رايونىمىز توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىش سىندى جاندى وقۋلىقتان ويداعىداي پايدالانىپ
قىزىل حيكايالاردى ويداعىداي بايانداپ، قىزىل گەندى جالعاستىردى
انار بۇلت/شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ مىڭمىڭ
4 - ايدىڭ 2 - كۇنى ءۇرىمجى قالالىق حالىق باقشاسىندا شينجياڭ ءار ۇلت حالقى توڭكەرىستىك قۇرباندار ەسكەرتكىش مۇناراسى اسقاق ايبىنمەن بوي سوزىپ تۇر، ءۇرىمجى قالالىق 41 - باستاۋىش مەكتەپتىڭ 20دان استام وقۋشى ۋاكىلى رەتتى قاتارعا تۇرىپ، قولدارىنا اق ءتۇستى كۇرەڭكەي گۇلىن ۇستاپ، ەسكەرتكىشتىڭ الدىندا سەرت بەرىپ، قۇربانداردى ەسكە الدى.
جۋىقتا جاريالانعان شينجياڭداعى تۇڭعىش توپتاعى توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر تىزىمدىگىندە شينجياڭ ءار ۇلت حالقى توڭكەرىستىك قۇرباندار ەسكەرتكىش مۇناراسى ماۋ زىميننىڭ كەڭسەسى مەن جاتاعىنىڭ بايىرعى ورنى، 8 - ارميانىڭ شينجياڭداعى ءىس باسقارماسىنىڭ بايىرعى ورنى سىندى 28 ورىنداعى جىلجىمايتىن توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشپەن جانە 83 دانا جىلجىمالى توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشپەن قوسا، توڭكەرىستىك ءداستۇردى جانە توڭكەرىستىك مادەنيەتتى ساۋلەلەندىرۋدىڭ، سوتسياليستىك رۋحاني وركەنيەت قۇرىلىسىن كۇشەيتۋدىڭ، وتاندى ءسۇيۋ ىنتاسىن قاۋلاتۋدىڭ، ۇلتتىق رۋحتى تاسقىنداتۋدىڭ جاندى وقۋلىعىنا اينالدى.
وشپەس قىزىل ەستەلىككە تولدى
چيڭميڭ دەمالىسىنىڭ العاشقى كۇنى كوپتەگەن قالا تۇرعىندارى وزدىكتەرىنەن ءۇرىمجى قالاسىنداعى قۇرباندار قابىرستانىنا كەلىپ ازا ءبىلدىردى، بۇل ارادا چىن تانچيۋ، ماۋ زىمين، لين جيلۋ قاتارلى قاھارمان قۇرباندار جەرلەنگەن. شينجياڭداعى تۇڭعىش توپتاعى جىلجىمايتىن توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ ءبىرى رەتىندە، بۇل ارا وشپەس قىزىل ەستەلىكتەرگە تولعان.
”توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر 1840 - جىلدان بەرگى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلتتىڭ تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزۋ، ۇلى گۇلدەنۋدى جۇزەگە اسىرۋ جولىنداعى كۇرەسىنىڭ، اسىرەسە، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى باسشىلىعىنداعى جاڭا دەموكراتيالىق توڭكەرىستىڭ جانە سوتسياليستىك توڭكەرىس پەن قۇرىلىستىڭ شۇعىلالى بارىسىنىڭ ماڭىزدى ناقتى زاتتىق ايعاعى“. اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت جانە ساياحات مەڭگەرمەسى مۇراجاي جانە توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر قىزمەتى باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋاڭ جينۋىن بىلاي دەدى: توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر ءتۇرلى توڭكەرىستىك قوزعالىستارداعى كەلەلى تاريحي وقيعالارمەن نەمەسە قاھارمان قۇرباندارمەن قاتىسى بار، ماڭىزدى ەسكەرتكىشتىك ءمانى، تاربيەلىك ءمانى بار نەمەسە تاريحي ماتەريالدىق قۇنى بار، تاياۋ زامانعى، وسى زامانعى ماڭىزدى تاريحي ەسكەرتكىشتەردى، ناقتى زاتتاردى، ۋاكىلدىك سيپات الاتىن قۇرىلىستاردى قامتيدى.
تىزىمگە ەنگىزىلگەن تۇڭعىش توپتاعى توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ ءتۇرى مول، جىلجىمايتىن مادەني ەسكەرتكىشتەر شايقاس جۇرتتارى، قۇرباندار قابىرى، قابىرستان، ەسكەرتكىش، بايىرعى تۇراق سياقتىلاردى قامتيدى، جىلجىمالى مادەني ەسكەرتكىشتەر بەلەت - كۋالىكتەر، قولجازبالار، كىتاپتار، ەستەلىك زناكتار، تۇرمىستىق بۇيىمدار، ت.ب. 28 ورىنداعى جىلجىمايتىن توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتىڭ اراسىندا 8 - ارميانىڭ شينجياڭداعى ءىس باسقارماسىنىڭ بايىرعى ورنى سياقتى 6 جەردە مەملەكەتتىك ءتۇيىندى مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ورنى مەن 16 جەردە اۆتونوميالى رايوندىق ءتۇيىندى مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ورنى بار؛ 83 جىلجىمالى توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتىڭ 17سى مۇراجايدا ساقتالاتىن باعالى، 1 - دارەجەلى مادەني ەسكەرتكىش، لين جيلۋدىڭ اكەسىنە جازعان حاتى، كارتوندى اعاش ويما توپتاماسى سياقتىلاردى قامتيدى، تاريحي قۇنى مەن زەرتتەۋ قۇنى جوعارى. تۇڭعىش توپتاعى توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر ءتىزىمىن باعالاپ تەكسەرۋگە قاتىناسقان مامان، اۆتونوميالى رايوندىق مۇراجايدىڭ تەتە اعا زەرتتەۋشىسى جين حى تانىستىرىپ بىلاي دەدى: مەملەكەتتىك ءتۇيىندى مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ورنى قارامايلى 1 - ءنومىرلى قۇدىعىن مىسالعا الساق، ول جاڭا جۇڭگونىڭ 1 - ۇلكەن مۇناي الابى قارامايلى مۇناي الابىنىڭ قۇرىلۋ بەلگىسى، ەلىمىز مۇناي ونەركاسىبىنىڭ دامۋ تاريحىنداعى كەلەلى بۇرىلىستىڭ كۋاسى.
قورعالدى، دەڭگەيى، دارەجەسى جوعارىلاتىلدى
ءۇرىمجى قالاسى جەڭىس جولى 392 - نومىرگە ورنالاسقان 8 - ارميانىڭ شينجياڭداعى ءىس باسقارماسى 89 جىلدىق تاريحقا يە ەكى قاباتتى سارى ءتۇستى شاعىن عيمارات، كوپ وتپەي كونە ورنىنىڭ ىرگەسىنە سالىنعان ەسكەرتكىش سارايى اشىلماقشى.
ءۇرىمجى قالالىق مۇراجاي (قالالىق توڭكەرىس تاريحى ەسكەرتكىش ورنىن باسقارۋ ورتالىعى) پارتيا ياچەيكاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، مۇراجاي باستىعى تۇرسىن قىزىربەك تانىستىرىپ بىلاي دەدى: جاڭا سارايدىڭ جالپى قۇرىلىس اۋدانى 7881 شارشى مەتر، شوعىرلى كورمەگە قويۋ، قورعاۋ، زەرتتەۋ ءبىر تۇلعالاندىرىلعان، قازىر قۇرىلىسى سالىنىپ ءبىتتى، مولشەرمەن بيىل 5 - ايدا اشىلادى.
جاريالانعان العاشقى توپتاعى توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر تىزىمىندەگى جىلجىمايتىن توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ كوبى دەن قويا قورعالعان، وڭالعان جانە دارەجەسى جوعارىلاتىلعان، اۋەلگى كۇيىنە كەلتىرىلگەن.
جۋىق جىلداردان بەرى شينجياڭ جالپى 30دان استام ورىنداعى مادەني ەسكەرتكىش قۇرىلىستارىن جوندەدى، قورعادى. وسى رەت تىزىمگە ەنگەن كوپ ورىنداعى توڭكەرىس بايىرعى جۇرتتارى جوندەلۋ ۇستىندە.
ءۇرىمجى قالاسى قۇرباندار قابىرستاندىعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ياڭ جۇن بىلاي دەدى: ”بىلتىر ءبىز ءۇرىمجى قاھارماندار ىزگى ىستەرى كورمە سارايىنىڭ ءىشىنارا جەرلەرىن بىرنەشە رەت جاڭالادىق، دىبىس، جارىق، ەلەكتر سياقتى زاماناۋي عىلىم - تەحنيكالىق ايگىلەۋ تاسىلدەرىنەن پايدالانىپ، پروكسيالىق كەسكىندەۋ، كوپ مەديالى تەلەۆيزور ەكرانى، كينو - تەلەۆيزيا داۋالى، كورىنىس كوپيالاۋ، جارتى كورىنىستىك سۋرەت سياقتى ايگىلەۋ تاسىلدەردى قولدانىپ، ەكسكۋرسيالاۋشىلاردى سول كورىنىستىڭ ىشىندە جۇرگەندەي سەزىمگە بولەيدى“.
اراتۇرىكتى 40 كۇن قورعاۋ شايقاسى قۇرباندار قابىرستاندىعىنا 32 توڭكەرىستىك قۇرباننىڭ سۇيەگى جەرلەنگەن. قۇلىپتاس ءوڭىرىنىڭ ايبىنىن اسىرۋ ءۇشىن، اۋەلگى كەلبەتىن ساقتاۋ نەگىزىندە جەرگىلىكتى ۇكىمەت جىل سايىن قۇرباندار قۇلىپتاسىنىڭ سىزات تۇسكەن جەرلەرىن جوندەپ وتىرادى.
”قۇلىپتاستى مەرزىم بويىنشا جوندەۋدەن تىس، ءبىز 6 قادامدا ءبىر ءتۇپ اعاش بولۋ جيىلىگى بويىنشا اعاش تولىقتاپ ەگىپ، قابىرستاندىقتىڭ سىرتقى ورتاسىن جاڭالاپ وتىرامىز. 2019 - جىلى قابىرستاندىق ىشىنەن اراتۇرىكتى 40 كۇن قورعاۋ شايقاسى ىقپالداستىق كورمە زالىن جاڭادان سالىپ، قورعاۋ شايقاسىنا قاتىستى سۋرەتتەر، قۇربانداردان قالعان دۇنيە سياقتىلاردى جيناپ، كورمە زالىنىڭ مازمۇنىن اناعۇرلىم بايىتتىق“، - دەدى اتالعان قابىرستاندىقتىڭ جاۋاپتىسى ۋ شين.
توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەرگە جان ءبىتىردى
چيڭميڭ دەمالىسى كەزىندە جۇڭگو جۇمىسشى - شارۋا قىزىل ارمياسى باتىس باعىت ارمياسى باس تارماق اترەتىنىڭ بايىرعى جۇرتى كورمە زالىنا توپ - توپ ەكسكۋرسيالاۋشىلار كەلدى، كوپتەگەن ادامدار ءوزى بايانداۋ اسپابىن جالعا الۋ ءتاسىلىن تاڭداپ، ”بىرگە ءبىر“ ءتۇسىندىرۋ قىزمەت وتەۋىن قابىلدادى.
”بيىل 1 - ايدا ءبىز زال ىشىنە سىمسىز ءتۇسىندىرۋ جۇيەسىن ەنگىزدىك، ءتۇسىندىرۋ اسپابىن ەكسكۋرسيالاۋشىلار ۋيچاتتا سكانەرلەۋ ارقىلى جالعا الۋىنا بولادى. ءتۇسىندىرۋ اسپابى تىلشىكتى قول تەلەفون ىسپەتتى، كورمە زالىنىڭ ءارقايسى ءوڭىرىنىڭ دىبىستى كورسەتۋ - ارالاتۋ شيفرىن جازسا بولعانى ءتۇسىندىرۋدى ەستي الادى“، - دەدى ءتۇسىندىرۋشى لۋ جىن ءسوزىن ساباقتاپ: ”ەسكەرتكىش سارايى جاڭادان ءوزى دىبىستاۋ ارقىلى كورسەتۋ - ارالاتۋ جۇيەسىن جانە VR ەلىكتەمەلى ۇشۋ اسپابىن ورناتىپ، زەردەلى قىزمەت وتەۋدى كەمەلدەندىرىپ، ەكسكۋرسيالاۋشىلاردى توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەرمەن جاقىننان قاۋىشتىردى.
كەسكىنىمەن ايگىلەۋ، ىقپالداسپالى تاراتۋ، تەرەڭدەي سەزىنۋ ءونىمى مەن قىزمەت وتەۋدىڭ بارعان سايىن كوبەيۋى ادامدارعا جالىندى توڭكەرىس تاريحىن سەزىندىردى.
2020 - جىلى ماۋ زىمين قۇرباننىڭ كەڭسەسى مەن جاتاعىنىڭ بايىرعى جۇرتى جاڭالانىپ، دارەجەسى جوعارىلاتىلدى، سونىمەن كورمە مازمۇندارى ءتىپتى دە مولايىپ، ناقتىلانا ءتۇستى. ”ءبىز ءتۇسىندىرۋ اسپابى، تاقتا ەكراندى تەلەۆيزور جانە ەلەكتروندى گۇل ۇسىنۋ ەكرانى سياقتى كوپ مەديالى اسپاپتاردى ۇستەمەلەدىك جانە شاڭحاي دىبىس - كەسكىن ماتەريالدارى سارايىنان ءبىر ءبولىم قىمباتتى كەسكىن تاۋىپ، قايتالاپ قويۋ ارقىلى كوپتەگەن ەكسكۋرسيالاۋشىلاردىڭ توڭكەرىستىك اعا بۋىنداردىڭ رۋحىن تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك جاسادىق“، - دەدى ءۇرىمجى قالالىق مۇراجاي كاسىپتىك ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ساۋ فيميڭ، ول ءسوزىن ساباقتاپ بىلاي دەدى: توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ودان ءتىپتى دە ءونىمدى پايدالانۋ ءۇشىن، توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەرگە ”جان ءبىتىرۋ“، قىزىل حيكايالاردى ويداعىداي بايانداۋ، قىزىل مادەنيەتتى ءتىپتى دە ويداعىداي تاراتۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى.
4 - ايدىڭ 1 - كۇنى ءۇرىمجى قالاسى تيانشان رايونى ”100 جىلدىق شۇعىلا، قىزىل ساياحات“ پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ قىزىل ساياحات جەلىلەس قيمىلىن باستادى ءارى 8 - ارميانىڭ شينجياڭداعى ءىس باسقارماسىنىڭ بايىرعى جۇرتى، ماۋ زىمين قۇرباننىڭ كەڭسەسى مەن جاتاعىنىڭ بايىرعى جۇرتى سياقتى قىزىل بايلىقتاردى سۇيەنىش ەتىپ، قىزىل ساياحاتتىڭ سارا لەنياسىن اشتى. ”ءارقايسى لەنيالاردى ەكسكۋرسيالاعان، ارالاعان قالا تۇرعىندارى تيانشان رايونىنىڭ قىزىل ساياحات تاڭداۋلى كورىنىس ءوڭىرىنىڭ سارا لەنيا قولدانباسىنا، قىزىل ساياحات كورىنىس ءتۇيىنى ەستەلىك تانىسقىسىنا يە بولادى“، - دەدى ءۇرىمجى قالاسى تيانشان رايونى مادەنيەت - دەنە تاربيە جانە ساياحات مەكەمەسىنىڭ باستىعى يۇي جياڭليڭ، ول ءسوزىن ساباقتاپ بىلاي دەدى: توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەردىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى، توڭكەرىستىك ءداستۇر تاربيەسى، وتانشىلدىق تاربيەسى سياقتى جاقتارداعى ماڭىزدى رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، قالىڭ كادرلار مەن بۇقارانىڭ ءىس تىندىرىپ، ناتيجە شىعارۋ ىنتاسىن اناعۇرلىم قاۋلاتامىز.
