىمىن ۇستانىپ، ناقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، حاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتىپ، بىرگە دامۋدى جەبەۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا دامۋ ستراتەگياسى مەن ساياساتتى سايكەستىرۋدى كۇشەيتۋ
ستراتەگيانى، پلاندى، مەحانيزمدى سايكەستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ساياساتتى، ەرەجەنى، ولشەمدى ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتۋ. سايكەستىرۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، قول قويىلعان حۇجاتتاردىڭ ناقتىلى تياناقتانۋىن جەبەپ، ءتىپتى دە كوپتەگەن مەملەكەتتەرمەن قارجى قوسۋدى قورعاۋ جونىندەگى كەلىسىمگە، قوس قابات باجى الۋدان ساقتانۋ جونىندەگى كەلىسىمگە قول قويىسۋ سياقتىلاردى جەبەپ، كەدەن، باجى، باقىلاۋ - باسقارۋ جاقتارىنداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى كەدەندى ءبىر تۇلعالاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ. ەرەجەنى سايكەستىرۋ سالاسىن كەڭەيتىپ، قارجى قۇراۋ، ساۋدا، ەنەرگيا، سيفرلى ينفورماتسيا، اۋىل شارۋاشىلىعى سياقتى سالالارداعى ەرەجەلەردى سايكەستىرۋ جاعىنداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرلىكتە گۇلدەندىرۋ دارىپتەمەسىن وڭىرلىك جانە حالىقارالىق دامۋدىڭ كۇن تارتىبىمەن ءونىمدى سايكەستىرۋدى، ونىمدىلىگىن سەلبەسە ارتتىرۋدى جەبەۋ.
ەكىنشى تاراۋشا نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى ءوزارا ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ
قۇرلىقتى، تەڭىزدى، كەڭىستىكتى، ينتەرنەتتى ءتورتتى ءبىر تۇلعالاندىرىپ ءوزارا ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ”التى ءدالىز، التى جول، كوپ ەل، كوپ كەمەجاي“ قۇرىلىسىن نەگىزگى جۇلگە ەتىپ، جاڭا ازيا - ەۆروپا ۇلى قۇرلىق كوپىرى سىندى ەكونوميكا ءدالىزىن قۇرۋدى جەتەكشى، جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزى، قۇرلىق - تەڭىز جاڭا ارناسى سىندى ۇلكەن ارنا مەن ينفورماتسيالىق قارقىندى جولدى جۇلگە، تەمىر جول، كەمەجاي، قۇبىر تورابى قاتارلىلاردى تياناق ەتكەن ءوزارا ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋ تورابىن قۇرىپ، حالىقارالىق قۇرلىق، تەڭىز ساۋداسىنىڭ جاڭا ارناسىن قالىپتاستىرۋ. نازاردى ماڭىزدى جولدار مەن ماڭىزدى قالالارعا شوعىرلاندىرىپ، كەلەلى سەلبەستىك نىساندارى قۇرىلىسىن تارتىپپەن ىلگەرىلەتىپ، جوعارى ساپالى، باياندى، حاۋىپ - قاتەرگە توتەپ بەرەتىن، باعاسى ۇيلەسىمدى، سيىمدى دا ءتيىمدى بولۋ نىساناسىن نىسان قۇرىلىسىنىڭ تۇتاس بارىسىنا توعىستىرۋ. جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدەرىنىڭ قاتىناۋ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، حالىقارالىق قۇرلىقتىق تاسىمال ساۋداسى جونىندەگى ەرەجەنى جاساۋدى جەدەلدەتۋ. ”جىبەك جولى تەڭىز تاسىمالى“ ماركاسىنىڭ ىقپالىن ۇلعايتۋ. فۋجياندى، شينجياڭدى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدىڭ“ وزەكتى ءوڭىرى ەتىپ قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدىڭ“ كەڭىستىك ينفورماتسيا ءدالىزى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. ”اۋە جىبەك جولىن“ اشۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا ەكونوميكا - ساۋدا، قارجى قوسۋ جاعىنداعى ناقتى ءىس ىستەۋ سەلبەستىگىن تەرەڭدەتۋ
”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە گۇلدەندىرەتىن مەملەكەتتەرمەن ساۋدا، قارجى قوسۋ جاعىنان سەلبەستىك جاساۋدى ساپالىلاندىرۋ مەن دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جىبەك جولى ەلەكتروندى ساۋداسىن بەلسەنە دامىتۋ. ءوندىرىس قۋاتى جاعىنداعى حالىقارالىق سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، ءۇشىنشى جاقپەن بولعان بازار سەلبەستىگىن كەڭەيتىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزەتىن، تەڭ يگىلىكتەنەتىن شارۋاشىلىق تىزبەگى مەن ۇسىنىم تىزبەگى جاعىنداعى سەلبەستىك جۇيەسىن ورناتىپ، قوس باعىتتى ساۋدا مەن قارجى قوسۋدى ۇلعايتۋ. كاسىپورىنداردى نەگىزگى تۇلعا، بازاردى جەتەكشى ەتۋگە تاباندى بولىپ، حالىقارالىق داعدى مەن قارىز قايتارۋدى ۇزارتۋ جونىندەگى پرينسيپتەرگە بويسۇنىپ، كوپ نەگىزدى قارجى قوسۋ، قارجى قۇراۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ. قارجى قۇراۋ سەلبەستىگى جۇلگەسىندە جاڭالىق اشىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە گۇلدەندىرۋگە باعىتتالعان ارناۋلى قارىز، جىبەك جولى قورى قاتارلىلاردىڭ رولىن ساۋلەلەندىرۋ. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ فينانس سەلبەستىگى جەلىسىن ورناتىپ جانە اقاۋسىزداندىرىپ، فينانس نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن ءوزارا ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، كوپ جاقتاردىڭ جانە ءار ەل فينانس قۇرىلىمدارىنىڭ قارجى قوسۋ مەن قارجى قۇراۋعا بىرگە ات سالىسۋىنا قولداۋ كورسەتۋ. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولعا“ قاتىستى حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جانە حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، زاڭدىق قىزمەت وتەۋ جاعىنان قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتىپ، ءتۇرلى حاۋىپ - قاتەرلەردەن ۇتىمدى ساقتانۋ جانە ونى جويۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا وركەنيەتتىڭ ءوزارا ۇيرەنۋ، ءبىر - بىرىنەن ۇلگى الۋ كوپىرىن سالۋ
الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل دامۋ، عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ، مادەنيەت، كوركەمونەر سياقتى سالالارداعى گۋمانيتارلىق سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، پارلامەنتتەردىڭ، ساياسي پارتيالاردىڭ، حالىقتىق ۇيىمداردىڭ بارىس - كەلىسىن كۇشەيتىپ، ايەلدەر، جاستار، مۇگەدەكتەر سياقتى توپتاردىڭ بارىس - كەلىسىن جيىلەتىپ، گۋمانيتارلىق اۋىس - ءتۇيىس جاساۋدىڭ كوپ نەگىزدى، ىقپالداستىعىن قالىپتاستىرۋ. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە گۇلدەندىرۋ بويىنشا عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ارەكەت جوسپارىن اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، سيفرلى جىبەك جولىن، جاڭالىق اشاتىن جىبەك جولىن گۇلدەندىرۋ. كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ، تەڭىز - مۇحيت سەلبەستىگى، جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ - وڭاۋ جاقتارىنداعى اۋىس - ءتۇيىس پەن سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، جاسىل جىبەك جولى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە گۇلدەندىرەتىن مەملەكەتتەرمەن ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعىنان سەلبەستىك جاساۋدى بەلسەنە ورىستەتىپ، سالاماتتى جىبەك جولىن قۇرۋ.
قىرىق ەكىنشى تاراۋ الەمدىك باسقارۋ جۇيەسى رەفورماسى مەن قۇرىلىسىنا بەلسەنە قاتىناسۋ
بەيبىتشىلىك، دامۋ، سەلبەستىك، تەڭ يگىلىكتەنۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، دەربەس، وزىنە - ءوزى قوجايىن بولۋ سىندى بەيبىت ديپلوماتيالىق ساياساتقا تاباندى بولىپ، جاڭاشا حالىقارالىق قاتىناس ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىنىڭ اناعۇرلىم ءادىل، ۇيلەسىمدى باعىتقا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا كوپ جاقتى شارۋاشىلىقتى جونگە سالۋ مەحانيزمىن قورعاۋ جانە كەمەلدەندىرۋ
كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قورعاپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى رەفورماسىنا بەلسەنە قاتىناسىپ، دامۋ جولىنداعى مۇشە ەلدەردىڭ ورنىن باتىل قورعاۋ. 20 ەل توبى قاتارلىلاردىڭ حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك فۋنكتسياسىن ساۋلەلەندىرۋىن جەبەپ، ازيا - تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى، بريكس ەلدەرى سىندى مەحانيزمدەرىنىڭ ەكونوميكانى جونگە سالۋ سەلبەستىگىنە سىندارلى ات سالىسىپ، جۇڭگو ۇندەۋىن، جۇڭگو جوباسىن اناعۇرلىم كوپ العا قويۋ. نەگىزگى كوپ جاقتىلى فينانس قۇرىلىمدارىن جونگە سالۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدى جەبەپ، ازيا نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى قارجىلاندىرۋ بانكەسى مەن جاڭا گۇلدەندىرۋ بانكەسىنىڭ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋىنە قولداۋ كورسەتىپ، حالىقارالىق فينانستى جونگە سالۋعا ات سالىسۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. حالىقارالىق ماكرولىق ەكونوميكالىق ساياسات جونىندەگى پىكىر اۋىستىرۋدى، سايكەستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، حالىقارالىق سەلبەستىك تەكشەسىن ورناتىپ، الەمدىك شارۋاشىلىق تىزبەگى مەن ۇسىنىم تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعى مەن ىركىلىسسىزدىگىن، الەمدىك فينانس بازارىنىڭ ورنىقتىلىعىن بىرگە ساقتاپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىن كۇش بىرىكتىرە جەبەۋ. جاڭادان گۇلدەنگەن سالالارداعى ەكونوميكانى جونگە سالۋ ەرەجەسىن جاساۋدى تەزدەتۋ.
ەكىنشى تاراۋشا جوعارى ولشەمدى ەركىن ساۋدا رايونى تورابىن قۇرۋ
ەركىن ساۋدا رايوندارىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، دۇنيە جۇزىنە باعىتتالعان جوعارى ولشەمدى ەركىن ساۋدا رايونى تورابىن قۇرۋ. ەركىن ساۋدا رايوندارىنىڭ ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرىپ، وڭىرلىك جان - جاقتى ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قاتىناسى كەلىسىمىنىڭ اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو - جاپونيا - كورەيا ەركىن ساۋدا كەلىسىمى كەلىسسوزىنىڭ اياق الىسىن تەزدەتىپ، ازيا - تىنىق مۇحيت ەركىن ساۋدا رايونى قۇرىلىسىن ورنىقتى قاداممەن ىلگەرىلەتۋ. ەركىن ساۋدا رايونى قۇرىلىسىنىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، تىنىق مۇحيت اتتاعان جان - جاقتى جانە العا باساتىن سەرىكتەستىك قاتىناسى كەلىسىمىنە قاتىناسۋدى بەلسەنە ويلاستىرىپ، ءتىپتى دە كوپ، جوعارى ولشەمدى ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنە جانە وڭىرلىك ساۋدا كەلىسىمىنە قول قويۋدى تەزدەتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا تاماشا سىرتقى ورتانى بەلسەنە قالىپتاستىرۋ
الەمدىك سەرىكتەستىك قاتىناستى بەلسەنە دامىتىپ، ءىرى ەلدەرمەن سايكەسۋدى جانە سەلبەسۋدى ىلگەرىلەتىپ، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن قاتىناستى تەرەڭدەتىپ، دامۋ جولىنداعى ەلدەرمەن ىنتىماقتاسا سەلبەستىك جاساۋدى كۇشەيتۋ. كوپ جاقتىلىق جانە بىرگە كەڭەسۋ، بىرگە قۇرۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن ۇيتقى ەتكەن حالىقارالىق جۇيە مەن حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى قورعاپ، الەمدىك سايىستارعا بىرلىكتە توتەپ بەرۋ. سالماقتى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعىنداعى حالىقارالىق سەلبەستىككە بەلسەنە قاتىناسىپ، ادامزاتتىڭ دەنساۋلىق - سالاماتتىق ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ. سىرتقا كومەك بەرۋ ءتۇزىلىس - مەحانيزمى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، سىرتقا كومەك بەرۋ جۇيەسىن ساپالىلاندىرىپ، دامۋ جولىنداعى ەلدەرگە، وتە - موتە، ەڭ دامىماعان ەلدەرگە شامانىڭ كەلىسىنشە كومەكتەسىپ، ەمدەۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ، جاسىل دامۋ، كەدەيلەر سانىن ازايتۋ، ادام كۇشى بايلىعىن اشۋ، ادامگەرشىلىك تۇرعىدان شۇعىل كومەك بەرۋ سياقتى سالالارداعى سىرتقى سەلبەستىك پەن كومەك بەرۋدى كۇشەيتۋ. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كۇن ءتارتىبىن بەلسەنە تياناقتاندىرۋ.
ون ءۇشىنشى ءبولىم حالىقتىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ادامنىڭ جان - جاقتى دامۋىن جەبەۋ
حالىقتىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋدى كورنەكتى ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، جوعارى ساپالى وقۋ - اعارتۋ جۇيەسى مەن جان - جاقتى، تولىق دۇركىندى سالاماتتىق جۇيە ورناتىپ، جان سانى قۇرىلىمىن جاقسارتىپ، جان سانى ساپاسىنىڭ يگىلىگىن مولايتىپ، ادام كۇشى كاپيتالىنىڭ دەڭگەيى مەن ادامنىڭ جان - جاقتى كەمەلدەنۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ.
قىرىق ءۇشىنشى تاراۋ جوعارى ساپالى وقۋ - اعارتۋ جۇيەسىن قۇرۋ
پارتيانىڭ وقۋ - اعارتۋ باعىتىن جان - جاقتى دايەكتىلەندىرىپ، وقۋ - اعارتۋ ىستەرىن الدىمەن دامىتۋعا، ءمورالدى ادام تاربيەلەۋگە، وقۋشىلاردىڭ وركەنيەت ساپاسىن، قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك تانىمىن، امالياتتىق قابىلەتىن ارتتىرۋعا تاباندى بولىپ، احىلاق، اقىل - وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاقتارىنان جان - جاقتى جەتىلگەن سوتسياليزمنىڭ قۇرىلىسشىلارى مەن ءىزباسارلارىن جەتىلدىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا نەگىزگى الەۋمەتتىك وقۋ - اعارتۋدىڭ تەڭگەرىلۋىن ىلگەرىلەتۋ
مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ نەگىزگى تەڭگەرىلمەلى جەتىستىكتەرىن بەكەمدەپ، مەكتەپ باسقارۋ ولشەمىن كەمەلدەندىرىپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ ساپالى، تەڭگەرمەلى دامۋى مەن قالا - اۋىلدىڭ ءبىر تۇلعالانۋىن ىلگەرىلەتۋ. قالا - قالاشىقتارداعى مەكتەپتەردىڭ سيىمدىلىق كولەمىن كەڭەيتىپ، وقۋعا تۇسەتىندەردىڭ سانىن مولايتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنان اۋىسقانداردىڭ وزدەرىمەن ىلەسە كەلگەن پەرزەنتتەرىنىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك وقۋ - اعارتۋ قىزمەت وتەۋىنەن تەڭ يگىلىكتەنۋىن قامتاماسىزداندىرۋ. اۋىل - قىستاقتارداعى كولەمى شاعىن مەكتەپتەر مەن اۋىل - قالاشىقتارداعى جاتاقتى مەكتەپتەردىڭ شارت - جاعدايىن جاقسارتىپ، قىستاق وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قىستاق وقىتۋشىلارىنىڭ بىلىكتىلىك قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، اۋىل - قىستاقتاردا ۇيدە قالعان بالالارعا قامقورلىق جاساۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ وقۋدان قول ءۇزۋدى تەجەۋ مەن وقۋعا ءتۇسۋدى قامتاماسىز ەتۋدەگى ناتيجەسىن بەكەمدەۋ. ورتا مەكتەپ ساتىسىنداعى وقۋ - اعارتۋدى جالپىلاستىرۋ دەڭگەيىن نىعايتىپ جانە جوعارىلاتىپ، ورتا مەكتەپ ساتىسىنداعى مەكتەپتەردىڭ كوپ نەگىزدى دامۋىنا دەم بەرىپ، وقۋ - اعارتۋدىڭ ورتا مەكتەپ ساتىسىنداعى جالپى وقۋعا ءتۇسۋ مولشەرىن ％92تەن اسىرۋ. مەكتەپ سىرتقى تاربيە كۋرستارىن ارناعا ءتۇسىرۋ. جالپىعا ءتيىمدى مەكتەپكە ءتۇسۋ الدىنداعى تاربيەنى، ەرەكشە تاربيەنى، ارناۋلى تاربيەنى قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، مەكتەپكە ءتۇسۋ الدىنداعى بالالاردىڭ بالاباقشاعا ءتۇسۋ مولشەرىن ％90تەن اسىرۋ. ۇلتتىق رايونداردىڭ وقۋ - اعارتۋ ساپاسى مەن دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، مەملەكەت بويىنشا ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى جالپىلاستىرۋ تەبىنىن ارتتىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا كاسىپتىك - تەحنيكالىق وقۋ - اعارتۋدىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن كۇشەيتۋ
كاسىپتىك تەحنيكالىق (تەحنيك جۇمىسشى) وقۋ - اعارتۋدىڭ ءتۇرى مەن ەرەكشەلىگىن كورنەكتىلەندىرىپ، رەفورمانى، جاڭالىق اشۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، قۇرىلىم مەن جۇيەنى ساپالىلاندىرىپ، تەحنيكالىق ونەرلى دارىندىلاردى كۇش سالا جەتىلدىرۋ. كاسىپتىك - تەحنيكالىق وقۋ - اعارتۋدىڭ مەملەكەتتىك ولشەمىن كەمەلدەندىرىپ، ”ماعلۇماتتىق كۋالىك + كاسىپتىك تەحنيكالىق قابىلەت دارەجەسى كۋالىگى“ ءتۇزىمىن جولعا قويۋ. مەكتەپ باسقارۋ ۇلگىسىندە جاڭالىق اشىپ، ءوندىرىس پەن وقىتۋدىڭ توعىسۋىن، مەكتەپ پەن كاسىپورىننىڭ سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، كاسىپورىنداردىڭ جوعارى ساپالى كاسىپتىك - تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋگە دەم بەرىپ، جۇڭگوشا شاكىرت تاربيەلەۋ ءتۇزىمى جونىندە ىزدەنىس جاساۋىنا دەم بەرۋ. وسى زامانعى كاسىپتىك - تەحنيكالىق وقۋ - اعارتۋدىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋ جوسپارىن اتقارىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى كاسىپتىك - تەحنيكالىق مەكتەپتەر مەن كاسىپتەردەن ءبىر توبىن قۇرىپ، كاسىپتىك تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ مەن تولىق كۋرستىق ءبىلىم بەرۋدى ورنىقتى قاداممەن دامىتۋ. كاسىپتىك - تەحنيكالىق وقۋ - اعارتۋ مەن جاي وقۋ - اعارتۋدى توعىستىرۋدى ىشكەرىلەتىپ، كاسىپتىك - تەحنيكالىق وقۋ - اعارتۋ مەن جاي وقۋ - اعارتۋدىڭ قوس باعىت بويىنشا ءبىرىن - ءبىرى تانۋىن، ىشكەرىلەي اۋىس - تۇيىستە بولۋىن ىسكە اسىرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋدىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋ
جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋدى تۇرگە ءبولىپ باسقارۋدى جانە جوعارى مەكتەپتەردىڭ جالپىلىق رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋدىڭ اناعۇرلىم كوپ نەگىزدى جۇيەسىن ورناتىپ، جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋدىڭ جالپى وقۋعا ءتۇسۋ مولشەرىن ％60كە جەتكىزۋ. ماڭداي الدى داشۋەلەر مەن ماڭداي الدى پاندەردى تۇرگە ءبولىپ قۇرىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى زەرتتەۋ سيپاتىندىق داشۋەلەردى دامىتۋعا قولداۋ كورسەتۋ. جوعارى ساپالى تولىق كۋرستىق وقۋ - اعارتۋدى دامىتىپ، ءبىر ءبولىم جاي تولىق كۋرستىق جوعارى مەكتەپتەردىڭ قولدانىلمالى تيپتەگى مەكتەپتەرگە اينالۋىن جەبەۋ. پاندەر مەن ارناۋلى كاسىپتەردى يكەمدى تەڭشەۋ مەحانيزمىن جانە وزىندىك ەرەكشەلىككە يە دامىتۋعا جەتەلەۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، جوعارى مەكتەپتەردە پاندەر اشۋدىڭ باعىتتامالىلىعىن كۇشەيتىپ، نەگىزدىك پاندەر مەن جوعارى دەڭگەيلى دارىندىلاردى جەتىلدىرۋ ۇلگىسى رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، تەحنيكالىق، ونەركاسىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، مەديتسينا سالاسىنداعى تاپشى دارىندىلاردى جەدەل جەتىلدىرۋ. اسپيرانتتاردى باۋلۋ جونىندەگى باسقارۋدى كۇشەيتىپ، اسپيرانتتىق ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ارناۋلى كاسىپتىك اسپيرانتتار قابىلداۋ كولەمىن ورنىقتى كەڭەيتۋ. وڭىرلىك جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋ بايلىعىنىڭ ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرىپ، ورتا، باتىس بولىكتەگى وڭىرلەردىڭ جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋ ىستەرىن گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا ماماندانعان جوعارى ساپالى وقىتۋشىلار قوسىنىن قۇرۋ
جوعارى دەڭگەيدەگى وسى زامانعى وقىتۋشىلار تاربيەسى جۇيەسىن ورناتىپ، وقىتۋشىلىق ءمورال، ۇستازدىق ستيل قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، وقىتۋشىلاردى باسقارۋ جانە جەتىلدىرۋ سىندى ساياساتتىق جۇيەنى كەمەلدەندىرىپ، وقىتۋشىلاردىڭ ءبىلىم بەرىپ، ادام تاربيەلەۋ قابىلەتى مەن ساپاسىن جوعارىلاتۋ. وقىتۋشىلار تاربيەلەۋ بازاسىنان ءبىر توبىن ءتۇيىندى تۇردە قۇرىپ، جوعارى دەڭگەيلى ۋنيۆەرسال داشۋەلەردىڭ وقىتۋشىلار تاربيەسىن ورىستەتۋىنە قولداۋ بەرىپ، پەداگوگيكا وقۋشىلارىن ۇكىمەت قاراجاتىمەن تاربيەلەۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، وقۋ - اعارتۋ سالاسىنا جاتاتىن اسپيرانتتار مەن ۇكىمەت قاراجاتىمەن وقيتىن پەداگوگيكا وقۋشىلارىنىڭ وقىتۋشىلىق تولىمدىلىعىن ەمتيحانسىز تانۋ رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ. جوعارى دەڭگەيلى ونەركاسىپ داشۋەلەرىنىڭ پەداگوگيكالىق كاسىپتىك - تەحنيكالىق كاسىپتەردى اشۋىنا، جوعارى مەكتەپتەر مەن كاسىپتىك مەكتەپتەردىڭ سالالىق كاسىپورىندارمەن بىرلەسىپ ”ەكى ماماندىعى بار“ وقىتۋشىلاردى تاربيەلەۋ مەحانيزمىن ورناتۋىنا قولداۋ كورسەتۋ. ورتا، باستاۋىش مەكتەپ، بالاباقشاسى وقىتۋشىلارىن باسقارۋ جالپىلىق رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، وقىتۋشىلار شتاتىن ورنالاستىرۋ مەن ءوڭىر اتتاپ تەڭشەۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋعا بايلانىستى وقىتۋشىلاردى ”اۋدان باسقارىپ، مەكتەپتەر ۇسىنىسپەن ىستەتۋدى“ باسقارۋ رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، ورتا، جوعارى دارەجەلى وقىتۋشىلاردىڭ جۇمىس ورنى سالىستىرماسىن لايىقتى جوعارىلاتۋ.
بەسىنشى تاراۋشا وقۋ - اعارتۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ
جاڭا داۋىردەگى وقۋ - اعارتۋدى باعالاۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، وقۋ - اعارتۋدى باعالاۋ ءتۇزىمى مەن مەحانيزمىن ورناتىپ جانە اقاۋسىزداندىرىپ، ساپالىق ءبىلىم بەرۋدى دامىتىپ، وقۋشىلاردىڭ وتانشىلدىق پەيىلى، جاڭالىق اشۋ رۋحى مەن ادامگەرشىلىك جاعىنان اقاۋسىز جەتىلۋىنە باسا ءمان بەرۋ. وقۋ - اعارتۋدىڭ الەۋمەتتىك يگىلىكتىك پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، وقۋ - اعارتۋ قاراجاتى قوسىلىمىن ارتتىرىپ، قاراجاتتىڭ جۇمسالۋىن باسقارۋ ءتۇزىمىن رەفورمالاپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، قاراجاتتىڭ جۇمسالۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ. مەكتەپتەردىڭ وقىتۋداعى ءوزىن - ءوزى باسقارۋ ۇقىعىن تياناقتاندىرىپ جانە كەڭەيتىپ، مەكتەپتىڭ ىشكى باسقارۋ قۇرىلىمىن كەمەلدەندىرىپ، قوعامنىڭ مەكتەپ باسقارۋعا قاتىناسۋىن تارتىپپەن جەتەلەۋ. ەمتيحان الۋ، وقۋشى قابىلداۋ جالپىلىق رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ. حالىقتىق وقۋ - اعارتۋدى دامىتۋعا قولداۋ بەرىپ جانە ونى ارناعا ءتۇسىرىپ، مەكتەپ باسقارۋ جاعىنداعى جۇڭگو مەن شەتەلدىڭ سەلبەستىك جاساۋىن ورىستەتۋ. جەلىدە ءبىلىم بەرۋدىڭ باسىمدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، عۇمىرلىق ۇيرەنۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، قوعامدى ۇيرەنۋگە قۇلىقتى ەتىپ قۇرۋ. جوعارى دەڭگەيلى داشۋەلەردە ءبىلىم بەرۋ بايلىعىن اشىق ۇستاۋدى ىلگەرىلەتىپ، تىركەلىپ ۇيرەنۋ جانە يكەمدى ۇيرەنۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، تۇرلىشە تيپتەگى وقىتۋ جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرىن - ءبىرى تانۋى مەن ءوزارا الماستىرۋ ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ.
قىرىق ءتورتىنشى تاراۋ سالاماتتى جۇڭگو قۇرىلىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ
حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن قامتاماسىزداندىرۋدى الدىمەن دامىتىلاتىن ستراتەگيالىق ورىنعا قويىپ، اۋرۋدىڭ الدىن الۋدى نەگىز ەتۋ باعىتىنان جازباي، سالاماتتى جۇڭگو ارەكەتىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ جونىندەگى ساياساتتى كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جاعىنداعى قورعانۋ تورىن بەرىك ورناتىپ، حالىقتىڭ سالاماتتىعىنا جان - جاقتى، ءومىر پەريودىندىق قىزمەت وتەۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا كۇشتى الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن قۇرۋ
اۋرۋدان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىنە رەفورما جۇرگىزىپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ، ساقتاندىرۋ، حاۋىپ - قاتەردى مەجەلەۋ، پاتولوگيالىق تەكسەرۋ، تەكسەرۋ - ولشەۋ، شۇعىل ءبىر جايلى ەتۋ سياقتى فۋنكتسيالاردى كۇشەيتۋ. الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرى جونىندەگى باياندى قوسىلىم مەحانيزمىن ورناتىپ، اۋرۋلاردى تىزگىندەۋدىڭ نەگىزدىك شارت - جاعدايىن جاقسارتىپ، نەگىزگى ساتى الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن كۇشەيتۋ. ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جاعىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن تياناقتاندىرىپ، ەمدەۋ مەن ساقتانۋدى سايكەستىرۋ مەحانيزمىندە جاڭالىق اشۋ. توسىن تۋىلعان الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ وقيعالارىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ، ساقتاندىرۋ، ءبىر جاقتى ەتۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، لابوراتوريالىق تەكسەرۋ - ولشەۋ تورابى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ەمدەۋ - قۇتقارۋ، عىلىم - تەحنيكالىق تىرەكتىك، زاتتىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، توسىن تۋىلعان الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ وقيعالارىنا توتەپ بەرۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. جۇقپالى اۋرۋلاردى دارەجەگە، ساتىعا، تۇرگە ءبولىپ قۇتقارۋ - ەمدەۋ تورابىن قۇرىپ، مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋعا شۇعىل قاجەتتى زاتتىق ماتەريالداردى زاپاس ساقتاۋ جونىندەگى بىرلىككە كەلگەن جۇيەسىن ورناتىپ جانە اقاۋسىزداندىرىپ، ءىرى الەۋمەتتىك قۇرىلىستاردا جايشىلىقتاعى جۇمىس جاعدايى مەن ىندەت تۋىلعان جاعداي ۇشتاستىرىلعان ءتۇيىلىس ورىندارىن الدىن الا جوبالاۋ. شەكارا وتكەلدەرىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ قورعانىس شەبىن بەكەمدەۋ. الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ شۋەيۋاندارى مەن دارىندىلار قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ. الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋعا قىزمەت وتەۋ نىساندارىن كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەتتىڭ يممۋنيتەتتەندىرۋ پلانىنىڭ كولەمىن كەڭەيتىپ، سوزىلمالى اۋرۋلاردان الدىن الا ساقتانۋدى، ونى ەرتە تەكسەرۋدى جانە جان - جاقتى الدىن الۋدى كۇشەيتۋ. پسيحولوگيالىق اقاۋسىزدىق پەن رۋحاني اقاۋسىزدىققا قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا ەمدەۋ، ءدارى - دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ
نەگىزگى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرىنىڭ الەۋمەتتىك يگىلىكتىك سيپاتىنا تاباندى بولىپ، ەمدەۋ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى جەتەكشى، ۇكىمەتتىك ەمدەۋ قۇرىلىمدارىن نەگىزگى تۇلعا، بەي ۇكىمەتتىك ەمدەۋ قۇرىلىمدارىن قوسىمشا ەتىپ، ەمدەۋگە قىزمەت وتەۋ بايلىعى ۇسىنىمىنىڭ كولەمىن كەڭەيتۋ. ۇكىمەتتىك شيپاحانالار قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، وسى زامانعى شيپاحانا باسقارۋ ءتۇزىمىن ورناتۋدى جەدەلدەتىپ، باسقارۋ قۇرىلىمى، كادر - ەڭبەكاقى، شتات باسقارۋ جانە قىزمەت ناتيجەسىن باعالاۋ رەفورماسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ. ساپالى ەمدەۋ بايلىعىنىڭ كولەمىن كەڭەيتۋ مەن وڭىرلىك تەڭگەرىلمەلى ورنالاستىرۋىن جەدەلدەتىپ، مەملەكەتتىك مەديتسينا ورتالىعى مەن وڭىرلىك ەمدەۋ ورتالىعىن قۇرۋ. نەگىزگى ساتى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قالالارداعى الەۋمەتتىك اۋماقتاردى، اۋىل - قىستاق نەگىزگى ساتىلارىن، شەكارا وتكەلىندەگى قالالاردى، اۋدان دارەجەلى شيپاحانالاردى باستى ءتۇيىن ەتىپ، قالا مەن اۋىلدارداعى ەمدەلۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋ تورابىن كەمەلدەندىرۋ. دارەجەگە ءبولىپ دياگنوز قويۋ - ەمدەۋ جۇيەسىن قۇرۋدى تەزدەتىپ، ەمدەۋ بىرلەستىگىن بەلسەنە دامىتۋ. ساقتانۋ، ەمدەۋ، كۇتىمدەۋ، ساۋىقتىرۋدىڭ ورگانيكالى ۇشتاسۋىن كۇشەيتۋ. مەملەكەتتىڭ ءدارى - دارمەكتەر مەن ءبىر رەت ىستەتىپ تاستايتىن ماتەريالداردى شوعىرلى، مولشەرمەن ساتىپ الۋ، پايدالانۋعا ۇيىمداستىرۋ رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، وزىق ەمدەۋ جابدىعىن دامىتۋ. ءدارى - دارمەك، ۆاكسينا، ەمدەۋ اسپابى سياقتىلاردى تەز تەكسەرىپ باعالاۋ - بەكىتۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ جانە وندا جاڭالىق اشىپ، كلينيكالىق شۇعىل قاجەتتى جانە سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردى ەمدەۋ ءدارى - دارمەكتەرىن، ەمدەۋ اسپاپتارىن تەكسەرىپ باعالاۋ - بەكىتۋدى جەدەلدەتىپ، شەتەلدە بازارعا شىعارىلعان كلينيكالىق شۇعىل قاجەتتى جاڭا دارىلەر مەن ەمدەۋ اسپاپتارىن تەز ارادا ەل ىشىندە بازارعا شىعارۋدى جەدەلدەتۋ. ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرىن باۋلۋ ساپاسىن جوعارىلاتىپ جانە كولەمىن كەڭەيتىپ، بالالار ءبولىمى، امبەباپ ءبولىمى سىندى جاقتارىندا تاپشى بولىپ وتىرعان شيپاگەرلەردى كوبەيتىپ، ءار مىڭ ادامعا تۋرا كەلەتىن تىركەلگەن سەسترالاردىڭ سانىن 3.8 ادامعا جەتكىزۋ. شيپاگەرلەردىڭ وڭىرلەر بويىنشا تىركەلۋىن اتقارىپ، شيپاگەرلەردىڭ كوپ قۇرىلىمداردا كاسىپ جۇرگىزۋىن ىلگەرىلەتۋ. قالا - اۋىلدارداعى وتباسى شيپاگەرلەرىنىڭ كەلىسىم بويىنشا قىزمەت وتەۋ كولەمىن ورنىقتى قاداممەن ۇلعايتىپ، كەلىسىم بويىنشا قىزمەت وتەۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋ. قوعامنىڭ شيپاحانا قۇرۋىن قولداپ، تاجىريبەلى كاسىپتىك شيپاگەرلەردىڭ شيپاحانا قۇرۋىنا دەم بەرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا جالپى حالىقتىق ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ
نەگىزگى ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋدىڭ ورنىقتى، باياندى قارجى توپتاۋ جانە مامىلەنى رەتتەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋ اقىسىن تاپسىرۋ، قامسىزداندىرۋعا قاتىناسۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋ مامىلەسى ءتىزىمى ءتۇزىمىن اتقارۋ. نەگىزگى ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋدى قالا دارەجەلى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى ناقتىلاندىرىپ، ولكە دارەجەلى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى ىلگەرىلەتۋ. نەگىزگى ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋ بويىنشا امبولاتوريادا ەمدەۋگە بىرىگىپ جاردەم بەرۋدى قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، سالماقتى اۋرۋلاردى ەمدەۋ قامسىزداندىرۋى مەن قۇتقارۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ. ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋدى ءتىزىم بويىنشا يكەمدى تەڭشەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. اۋرۋ تۇرىنە قاراي اقى تولەۋدى نەگىز ەتكەن، ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋى بويىنشا كوپ نەگىزدى، كوپ ءتۇرلى اقى تولەۋ ءتاسىلىن اتقارۋ. شارتقا ۇيلەسەتىن ينتەرنەتتىك ەمدەۋ قىزمەت وتەۋىن ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋىنىڭ اقى تولەۋ كولەمىنە ەنگىزىپ، باسقا جەردە ەمدەلۋ ەسەبىن جابۋدى تياناقتاندىرۋ. ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋىن ولشەمدەندىرۋ، ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، ءىس تىندىرۋ، قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ. ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋ قورىن باقىلاۋ - باسقارۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. ۇزاق ۋاقىت كۇتىمدەۋدى قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن ورنىقتى قاداممەن ورناتۋ. ساۋدالىق ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋىن بەلسەنە دامىتۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا جۇڭگوشا شيپاگەرلىك، ءدارى - دارمەك ىستەرىن جالعاستىرۋ مەن وندا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋ
جۇڭگوشا ەمدەۋ مەن باتىسشا ەمدەۋگە تەڭ ءمان بەرۋ مەن ءبىرىنىڭ ارتىقشىلىعىمەن ءبىرىنىڭ ولقىلىعىن تولىقتاۋعا تاباندى بولىپ، جۇڭگوشا شيپاگەرلىك پەن ءدارى - دارمەك ىستەرىن زور كۇشپەن دامىتۋ. جۇڭگوشا شيپاگەرلىك، ءدارى - دارمەك جونىنەن قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، جۇڭگوشا شيپاگەرلىك پەن ءدارى - دارمەكتىڭ اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى ەمدەۋ، ساۋىقتىرۋ بارىسىنداعى ايرىقشا باسىمدىلىعىن ساۋلەلەندىرۋ. جۇڭگوشا ەمدەۋ مەن باتىسشا ەمدەۋدى ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتىپ، از ۇلتتاردىڭ شيپاگەرلىك، ءدارى - دارمەك ىستەرىن دامىتۋدى جەبەۋ. كلاسسيكالىق شيپاگەرلىك تومدارىنىڭ جاۋھارىن سۇرىپتاپ جۇيەلەۋدى جانە اشۋدى كۇشەيتۋ. جۇڭگوشا شيپاگەرلىك پەن ءدارى - دارمەكتىڭ عىلىم - تەحنيكالىق تىرەكتىك سۇيەمەلدەۋ تەكشەسىن قۇرىپ، جۇڭگوشا ءدارى - دارمەكتى تەكسەرىپ باعالاۋ، تەكسەرىپ بەكىتۋ مەحانيزمىنە رەفورما جۇرگىزىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، جۇڭگوشا جاڭا ءدارى - دارمەك زەرتتەپ اشۋدى قورعاۋ جانە شارۋاشىلىعىن دامىتۋدى جەبەۋ. جۇڭگوشا ءدارى - دارمەكتىڭ ساپاسى جونىندەگى باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭگوشا ءدارى - دارمەك ساپاسىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جەبەۋ. جۇڭگوشا شيپاگەرلىك پەن ءدارى - دارمەك ىستەرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار دارىندىلارىن باۋلۋدى، جۇڭگوشا شيپاگەرلىك پەن ءدارى - دارمەك مادەنيەتىن جالعاستىرۋدى جانە جاڭالىق اشا دامىتۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭگوشا شيپاگەرلىك پەن ءدارى - دارمەكتىڭ الەمگە بەت الۋىن ىلگەرىلەتۋ.
بەسىنشى تاراۋشا دەنە تاربيەدە قۇدىرەتتى ەل قۇرۋ
جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ قيمىلىن كەڭىنەن ورىستەتىپ، حالىقتىڭ دەنە قۋاتىن ارتتىرۋ. دەنساۋلىققا ەرتەدەن ءمان بەرۋدى جەبەپ، دەنە تاربيەنى وقۋ - اعارتۋمەن، دەنساۋلىق ساقتاۋمەن، ساياحاتپەن توعىستىرۋدى تەرەڭدەتۋ. جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋعا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، الەۋمەتتىك دەنە تاربيە الاڭدارىنىڭ مايدان - قۇرىلعىلارى قۇرىلىسىن جانە مەكتەپتەردىڭ سپورت مايدان، سارايلارىن اشىق ۇستاۋدان تەڭ يگىلىكتەنۋدى ىلگەرىلەتىپ، دەنە شىنىقتىراتىن جاياۋلار جولى سياقتى حالىققا ءتيىمدى دەنە شىنىقتىرۋ ورىندارىنىڭ قامتۋ كولەمىن ۇلعايتىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي دەنە تاربيە باقشالارىن كوبەيتىپ، تاسقىننان ساقتانۋ حاۋىپسىزدىگىنە كەدەرگى بولماۋ العى شارتىندا وزەن جايىلمالارى سىندى جەرلەردەن پايدالانىپ، الەۋمەتتىك دەنە تاربيە قۇرىلعىلارىن قۇرۋعا قولداۋ كورسەتۋ. مەكتەپتەردىڭ دەنە تاربيە ساباعى مەن ساباقتان سىرتقى دەنە شىنىقتىرۋ ۋاقىتىنا كەپىلدىك جاساپ، جاستار مەن وسپىرىمدەردى باستى ءتۇيىن ەتىپ، حالىقتىڭ دەنە قۋاتى جونىندەگى باقىلاۋ - تەكسەرۋدى جانە وعان قۋزاۋ سالۋدى ورىستەتۋ. مادەنيەت تاربيەسى مەن كاسىپتىك جاتتىعۋعا تەڭ ءمان بەرۋگە تاباندى بولىپ، جارىستىق سپورت زاپاس دارىندىلارىن باۋلۋدى كۇشەيتىپ، ءتۇيىندى سپورت تۇرلەرىنىڭ جارىستىق دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ءداستۇرلى سپورت تۇرلەرىنىڭ باسىمدىلىعىن بەكەمدەپ، فۋتبول، باسكەتبول، ۆولەيبولدىڭ جۇڭگوشا ەرەكشەلىككە يە دامۋ جولى جونىندە ىزدەنىس جاساپ، قار - مۇز سپورتىنىڭ دامۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە جۇزىلىك ىقپالعا يە كاسىپتىك سپورت جارىسى ىستەرىن دامىتۋ. سپورت جاعىنداعى تۇتىنىمدى ۇلعايتىپ، دەنە شىنىقتىرۋ، كوڭىل اشۋ، دالالىق سپورت سىندى دەنە تاربيە شارۋاشىلىعىن دامىتۋ. بەيجيڭ قىسقى وليمپياداسى، قىسقى پار وليمپياداسى جانە حاڭجوۋ ازيا سپورت جارىسىن، ت. ب ءساتتى وتكىزۋ.
التىنشى تاراۋشا وتانشىلدىق تازالىق قيمىلىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋ
وتانشىلدىق تازالىق قىزمەتىنىڭ مازمۇنىن بايىتىپ، جالپى حالىقتىڭ وركەنيەتتى، اقاۋسىز تۇرمىس ءتاسىلىن قالىپتاستىرۋىن جەبەۋ. الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ورتاسىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قالا مەن اۋىلدىڭ ورتا تازالىعىن وڭاۋدى ىلگەرىلەتىپ، اۋرۋ دانەكەرى ورگانيزمدەرىنەن ساقتانۋدى جانە ونى تىزگىندەۋدى كۇشەيتۋ. تازا قالا - قالاشىق قۇرۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ. دەنساۋلىق تاربيەسى مەن دەنساۋلىق بىلىمدەرىن جالپىلاستىرۋدى كۇشەيتىپ، تاماشا اس - سۋ سالتىن ورناتىپ، ءىشىپ - جەم ىسىراپشىلدىعى ارەكەتىن شەكتەپ، تەمەكىدەن تيىلۋ، اراققا شەك قويۋ ارەكەتىن قانات جايدىرىپ، جابايى حايۋاناتتاردى بەتالدى جەۋدەي ناشار ادەتتەردى باتىل الاستاپ، بولەك تاماقتانۋ، ورتاق ساقپى ىستەتۋ، قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرىپ تاستاۋ سياقتى تۇرمىستىق ادەتتەردى جالپىلاستىرۋ.
قىرىق بەسىنشى تاراۋ حالىقتىڭ قارتتانۋىنا بەلسەنە توتەپ بەرۋ سىندى مەملەكەت ستراتەگياسىن اتقارۋ
جان سانىنىڭ ۇزاق ۋاقىت دامۋى ستراتەگياسىن بەلگىلەپ، تۋىت جونىندەگى ساياساتتى ساپالىلاندىرىپ، قارتتار مەن بالالاردىڭ ەمدەلۋىن قامسىزداندىرۋدى باستى ءتۇيىن ەتكەن حالىق سانى جونىنەن قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، حالىق سانىنىڭ ۇزاق ۋاقىت تەڭگەرمەلى دامۋىن جەبەۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا لايىقتى تۋىت دەڭگەيىن ساقتاۋدى ىلگەرىلەتۋ
تۋىت ساياساتى جاعىنداعى كەڭشىلدىكتى كۇشەيتىپ، تۋىت ساياساتىنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق ساياساتتارمەن ۇشتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، وتباسىنىڭ تۋىت، باعۋ، تاربيەلەۋ جاقتارىنداعى اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتىپ، تۋىت ساياساتىنىڭ كومەسكى كۇشىن تۋىنداتۋ. سابيلەردى باعۋ، جاستار مەن وسپىرىمدەردى جەتىلدىرۋ، قارتتاردى باعىپ - قاعۋ، اۋرۋ - سىرقاۋلار مەن مۇگەدەكتەرگە قارايلاسۋ سياقتى ساياساتتاردى جانە تۋىت دەمالىسى جونىندەگى ءتۇزىمدى كەمەلدەندىرىپ، اتا - انانىڭ بالا باعۋ دەمالىسىنان يگىلىكتەنۋى جونىندە ىزدەنىس جاساۋ. ساپالى ۇرپاق كورۋ - تاربيەلەۋدىڭ جالپى بارىسىنا قىزمەت وتەۋدى جاقسارتىپ، جۇكتى بولۋ الدىنداعى، جۇكتىلىك كەزىندەگى دەنساۋلىق جونىنەن قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتىپ، تۋىلعان نارەستەلەردىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋ. جوسپارلى تۋىت بويىنشا ەرەكشە قيىنشىلىعى بار وتباسىلارىن جان - جاقتى كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەۋدى قامتاماسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ جانە اقاۋسىزداندىرۋ. جان سانىن ساناققا الۋ جانە باقىلاۋ - تەكسەرۋ جۇيەسىنە رەفورما جۇرگىزىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، تۋىت اۋقىمىن قاداعالاي باقىلاپ وتىرۋ. جان سانىنىڭ دامۋ ستراتەگياسى جونىندەگى زەرتتەۋدى تەرەڭدەتىپ، جان سانى مەن دامۋدىڭ جالپىلىق شەشىم جاساۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا نارەستە - سابيلەر ءىسىن دامىتۋ ساياساتىن اقاۋسىزداندىرۋ
جالپىعا ءتيىمدى، مىندەتتەمەلى قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن دامىتىپ، نارەستە - سابيلەر كۇتىمى جونىنەن قىزمەت وتەۋ مەن باستاپقى كەزدەن تاربيەلەۋ ساياساتتىق جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ جانە قولداۋ كورسەتۋ. وتباسىلىق كۇتىمى مەن الەۋمەتتىك اۋماقتاردىڭ قىزمەت وتەۋىنە قولداۋ بەرۋدى، جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، وتباسىلارىنىڭ بالانى عىلمي جولمەن باعۋ قابىلەتىن كۇشەيتۋ. قالا - قالاشىق شاعىن رايوندارىنىڭ بالاباقشاسى جونىندەگى سايكەستى ساياساتىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، نارەستە - سابيلەردى كۇتىمدەۋدىڭ كوپ ءتۇرلى فورماداعى قىزمەت وتەۋ قۇرىلىمدارىن بەلسەنە دامىتىپ، شارت - جاعدايى بار ادام ىستەتەتىن ورىنداردى نارەستە - سابيلەردى باعۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋگە شابىتتاندىرىپ، كاسىپورىن، ءىسورىندار جانە قوعامدىق ۇيىمدار قاتارلى قوعامدىق كۇشتەردىڭ بالالاردى اماناتپەن باعۋعا جالپىعا ءتيىمدى قىزمەت وتەۋىنە قولداۋ بەرىپ، بالاباقشاسىن باعۋ مەن تاربيەلەۋدى ءبىر تۇلعالاندىرعان قىزمەت وتەۋدى دامىتۋعا شابىتتاندىرۋ. نارەستە - سابيلەردى كۇتىمدەۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋدى ارنايىلاندىرىپ، جۇيەلىلەندىرىپ دامىتۋدى ىلگەرىلەتىپ، باعۋ - تاربيەلەۋدىڭ ساپاسى مەن دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا قارتتاردى كۇتىمدەۋگە قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ
قارتتاردى كۇتىمدەۋ ىستەرى مەن قارتتاردى كۇتىمدەۋ كاسىبىن سايكەستىرە دامىتۋدى ىلگەرىلەتىپ، قارتتاردى كۇتىمدەۋ جونىنەن نەگىزگى قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، جالپىعا ءتيىمدى قارتتاردى كۇتىمدەۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋدى زور كۇشپەن دامىتىپ، وتباسىنىڭ قارتتاردى كۇتىمدەۋ فۋنكتسياسىن ۇستىنە الۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، وتباسى، الەۋمەتتىك اۋماق، قۇرىلىمدار ءوزارا سايكەستىرىلگەن، ەمدەۋ، كۇتىمدەۋ، كۇتىنۋ ۇشتاستىرىلعان قارتتاردى كۇتىمدەۋگە قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ورناتۋ. الەۋمەتتىك اۋماق پەن وتباسىلىق كۇتىمدەۋگە قىزمەت وتەۋ تورابىن كەمەلدەندىرىپ، الەۋمەتتىك قۇرىلعىلاردى قارتتارعا بەيىمدەپ جاڭالاپ سالۋدى ىلگەرىلەتىپ، ارناۋلى كاسىپتىك قۇرىلىمداردىڭ قىزمەت وتەۋىن الەۋمەتتىك اۋماقتارعا ۇلاستىرۋدى جەبەپ، قالدىق بايلىقتى بىرىكتىرۋ جانە ودان پايدالانۋ ارقىلى الەۋمەتتىك اۋماقتاردىڭ قابىسۋ ۇلگىسىندەگى قارتتاردى كۇتىمگە الۋ ءىسىن دامىتۋ. ارەكەت قابىلەتىنەن ايرىلعان نەمەسە تولىق ايرىلماعان ەرەكشە قيىنشىلىعى بار قارتتاردى ەڭ تومەنگى شەكتە قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتىپ، اۋىل - قىستاقتارداعى قارتتار قايىرىمدىلىق باقحاناسى سياقتى قارتتارعا قارايلاسۋ ءىسىن بەلسەنە دامىتۋ. ۇكىمەت باسقارۋىنداعى قارتتاردى كۇتىمدەۋ قۇرىلىمدارى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، قىزمەت وتەۋ قۋاتى مەن دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ۇكىمەت باسقارۋىنداعى نىساندار تيجاراتىن حالىقتىق كاپيتال جۇرگىزۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، تاربيەلەۋ، كۇتىنۋ بايلىقتارىنىڭ تيبىن جاڭالاپ، قارتتاردى كۇتىمدەۋ ءىسىن دامىتۋعا قولداۋ بەرىپ، كۇتىمدەۋ سيپاتىنداعى حالىق باسقارۋىنداعى قارتتاردى كۇتىمدەۋ قۇرىلىمدارىن ساياساتتىق جاقتان سۇيەمەلدەۋدى كۇشەيتىپ، جالپىعا ءتيىمدى قارتتاردى كۇتىمگە الۋدىڭ قالا مەن كاسىپورىندار بىرلەسكەن ارناۋلى ارەكەتىن ورىستەتۋ. قارتتاردىڭ دەنساۋلىعىنا قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتىپ، ەمدەۋ، كۇتىمدەۋ، كۇتىمدەنۋدى ۇشتاستىرۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ. قارتتاردى كۇتىمدەۋشى دارىندىلاردى باۋلۋدىڭ تەبىنىن ارتتىرىپ، قارتتاردى كۇتىمگە الۋ قۇرىلىمدارىنىڭ كۇتىمدەۋ توسەك ورنىمەن قامداۋ كولەمىن كەڭەيتىپ، قارتتاردى كۇتىمگە الۋ قۇرىلىمدارىنىڭ كۇتىمدەۋ توسەك ورنىنىڭ سالىستىرماسىن ％55كە جوعارىلاتىپ، جاسى ۇلعايعان، قايراتى قايتقان، ەس - اقىلىنان ايرىلا باستاعان قارتتاردىڭ كۇتىمگە الىنۋ جاعىنداعى قاجەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي قاناعاتتاندىرۋ. قارتتاردىڭ يگىلىك دەڭگەيىن بىرتىندەپ جوعارىلاتىپ، ەكونوميكالىق قيىنشىلىعى بار جاسى ۇلعايعان، قايراتى قايتقان قارتتارعا جاردەم قاراجات بەرۋ ءتۇزىمى مەن ەرەكشە قيىنشىلىعى بار، ۇيدە قالعان قارتتارعا حال سۇراي بارۋ، قامقورلىق جاساۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. قارتتاردى كۇتىمدەۋگە قىزمەت وتەۋدى جان - جاقتى باقىلاۋ - باسقارۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ. قارتتاردى كۇتىمدەيتىن، قارتتارعا وپالى بولاتىن، قارتتاردى قۇرمەتتەيتىن قوعامدىق ورتا قالىپتاستىرىپ، قارتتاردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتۋ. جان باسىنا تۋرا كەلەتىن ورتاشا مەجەلى عۇمىردىڭ ۇزارۋى، جان سانىنىڭ قارتتانۋ بەتالىسىنىڭ تەزدەۋى، ءبىلىم الۋ جىل شەگىنىڭ ۇزارۋى، ەڭبەككۇش قۇرىلىمىنداعى وزگەرىس سىندى فاكتورلاردى جان - جاقتى ويلاستىرا وتىرىپ، شاعىن كولەمدە رەتتەۋلەر جاساۋ، اتقارۋدى يكەمدى جۇرگىزۋ، تۇرگە ايىرىپ ىلگەرىلەتۋ، ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، تەڭ ءمان بەرۋ سىندى پرينسيپتەرگە ساي، زاڭدا بەلگىلەنگەن پەنسياعا شىعۋ جاسىن بىرتىندەپ ۇزارتىپ، ادام كۇشى بايلىعىنان تولىق پايدالانۋدى جەبەۋ. قارتتار ەكونوميكاسىن دامىتىپ، قارتتارعا بەيىمدەلگەن تەحنيكالار مەن ونىمدەردى اشىپ، قارتتاردى زەردەلى كۇتىمدەۋ سىندى جاڭا كاسىپ قالىبىن جەتىلدىرۋ.
ون ءتورتىنشى ءبولىم حالىقتىڭ ىرىسىن ارتتىرىپ، بىرگە گۇلدەندىرۋ، بىرگە باسقارۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ
بارىنشا كۇش سالىپ، شاماعا قاراي ءىس تىندىرۋعا تاباندى بولىپ، نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، جالپىعا ءتيىمدى، نەگىزدىك حالىق تۇرمىسىن تولىق قامتاماسىزداندىرۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، بىرگە گۇلدەندىرىپ، بىرگە باسقارىپ، تەڭ يگىلىكتەنەتىن قوعامدى باسقارۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، بىرگە بايۋدى جەبەۋ ارەكەت باعدارلاماسىن جاساپ، وڭىرلەر، قالا، اۋىل اراسىنداعى جانە كىرىستەگى پارىقتى سانالى، ىرىقتى تۇردە ازايتىپ، جالپى حالىقتى دامۋ جەتىستىكتەرىنەن ءتىپتى دە كوپ، ءتىپتى دە ءادىل يگىلىكتەندىرىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋ.
قىرىق التىنشى تاراۋ مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ءتۇزىمى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ
نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدەگى ولقىلىقتاردى تولىقتاۋدى تەزدەتىپ، بەي نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ءالسىز جاقتارىن كۇش سالا كۇشەيتىپ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ساپاسى مەن دەڭگەيىن كۇش سالا جوعارىلاتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ تەڭگەرىلۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ
قالا مەن اۋىلدىڭ، وڭىرلەردىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ءتۇزىمىن بىرلىككە كەلتىرۋدى، ساپا دەڭگەيىن ءونىمدى ۇشتاستىرۋدى جەبەۋ. الەۋمەتتىك وقۋ - اعارتۋ، جۇمىستانۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ، ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ، قوعامدىق قىزمەت وتەۋ، تۇرعىن ءۇي قامتاماسىزدىعى، الەۋمەتتىك مادەنيەت، دەنە تاربيە، قامقورلىق جاساۋ جولىمەن ورنالاستىرۋ، مۇگەدەكتەرگە قىزمەت وتەۋ سياقتى سالالاردى وزەك ەتە وتىرىپ، نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ولشەم جۇيەسىن ورناتىپ جانە اقاۋسىزداندىرىپ، مەملەكەتتىك ولشەمدى ايقىنداپ جانە اۋقىمدىق رەتتەۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ولشەم دەڭگەيىن قالا، اۋىل، وڭىرلەر ارا ۇلاستىرۋ مەن تەڭگەرۋدى ىلگەرىلەتۋ. تۇراقتى حالىق سانى كولەمى جانە قىزمەت وتەۋ راديۋسى بويىنشا نەگىزدىك الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارىنىڭ ورنالاسۋىن جانە بىرگە گۇلدەندىرۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋدى ءبىر تۇتاس پلانداپ، نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ بايلىعىنىڭ نەگىزگى ساتىعا كەڭەيۋىن، اۋىل - قىستاقتارعا جالپىلاسۋىن، شەكارا - شالعاي وڭىرلەر مەن تۇرمىسىندا قيىنشىلىعى بار بۇقاراعا بەيىمدەلۋىن جەبەۋ.
ەكىنشى تاراۋشا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋمەن قامداۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشۋ
نەگىزگى مەن بەي نەگىزگىنى ايىرىپ، ۇكىمەتتىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ۇسىنىمىن قامتاماسىزداندىرۋداعى نەگىزگى تۇلعالىق ورنىن كورنەكتىلەندىرىپ، بەي نەگىزدىك الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ۇسىنىمى سۋبيەكتىن كوپ نەگىزدەندىرۋ، ۇسىنىم ءتاسىلىن الۋان تۇرلىلەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ. بالا تاربيەلەۋ، قارتتاردى كۇتىمدەۋ سياقتى جاقتارداعى ۇسىنىم مەن سۇرانىم قايشىلىعى كورنەكتى بولعان قىزمەت وتەۋ سالاسىندا، قوعامدىق كۇشتەردىڭ جالپىعا ءتيىمدى، جۇيەلى قىزمەت وتەۋ ۇسىنىمىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋعا قولداۋ بەرىپ، جالپىعا ءتيىمدى، جۇيەلى قىزمەت وتەۋمەن قامدايتىن ءتۇرلى قۇرىلىمداردىڭ جەڭىلدىك ساياساتتاردان تەڭ يگىلىكتەنۋىنە كەپىلدىك جاساۋ. قوعامدىق كۇشتەردىڭ ۇكىمەت باسقارۋىنداعى نىساندار تيجاراتىن حالىقتىق كاپيتال جۇرگىزۋ، ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋعا قىزمەت وتەۋ، ۇكىمەت پەن قوعامدىق كاپيتال سەلبەستىگى سياقتى تاسىلدەر ارقىلى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ۇسىنىمىنا قاتىناسۋىنا دەم بەرۋ. الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ سالاسىنداعى ءىسورىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، ءىسورىندار مەن قوعامدىق كۇشتەر ءادىل باسەكەلەسەتىن بازار ورتاسىن قالىپتاستىرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدى ساياساتتىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ
قازىنالىق شىعىس قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ولقىلىقتارىن الدىمەن قامتاماسىزداندىرۋ. ورتالىق پەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ سالاسىنداعى ءىس ۇقىعى مەن شىعىس جاۋاپكەرشىلىگىن ايقىنداپ، ورتالىق پەن ولكە قازىناسىنىڭ نەگىزگى ساتى ۇكىمەتتەرىنە بەرەتىن نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جاعىنداعى قازىنالىق قولداۋىن ارتتىرۋ. ءتىپتى دە كوپ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ نىسانىن ۇكىمەت ساتىپ الۋعا قىزمەت وتەۋدىڭ جەتەكشى تىزىمىنە ەنگىزىپ، ۇكىمەتتىڭ ساتىپ الۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، قازىنا، قارجى قۇراۋ جانە جەر سياقتى ءتيىمدى ساياساتتاردى كەمەلدەندىرۋ. تولىمدىلىعىنا رۇقسات بەرۋ، اتاق باعالاۋ، جەرمەن قامداۋ، قازىنالىق قولداۋ، ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋ، باقىلاۋ - باسقارۋ سياقتى جاقتاردا حالىق باسقارۋىنداعى قۇرىلىمدار مەن ۇكىمەت باسقارۋىنداعى قۇرىلىمدارعا ءادىل مامىلە جاساۋ.
قىرىق جەتىنشى تاراۋ جۇمىستانۋدى الدىڭعى ورىنعا قويۋ ستراتەگياسىن اتقارۋ
اناعۇرلىم تولىق، اناعۇرلىم جوعارى ساپالى جۇمىستانۋدى جەبەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، جۇمىستانۋ سيىمدىلىعىن ارتتىرىپ، جۇمىستانۋ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، جۇمىستانۋدىڭ قۇرىلىمدىق قايشىلىعىن باسەڭدەتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا جۇمىستانۋدى الدىمەن ويلاستىرۋ ساياساتىن كۇشەيتۋ
ەكونوميكانى دامىتۋ، جۇمىستانۋدى باعدار ەتۋگە تاباندى بولىپ، جۇمىستانۋ نىسانا - جاۋاپكەرشىلىگىن باعالاۋ مەحانيزمى مەن جۇمىستانۋ ىقپالىن باعالاۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلار، ارميادان بوساعان اسكەريلەر، ديقان جۇمىسكەرلەر سياقتى ءتۇيىندى بۇقارانىڭ جۇمىستانۋىنا قولداۋ كورسەتۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. جۇمىستانۋ سيىمدىلىعىمەن بايلانىستىرىلعان شارۋاشىلىق ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، جۇمىستاندىرۋ قۋاتى كۇشتى قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ، ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ جانە ەڭبەك شوعىرلى كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن قولداپ جانە ولاردى قابىلداپ، الەۋمەتتىك اۋماق ەرەن بازارى، قولايلى دۇكەندەر جانە الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ قىزمەت وتەۋ ورىندارىن ورنىقتى كەڭەيتۋ. تەڭ دارەجەدە جۇمىستانۋدى جەبەپ، جوعارى ساپادا جۇمىستانۋدى ارتتىرىپ، تەحنيكالىق ونەر شوعىرلانعان كاسىپتەردى دامىتۋعا ءمان بەرىپ، جۇمىستانۋدىڭ جاڭا قالىبىن قولداپ جانە ونى جۇيەگە ءتۇسىرىپ، ۇكىمەتتىڭ نەگىزگى ساتى وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ جانە ارنايىلانعان الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدى ساتىپ الۋ كولەمىن كەڭەيتۋ. جۇمىستانۋدى شارۋاشىلىق قۇرۋمەن جەتەلەۋدىڭ، كوپ ارنالى يكەمدى جۇمىستانۋ مەحانيزمىن ورناتىپ جانە جەبەپ، شەكتەمەلىك ساياساتتاردى جاپپاي اداقتاپ، ەڭبەككۇش بازارىنىڭ قامتىمىن ارتتىرۋ. قالا - اۋىلداردىڭ جۇمىستانۋ ساياساتىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، اۋىل - قىستاقتارداعى ەڭبەككۇشتەردىڭ جۇمىستانۋىنا بەلسەنە جەتەكشىلىك ەتۋ. الەۋمەتتىك يگىلىكتىك جۇمىس ورىندارىنا ورنالاستىرۋ كولەمىن كەڭەيتىپ، مۇگەدەكتەر، بىردە - ءبىر ادامى جۇمىستانباعان وتباسى مۇشەلەرى سياقتى قيىنشىلىعى بارلاردىڭ جۇمىستانۋىنا كۇش سالا كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ.
ەكىنشى تاراۋشا جۇمىستانۋعا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ
قالا مەن اۋىلدى قامتىعان جۇمىستانۋعا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، نەگىزگى ساتىداعى الەۋمەتتىك جۇمىستانۋعا، شارۋاشىلىق قۇرۋعا قىزمەت وتەۋ تەكشەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ەڭبەكشىلەر مەن كاسىپورىندارعا ساياساتتىق كەڭەس بەرۋ، كاسىپ تانىستىرۋ، جۇمىسشى ىستەتۋگە جەتەكشىلىك ەتۋ سياقتى جاقتاردان تەگىن قىزمەت وتەۋ. كاسىپورىندارعا جاردەم بەرىپ، جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋداي كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋدىڭ ۇدايىلانعان مەحانيزمىن ورناتىپ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ كومەك قارجىسى مەن جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋ قورىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ويداعىداي پايدالانۋ. ەڭبەككۇش ەنگىزۋ شوعىرلانعان وڭىرلەر مەن ەڭبەككۇش شىعاراتىن ولكەلەردىڭ ۇشتاسۋىن سايكەستىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ەڭبەككۇشتەردىڭ ءوڭىر اتتاپ دالمە - ءدال ۇشتاسۋىن كۇشەيتۋ. ەڭبەكشىلەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتىپ، ەڭبەك توقتامى ءتۇزىمى مەن ەڭبەك قاتىناسىن سايكەستىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ەڭبەكاقىعا قارىزدار بولۋدى باسقارۋدىڭ باياندى مەحانيزمى مەن ەڭبەك داۋ - شارىن جاراستىرۋ جانە وعان تورەلىك ايتۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، جاڭا كاسىپ كۇيىندەگى كاسىپپەن شۇعىلدانۋشىلاردىڭ ەڭبەك ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن ورناتۋ جونىندە ىزدەنىس جاساۋ. جۇمىستانۋ قاجەتىن تەكسەرۋ جانە جۇمىسسىزدىقتى باقىلاۋ - تەكسەرۋ، ساقتاندىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا ەڭبەكشىلەردىڭ جۇمىستانۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ قابىلەتىن جاپپاي جوعارىلاتۋ
ونەرگە ءومىر بويى باۋلۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، كاسىپتىك ونەرگە ۇزبەي، كەڭ كولەمدە باۋلۋ. كاسىپتىك ونەردى ۇشتاۋ ارەكەتى مەن ءتۇيىندى قاۋىمدى ارناۋلى تاربيەلەۋ جوسپارىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، جاڭا كاسىپ قالىبىندا، جاڭا ۇلگىدە كاسىپپەن شۇعىلدانۋشىلاردى كەڭ كولەمدە ونەرگە باۋلىپ، تاربيەلەۋ ساپاسىن ءونىمدى جوعارىلاتۋ. ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى كاسىپتىك ونەرگە تاربيەلەۋ قارجىسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ونى پايدالانۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، تاربيەلەۋ قوسىمشا قاراجاتىنىڭ كاسىپورىندار مەن تاربيەلەنۋشىلەرگە تىكە جەتۋ ارنالارىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ. تاربيەلەۋ قاراجاتىن باجىدان بۇرىن ۇستاپ قالۋ ساياساتىن اقاۋسىزداندىرىپ، كاسىپورىنداردى جۇمىس ورنىندا ونەرگە ۇشتاۋ كۋرستارىن اشۋعا ىنتالاندىرۋ. تاپسىرىس ۇلگىسىندىك، توپتاما قۇرىلىمىندىق كۋرستار اشۋعا قولداۋ كورسەتۋ. ءبىر توپ الەۋمەتتىك پراكتيكا بازاسى مەن ءوندىرىس - وقىتۋدى توعىستىرۋ بازاسىن سالىپ، كۋرستان وتكىزۋ بايلىعىن بىرگە اشىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋدى ىلگەرىلەتۋ. مەملەكەتتىك كاسىپتىك ونەر جارىسىن ويداعىداي وتكىزۋ.
قىرىق سەگىزىنشى تاراۋ كىرىس ءبولىسى قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋ
تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋى مەن ەكونوميكانىڭ ارتۋى نەگىزىنەن تەڭ بولۋعا، ەڭبەكاقىنىڭ جوعارىلاۋى مەن ەڭبەك ونىمدىلىگىنىڭ جوعارىلاۋى نەگىزىنەن تەڭ بولۋعا تاباندى بولىپ، كىرىسى تومەن بۇقارانىڭ كىرىسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، ورتاشا كىرىستەگى بۇقارانى مولايتىپ، بىرگە بايۋدى اناعۇرلىم بەلسەندى دە ناتيجەلى جەبەۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋ ارناسىن كەڭەيتۋ
ەڭبەگىنە قاراي ءبولۋدى نەگىزگى تۇلعا ەتۋ، كوپ ءتۇرلى ءبولىس ءتاسىلى قاتار ءومىر سۇرۋگە تاباندى بولىپ، ەڭبەكاقىنىڭ العاشقى بولىستەگى ارا سالماعىن جوعارىلاتۋ. ەڭبەكاقىنى بەلگىلەۋدى، ۇيلەسىمدى ارتتىرۋدى جانە بەرۋدى قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ەڭ تومەنگى ەڭبەكاقى ولشەمى مەن ەڭبەكاقى جەتەكشى شەگىن قالىپتاستىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ەڭبەكاقىنى كوللەكتيۆ كەڭەسۋ ءتۇزىمىن بەلسەنە جالپىلاستىرۋ. ماڭىزدى فاكتورعا قاراي ءبولۋ ساياساتتىق ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، ءوندىرىس فاكتورلارىندا اقىنى بازار بەلگىلەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، جەر، كاپيتال سياقتى فاكتورلاردان پايدالانۋ ۇقىعى، پايدا الۋ ۇقىعى ارقىلى ورتا جانە تومەن كىرىستەگى بۇقارانىڭ فاكتورلىق كىرىسىن ارتتىرۋ جونىندە ىزدەنىس جاساۋ. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ بازارلانعان ەڭبەكاقى ءبولىسى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، جالپى قىزمەتكەرلەردى قىزمەت ناتيجەسى بويىنشا باسقارۋدى جاپپاي ىسكە اسىرۋ. قىزمەت ورىن تابىس ناتيجەسى مەن دارەجەگە، تۇرگە ءبولىپ باسقارۋدى ايگىلەيتىن ءىسورىندار ەڭبەكاقى ءتۇزىمىن رەفورمالاۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ. ەڭبەككۇش جىبەرۋ، جۇمىسشى ىستەتۋ ارەكەتىن جۇيەگە ءتۇسىرىپ، ەڭبەكشىلەردىڭ ۇقساس ەڭبەگىنە ۇقساس اقى الۋىن قامتاماسىزداندىرۋ. قالا - اۋىل تۇرعىندارىنىڭ مال - مۇلىك سيپاتىندىق كىرىسىن ءتۇرلى جولدارمەن ارتتىرىپ، ديقانداردىڭ جەردىڭ ارتقان قۇن پايداسىنان ءبولىسىپ يگىلىكتەنۋ سالىستىرماسىن جوعارىلاتۋ. بازارعا شىعارىلعان سەرىكتەستىكتىڭ پايدا ءبولىسى ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، وتباسى بايلىعىن باسقارۋ قاجەتىنە ۇيلەسەتىن مۇنان دا مول فينانس ونىمدەرىنە جاڭالىق ەنگىزۋ. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتال پايداسىن الەۋمەتتىك قازىناعا تاپسىرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، الەۋمەتتىك قازىنا شىعىسىن حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋعا پايدالانۋ تەبىنىن ارتتىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا ورتاشا كىرىستەگى شوعىرلى تۇلعانى مولايتۋ
ورتاشا كىرىستەگى شوعىرلى تۇلعانى مولايتۋ ارەكەت جوسپارىن اتقارىپ، جوعارى مەكتەپتەر مەن كاسىپتىك مەكتەپتەردى بىتىرگەن وقۋشىلار، تەحنيكالىق ونەرلى ەڭبەكشىلەر، ديقان جۇمىسكەرلەر قاتارلىلاردى ءتۇيىن ەتىپ، ورتاشا كىرىستەگى شوعىرلى تۇلعانىڭ ارا سالماعىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ. جوعارى مەكتەپ، كاسىپتىك مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلاردىڭ جۇمىستانۋ سايكەسىمدىلىگى دارەجەسى مەن ەڭبەككە قاتىناسۋ مولشەرىن جوعارىلاتۋ. تەحنيك جۇمىسشىلار مارتەبەسىنىڭ ءوسۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن ەكونوميكالىق ۇيىمدارداعى، قوعامدىق ۇيىمدارداعى، ەركىن كاسىپتەگى كاسىپتىك تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەردىڭ عىلمي اتاق الۋعا ءوتىنىش بەرۋ جانە ماماندىق دارەجەسىن تۇراقتاندىرۋ ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ، تەحنيكالىق ونەرلى دارىندىلاردىڭ مامىلە دەڭگەيى مەن قوعامدىق ورنىن جوعارىلاتۋ. جوعارى ساپاعا يە ديقانداردى باۋلۋ جوسپارىن اتقارىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق بايلىعىنان جانە وسى زامانعى تيجارات تاسىلىنەن پايدالانىپ كىرىستەرىن ارتتىرۋ. شاعىن، ۇساق شارۋاشىلىق قۇرۋشىلاردى سۇيەمەلدەۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، جەكەشە ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەر، يكەمدى جۇمىستانۋشىلار سياقتى شوعىرلى تۇلعانىڭ ەڭبەگىمەن بايۋىنا قولداۋ كورسەتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا قايتالاي ءبولىس مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ
باجى، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ، اۋدارىپ تولەۋ قاتارلىلاردىڭ رەتتەۋ تەبىنى مەن دالمە - دالدىگىن ارتتىرىپ، مەيىر ارناۋ سياقتى ءۇشىنشى رەتكى ءبولىس رولىن ساۋلەلەندىرىپ، كىرىس پەن بايلىق ءبولىسى جۇيەسىن جاقسارتۋ. تىكە باجى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، جالپىلىق جانە تۇرگە ايىرۋ ۇشتاستىرىلعان جەكەلەر تابىس باجىسى ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، جوعارى كىرىستەگىلەردىڭ باجى كىرىسىن رەتتەۋ مەن باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتۋ. قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ مامىلەسى مەن قىزمەت وتەۋدىڭ ادىلدىگىن، قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرىپ، ەڭ تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەي قامتاماسىزداندىرۋ ولشەمىن يكەمدى رەتتەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. كىرىس ءبولىسى ءتارتىبىن جۇيەگە ءتۇسىرىپ، زاڭدى كىرىستى قورعاپ، تىم جوعارى كىرىستى ۇيلەسىمدى تەڭەستىرىپ، زاڭسىز كىرىستى كۇشىنەن قالدىرىپ، مونوپوليالاۋ جانە ورىنسىز باسەكە ارقىلى كىرىس تابۋدى تەجەۋ. جەكەلەردىڭ كىرىس جانە مال - مۇلىك ينفورماتسياسى جۇيەسىن ورناتۋ جانە كەمەلدەندىرۋ. تولەۋ مەن كىرىستىڭ وسى زامانعى باقىلاۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ.
قىرىق توعىزىنشى تاراۋ كوپ ساتىلى قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ
قامتاماسىزداندىرۋعا تيىستىلەرىن تۇگەل قامتاماسىزداندىرۋ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەۋ، توردى ءجيى توقۋ، مەحانيزم ورناتۋ تالابىنا ساي، جالپى حالىقتى قامتىعان، قالا مەن اۋىل ءبىر تۇتاس جوسپارلانعان، ءادىل، بىرلىككە كەلگەن، باياندى كوپ ساتىلى قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن جەدەل كەمەلدەندىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا قوعامدىق قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن رەفورمالاۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ
زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ قورىنىڭ ۇزاق ۋاقىت تەپە - تەڭ تۇرۋىن جەبەۋ. نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋىن بۇكىل ەل بويىنشا ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جۇزەگە اسىرىپ، جۇمىستانۋشىلاردىڭ قامسىزداندىرۋعا قاتىناسۋ شارت - جاعدايىن يكەمدى كەڭ ۇستاپ، قوعامدىق قامسىزداندىرۋدىڭ زاڭدا بەلگىلەنگەن حالىقتى تولىق قامتۋىن جۇزەگە اسىرۋ. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالمەن قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ قورىن تولىقتاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ ستراتەگيالىق زاپاس قورىن ساپالىلاندىرۋ، قۋاتتاندىرۋ. قالا - قالاشىقتارداعى جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردىڭ نەگىزگى زەينەتاقىسىن ۇيلەسىمدى رەتتەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، قالا - اۋىل تۇرعىندارىنىڭ نەگىزدىك زەينەتاقى ولشەمىن بىرتىندەپ جوعارىلاتۋ. كوپ ساتىلى، كوپ تىرەكتىك زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ جۇيەسىن دامىتىپ، كاسىپورىندار جىلدىق قورىنىڭ قامتىمىن جوعارىلاتىپ، 3 - تىرەكتى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋىن جۇيەلى دامىتۋ. جۇمىسسىزدىقتى قامسىزداندىرۋدىڭ، جۇمىس ۇستىندە جارالانۋدى قامسىزداندىرۋدىڭ كاسىپتىك ەڭبەكشىلەردى جان - جاقتى قامتۋىن ىلگەرىلەتىپ، ولكە دارەجەلى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى جۇزەگە اسىرۋ. قوعامدىق قامسىزداندىرۋدىڭ اۋىسۋىن، ۇلاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل ەل بويىنشا بىرلىككە كەلگەن قوعامدىق قامسىزداندىرۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋ تەكشەسىن كەمەلدەندىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا قوعامدىق كومەك بەرۋ جانە مەيىر ارناۋ ءتۇزىمىن ساپالىلاندىرۋ
قالا مەن اۋىلداعى ەڭ تومەنگى تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋ وبيەكتىلەرىن، ەرەكشە قيىنشىلىعى بارلاردى، كىرىسى تومەن وتباسىلارىن ءتۇيىن ەتىپ، ساتىلارعا، تۇرلەرگە بولىنگەن قوعامدىق كومەك بەرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، جان - جاقتى قۇتقارۋ كومەك بەرۋ جۇيەسىن ورناتۋ. نەگىزگى تۇرمىستىق قۇتقارۋ كومەك بەرۋ ءتۇزىمى مەن ەمدەۋ، وقۋ - اعارتۋ، تۇرعىن ءۇي، جۇمىستانۋ، اپاتقا ۇشىراعاندار سياقتىلارعا ارناۋلى كومەك بەرۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، كومەك بەرۋ ولشەمى مەن كومەك بەرۋ وبيەكتىسىن يكەمدى رەتتەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. ۋاقىتشا كومەك بەرۋ ساياساتتىق شارالارىن اقاۋسىزداندىرىپ، شۇعىل، قيىن جاعدايعا قوعامدىق كومەك بەرۋ فۋنكتسياسىن كۇشەيتۋ. قالا مەن اۋىلدىڭ كومەك بەرۋ جۇيەسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى كۇشەيتىپ، تۇراقتى وتىرعان جەرىندە كومەك بەرۋگە ءوتىنىش ەتۋدى بىرتىندەپ جۇزەگە اسىرۋ. قىزمەت وتەۋ تۇرىندەگى قوعامدىق كومەك بەرۋدى بەلسەنە دامىتىپ، ۇكىمەتتىڭ قوعامدىق كومەك بەرۋ قىزمەت وتەۋىن ساتىپ الۋىن ىلگەرىلەتۋ. مەيىر ارناۋ ىستەرىنىڭ دامۋىن جەبەپ، قازىنا - باجى سياقتى ىنتالاندىرۋ ساياساتتارىن كەمەلدەندىرۋ. توراپتىق مەيىر ارناۋ تەكشەسىن جۇيەلى دامىتىپ، سيلىقتى بەلەت جانە الەۋمەتتىك يگىلىك قورىن باسقارۋدى كۇشەيتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا ارميادان بوساعان اسكەريلەر قىزمەتى جۇيەسى مەن قامتاماسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ
ارميادان بوساعان اسكەريلەر ءىسىنىڭ ۇيىمدىق باسقارۋ جۇيەسىن، قىزمەت اينالىمى جۇيەسىن جانە ساياساتتىق ءتۇزىم جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ارميادان بوساعان اسكەريلەرگە قىزمەت وتەۋدى قامتاماسىزداندىرۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ. ارميادان بوساعان اسكەريلەردى ورنالاستىرۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، تاربيەلەۋ - باۋلۋ جانە جۇمىستانۋ جاعىنان سۇيەمەلدەۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، جۇمىستانۋ سالاسىن كەڭەيتىپ، ورنالاستىرۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋ. مامىلەنى قامتاماسىزداندىرۋدىڭ جاڭاشا جۇيەسىن ورناتىپ جانە ونى اقاۋسىزداندىرىپ، الدىمەن قامقورلىق جاساۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ جانە تياناقتاندىرىپ، ارميادان بوساعان اسكەريلەر مەن باسقا دا قامقورلىق جاسالاتىن وبيەكتىلەردىڭ مامىلە ولشەمىن ۇيلەسىمدى جوعارىلاتىپ، بىرگە اۋىسقان جۇبايىن، پەرزەنتتەرىن قىزمەتكە ورنالاستىرۋ، نوپوسقا قوندىرۋ جانە وقۋ - اعارتۋ سياقتى جۇمىستاردى ويداعىداي ىستەۋ. دەمالىسقا، زەينەتكە شىققان اسكەريلەر مەن جارالانۋ، اۋرۋ، مۇگەدەك بولۋ سەبەبىنەن ارميادان بوساعان اسكەريلەردى وتكىزىپ بەرۋ، ورنالاستىرۋ، ەمدەۋ، كۇتۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، ارميادان بوساعان اسكەريلەرگە قىزمەت وتەۋ ورتالىعى (پۋنكتى) قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قامقورلىق شيپاحاناسى، داڭق اۋلاسى، اسكەري جابدىقتاۋ پۋنكتى سياقتى قۇرىلىستارعا قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ. ارميادان بوساعان اسكەريلەردى قامسىزداندىرۋ تۇزىمىمەن ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتۋ. قاھارماندار مەن قۇربانداردىڭ رۋحىن بارىنشا ساۋلەلەندىرىپ، قۇربانداردى ەسكە الۋ قۇرىلعىلارىن سالۋ جانە ولاردى باسقارۋ قورعاۋدى كۇشەيتىپ، اسكەريلەردىڭ الەۋمەتتىك زيراتىن سالۋ. قوس قورعاۋداعى ۇلگىلى قالا (اۋدان) قۇرۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ.
ەلۋىنشى تاراۋ ايەلدەر مەن ازامات جاسىنا تولماعانداردىڭ جانە مۇگەدەكتەردىڭ نەگىزگى ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ
مەملەكەتتىڭ ەر - ايەل تەڭدىگى سىندى نەگىزگى ساياساتىنا، بالالار ءىسىن الدىمەن دامىتۋعا تاباندى بولىپ، مۇگەدەكتەرگە قامقورلىق جاساۋ جانە قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ايەلدەر، ازامات جاسىنا تولماعاندار، مۇگەدەكتەر سياقتى شوعىرلى تۇلعانىڭ دامۋ ۇقىعى مەن ورايىن شىنايى قامتاماسىزداندىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا ەر - ايەل تەڭدىگى مەن ايەلدەر قىزمەتىنىڭ جان - جاقتى دامۋىن جەبەۋ
ايەلدەر قىزمەتىنىڭ دامۋ باعدارلاماسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، ايەلدەر قىزمەتىنىڭ دامۋ ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، ايەلدەردىڭ ۇقىعىن زاڭ بويىنشا تەڭ جۇرگىزۋىن، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋعا قاتىناسۋىن، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن تەڭ يگىلىكتەنۋىن جەبەۋ. ايەلدەردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىققا قىزمەت وتەۋدەن يگىلىكتەنۋىن قامتاماسىزداندىرىپ، جاتىر مويىن راگى، ومىراۋ بەزى راگىنان جاپپاي ساقتانۋ - ەمدەۋ جۇيەسى مەن كومەك بەرۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ. ايەلدەردىڭ ءبىلىم الۋ ۇقىعىنان تەڭ يگىلىكتەنۋىن قامتاماسىزداندىرىپ، ءبىلىم الۋ جىل شەگى مەن جالپىلىق قابىلەت ساپاسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ. ايەلدەردىڭ ەكونوميكالىق ۇقىق - مۇددەسىنەن تەڭ يگىلىكتەنۋىن قامتاماسىزداندىرىپ، جۇمىستانۋ جاعىنداعى جىنىستىق كەمسىتۋدى ارىلتىپ، تۋىت دەمالىسى مەن تۋىت قوسىمشا قاراجاتىنان زاڭ بويىنشا يگىلىكتەندىرىپ، اۋىل - قىستاق ايەلدەرىنىڭ جەر ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ. ايەلدەردىڭ ساياسي ۇقىقتان تەڭ يگىلىكتەنۋىن قامتاماسىزداندىرىپ، ايەلدەردىڭ قوعامدىق ىستەر مەن دەموكراتيالىق باسقارۋعا جاپپاي ات سالىسۋىنا قوزعاۋشىلىق ەتۋ. زاڭ ەرەجە، ساياساتتارداعى جىنىس تەپە - تەڭدىگىن باعالاۋ مەحانيزمىن تياناقتاندىرىپ، جىنىسقا ءبولۋ ساناق ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. ۇيدە قالعان ايەلدەرگە قامقورلىق جاساۋ، قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ. ايەلدەر مەن قىز بالالاردىڭ كىسىلىك ۇقىعىنا قول سۇعاتىن زاڭعا قايشى قىلمىستىق ارەكەتتەرگە قاتاڭ سوققى بەرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا ازامات جاسىنا تولماعاندارعا قامقورلىق جاساۋ، قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ
بالالار ءىسىنىڭ دامۋ باعدارلاماسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، بالالار ءىسىنىڭ دامۋ ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعىن، دامۋ ۇقىعىن، قورعالۋ ۇقىعىن جانە قاتىناسۋ ۇقىعىن شىن مانىندە قامتاماسىزداندىرۋ. بالالار دەنساۋلىعىنا قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، بالالار اۋرۋىنىڭ الدىن الىپ جانە تىزگىندەپ، بالالاردىڭ ءولىم - ءجىتىمى مەن سالماقتى تۋما كەمىستىگىن ازايتىپ، بالالار سەمىزدىگى مەن الىستى كورە الماۋىن ءونىمدى تىزگىندەپ، وقۋ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ قورەكتىگىن جاقسارتۋ جوسپارىن اتقارۋ. بالالاردىڭ وقۋ - اعارتۋدان ءادىل يگىلىكتەنۋ ۇقىعىن قامتاماسىزداندىرىپ، بالالاردىڭ پسيحيكالىق اقاۋسىزدىق تاربيەسى مەن قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتۋ. قيىنشىلىق قىسپاعىندا قالعان بالالاردى تۇرگە ايىرىپ قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، اۋىل - قىستاقتارداعى ۇيدە قالعان بالالارعا قامقورلىق جاساۋ، قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، جەتىم بالالار مەن ءىس جۇزىندە باعىپ - قاعاتىن ادامى جوق بالالاردى قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. ازامات جاسىنا تولماعانداردى قامقورلىققا الۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ جانە تياناقتاندىرىپ، ازامات جاسىنا تولماعانداردىڭ ۇقىق - مۇددەسىنە زيان جەتكىزەتىن زاڭعا قايشى قىلمىستىق ارەكەتتەرگە قاتاڭ سوققى بەرىپ، ازامات جاسىنا تولماعانداردى كەشەندى قورعاۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. جاستاردىڭ دامۋ جوسپارىن ىشكەرىلەي جولعا قويىپ، جاستاردىڭ جان - جاقتى دامۋىن جەبەپ، جاستاردىڭ ەسەيىپ - ەرجەتۋ جانە ۇلەس قوسۋ تەكشەسىن قۇرىپ، جاستاردىڭ جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا وتباسى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ
وركەنيەتتى وتباسىن قۇرۋدى، عىلمي وتباسى تاربيەسىن اتقارۋدى، تاماشا وتباسى سالتىن جالعاستىرۋدى ءتۇيىن ەتىپ، وتباسى باقىتتى، امان بولۋ ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارۋ. وتباسىنىڭ دامۋىن قولدايتىن زاڭ - ساياسات جۇيەسىن ورناتىپ، وتباسى تاربيەسى جونىندە زاڭ شىعارۋ اياق الىسىن ىلگەرىلەتىپ، وتباسى زورلىق - زومبىلىعىنا قارسى تۇرۋ زاڭىن اتقارۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ۇيلەنۋ، وتباسى جونىندەگى كەڭەس بەرۋ، قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتىپ، ۇيلەنۋ، وتباسى قايشىلىعى مەن داۋ - شارلارىنان ساقتانۋ - شەشۋ. قالا مەن اۋىلدى قامتىعان وتباسى تاربيەسىنە جەتەكشىلىك ەتۋ، قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ورناتىپ، مەكتەپ، وتباسى، قوعام سەلبەسىپ ادام تاربيەلەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. وتباسىلىق قىزمەت وتەۋدى كوپ نەگىزدەندىرىپ دامىتۋدى جەبەۋ. وتباسى تاربيەسى مەن وتباسى سالتىنىڭ نەگىزگى ساتى قوعامدىق باسقارۋداعى رولىن تولىق ساۋلەلەندىرۋ. ءتورتىنشى تاراۋشا مۇگەدەكتەردى قامتاماسىزداندىرۋ جانە دامىتۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ
مۇگەدەكتەرگە كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، مۇگەدەكتەردىڭ نەگىزگى ەمدەلۋ مەن نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋىنا جاپپاي قاتىناسۋىنا كومەكتەسىپ، قيىنشىلىعى بار مۇگەدەكتەردىڭ تۇرمىستىق قوسىمشا قاراجاتى مەن سالماقتى مۇگەدەكتەردى كۇتۋ قوسىمشا قاراجاتى ولشەمىن يكەمدى رەتتەۋ. مۇگەدەكتەردىڭ جۇمىستانۋىن قولداۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، مۇگەدەكتەردىڭ ەڭبەك ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتۋ، مۇگەدەكتەردى كاسىپتىك ونەرگە الدىمەن باۋلىپ، مۇگەدەكتەردىڭ دەربەس شارۋاشىلىق قۇرۋىن سۇيەمەلدەۋ. وقۋ جاسىنداعى مۇگەدەك بالالار مەن ورەندەر تاربيەسىنىڭ جاپپاي قامتىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، ارناۋلى تاربيەلەۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋ. ساۋىقتىرۋ داشۋەسىن قۇرىپ، ساۋىقتىرۋ قىزمەت وتەۋىن بازارلاندىرىپ دامىتۋدى جەبەپ، ساۋىقتىرۋ قوسىمشا جابدىقتارىنىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن ارتتىرىپ، ساۋىقتىرۋعا قىزمەت وتەۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋ. اۋىر دارەجەدە مۇگەدەك ادامداردى مىندەتتەپ كۇتىمگە الۋعا، باعۋعا قىزمەت وتەۋدى ورىستەتۋ. مۇگەدەكتەرگە قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارى مەن جالپىلىق قىزمەت وتەۋ قابىلەتى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، بوگەتسىز ورتا قۇرىلىسى مەن قورعاۋ ساياساتى جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، قيىنشىلىعى بار مۇگەدەكتەر وتباسىن بوگەتسىز قۇرىلعىلارمەن جاڭالاۋعا قولداۋ كورسەتۋ.
ەلۋ ءبىرىنشى تاراۋ نەگىزگى ساتى قوعامدىق باسقارۋىنىڭ جاڭا جاعدايىن قالىپتاستىرۋ
پارتيا ۇيىمى باسشىلىق ەتكەن ءوزىن - ءوزى باسقارۋ، زاڭمەن باسقارۋ، مورالمەن باسقارۋ ءوزارا ۇشتاسقان قالا - اۋىل نەگىزگى ساتى قوعامدىق باسقارۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ، نەگىزگى ساتى دەموكراتيالىق كەڭەسۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، بارلىق ادام جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن، بارلىق ادام جاۋاپكەرشىلىگىن وتەيتىن، بارلىق ادام يگىلىكتەنەتىن قوعامدىق باسقارۋ ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا نەگىزگى ساتىداعى قوعامدىق باسقارۋدىڭ نەگىزىن بەكەمدەۋ
پارتيا ۇيىمى باسشىلىق ەتەتىن، قىستاق (تۇرعىندار) كوميتەتى جەتەكشىلىك ەتەتىن، حالىق بۇقاراسىن نەگىزگى تۇلعا ەتكەن نەگىزگى ساتى قوعامدىق باسقارۋ جۇلگەسىن اقاۋسىزداندىرۋ. نەگىزگى ساتى ۇكىمەتتەرى مەن نەگىزگى ساتىداعى ءوزىن - ءوزى باسقاراتىن بۇقارالىق ۇيىمداردىڭ ۇقىق - جاۋاپكەرشىلىك شەكاراسىن زاڭ بويىنشا ايقىنداپ، اۋدان (رايون) فۋنكتسيالىق تاراۋلارىنىڭ، اۋىل - قالاشىقتاردىڭ (كوشە) قالا مەن اۋىل، الەۋمەتتىك اۋماقتاردى باسقارۋ جاعىنداعى ۇقىق - جاۋاپكەرشىلىك ءتىزىمى ءتۇزىمىن جاساپ، قىزمەت ىستەرىنە رۇقسات ەتۋ ءتۇزىمىن جولعا قويىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ، اسىرەسە، قىستاق دارەجەلى ۇيىمداردىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ. نەگىزگى ساتىداعى ءوزىن - ءوزى باسقاراتىن بۇقارالىق ۇيىمداردى جۇيەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ونىڭ يقۋاتىن، كولەمىن جانە جۇمىس اۋماعىن ۇيلەسىمدى بەلگىلەۋ. نەگىزگى ساتىداعى بۇقارانىڭ ءوزىن - ءوزى باسقارۋ مەحانيزمى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قىستاق (تۇرعىندارى) كەڭەس ىستەرى، القالار كەڭەسى، باقىلاۋ كوميتەتى سياقتى ءوزىن - ءوزى باسقارۋ دانەكەرلەرىن كەمەلدەندىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قوعامدىق باسقارۋعا قاتىناسۋ ۇيىمدىق فورماسى مەن تۇزىمدەنۋ ارناسىن اقاۋسىزداندىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا الەۋمەتتىك اۋماقتى باسقارۋ جانە قىزمەت وتەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ
قوعامدىق باسقارۋ مەن قىزمەت وتەۋ ءتۇيىنىن تومەنگە ويىستىرۋدى، بايلىقتى تومەنگە ءتۇسىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، قالا - اۋىلدارداعى، الەۋمەتتىك اۋماقتاردىڭ دالمە - ءدال، ەگجەي - تەگجەيلى قىزمەت وتەۋ، باسقارۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ. تەكسەرىپ بەكىتۋ ۇقىق شەگى مەن الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ىستەرىنىڭ نەگىزگى ساتىعا كەڭەيۋىن ىلگەرىلەتىپ، بولىكتەندىرە ءبولىپ باسقاراتىن، ەگجەي - تەگجەيلى قىزمەت وتەيتىن، ينفورماتسيالانۋدى تىرەك ەتكەن، اشىق، تەڭ يگىلىكتەنەتىن باسقارۋ، نەگىزگى ساتىنى باسقارۋ قىزمەت وتەۋ تەكشەسىن قۇرىپ، جۇمىستانۋ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ، قارتتاردى كۇتىمگە الۋ، باعىپ تاربيەلەۋگە اماناتتاۋ، مۇگەدەكتەردى سۇيەمەلدەۋ، ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ، وتباسىلىق قىزمەت وتەۋ، زات اينالىمى، دۇكەن، ەرەن بازار، اماندىق باسقارۋ، زاڭ اتقارۋ، داۋ - شاردى جاراستىرۋ، پسيحولوگيالىق كومەك سياقتى حالىققا قولايلى قىزمەت وتەۋ جاعدايلارىنىڭ ورگانيكالى بىرىگۋىن جانە دالمە - ءدال ۇشتاسۋىن جەدەلدەتۋ. قالالارداعى الەۋمەتتىك اۋماق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ فۋنكتسياسىن كەمەلدەندىرىپ، مۇلىك يەلەرى القاسى مەن قوجالىق قىزمەت وتەۋ كاسىپورىندارىنىڭ مىندەتىن وتەۋىنە قۋزاۋ سالىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاردىڭ قوجالىق قىزمەت وتەۋدى باسقارۋىن جاقسارتۋ. قالا - اۋىلداردىڭ ارناۋلى مىندەتتە بولاتىن، ماماندانعان الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەتكەرلەرى قوسىنىن قۇرۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا قوعامدىق كۇشتەردى نەگىزگى ساتى باسقارۋىنا ارالاسۋعا بەلسەنە جەتەكتەۋ
بۇقارالىق ۇيىمدار مەن قوعامدىق ۇيىمداردىڭ قوعامدىق باسقارۋداعى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، بازار سۋبيەكتتەرى، جاڭا قوعامدىق جىكتەر، قوعام قىزمەتكەرلەرى جانە ەرىكتىلەردىڭ قوعامدىق باسقارۋعا قاتىسۋ جولدارىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ جانە ارناعا ءتۇسىرىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ قوعامدىق باسقارۋداعى ومىرشەڭدىك كۇشىن جاپپاي تاسقىنداتۋ. كاسىپتىك قوعامداردى، ساۋداگەرلەر قوعامىن، الەۋمەتتىك يگىلىكتىك مەيىر ارناۋ ۇيىمدارىن، قالا - اۋىلداردىڭ الەۋمەتتىك اۋماق قوعامدىق ۇيىمدارىن باۋلىپ جانە جۇيەلىلەندىرىپ، قازىنالىق كومەك قاراجات بەرۋ، ساتىپ الۋعا قىزمەت وتەۋ، باجىدا جەڭىلدىك جاساۋ، دارىندىلاردى قامتاماسىزداندىرۋ سياقتى ساياساتتىق قولداۋ مەن ءىس بارىسىنداعى، ىستەن كەيىنگى باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتۋ. قوعامدىق قىزمەت وتەۋ قۇرىلىمدارى مەن ەرىكتى قىزمەت وتەۋ ۇيىمدارىن قولداپ جانە وركەندەتىپ، ەرىكتىلەر قوسىنىن زورايتىپ، اناعۇرلىم كوپ ەرىكتى قىزمەت وتەۋ تەكشەسىن قۇرىپ، ەرىكتى قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ.
ون بەسىنشى ءبولىم دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى تىنىش جۇڭگو قۇرۋ
جالپى تۇلعالىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى ستراتەگياسىن اتقارىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ جانە سومداۋ، ءداستۇرلى حاۋىپسىزدىك جانە بەي ءداستۇرلى حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، حاۋىپسىز دامۋدى مەملەكەت دامۋىنىڭ ءار سالاسى مەن جالپى بارىسىنا ءسىڭىرۋ، ەلىمىزدىڭ وسىزاماندانۋ اياق الىسىنا ىقپال تيگىزەتىن ءتۇرلى حاۋىپ - قاتەرلەردەن ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى قالتقىسىن بەكەمدەۋ.
ەلۋ ەكىنشى تاراۋ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى جۇيەسى مەن قابىلەتى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ
ساياسي حاۋىپسىزدىكتى، حالىقتىڭ اماندىعىن، مەملەكەت مۇددەسىنىڭ بارلىعىنان جوعارى بولاتىنىن ورگانيكالى ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، حالىقتىڭ اماندىعىن باستى ماقسات، ساياسي حاۋىپسىزدىكتى ءتۇبىرلى شارا، ەكونوميكالىق حاۋىپسىزدىكتى نەگىز ەتە وتىرىپ، اسكەري ىستەر، عىلىم - تەحنيكا، مادەنيەت، قوعام حاۋىپسىزدىگىن كەپىل ەتىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى قۋاتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتۋ. ورتالىقتانعان ءبىر تۇتاس، جوعارى ءونىمدى، بەدەلدى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى باسشىلىق ءتۇزىلىسىن كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن زاڭمەن باسقارۋ جۇيەسىن، ستراتەگيالىق جۇيەسىن، ساياسات جۇيەسىن، دارىندىلار جۇيەسىن جانە اينالىم مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ماڭىزدى سالالارداعى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى زاڭ شىعارۋىن، ءتۇزىمىن، ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ. مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنىڭ حالىقتىق قورعانىس شەبىن بەكەمدەپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى ۇگىت تاربيەسىن كۇشەيتىپ، جالپى حالىقتىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تانىمىن نىعايتۋ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى حاۋىپ - قاتەرىنە تۇجىرىم جاساۋ، ساقتانۋ، تىزگىندەۋدى سايكەستىرۋ، الدىن الۋ، شەشۋ مەحانيزمىن ورناتۋ جانە اقاۋسىزداندىرۋ. مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن تەكسەرۋ جانە باقىلاۋ - باسقارۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى جونىنەن زاڭ اتقارۋدى كۇشەيتۋ. مەملەكەتتىڭ بيلىك حاۋىپسىزدىگىن، ءتۇزىم حاۋىپسىزدىگىن، يدەولوگيا حاۋىپسىزدىگىن باتىل قورعاپ، توراپ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسى مەن قابىلەت قۇرىلىسىن جاپپاي كۇشەيتىپ، جاڭاشا سالالاردىڭ حاۋىپسىزدىگىن شىنايى قورعاۋ، جاۋ كۇشتەردىڭ سىنالاپ كىرۋ، ءبۇلدىرۋ، اۋدارۋ، بولشەكتەۋ ارەكەتتەرىنەن قاتتى ساقتانۋ جانە وعان قاتاڭ سوققى بەرۋ.
ەلۋ ءۇشىنشى تاراۋ مەملەكەتتىڭ ەكونوميكا حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتۋ
ەكونوميكا حاۋىپسىزدىگى حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتاندىرۋ، ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەحانيزمى مەن قابىلەت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ماڭىزدى شارۋاشىلىق، نەگىزدىك قۇرىلعى، ستراتەگيالىق بايلىق، كەلەلى عىلىم - تەحنيكا سياقتى شەشۋشى سالالاردىڭ حاۋىپسىزدىگىن مەڭگەرۋدى جۇزەگە اسىرىپ، استىق، ەنەرگيا، فينانس سياقتى سالالاردىڭ حاۋىپسىز دامۋ قۋاتىن كۇش سالا جوعارىلاتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا استىق حاۋىپسىزدىگى ستراتەگياسىن اتقارۋ
سورتقا ايىرىپ قامتاماسىزداندىرۋ تاكتيكاسىن اتقارىپ، ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن قامداۋدى قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسى مەن استىق ءوندىرۋ، ساتىپ الۋ، ساقتاۋ، مانەرلەۋ، ساتۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ىشەر استىقتىڭ مۇلدە حاۋىپسىز بولۋىنا، ءداندى داقىلدارمەن ءوزىن - ءوزى نەگىزىنەن قامداۋعا، ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىمەن تولىق قامداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ. استىق ءوندىرىسىن تيتتەي دە بوساڭسىتپاي، استىق مولشىلىعى جەرگە، استىق ساپاسى تەحنيكاعا بايلانىستى بولۋ ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، تۇقىم قاينارىنىڭ ”قىسپاقتا قالۋ“ ماسەلەلەرىنەن تەحنيكالىق جاقتان قامال الىپ، ساپالى تۇقىمدى دەربەس مەڭگەرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ. ەگىستىك جەردى پايدالانۋ قىزىل سىزىعى مەن ماڭگىلىك نەگىزگى ەگىنجايلار اۋماعىن مەڭگەرۋ سىزىعىن قاتاڭ ساقتاپ، استىق ەگىلەتىن جەر كولەمى مەن ءونىم مولشەرىن ورنىقتىرىپ جانە ارتتىرىپ، وڭىرلىك اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن شۇعىل جاعدايدا قامداۋ بازاسىن ۇيلەسىمدى ورنالاستىرۋ. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جيناۋ - ساقتاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، كوپ نەگىزدى بازاردىڭ ساتىپ الۋ - ساتۋ نەگىزگى تۇلعاسىن جەدەلدەتە باۋلۋ، ورتالىق زاپاس استىق قورىن باسقارۋ ءتۇزىلىسىن رەفورمالاپ، كەمەلدەندىرىپ، استىق زاپاس ساقتاۋ، تەڭگەرۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. استىق حاۋىپسىزدىگىنە ولكە باستىعى جاۋاپتى بولۋ ءتۇزىمى مەن ”كوجە - قاتىققا“ قالا باستىعى جاۋاپتى بولۋ ءتۇزىمىن كۇشەيتىپ، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ بىردەي جاۋاپتى بولۋىن جولعا قويۋ. استىق ءوندىرۋ، ساقتاۋ، تاسىمالداۋ، مانەرلەۋ بۋىندارىنداعى شىعىندى ءونىمدى تومەندەتىپ، استىقتى ۇنەمدەۋ قيمىلىن ورىستەتۋ. ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى جونىندەگى حالىقارالىق سەلبەستىكتى بەلسەنە ورىستەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن يمپورت ەتۋدى باسقارۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ، يمپورت قاينارىنىڭ كوپ نەگىزدەنۋىن ىلگەرىلەتىپ، حالىقارالىق ءىرى استىق ساۋداگەرلەرى مەن اۋىل شارۋاشىلىق كاسىپورىندارى توبىن باۋلۋ. استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ زاڭىن جاساۋ.
ەكىنشى تاراۋشا ەنەرگيا بايلىعى حاۋىپسىزدىگى ستراتەگياسىن اتقارۋ
ەل ءىشىن تياناق ەتۋگە، ولقىلىقتاردى تولىقتاۋعا، كوپ نەگىزدى قامتاماسىز ەتۋگە، زاپاس ساقتاۋدى كۇشەيتۋگە تاباندى بولىپ، ءوندىرۋ، قامداۋ، ساقتاۋ، ساتۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ەنەرگيامەن ءۇرتىس، ورنىقتى قامداۋ جانە حاۋىپ - قاتەردى باسقارۋ - مەڭگەرۋ قابىلەتىن كۇشەيتۋ، كومىرمەن قامداۋ حاۋىپسىزدىگىندەگى ەڭ تومەن شەكتى، مۇناي، تابيعي گاز وزەكتى سۇرانىمىنىڭ ءوزىن - ءوزى قامتاماسىز ەتۋگە سۇيەنۋىن، ەلەكتر ەنەرگياسىمەن قامداۋدىڭ ورنىقتى، سەنىمدى بولۋىن جۇزەگە اسىرۋ. ەل ءىشى ءونىم مولشەرىنىڭ نەگىزىن بەكەمدەپ، شيكى مۇناي مەن تابيعي گاز ءوندىرىسىنىڭ ورنىقتى ارتۋىن، ءونىمدى ارتۋىن ساقتاپ، كومىردەن مۇناي، تابيعي گاز ءوندىرۋ ستراتەگيالىق بازاسىن جوبالاۋ، ورنالاستىرۋ جانە باسقارۋ - مەڭگەرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ. مۇناي، تابيعي گازدى زاپاس ساقتاۋ كولەمىن ارتتىرىپ، ۇكىمەتتىڭ زاپاس ساقتاۋى مەن كاسىپورىنداردىڭ قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىكپەن زاپاس ساقتاۋىن ورگانيكالى ۇشتاستىرىپ، ءبىرىن - ءبىرى تولىقتايتىن مۇناي، تابيعي گازدى زاپاس ساقتاۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ. كومىر زاپاس ساقتاۋ قۋاتى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ. ەنەرگيا توسىن حاۋىپ - قاتەرىنە توتەپ بەرۋ، باسقارۋ - مەڭگەرۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ءتۇيىندى قالالار مەن تۇتىنۋشىلاردى ەلەكترمەن قامداۋ قامتاماسىزداندىرۋىن كۇشەيتىپ، ماڭىزدى ەنەرگيا قۇرىلعىلارىن، ەنەرگيا تورى حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدى كۇشەيتۋ. مۇناي، تابيعي گاز يمپورت قاينارىن كوپ نەگىزبەن كەڭەيتىپ، ستراتەگيالىق جولدار مەن شەشۋشى بۋىنداردىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ. ءوزىمىزدى نەگىز ەتكەن ساۋدا ورتالىعى مەن باعا بەلگىلەۋ مەحانيزمىن جەتىلدىرىپ، ءوز اقشامىزبەن ەسەپ جابۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتۋ. ستراتەگيالىق كەن بايلىقتارىن پلانداۋ - مەڭگەرۋدى كۇشەيتىپ، زاپاس ساقتاۋ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتىپ، كەن ىزدەۋدە قامال الۋدىڭ جاڭا كەزەكتى ستراتەگيالىق ارەكەتىن اتقارۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا فينانس حاۋىپسىزدىگى ستراتەگياسىن اتقارۋ
فينانس حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانۋ، ساقتاندىرۋ، ءبىر جاقتى ەتۋ، جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرۋ ءتۇزىمى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، باقىلاۋ - باسقارۋ جاۋاپكەرشىلىگىن جانە قاراستى جەر جاۋاپكەرشىلىگىن تياناقتاندىرىپ، زاڭعا، بەلگىلەمەگە قايشى ارەكەتكە استە كەڭشىلىك جاساماي، جۇيەلىك حاۋىپ - قاتەر تۋىلماۋدىڭ تومەنگى شەگىن بەرىك ساقتاۋ. ماكرولىق بايىپتىلىقپەن باسقارۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ماكرولىق سۇيمەن مولشەرىنىڭ ورنىقتىلىقتى نەگىز ەتۋىن، ورنىقتىلىق بارىسىندا تومەندەۋىن ساقتاۋ. جۇيەلىك ماڭىزدى فينانس قۇرىلىمدارى مەن فينانستىق جارنامەن تىزگىندەلەتىن سەرىكتەستىكتەردى باقىلاۋ - باسقارۋدى، كەسىرلى مال - مۇلىكتى تۇراقتاندىرۋ مەن ءبىر جاقتى ەتۋدى كۇشەيتىپ، كولەڭكە بانكە حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانۋ - جويۋ، قاتەرى جوعارى فينانس قۇرىلىمدارىن تارتىپپەن ءبىر جاقتى ەتىپ، زاڭسىز فينانس قيمىلدارىنا قاتاڭ سوققى بەرىپ، ينتەرنەت فينانسىن باقىلاپ - باسقارۋدىڭ باياندى مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. قارىز حاۋىپ - قاتەرىن پارىقتاۋ، باعالاۋ، ساقتاندىرۋ جانە ءونىمدى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، زايوم بازارىنىڭ شارت بۇزۋىن ءبىر جاقتى ەتۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، زايوم بازارىندا ءبىر تۇتاس زاڭ اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ كومەسكى قارىزىن ۇيلەسىمدى شەشىپ، قارىزىنان قاشقالاقتاۋ، قارىزىن جويىپ جىبەرۋ ارەكەتتەرىن قاتاڭ جازالاۋ. شەكارا اتتاعان كاپيتال اينالىمىن باسقارۋ جۇلگەسىن كەمەلدەندىرىپ، باقىلاۋ - باسقارۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، ەسىك اشۋ شارت - جاعدايىنداعى حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ جانە وعان توتەپ بەرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ. حالىق اقشاسىن شەكارا اتتاپ تولەۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، فينانستىڭ ينفورماتسيالانعان وزەكتى تەحنيكالارىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن مەڭگەرۋدى جەبەپ، فينانس نەگىزدىك قۇرىلعىلارىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ.
ەلۋ ءتورتىنشى تاراۋ الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىزداندىرۋ قابىلەتىن جاپپاي جوعارىلاتۋ
حالىقتى بارلىعىنان جوعارى قويۋعا، ءومىردى ارداقتاۋعا تاباندى بولىپ، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىك ءتۇزىلىس - مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىك جاۋاپكەرشىلىگى مەن باسقارۋ ءتۇزىمىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، حالىقتىڭ ءومىرىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا حاۋىپسىز ءوندىرىس دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ
حاۋىپسىز ءوندىرىس جاۋاپكەرشىلىك ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ جانە تياناقتاندىرىپ، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىكتىڭ كومەسكى قاتەرىن تەكسەرۋ جانە حاۋىپسىزدىكتىڭ الدىن الۋ، ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىن ورناتۋ. كاسىپورىننىڭ بارلىق قىزمەتكەرلەرىنىڭ حاۋىپسىز ءوندىرىس جاۋاپكەرشىلىگى ءتۇزىمىن ورناتىپ، كاسىپورىنداردىڭ حاۋىپسىز ءوندىرىس سۋبيەكتتىك جاۋاپكەرشىلىگىن شىڭداۋ. ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ، ساقتاندىرۋ جانە باقىلاۋ - باسقارۋ، تەكسەرۋ، زاڭ اتقارۋدى كۇشەيتىپ، حاۋىپتى حيميالىق زاتتار، كەن، قۇرىلىس جۇرگىزۋ، قاتىناس، ءورت ءسوندىرۋ، حالىقتىق قاجەتكە ىستەتىلەتىن قوپارعىش بۇيىمدار، ەرەكشە جابدىقتار سياقتى ءتۇيىندى سالالار حاۋىپسىزدىگىن ىشكەرىلەي جاقسارتىپ، اۋىر كومەسكى قاتەرلەردى وڭاۋدى دارەجە بويىنشا بەلگى ءىلىپ قۋزاۋدى جانە رەتتەۋ - تۇزەتۋ ناتيجەسىن باعالاۋدى جولعا قويۋ. كاسىپورىنداردىڭ حاۋىپسىز ءوندىرىسىن ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، ونەركاسىپ باقشا رايونى سياقتى ءتۇيىندى وڭىرلەردىڭ حاۋىپسىزدىك باسقارۋىن كۇشەيتۋ. كەن قويناۋىن اشۋ جانە اۋىر اپاتتان ساقتانۋ قاتارلى سالالاردا وزىق تەحنيكا، جابدىقتارىندا جاڭالىق اشۋدى جانە قولدانۋدى كۇشەيتىپ، قاتەرلى جۇمىس ورنىندا قۇلتەمىر پايدالانۋدى ىلگەرىلەتۋ. ءتۇيىندى سالالاردا حاۋىپسىز ءوندىرىس جاۋاپكەرشىلىگىن قامسىزداندىرۋدىڭ جاپپاي قامتۋىن ىلگەرىلەتۋ.
ەكىنشى تاراۋشا ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋدى قاتايتۋ
ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋ ءتۇزىمىن كۇشەيتىپ جانە جاقسارتىپ، ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگى جونىندەگى زاڭ، زاڭ ەرەجە مەن ولشەم جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگىنىڭ ازاماتتىق ىستەر الەۋمەتتىك ارىز - شاعىمىنا جازالاۋ سيپاتتى تولەم بەرۋ ءتۇزىمىن قوسۋ جونىندە ىزدەنىس جاساۋ. ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، ازىق - تۇلىكتىڭ تۇتاس تىزبەكتەگى ساپا حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگىنەن الاڭسىز بولۋ ينجەنەرياسىنان قامال الۋ قيمىلىن ىلگەرىلەتىپ، ءتۇيىندى سالالارداعى ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى ماسەلەلەرىن بىرلەسىپ وڭاۋ تەبىنىن ارتتىرۋ. ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگى حاۋىپ - قاتەرىنەن قاتاڭ ساقتانىپ، قاتاڭ تىزگىندەپ، ءدارى - دارمەك پەن ۆاكسينانىڭ تۇتاس تىرشىلىك پەريودىن باسقارۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ءدارى - دارمەكتىڭ ەلەكتروندىق تەكتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ءتۇيىندى ءدارى - دارمەكتەردىڭ جالپى بارىستىق كەلۋ قاينارىن تەكتەي الۋدى، كەتكەن باعىتىن قۋزاستىرا الۋدى جۇزەگە اسىرۋ. ەمدەۋ جابدىقتارىنىڭ بىرتەكتىك بەلگى ءتۇزىمىن ورنىقتى ىلگەرىلەتۋ. ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگى حاۋىپ - قاتەرىن قاداعالاۋ، ۇلگى الىپ تەكسەرۋ مەن باقىلاپ - باسقارۋ، زاڭ اتقارۋدى، تەز حابارلاۋدى جانە تەز ارەكەتكە كەلۋدى كۇشەيتۋ.
ءۇشىنشى تاراۋشا بيولوگيا حاۋىپسىزدىگى حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانۋدى كۇشەيتۋ
بيولوگيا حاۋىپسىزدىگى حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جانە باسقارۋ جۇيەسىن ورناتىپ، كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەتتىڭ بيولوگيا حاۋىپسىزدىگىن باسقارۋ قابىلەتىن جاپپاي جوعارىلاتۋ. مەملەكەتتىڭ بيولوگيا حاۋىپسىزدىگى حاۋىپ - قاتەرىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ، ساقتاندىرۋ جۇيەسى مەن شۇعىل توتەپ بەرۋ، تىزگىندەۋ جوباسى ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، بيولوگيا حاۋىپسىزدىگىنىڭ ەلەۋلى وقيعالارى ينفورماتسياسىن ءبىر تۇتاس جاريالاۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. حايۋاناتتار مەن وسىمدىكتەر ىندەتىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جانە سىرتتان كىرگەن تۇرلەردەن وتكەلدە ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى كۇشەيتۋ. بيولوگيا حاۋىپسىزدىگىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ورنالاستىرىپ، مەملەكەتتىڭ بيولوگيالىق ساندى مالىمەت ورتالىعى جۇيەسىن قۇرىپ، بيولوگيا حاۋىپسىزدىگىنىڭ جوعارى دارەجەلى تاجىريبەحانا جۇيەسى قۇرىلىسى مەن اينالىمىن باسقارۋدى كۇشەيتۋ. بيولوگيا حاۋىپسىزدىگى بايلىعىن باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ادامزاتتىڭ گەنەتيكا بايلىعى مەن بيولوگيالىق بايلىق ءتىزىمىن جاساپ جانە كەمەلدەندىرىپ، بيولوگيالىق تەحنيكالاردى زەرتتەۋ - اشۋ حاۋىپ - قاتەرىن باعالاۋ مەحانيزمىن قۇرۋ جانە اقاۋسىزداندىرۋ. بيولوگيا حاۋىپسىزدىگى زاڭىن اتقارۋدى ىلگەرىلەتۋ. بيولوگيا حاۋىپسىزدىگى سالاسىنداعى حالىقارالىق سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، بيولوگيا حاۋىپسىزدىگى جونىندەگى حالىقارالىق ەرەجەلەردى جاساۋعا بەلسەنە ات سالىسۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا مەملەكەتتىڭ شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ
ءبىر تۇتاس قولباسشىلىق ەتەتىن، ارناۋلى جانە ۇنەمىلىك توتەپ بەرۋگە بىردەي دايىن تۇراتىن، ارەكەتتە يكەمدى، جوعارى مەن تومەن بىرلەسىپ قيمىلدايتىن شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ ءتۇزىلىسىن ورناتىپ، مەملەكەتتىڭ شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ قۋاتىنىڭ جۇيە قۇرىلىسىن ساپالىلاندىرىپ، اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ، اپاتقا قارسى اتتانۋ، اپاتتان قۇتقارۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. دارەجە بويىنشا جاۋاپتى بولۋعا، قاراستى جەردى نەگىز ەتۋگە تاباندى بولىپ، ورتالىق پەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ دارەجە بويىنشا ءۇن قوسۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ءوڭىر، اعار اتتاعان اپات پەن شىرعالاڭدارعا سايكەسە، بىرلەسە شۇعىل توتەپ بەرۋدى كۇشەيتۋ. اپات، شىرعالاڭ كومەسكى حاۋىپ - قاتەرىن ءبىر - بىرلەپ تەكسەرىپ، وڭاپ، الەۋمەتتىك نەگىزدىك قۇرىلعىلار حاۋىپسىزدىگىن بەكەمدەۋ جانە جاراتىلىستىق اپاتتاردان ساقتانۋ - وڭاۋ قۋاتىن ارتتىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، تاسقىن، قۋاڭشىلىق، ورمان، جايلىم ءورت اپاتى، گەولوگيالىق اپات، اۋا رايى اپاتى، جەر سىلكىنىسى سياقتى جاراتىلىستىق اپاتتاردان ساقتانۋ ينجەنەرياسىنىڭ ولشەمىن جوعارىلاتۋ. مەملەكەتتىڭ ءورت ءسوندىرۋ، ورتتەن ساقتانۋ بويىنشا قۇتقارۋ - كومەكتەسۋدىڭ كەمەلدى قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، جالپى اپات تۇرلەرى بويىنشا قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ قۋاتىن ارتتىرۋ. اۆياتسيالىق شۇعىل قۇتقارۋ جۇيەسى مەن قۋاتىن كۇشەيتۋ جانە كەمەلدەندىرۋ. شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدىڭ زاتتىق قۇرال - جاراق قورى تۇرلەرىن، كولەمىن جانە قۇرىلىمىن عىلمي رەتتەپ، جەدەل دايىنداۋ جانە شۇعىل جەتكىزۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋگە قولباسشىلىق ەتۋ ينفورماتسياسى مەن جالپىلىق باقىلاۋ - تەكسەرۋ، ساقتاندىرۋ تورابى جۇيەسىن ورناتىپ، مۇشكىل شارت - جاعدايدا جەدەل قۇتقارۋدىڭ حابار بايلانىسىن قامتاماسىزداندىرۋ قۋاتىن كۇشەيتۋ. اۋىر اپات قامسىزداندىرۋىن دامىتۋ.
ەلۋ بەسىنشى تاراۋ قوعام ورنىقتىلىعى مەن حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ
جاڭا جاعدايدا حالىق ىشىندەگى قايشىلىقتاردى دۇرىس شەشىپ، قوعام اماندىعىن ساقتاۋ مەن تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، قوعام حاۋىپسىزدىگىنىڭ شار تاراپتى، جان - جاقتى، زەردەلىلەنگەن تورابىن قۇرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا قوعامدىق قايشىلىقتاردى جان - جاقتى وڭاۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ
جاڭا داۋىردەگى ”فىڭچياۋ تاجىريبەسىنە“ تاباندى بولىپ جانە ونى دامىتىپ، تۋ باستان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ، ءبىر - بىرلەپ تەكسەرۋ، رەتتەۋ، داۋ - شارلاردى شەشۋ، شۇعىل جاعدايلاردى ءبىر جاقتى ەتۋ سىندى قوعامدىق قايشىلىقتاردى جان - جاقتى وڭاۋ مەحانيزمىن ورناتۋ. بۇقارانىڭ ارىز - ارمانىن ءبىلدىرۋ، مۇددەسىن سايكەستىرۋ، ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ جانە ارناعا ءتۇسىرىپ، حالىقتىق جاراستىرۋ، اكىمشىلىك جاراستىرۋ، ءادىليالىق جاراستىرۋدىڭ بىرلەسە قيمىلداۋ قىزمەت جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. قايشىلىق پەن داۋ - شاردى شەشۋدىڭ كوپ نەگىزدى مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، جاراستىرۋ، تورەلىك ايتۋ، اكىمشىلىك ۇيعارىم جاساۋ، اكىمشىلىك قايتا قاراۋ، ارىز - شاعىم سياقتىلاردىڭ قوعامدىق قايشىلىقتاردان ساقتانۋ - شەشۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرۋ. ارىز - ارمان ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ جانە تۇراقتاندىرىپ، بۇقارانىڭ ورىندى تالابىن زاڭ بويىنشا دەر كەزىندە، ايتىلعان جەردىڭ وزىندە شەشۋ. قوعامدىق قايشىلىقتار حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋعا - تىزگىندەۋگە سايكەسۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. قوعامدىق پسيحيكالىق قىزمەت وتەۋ جۇيەسى مەن قاتەرگە ارالاسۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ.
ەكىنشى تاراۋشا قوعام اماندىعى جونىندەگى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىنىڭ وسىزاماندانۋىن ىلگەرىلەتۋ
ارناۋلى وڭاۋ مەن بۇقارالىق وڭاۋدى ءوزارا ۇشتاستىرۋعا، كوپ بولىپ ساقتانىپ، كوپ بولىپ وڭاۋعا تاباندى بولىپ، قوعام اماندىعى جان - جاقتى بولۋ، زاڭمەن باسقارىلۋ، ارنايىلانۋ، زەردەلىلەنۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ماسەلەنى بىرلەسىپ وڭاۋ، قىزمەتتە بىرلەسىپ قيمىلداۋ، بىرلەسىپ بەرەكەلى ورىن قۇرۋ سىندى قىزمەت مەحانيزمىن قالىپتاستىرىپ، قوعام اماندىعى جونىندەگى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ. ەسىرتكىگە تيىم سالۋدىڭ حالىقتىق شايقاسى مەن لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىن ۇزدىكسىز ويداعىداي جۇرگىزىپ، قارا قوعام سيپاتتى ۇيىمدار مەن كۇشتەردى الاستاۋدى ۇدايىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، زاڭعا قايشى ءتۇرلى قىلمىستىق ارەكەتتەرگە قاتاڭ سوققى بەرىپ، جاڭاشا توراپتىق قىلمىستارعا جانە ەل ارالىق، ءوڭىر ارالىق قىلمىستارعا سوققى بەرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ. سوققى بەرۋ مەن ساقتانۋدى ۇشتاستىرۋعا، جالپى تۇلعالىق جاقتان ساقتانۋ - تىزگىندەۋگە تاباندى بولىپ، قوعام اماندىعىنداعى ءتۇيىندى وڭىرلەردى ءبىر - بىرلەپ تەكسەرىپ وڭاۋدى كۇشەيتىپ، قوعام اماندىعىندا سايكەسە، بىرلەسە ارەكەتتەنۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. قوعام حاۋىپسىزدىگى ءىرى ساندى مالىمەت تەكشەسىن زەردەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. زاڭ اتقارۋ، ءادىليا ۇقىعى اينالىمىن باقىلاۋ جانە تەجەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، زاڭ اتقارۋ، ءادىليا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ. مەملەكەت قاقپاسى حاۋىپسىزدىگىنىڭ ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىن قۇرۋ. حالىقارالىق زاڭ اتقارۋ بويىنشا حاۋىپسىز دە شىنايى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ.
ون التىنشى ءبولىم مەملەكەت قورعانىسىن جانە ارميانى وسىزامانداندىرۋدى جەدەلدەتىپ، مەملەكەتتى بايىتۋ مەن ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋدىڭ ءوزارا بىرلىگىن جۇزەگە اسىرۋ
شي جينپيڭنىڭ ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ يدەياسىن دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا داۋىردەگى اسكەري ىستەر ستراتەگيالىق باعىتىن دايەكتىلەندىرىپ، پارتيانىڭ حالىق ارمياسىنا شارتسىز باسشىلىعىنا تاباندى بولىپ، ارميانى ساياسي جولمەن قۇرۋعا، ارميانى رەفورما ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋگە، ارميانى عىلىم - تەحنيكا ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋگە، ارميانى دارىندىلار ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋگە، ارميانى زاڭمەن باسقارۋعا تاباندى بولۋ، مەحانيكالاندىرۋ، ينفورماتسيالاندىرۋ، زەردەلىلەندىرۋدىڭ توعىسپالى دامۋىن جەدەلدەتىپ، شايقاس دايىندىعىن جاساپ، اسكەر جاتتىقتىرۋدى جاپپاي كۇشەيتىپ، مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن قورعاۋ ستراتەگيالىق قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، 2027 - جىلى ارميا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ.
ەلۋ التىنشى تاراۋ مەملەكەت قورعانىسى مەن ارميانى وسىزامانداندىرۋدىڭ ساپاسىن، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ
اسكەري ىستەر نازارياسىنىڭ وسىزاماندانۋىن جەدەلدەتىپ، سوعىس جانە ستراتەگيا جەتەكشىلىگىن داۋىرمەن بىرگە العا باسا جاڭالاپ، جاڭا داۋىردەگى اسكەري ىستەر ستراتەگيالىق جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، سوعىس جۇرگىزۋدىڭ وزىق نازارياسىن دامىتۋ. ارميانىڭ ۇيىمدىق فورماتسياسىن وسىزامانداندىرۋدى تەزدەتىپ، مەملەكەت قورعانىسى جانە ارميا رەفورماسىن ىشكەرىلەتۋ، اسكەري ىستەردى باسقارۋ توڭكەرىسىن ىلگەرىلەتىپ، ارميا جانە اسكەر تۇرلەرى مەن قارۋلى ساقشى اسكەري بولىمدەرىنىڭ تيبىن جاڭالاۋ قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، ستراتەگيالىق كۇشتەر مەن سونى سالا، تىڭ ساپادا سوعىس جۇرگىزۋ كۇشتەرىن قۋاتتاندىرىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق سەس كورسەتۋ جانە بىرلەسىپ سوعىس جۇرگىزۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ، اسكەري ىستەر كۇشتەرىنىڭ بىرلەسىپ جاتتىعۋىن، بىرلەسىپ قامتاماسىز ەتىلۋىن، بىرلەسىپ قولدانۋىن كۇشەيتۋ. اسكەري ىستەر قىزمەتكەرلەرىن وسىزامانداندىرۋدى جەدەلدەتىپ، جاڭا داۋىردەگى اسكەري ىستەر تاربيەسى باعىتىن دايەكتىلەندىرىپ، ”ءۇشتى ءبىر تۇلعالاندىرۋ“ سىندى جاڭاشا اسكەري ىستەر دارىندىلارىن جەتىلدىرۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، جوعارى ساپالى، ماماندانعان جاڭاشا اسكەري دارىندىلار قاتارىن شىڭداۋ. قارۋ - جاراقتى وسىزامانداندىرۋدى جەدەلدەتىپ، مەملەكەت قورعانىسى عىلىم - تەحنيكاسىندا دەربەس جاڭالىق اشۋعا، جاسامپازدىق جاڭالىققا كۇش توپتاپ، ستراتەگيالىق، وزىق، تۇبەگەيلى وزگەرىس اكەلەتىن تەحنيكالاردىڭ دامۋىن تەزدەتىپ، قارۋ - جاراقتاردىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتىپ جاڭالاۋدى جانە زەردەلىلەنگەن قارۋ - جاراقتاردىڭ دامۋىن جەدەلدەتۋ.
ەلۋ جەتىنشى تاراۋ مەملەكەت قورعانىسى قۋاتى مەن ەكونوميكالىق قۋاتتىڭ تەڭ قادامدا جوعارىلاۋىن جەبەۋ
ستراتەگيالىق دەڭگەيدەگى جوبالاۋدى مەملەكەتتىڭ وسىزاماندانۋ، دامۋ ىستەرىمەن ويداعىداي سايكەستىرىپ، ويداعىداي ىستەپ، بايلىق فاكتورلارىنان تەڭ يگىلىكتەنۋدى تەرەڭدەتىپ، ساياسات، ءتۇزىم سايكەسىمدىلىگىن كۇشەيتىپ، ۇيىمدىق باسقارۋ، قىزمەت جۇرگىزۋ، ساياسات - ءتۇزىم، دارىندىلار قوسىنى، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەتتىڭ ستراتەگيا جۇيەسى مەن قابىلەتىن ءبىر تۇلعالاندىرۋ. ءتۇيىندى وڭىرلەردىڭ، ءتۇيىندى سالالاردىڭ، جاڭادان گۇلدەنگەن سالالاردىڭ سايكەسە دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەت قورعانىسى سالاسىنداعى كەلەلى ينجەنەريالاردى كۇشتى شوعىرلاندىرا وتىرىپ اتقارۋ. اسكەري ىستەر قۇرىلىسىنىڭ ورنالاسۋى مەن وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ دامۋ جاعىنداعى ورنالاسۋىنىڭ ورگانيكالى ۇشتاسۋىن جەبەپ، مەملەكەتتىڭ حاۋىپسىز دامۋ ستراتەگيالىق قاجەتىنە اناعۇرلىم ويداعىداي قىزمەت وتەۋ. اسكەري جانە حالىقتىق عىلىم - تەحنيكالاردىڭ سەلبەسە جاڭالىق اشۋىن ىشكەرىلەتىپ، تەڭىز - مۇحيت، كەڭىستىك - عارىش، توراپ كەڭىستىگى، بيولوگيا، جاڭا ەنەرگيا، جاساندى زەردە، كۆانتتىق عىلىم - تەحنيكا سياقتىلاردى ارميا، حالىق ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ دامىتۋدى كۇشەيتىپ، ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلعىلارى بايلىعىنان تەڭ يگىلىكتەنۋىنە قوزعاۋشىلىق ەتىپ، ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ عىلمي زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىن قوس باعىتتا تۇرلەندىرىپ پايدالانۋىن جانە ءتۇيىندى شارۋاشىلىقتى دامىتۋدى ىلگەرىلەتۋ. نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى بىرگە سالۋدى، بىرگە پايدالانۋدى كۇشەيتىپ، جاڭاشا نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ سالۋدى كۇشەيتىپ، ەكونوميكالىق قۇرىلىس نىساندارىنىڭ مەملەكەت قورعانىسى تالابىن دايەكتىلەندىرۋ تەبىنىن ارتتىرۋ. وسى زامانعى اسكەري زات اينالىمى جۇيەسى مەن مال - مۇلىك باسقارۋ جۇيەسىن جەدەلدەتە قۇرۋ. ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ دارىندىلاردى بىرلەسىپ باۋلۋىن كۇشەيتىپ، ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىن دارىندىلارىن اۋىستىرىپ ىستەتۋ، تولىمدىلىعىن تانۋ سياقتى تۇزىمدەردى اقاۋسىزداندىرۋ. مەملەكەت قورعانىسى عىلىم - تەحنيكا ونەركاسىپتەرىن سۇرىپتاپ ورنالاستىرىپ، ونى ولشەمدەندىرۋ، ءبىر ارناعا ءتۇسىرۋ اياق الىسىن جەدەلدەتۋ. قارۋ - جاراقتىڭ بازارعا كىرۋ رۇقساتى، اۋە قاتىناسىن باسقارۋ سياقتى رەفورمالاردى ىلگەرىلەتۋ. مەملەكەت قورعانىسى جونىنەن اتتانىسقا كەلتىرۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ مەن سوعىسقا اتتانۋدىڭ سايكەسىمدىلىگىن نىعايتىپ، شەكارانى كۇشەيتىپ، قورعانىستى بەكەمدەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، جالپى حالىقتىڭ مەملەكەت قورعانىسى تاربيەسىن نىعايتىپ، ارميا مەن ۇكىمەتتىڭ، ارميا مەن حالىقتىڭ ىنتىماعىن بەكەمدەۋ. اسكەريلەر مەن ولاردىڭ وتباسىنداعىلاردىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن قورعاپ، اسكەري ادام بولۋدى تۇتاس قوعام قۇرمەت ەتەتىن كاسىپكە اينالدىرۋ.
ون جەتىنشى ءبولىم سوتسياليستىك دەموكراتيالىق زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنا، حالىقتىڭ وزىنە - ءوزى قوجايىن بولۋىنا، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋدىڭ ورگانيكالى بىرلىگىنە تاباندى بولىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ساياسي ءتۇزىمنىڭ ءوزىن - ءوزى كەمەلدەندىرۋىن جانە دامىتۋىن ىلگەرىلەتۋ.
ەلۋ سەگىزىنشى تاراۋ سوتسياليستىك دەموكراتيانى دامىتۋ
پارتيانىڭ جالپى جاعدايدى تەگىس مەڭگەرۋىنە، ءار جاقتاردى سايكەستىرۋ سىندى باسشىلىق ءتۇزىمى جۇيەسىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، پارتيانىڭ باسشىلىعىن مەملەكەتتى دامىتۋدىڭ ءار سالا، ءار جاق، ءارقايسى بۋىندارىندا تياناقتاندىرۋ. حالىق قۇرىلتايى تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، حالىق قۇرىلتايىنىڭ ”ۇكىمەت، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتى، ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسى، ەڭ جوعارى حالىق پروكۋراتۋراسىنا“ بولعان باقىلاۋىن كۇشەيتىپ، حالىقتىڭ مەملەكەت ىستەرىن، ەكونوميكا، مادەنيەت ىستەرىن، قوعامدىق ىستەردى ءتۇرلى جولدارمەن جانە فورمالارمەن زاڭ بويىنشا باسقارۋىن قامتاماسىزداندىرۋ. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنداعى كوپ پارتيا سەلبەستىگى مەن ساياسي كەڭەس تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ۇكىمەت ىسىنە ات سالىسۋشى پارتيالار قۇرىلىسى دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ، حالىق ساياسي كەڭەسىنىڭ ارناۋلى كەڭەس قۇرىلىمى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، سوتسياليستىك دەموكراتيالىق كەڭەستىڭ وزگەشە ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ۇكىمەت ىسىنە اقىل - كەڭەس بەرۋ جانە ورتاق تانىم قالىپتاستىرۋ ورەسىن جوعارىلاتۋ. پارتيانىڭ ۇلت ساياساتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتىپ، ۇلتتاردىڭ بىرگە ىنتىماقتاسا كۇرەس جاساۋىن، بىرگە گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن جەبەۋ. پارتيانىڭ ءدىن قىزمەتى جونىندەگى نەگىزگى باعىتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ەلىمىزدە ءدىندى جۇڭگوشالاندىرۋ باعىتىنا تاباندى بولىپ، ءدىندى سوتسياليستىك قوعامعا ۇيلەسۋگە بەلسەنە جەتەلەۋ. نەگىزگى ساتىداعى بۇقارانىڭ ءوزىن - ءوزى باسقارۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، بۇقارانىڭ ءوزىن - ءوزى باسقارۋ، وزىنە - ءوزى قىزمەت وتەۋ، ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋ، ءوزىن - ءوزى باقىلاۋ ناقتى ونىمدىلىگىن كۇشەيتۋ. جۇمىسشى ۇيىمى، كوممۋنيستىك جاستار وداعى، ايەلدەر بىرلەستىگى سياقتى حالىقتىق ۇيىمداردىڭ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، وزدەرى بايلانىس جاساپ وتىرعان بۇقارانى پارتيانىڭ توڭىرەگىنە تىعىز ۇيىستىرۋ. كەڭ كولەمدى بىرلىكساپ قىزمەتى جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ساياسي پارتيالار قاتىناسىنىڭ، ۇلتتار قاتىناسىنىڭ، ءدىن قاتىناسىنىڭ، جىكتەر قاتىناسىنىڭ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى باۋىرلاستار قاتىناسىنىڭ جاراسىمدىلىعىن جەبەپ، ۇلى ىنتىماق، ۇلى بىرلىك جاعدايىن بەكەمدەۋ جانە دامىتۋ. پارتيانىڭ چياۋميندەر ءىسى ساياساتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، چياۋميندەر تىلەگىن ۇيىستىرىپ، جالپى جاعدايعا قىزمەت وتەۋ.
ەلۋ توعىزىنشى تاراۋ مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋ
جۇڭگوشا سوتسياليستىك زاڭمەن باسقارۋ جولىمەن جۇرۋگە تاباندى بولىپ، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋدى، بيلىكتى زاڭ بويىنشا جۇرگىزۋدى، اكىمشىلىكتى زاڭ بويىنشا جۇرگىزۋدى قاتار ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن مەملەكەت، زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت، زاڭمەن باسقارىلاتىن قوعامدى ءبىر تۇلعادا قۇرىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن جۇڭگو قۇرىلىسى پلانىن اتقارۋ. نەگىزگى زاڭنىڭ جاپپاي اتقارىلۋىن قامتاماسىزداندىراتىن ءتۇزىلىس - مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، نەگىزگى زاڭدى اتقارۋ - باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، نەگىزگى زاڭدى ءتۇسىندىرۋ ءتارتىبى مەحانيزمىن تياناقتاندىرىپ، نەگىزگى زاڭعا سيىمدىلىعىن تەكسەرۋدى ىلگەرىلەتۋ. زاڭ شىعارۋ ءتۇزىلىس - مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ءتۇيىندى سالالار، جاڭادان گۇلدەنگەن سالالار، شەتەلگە ساياتىن سالالار جونىندە زاڭ شىعارۋدى كۇشەيتىپ، زاڭ شىعارۋ، وزگەرىس ەنگىزۋ، كۇشىنەن قالدىرۋ، تۇسىنىك جازۋ، قۇراستىرۋدى قاتار جۇرگىزىپ، نەگىزگى زاڭدى وزەك ەتكەن جۇڭگوشا سوتسياليستىك زاڭ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت قۇرىلىسىن اتقارۋ باعدارلاماسىن اتقارىپ، كەلەلى اكىمشىلىك شەشىم جاساۋ ءتارتىبى تۇزىمىنە تاباندى بولۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ، اكىمشىلىك زاڭ اتقارۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، زاڭدى ءادىل، وركەنيەتتى اتقارۋدى قاتاڭ ارناعا ءتۇسىرىپ، زاڭ اتقارۋدا ەركىن كەسىم جاساۋ ۇقىعىن تارتىپكە سالىپ، اكىمشىلىك قايتا قاراۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ. ءادىليا ءتۇزىلىسىن جان - جاقتى كەمەلدەندىرۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، سوت جۇرگىزۋ ءتۇزىمىن، پروكۋراتۋرا ءتۇزىمىن، قىلمىستىق جازانى اتقارۋ ءتۇزىمىن، ادۆوكات ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، ءادىليالىق جاۋاپكەرشىلىك ءتۇزىمىن جاپپاي تياناقتاندىرۋ، ءادىليالىق قيمىلداردى باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، اتقارۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، ءادىليانىڭ ادىلدىگىن جەبەۋ. زاڭمەن باسقارىلاتىن قوعام قۇرىلىسىن اتقارۋ باعدارلاماسىن اتقارىپ، سوتسياليستىك زاڭمەن باسقارىلاتىن مادەنيەت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، زاڭمەن باسقارۋ ۇگىت - تاربيەسىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋ، زاڭ جالپىلاستىرۋدىڭ ”8 - بەسجىلدىق“ پلانىن اتقارىپ، الەۋمەتكە زاڭدىق قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن، زاڭدىق كومەك بەرۋ جانە مەملەكەتتىڭ ءادىليالىق كومەك بەرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. ادامدىق ۇقىقتى ءادىليالىق جاقتان قورعاۋدى جاپپاي كۇشەيتىپ، ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ جاپپاي دامۋىن جەبەۋ. شەتەلگە ساياتىن زاڭمەن باسقارۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن، شەتەلگە ساياتىن زاڭ دارىندىلارىن تاربيەلەۋدى كۇشەيتۋ.
الپىسىنشى تاراۋ پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ
پارتيا ءبىر تۇتاس باسشىلىق ەتەتىن، جاپپاي قامتىعان، بەدەلدى دە ءونىمدى باقىلاۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، شەشىم جاساۋى عىلمي، اتقارۋى باتىل، باقىلاۋى پارمەندى ۇقىق جۇرگىزۋ مەحانيزمىن قالىپتاستىرۋ. پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدىڭ تۇلعالىق جاۋاپكەرشىلىگىن، باقىلاۋ جاۋاپكەرشىلىگىن تياناقتاندىرىپ، ساياسي باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، ساياسي شارلاۋدى تەرەڭدەتۋ ءارى رەتتەۋ - تۇزەتۋدى تياناقتاندىرۋدى كۇشەيتۋ. ءتارتىپ ارقىلى باقىلاۋدى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ ارقىلى باقىلاۋدى، تاعايىنداۋ جولىمەن باقىلاۋدى، ارالاپ تەكسەرۋ ارقىلى باقىلاۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ۇشتاستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، پارتيا ىشىندەگى باقىلاۋدى جەتەكشى ەتىپ، ءتۇرلى باقىلاۋدىڭ ۇلاسۋىنا، سايكەسۋىنە قوزعاۋشىلىق ەتىپ، باقىلاۋدىڭ ۇدايىلانعان، ۇزاق ءونىمدى بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىرىپ، باقىلاۋ جۇيەسىن مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسىمەن اناعۇرلىم ويداعىداي توعىستىرۋ. ءتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، جوعارى دارەجەلى ءتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ تومەن دارەجەلى ءتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنە بولعان باسشىلىعىن كۇشەيتىپ، ءتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ قىزمەتىنىڭ جۇيەلىلەنۋىن، زاڭمەن باسقارىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، اتقارۋدى باقىلاۋ، قامتاماسىز ەتۋ، دامۋدى جەبەۋ، كەمەلدەندىرۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋ. ۇقىقتى ورنالاستىرۋ جانە جۇرگىزۋدى تەجەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، جۇمىسقا قاراي ۇقىق جۇرگىزۋ، قىزمەت ورنىنا قاراي ۇقىق بەلگىلەۋ، دارەجە بويىنشا ۇقىق بەرۋ، مەرزىم بويىنشا جۇمىس ورنىن اۋىستىرۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، پارتيا ىستەرىن، ۇكىمەت ىستەرىن، ءادىليا جانە ءار سالانىڭ ءىس ءبىتىرۋىن جاريا ۇستاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ، ماسەلەلەردى بايقاۋ، اعاتتىقتاردى تۇزەتۋ، جاۋاپكەرشىلىكتى دالمە - ءدال قۋزاستىرۋدىڭ ءونىمدى مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، جاپپاي قامتىعان جاۋاپكەرشىلىك ءتۇزىمى مەن باقىلاۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ. شەكتەلگەن ءوڭىر بولماۋعا، جاپپاي قامتۋعا، استە راقىم ەتپەۋگە تاباندى بولىپ، شىرىكتەسۋگە باتىلدىق ەتپەۋدى، شىرىكتەسۋگە مۇمكىندىك بەرمەۋدى، شىرىكتەسۋدى ويىنا الماۋدى ءبىر تۇلعادا ىلگەرىلەتىپ، سالتى تازا، ستيلى دۇرىس تاماشا ساياسي ەكولوگيا مەن دامۋ ورتاسىن قالىپتاستىرۋ. شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋداعى حالىقارالىق سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ. ورتالىقتىڭ 8 تارماقتى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن تاباندىلىقپەن تياناقتاندىرىپ، ستيل قۇرىلىسىنىڭ باياندى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى ۇزدىكسىز تۇزەتىپ، راقاتقۇمارلىق، استا - توك ىسىراپشىلدىق ستيلىنىڭ قايتا ورشۋىنەن شىنايى ساقتانىپ، بۇقارانىڭ ماڭايىنداعى شىرىكتەسۋ مەن بۇرىس ستيلدەردى باتىل جونگە سالۋ.
ون سەگىزىنشى ءبولىم ”ءبىر ەل، ەكى تۇزىمگە“ تاباندى بولىپ، وتاننىڭ بىرلىككە كەلۋىن ىلگەرىلەتۋ
شياڭگاڭ، اۋمىننىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنىپ - كوركەيۋى مەن ورنىقتىلىعىن ساقتاپ، ەكى جاعالاۋ قاتىناسىنىڭ بەيبىت دامۋى مەن وتاننىڭ بىرلىككە كەلۋىن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ كوركەم بولاشاعىن بىرگە جاراتۋ.
الپىس ءبىرىنشى تاراۋ شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنىپ - كوركەيۋى مەن ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ
”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“، ”شياڭگاڭدى شياڭگاڭدىقتار باسقارۋ“، ”اۋمىندى اۋمىندىقتار باسقارۋ“، جوعارى دارەجەدە ءوزىن - ءوزى باسقارۋ باعىتىن جاپپاي دۇرىس دايەكتىلەندىرىپ، شياڭگاڭدى، اۋمىندى زاڭ بويىنشا باسقارۋعا تاباندى بولىپ، نەگىزگى زاڭ مەن ءتۇبىرلى زاڭدا بەلگىلەنگەن ەرەكشە اكىمشىلىك رايوننىڭ نەگىزگى زاڭدىق ءتۇزىمى ءتارتىبىن قورعاپ، ورتالىقتىڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايوندى جاپپاي باسقارۋ ۇقىعىن تياناقتاندىرۋ، ەرەكشە اكىمشىلىك رايوننىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭ - تۇزىمدەرى مەن اتقارۋ مەحانيزمىن تياناقتاندىرۋ، مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن جانە ەرەكشە اكىمشىلىك رايوننىڭ قوعامدىق جالپى جاعدايىنىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاپ، سىرتقى كۇشتەردىڭ شياڭگاڭ، اۋمىن ىستەرىنە ارالاسۋىنان باتىل ساقتانۋ جانە تەجەۋ، شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ باسەكە باسىمدىلىقتارىن بەكەمدەپ جانە جوعارىلاتىپ، مەملەكەتتىڭ جالپى دامۋ جاعدايىمەن اناعۇرلىم ويداعىداي توعىسۋىنا قولداۋ كورسەتۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ باسەكە باسىمدىلىقتارىن بەكەمدەۋىن جانە جوعارىلاتۋىن قولداۋ
شياڭگاڭنىڭ حالىقارالىق فينانس، تەڭىز تاسىمالى، ساۋدا ورتالىعى جانە حالىقارالىق اۆياتسيا تورابى ورنىن جوعارىلاتۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، الەمدىك تاۋەلسىز حالىق اقشاسىنىڭ شەكارا سىرتىنداعى وزەكتى ورنىن، حالىقارالىق مال - مۇلىك باسقارۋ ورتالىعى جانە حاۋىپ - قاتەردى باسقارۋ ورتالىعى بولۋ فۋنكتسياسىن كۇشەيتۋ. شياڭگاڭنىڭ حالىقارالىق جاڭالىق اشۋ عىلىم - تەحنيكا ورتالىعىن، ازيا - تىنىق مۇحيت رايونىنىڭ حالىقارالىق زاڭ جانە تالاس - تارتىستى شەشۋگە قىزمەت وتەۋ ورتالىعىن، وڭىرلىك ءبىلىم مەنشىك ۇقىعى ساۋدا ورتالىعىن قۇرۋىنا قولداۋ كورسەتۋ، شياڭگاڭ قىزمەت وتەۋ كاسىپتەرىنىڭ وزىق دەڭگەيگە، جوعارى قۇنعا قاراي دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋ، شياڭگاڭنىڭ جۇڭگو مەن شەتەلدىڭ مادەنيەت، كوركەمونەر اۋىس - ءتۇيىس ورتالىعىن دامىتۋىنا قولداۋ كورسەتۋ. اۋمىننىڭ دۇنيە جۇزىلىك ساياحات، سەيىل - سەرۋەن ورتالىعىنىڭ وزىندىك ءمانىن بايىتۋىنا قولداۋ كورسەتۋ، گۋاڭدۇڭ مەن اۋمىننىڭ سەلبەسىپ، حىڭچيندى بىرگە گۇلدەندىرۋىنە قولداۋ كورسەتۋ، جۇڭگو مەن پورتۋگال ءتىلى ەلدەرىنىڭ ساۋدا سەلبەستىگىنە قىزمەت وتەۋ تەكشەسىنىڭ يقۋاتىن كەڭەيتىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىن نەگىزگى اعىم ەتكەن، كوپ نەگىزدى مادەنيەت بىرگە ءومىر سۇرەتىن اۋىس - ءتۇيىس سەلبەستىك بازاسىن قۇرۋ، اۋمىننىڭ جۇڭگوشا ءدارى - دارمەك زەرتتەۋ - اشۋ، جاساۋ، ەرەكشە فينانس جانە جوعارى، جاڭا تەحنيكا مەن كورمە ساۋدا شارۋاشىلىعىن دامىتۋىن قولداپ، ەكونوميكاسىنىڭ ۇيلەسىمدى، كوپ نەگىزدى دامۋىن جەبەۋ.
ەكىنشى تاراۋشا شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋ جالپى جاعدايىمەن اناعۇرلىم ويداعىداي توعىسۋىن قولداۋ
شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋ جالپى جاعدايىمەن توعىسىپ، ىشكى ولكەلەرمەن ابزالدىلىقتارىن تولىقتاپ، سەلبەسىپ دامۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ جاپپاي ەسىك اشۋىنا جانە وسىزاماندانعان ەكونوميكالىق جۇيە قۇرىلىسىنا ات سالىسىپ، كۇش قوسىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە گۇلدەندىرۋ يقۋاتى تەكشەسىن قۇرۋىنا قولداۋ كورسەتۋ. ىشكى ولكەلەر مەن شياڭگاڭ، اۋمىننىڭ ەكونوميكا - ساۋدا، عىلىم - تەحنيكا جاسامپازدىعى سەلبەستىك قاتىناسىن تەرەڭدەتىپ، ىشكى ولكەلەر مەن شياڭگاڭ، اۋمىن فينانس بازارىنىڭ ءوزارا بايلانىسۋىن، ءوزارا تۇتاسۋىن تەرەڭدەتۋ جانە كەڭەيتۋ. گۋاڭدۇڭ - شياڭگاڭ - اۋمىن ۇلكەن شىعاناق رايونىن جوعارى ساپامەن قۇرىپ، گۋاڭدۇڭ - شياڭگاڭ - اۋمىن سەلبەستىگىن، تۇتاس جۋجياڭ ءۇش اتىراۋى وڭىرلىك سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، شىنجىن - چيانحاي، جۋحاي - حىڭچين، گۋاڭجوۋ - نانشا، شىنجىن - شياڭگاڭ - حۋاڭحى ءيىنى سياقتى گۋاڭدۇڭ - شياڭگاڭ - اۋمىن كەلەلى سەلبەستىك تەكشەسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. ىشكى ولكەلەردىڭ شياڭگاڭ - اۋمىن ءار سالاسىمەن اۋىس - ءتۇيىس سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، شياڭگاڭ، اۋمىن تۇرعىندارىنىڭ ىشكى ولكەلەردە ءورىس اشۋىنا جانە تۇرمىس كەشىرۋىنە قولايلى ساياساتتىق شارالاردى كەمەلدەندىرىپ، نەگىزگى زاڭ مەن ءتۇبىرلى زاڭ تاربيەسىن، مەملەكەت جاعدايى تاربيەسىن كۇشەيتىپ، شياڭگاڭدىق، اۋمىندىق باۋىرلاستاردىڭ مەملەكەت تانىمى مەن وتانشىلدىق رۋحىن كۇشەيتۋ. شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ ءار ەلمەن، ءار وڭىرلەرمەن اۋىس - ءتۇيىس، سەلبەستىك جاساۋىنا قولداۋ كورسەتۋ.
الپىس ەكىنشى تاراۋ ەكى جاعالاۋ قاتىناسىنىڭ بەيبىت دامۋىن جانە وتاننىڭ بىرلىككە كەلۋىن ىلگەرىلەتۋ
ءبىر جۇڭگو پرينسيبى مەن ”92 - جىلعى ورتاق تانىمعا“ تاباندى بولىپ، ەكى جاعالاۋداعى باۋىرلاستاردىڭ ىرىس - قۇتىن تياناق ەتىپ، ەكى جاعالاۋ قاتىناسىنىڭ بەيبىت دامۋىن، توعىسا دامۋىن جەدەلدەتىپ، ”تايۋاندى دەربەستەندىرۋدى“ كوزدەيتىن بولشەكتەۋ قيمىلدارىنان بارىنشا قىراعى بولۋ جانە ونى باتىل تەجەۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا ەكى جاعالاۋدىڭ توعىسا دامۋىن ىشكەرىلەتۋ
تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ ىرىسقۇتىن قامتاماسىزداندىرۋ جانە ۇلى قۇرلىقتا تەڭ مامىلەدەن يگىلىكتەنۋ ءتۇزىمى مەن ساياساتىن كەمەلدەندىرىپ، تايۋانعا تيىمدىلىك جاساۋ، حالىققا پايدا جەتكىزۋ ساياساتتىق شارالارىن ۇزبەي جاريالاپ جانە اتقارىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستاردى دامۋ ورايىنان تەڭ يگىلىكتەنىپ، ۇلى قۇرلىقتىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا ارالاسۋىنا مۇمكىندىك اپەرۋ. تايۋان ساۋداگەرلەرى مەن تايۋان كاسىپورىندارىنىڭ ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ قۇرىلىسى مەن مەملەكەتتىڭ وڭىرلىك سايكەستى دامۋ ستراتەگياسىنا ارالاسۋىنا قولداۋ كورسەتۋ. ەكى جاعالاۋدىڭ فينانس سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتىپ، شارتقا ۇيلەسەتىن تايۋان قارجىلاندىرعان كاسىپورىنداردىڭ ۇلى قۇرلىقتا بازارعا شىعۋىنا قولداۋ كورسەتۋ. بۇعاز ەكى جاعالاۋىنىڭ شارۋاشىلىق سەلبەستىك رايونى، پيڭتان جان - جاقتى تاجىريبە رايونى، كۇنشان ەكى جاعالاۋ شارۋاشىلىق سەلبەستىگىن ىشكەرىلەتۋ سىناق رايونى سياقتى ەكى جاعالاۋ سەلبەستىك تەكشەسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. فۋجياننىڭ بۇعاز ەكى جاعالاۋى توعىسپالى دامۋىنىڭ جاڭا جولىن قاراستىرۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، ەكى جاعالاۋدىڭ توعىسپالى دامۋىنان ۇلگى كورسەتۋ رايونى قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋ. ەكى جاعالاۋدىڭ شارۋاشىلىق سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، ەكى جاعالاۋدىڭ ورتاق بازارىن اشىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ەكونوميكاسىن كۇشەيتۋ.
ەكىنشى تاراۋشا ەكى جاعالاۋدىڭ گۋمانيتارلىق اۋىس - ءتۇيىسىن كۇشەيتۋ
ەكى جاعالاۋدىڭ اۋىس - ءتۇيىسى مەن سەلبەستىگىن جانە ادامداردىڭ بارىس - كەلىسىن بەلسەنە جەبەپ، تۇسىنىستىكتى تەرەڭدەتىپ، ءوزارا سەنىمدىلىكتى، مۇراتتاستىقتى نىعايتۋ. ەكى جاعالاۋدىڭ مادەنيەت، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ قاتارلى سالالارداعى اۋىس - ءتۇيىسى مەن سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتىپ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ مەن الەۋمەتتىك بايلىقتان تەڭ يگىلىكتەنۋىن جەبەپ، ەكى جاعالاۋدىڭ ىرگەلەس نەمەسە شارت - جاعدايى قارايلاس وڭىرلەرىنىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋىنىڭ بىركەلكىلەنۋىن، جالپىعا ءتيىمدى بولۋىن، قولايلىلانۋىن قولداپ، ەكى جاعالاۋداعى باۋىرلاستاردىڭ جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن بىرگە جالعاستىرىپ، جاڭالىق اشا دامىتۋىن جەبەۋ. ەكى جاعالاۋدىڭ نەگىزگى ساتىلارى جانە جاستار مەن ورەندەرىنىڭ اۋىس - ءتۇيىسىن كۇشەيتىپ، تايۋان جاستارىن ۇلى قۇرلىققا كەلىپ ارمانعا قۇلاش سەرمەۋگە، ارماندارىن سومداۋعا، ارماندارىن ورىنداۋعا شابىتتاندىرۋ. قالىڭ تايۋاندىق باۋىرلاستارمەن ىنتىماقتاسا وتىرىپ ”تايۋاندى دەربەستەندىرۋدى“ كوزدەيتىن بولشەكتەۋ ارەكەتتەرىنە بىرلىكتە قارسى تۇرىپ، ەكى جاعالاۋ قاتىناسىنىڭ بەيبىت دامۋىن قورعاپ جانە ىلگەرىلەتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنە كۇش قوسۋ.
ون توعىزىنشى ءبولىم پلاننىڭ اتقارىلۋىن قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتۋ
پارتيانىڭ جان - جاقتى باسشىلىعىنا تاباندى بولىپ، پلاننىڭ اتقارىلۋىن قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ۇكىمەتتىڭ مىندەتىن ءتىپتى دە جاقسى وتەپ، ءتۇرلى سۋبيەكتتەردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى مەن جاسامپازدىق قۋاتىن ەڭ زور دارەجەدە قاۋلاتىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ قۇدىرەتتى بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىرۋ.
الپىس ءۇشىنشى تاراۋ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ورتالىقتانعان ءبىر تۇتاس باسشىلىعىن كۇشەيتۋ
پارتيا بەتالىستى يگەرۋ، جالپى جاعدايدى كوزدەۋ، ساياسات بەلگىلەۋ، رەفورمانى جەبەۋ سىندى تالاپتى دايەكتىلەندىرىپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ جانە دايەكتىلەندىرىپ، ”ءتورت تانىمدى“ كۇشەيتىپ، ”ءتورت سەنىمدى“ بەكەمدەپ، ”ەكىنى قورعاۋدى“ ورىنداپ، ساياسي تۇجىرىم جاساۋ قابىلەتىن، ساياسي ويانۋ قابىلەتىن، ساياسي اتقارۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، پارتيانىڭ باسشىلىعىن پلاندى اتقارۋدىڭ ءار سالاسى مەن تۇتاس بارىسىنا ۇلاستىرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ كەلەلى شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىنىڭ دايەكتى تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ. پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدىڭ جەتەكشىلىك ەتۋ، قامتاماسىز ەتۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋدى جوبانىڭ اتقارىلۋىنا ءسىڭىرۋ. جوعارى مەن تومەندى تۇتاستىراتىن، پارمەندى اتقاراتىن ۇيىمدىق جۇيەنى كەمەلدەندىرىپ، ءار دارەجەلى باسشىلىق القالارى مەن كادرلاردىڭ جاڭا ءداۋىردىڭ جاڭا تالابىنا ۇيلەسىپ، رەفورمانى يگەرۋ، دامۋدى جەبەۋ، ورنىقتىلىقتى ساقتاۋ سىندى ساياسي قابىلەتى مەن ماماندانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ.
بۇكىل قوعامنىڭ جوبانى اتقارۋعا قاتىناسۋ بەلسەندىلىگىن قوزعاپ، جۇمىسشى ۇيىمى، كوممۋنيستىك جاستار وداعى، ايەلدەر بىرلەستىگى قاتارلىلاردىڭ رولىن ساۋلەلەندىرۋگە باسا ءمان بەرىپ، دەموكراتيالىق پارتيا - توپتاردىڭ، ونەركاسىپشىلەر مەن ساۋداگەرلەر بىرلەستىگىنىڭ جانە پارتيادا، توپتا جوق قايراتكەرلەردىڭ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، بۇكىل قوعامنىڭ ورتاق تانىمى مەن كۇش - قۋاتىن بارىنشا ۇيىستىرۋ. جوعارى ساپالى دامۋ تالابىنا ۇيلەسەتىن ىشكى شابىتتاندىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، شابىتتاندىرۋدى باعدار ەتۋدىڭ ناتيجەسىن باعالاۋ مەحانيزمى مەن مىندەتىن وتەگەنى سەبەپتى جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرماۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، قالىڭ كادرلاردىڭ، اسىرەسە، نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ بەلسەندىلىگىن، ىرىقتىلىعىن، جاسامپازدىعىن جۇمىلدىرۋ.
الپىس ءتورتىنشى تاراۋ ءبىر تۇتاس پلانداۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ
مەملەكەتتىڭ دامۋ پلانىن جەتەكشى، كەڭىستىك پلانىن نەگىز، ارناۋلى پلاندار مەن وڭىرلىك پلانداردى تىرەك ەتكەن، مەملەكەت، ولكە، قالا، اۋدان دارەجەلى پلانداردان بىرگە قۇرالعان، ورنى دۇرىس، شەكاراسى ايقىن، يقۋاتتا ءبىرىن - ءبىرى تولىقتايتىن، ءبىر تۇتاس ۇشتاساتىن مەملەكەتتىك پلان جۇيەسىن جەدەلدەتە قۇرۋ جانە اقاۋسىزداندىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا مەملەكەتتىڭ دامۋ پلانىنىڭ ءبىر تۇتاس باسشىلىق ەتۋ رولىن كۇشەيتۋ
مەملەكەتتىڭ دامۋ پلانىنىڭ ستراتەگيالىق جەتەلەۋ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، كەڭىستىك پلانداردىڭ، ارناۋلى پلانداردىڭ، وڭىرلىك پلانداردىڭ وسى پلاننىڭ اتقارىلۋىنا بولعان تىرەكتىك رولىن كۇشەيتۋ. مەملەكەت دارەجەلى كەڭىستىك پلانىن وسى پلاندا بەلگىلەنگەن مەملەكەت جەرى - كەڭىستىگىن اشۋ، قورعاۋ تالابى مەن ءتۇيىندى مىندەتتەرى بويىنشا جاساپ جانە اتقارىپ، كەلەلى ستراتەگيالىق مىندەتتەردىڭ تياناقتانۋىنا كەڭىستىك جاعىنان كەپىلدىك ەتۋ. نازاردى وسى پلاندا بەلگىلەنگەن ستراتەگيالىق ماڭىزدى تۇيىندەر مەن باستى مىندەتتەرگە شوعىرلاندىرىپ، عىلىم - تەحنيكا جاسامپازدىعى، سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل ەكولوگيا، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋ سياقتى سالالاردا مەملەكەت دارەجەلى ءبىر توپ ءتۇيىندى ارناۋلى پلان بەلگىلەپ - اتقارىپ، دامۋ مىندەتىنىڭ ۋاقىت كەستەسى مەن جول كارتاسىن ايقىنداپ، ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرۋ. وسى پلاندا بەلگىلەنگەن وڭىرلىك دامۋ ستراتەگيالىق مىندەتىنە ساي، مەملەكەت دارەجەلى ءبىر توپ وڭىرلىك پلاندى اتقارۋ جوباسىن بەلگىلەۋ - اتقارۋ. جەرگىلىكتى ورىندار پلانىنىڭ وسى پلاندا العا قويىلعان دامۋ ستراتەگياسىن، باستى نىسانالاردى، ءتۇيىندى مىندەتتەردى جانە كەلەلى ينجەنەريالىق نىسانداردى دايەكتى تياناقتاندىرۋىن كۇشەيتۋ.
ەكىنشى تاراۋشا پلاندى ۇشتاستىرۋدى، سايكەستىرۋدى كۇشەيتۋ
مازمۇن ءتىزىمى، دايىنداۋ جونىندە الىنعان ەستەلىك، ۇشتاستىرۋ، سايكەستىرۋ سياقتى پلان باسقارۋ ءتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ”14 - بەسجىلدىق“ مەملەكەت دارەجەلى ارناۋلى پلان قاتارلى مازمۇن ءتىزىمىن جاساپ، پلاندى ەستەلىككە الدىرۋدى مەملەكەت پلانىن جان - جاقتى باسقارۋ ينفورماتسيا تەكشەسىنە سۇيەنىپ ىلگەرىلەتىپ، ءتۇرلى جوبالاردى ءبىر تۇتاس باسقارۋ كولەمىنە ەنگىزۋ. پلاندى ۇشتاستىرۋ، سايكەستىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ جانە اقاۋسىزداندىرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بەكىتۋىنە جولدانعان پلاندار مەن ولكە دارەجەلى دامۋ پلاندارىن بەكىتتىرۋدەن بۇرىن، ءسوزسىز، وسى پلانمەن ۇشتاستىرىپ، مەملەكەت دارەجەلى كەڭىستىك پلانى، ارناۋلى پلان، وڭىرلىك پلان سياقتى ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى پلانداردىڭ وسى پلانمەن نەگىزگى نىسانا، دامۋ بەتالىسى، جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋ، كەلەلى ساياسات، ماڭىزدى ينجەنەريا، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ سياقتى جاقتاردا سايكەسۋىنە جانە بىركەلكى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ.
الپىس بەسىنشى تاراۋ پلاندى اتقارۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ
وسى پلاندى اتقارۋعا ۇيىمداستىرۋ، سايكەستىرۋ جانە وعان جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، پلاننىڭ اتقارىلۋىن قاداعالاۋ - باعالاۋ، ساياساتتىق قامتاماسىزداندىرۋ، تەكسەرۋ - باقىلاۋ مەحانيزمىن ورناتۋ - اقاۋسىزداندىرۋ.
ءبىرىنشى تاراۋشا پلاندى اتقارۋ جاۋاپكەرشىلىگىن تياناقتاندىرۋ
وڭىرلەر، تاراۋلار وسى پلانداعى ءوز وڭىرلەرىنە، ءوز تاراۋلارىنا ساياتىن باستى نىسانا - مىندەتتەردى اتقارۋ جوباسىن وزدەرىنىڭ مىندەت بولىسىنە ساي بەلگىلەيدى. وسى پلاندا بەلگىلەنگەن تەجەمدىك كورسەتكىش، كەلەلى ينجەنەريا نىساندارى جانە الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ، حاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىزداندىرۋ سياقتى سالالار مىندەتىندە جاۋاپكەرشىلىك سۋبيەكتى مەن قارقىن تالابىن ايقىنداپ، الەۋمەتتىك بايلىقتى ۇيلەسىمدى ورنالاستىرىپ، قوعامدىق بايلىقتى رەتتەۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، مىندەتتىڭ ۋاعىندا ورىندالۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. بۇل پلاندا ورتاعا قويىلعان مەجەلى كورسەتكىشتەر جانە شارۋاشىلىقتى دامىتۋ، قۇرىلىمىن رەتتەۋ قاتارلى سالالار مىندەتى، باستىسى، بازاردىڭ سۋبيەكتتىك رولىن ساۋلەلەندىرۋگە سۇيەنىپ جۇزەگە اسىرىلادى، ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر بۇعان تاماشا ساياساتتىق ورتا، تۇزىلىستىك ورتا جانە زاڭمەن باسقارىلاتىن ورتا دايىنداۋلارى كەرەك. جىلدىق جوبا وسى پلاندا ورتاعا قويىلعان دامۋ نىسانالارى مەن ءتۇيىندى مىندەتتەردى دايەكتىلەندىرۋى، وسى پلاندا بەلگىلەنگەن نەگىزگى كورسەتكىشتەردى جىلدىق جوبا كورسەتكىشى جۇيەسىنە جىكتەپ ەنگىزىپ، جىلدىق نىسانا بەلگىلەپ ءارى جىلدار ارالىعىنداعى جالپى تەپە - تەڭدىكتى ويداعىداي ىستەپ، جىلدىق قىزمەتتىڭ ءتۇيىنىن ۇيلەسىمدى بەلگىلەۋ كەرەك.
ەكىنشى تاراۋشا پلاننىڭ اتقارىلۋىن قاداعالاۋ مەن باعالاۋدى كۇشەيتۋ
پلاننىڭ اتقارىلۋ جاعدايىن يكەمدى قاداعالاۋدى، ورتا مەرزىمدىك باعالاۋ مەن قورىتىندىلاپ باعالاۋدى ورىستەتىپ، ورتا مەرزىمدىك باعالاۋ مەن قورىتىندىلاپ باعالاۋ احۋالىن ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسى تۇراقتى كوميتەتى ءماجىلىسىنىڭ قاراپ شىعۋىنا ءتارتىپ بويىنشا ۇسىنۋ ءارى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ تۇراقتى كوميتەتىنە پلاننىڭ اتقارىلۋ احۋالىنان زاڭ بويىنشا مالىمەت بەرىپ، حالىق قۇرىلتايىنىڭ باقىلاۋىن سانالىلىقپەن قابىلداۋ. مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ - تەكسەرۋ ورگاندارى مەن قازىنالىق باقىلاۋ ورگاندارىنىڭ پلاننىڭ اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتۋگە بولعان باقىلاۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋ. پلاننىڭ اتقارىلۋ احۋالىن قاتىستى تاراۋلاردىڭ، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ باسشىلىق القالارى مەن كادرلارىن باعالاۋ جۇيەسىنە ەنگىزىپ، ونى ۇكىمەت قىزمەتىن جاقسارتۋدىڭ ماڭىزدى نەگىزى ەتۋ. وسى پلاندى رەتتەۋ قاجەت بولعاندا، مەملەكەتتىك كەڭەس رەتتەۋ جوباسىن العا قويىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ بەكىتۋىنە جولدايدى.
ءۇشىنشى تاراۋشا ساياساتتىق سايكەستى قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتۋ
پلانمەن باعىت بەلگىلەۋ، قازىنامەن كەپىلدەندىرۋ، فينانستى تىرەك ەتۋ، باسقا ساياساتتار ءوزارا سايكەسۋگە تاباندى بولىپ، جوبا مەن ماكرولىق ساياساتتىڭ سايكەسە، بىرگە قيمىلداۋ مەحانيزمىن كۇش سالا ورناتۋ. وسى پلاننىڭ نىسانا - مىندەتى بويىنشا، ماكرولىق ساياساتتىڭ بەتالىسىن ەكونوميكانىڭ دامۋ جاعدايىمەن ۇشتاستىرىپ ۇيلەسىمدى بەلگىلەۋ. الەۋمەتتىك قازىنانىڭ الەۋمەتتىك ساياساتقا بويسۇنۋىنا، قىزمەت وتەۋىنە تاباندى بولىپ، مەملەكەتتىڭ كەلەلى ستراتەگيالىق مىندەتتەرىنىڭ قازىنالىق جاقتان قامتاماسىزداندىرىلۋىن كۇشەيتىپ، ورتا مەرزىمدىك قازىنا پلانى مەن جىلدىق مەجە ەسەپتىڭ، ۇكىمەتتىڭ قارجىلاندىرۋ جوسپارى مەن وسى پلاندى اتقارۋدىڭ ۇشتاسۋىن، سايكەسۋىن كۇشەيتىپ، ورتالىقتىڭ قازىنالىق قارجىسىن وسى پلاندا بەلگىلەنگەن كەلەلى مىندەتتەر مەن كەلەلى ينجەنەريالىق نىساندارعا الدىمەن جۇمساۋ. نىسان پلانعا ىلەسە ءجۇرۋ، قارجى مەن فاكتور نىسانعا ىلەسە جۇرۋگە تاباندى بولىپ، كەلەلى ينجەنەريالىق نىساندار ءتىزىمىن وسى پلانعا ساي جاساپ، تىزىمدەگى ينجەنەريالىق نىسانداردى تەكسەرىپ بەكىتۋ ءتارتىبىن ىقشامداپ، پلانداپ ورىن تاڭداۋ، جەرمەن قامداۋ جانە قارجى سۇرانىمىن الدىمەن قامتاماسىزداندىرۋ، ءبىر تۇلعالى كەلەلى ينجەنەريالىق نىسانداردىڭ جەردەن پايدالانۋ قاجەتىن مەملەكەت ءبىر تۇتاس قامتاماسىزداندىرۋ.
ءتورتىنشى تاراۋشا دامۋ پلانى جونىندە زاڭ شىعارۋدى جەدەلدەتۋ
پلاندى زاڭ بويىنشا جاساۋ، زاڭ بويىنشا اتقارۋ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ پلان جۇيەسى قۇرىلىسى مەن مەملەكەتتىڭ دامۋ پلانىن بىرلىككە كەلتىرۋ جونىندەگى بەلگىلەمە، تالاپتاردى جانە ءونىمدى تاجىريبە، ادىستەردى زاڭ فورماسىندا تۇراقتاندىرىپ، دامۋ پلانى زاڭىن جەدەلدەتە جاساپ، پلاننىڭ دايىنداپ اتقارىلۋىن زاڭمەن باسقارىپ قامتاماسىزداندىرۋدى كۇشەيتۋ.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 12 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى）
سوڭى (13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى 4 - ءماجىلىسىنىڭ حاتشىلار باسقارماسى اۋدارتىپ بەرگەن)
