□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ جىلي، دۋ جيانحۇي، ەرىكتى ءتىلشى چاڭ شۋەحۇي
ءار كۇنى تاڭەرتەڭ كەرىم ابدۇرەيىم قوراسىنىڭ قاسىندا بۇعىلاردىڭ ءمۇيىزى قانشالىق وسكەنىن، سيىر، قويلارىنىڭ قانشالىق ەت العاندىعىن باقىلاپ تۇرادى. ارت جاعىندا پيكا ماشينا، ۇلكەن ات كۇشىندىك تراكتور، ماقتا تۇقىمىن دالمە - ءدال شاشۋ ماشيناسى توقتاپ تۇر.
”12 بۇعى، 12 سيىر، 80 قوي“. 4 - ايدىڭ 6 - كۇنى قوراسىنداعى بۇعىلار مەن سيىر، قويلارىن ساناعان كەرىمنىڭ اڭسارى تۇقىم سەبۋدى كۇتىپ تۇرعان ماقتا اتىزىنا قاراي اۋىپ، تەمپەراتۋرانىڭ تەز ارادا جوعارىلاپ، ماقتا تۇقىمىن ەرتەرەك ءسىڭىرۋدى ويلادى. كوز الدىنداعى باقۋاتتى مال - مۇلكى جىلدار بويى ماقتا ەگۋدەن جينالعان - دى.
كەرىم تۇرمىس كەشىرىپ جاتقان لوپنۇر اۋدانى اقسوپى اۋىلى جيدەباق قىستاعىندا تۇرعىنداردىڭ ماقتا ەككەنىنە 20 نەشە جىلدان استى. ولار بۇرىن كوپتەگەن داقىلدى سىناپ ەگىپ كورىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى توپىراق پەن كليمات شارت - جاعدايىنىڭ ماقتا ەگۋگە ەڭ ۇيلەسەتىندىگىن بايقادى. ونىڭ ۇستىنە، ماقتا كىرىسىن ارتتىرۋ قيىن - قىستاۋ كەزەڭگە وتكەن كەزدە، قاشاندا كەيبىر وزگەرىستەر ولاردى قيىن - قىستاۋ جاعدايدان ءوتىپ، اناعۇرلىم مول كىرىس تابۋعا جەتەلەيدى.
”وسى جىلدارى قىستاعىمىزدا شاعىن اۆتوكولىك ساتىپ العان، عيماراتتان ءۇي ساتىپ العان شارۋالار بارعان سايىن كوبەيدى، بۇل ماقتا كاسىپ سالاسى ۇشقان قۇستاي دامىعان سوڭ، ءبىزدىڭ اقشا تابۋ قارقىنىمىزدىڭ كۇرت تەزدەپ، اقشا تابۋ جولىمىزدىڭ كوبەيگەندىگى“، - دەدى كەرىمنىڭ كورشىسى نياز سايىم. نيازدىڭ كىرىستى ۇزدىكسىز ارتتىرۋىندا تاعى ءبىر امالى بار ەكەن: ۇيدەگى ماقتا اتىزىن كاسىپورىنعا اينالىمعا بەرىپ، ونان سوڭ كاسىپورىندا جۇمىس ىستەپ اقشا تابۋ.
2020 - جىلدىڭ سوڭىندا بۇل 2 كورشى سول جىلعى كىرىستى ارتتىرۋ ەسەبىن جاساپ كورگەن بولاتىن. كەرىم كوتەرمەگە العان 160 مۋ جەردەن 72 توننا ماقتا الىپ، تازا كىرىسى مولشەرمەن 300 مىڭ يۋان بولعان؛ سونىڭ الدىندا ماقتا ساتۋدان تۇسكەن اقشامەن باعىمشىلىقتى دامىتىپ، ودان تاپقان تازا كىرىسى 100 مىڭ يۋان بولعان. نيازدىڭ ءۇيىنىڭ 20 مۋ جەرى اينالىمعا سالىنعاننان كەيىن، جالعا بەرۋ اقىسى ءۇشىن 14 مىڭ يۋان السا، ايەلى ەكەۋى كاسىپورىندا ماقتا اتىزىن باپتاپ تاعى 60 مىڭ يۋان كىرىس تاپقان.
تاكلاماكان ءشولىنىڭ سولتۇستىك جيەگىنە، تارىم وزەنىنىڭ ورتا - تومەن اعارىنا ورنالاسقان لوپنۇر اۋدانى مەملەكەت بويىنشا ساپالى تاۋار ماقتا بازاسى، جىلدىق ماقتا ەگۋ اۋماعى ءبىر ميلليون مۋدان اسادى. لوپنۇر اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسى پارتكومىنىڭ شۋجيى، مەكەمەنىڭ ورىنباسار باستىعى جاڭ شياۋدۇڭ تىلشىگە بىلاي دەدى: ەگىمشىلىك، تەرىپ - جيناپ الۋ ۇلگىسىندە بۇرىلىس بولۋىنا ىلەسە، ماقتانىڭ لوپنۇر اۋدانىنداعى شارۋالارعا اكەلگەن پايداسى جىلدان - جىلعا مولايدى. 2020 - جىلى ماقتادان تاپقان كىرىستىڭ بۇكىل اۋدانداعى شارۋالاردىڭ جان باسىندىق تازا كىرىسىنەن ۇستاعان سالىستىرماسى ％60كە جەتتى.
لوپنۇر اۋدانىنداعى اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىس قۇرال - جابدىقتارى ساۋداسىمەن ۇزاق جىل شۇعىلدانعان حۋاڭ ي بىلاي دەپ تانىستىردى: شارۋالاردىڭ ماقتادان تاپقان كىرىسىنىڭ جان باسىندىق كىرىستەن وسىنشالىق مول سالىستىرمانى يەلەۋى ماقتانى عىلمي ەگۋدەن، ماقتا كاسىبىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنان ايرىلا المايدى. 2015 - جىلى سۋلياۋ جارعاق جابۋ، جوعارى ءونىمدى سۋ ۇنەمدەۋ سياقتى تەحنيكالاردىڭ دەمەۋىندە ماقتانىڭ ورتاشا بىرلىك ءونىمى 450 كيلوگرامعا جەتتى. ال وسى بىرنەشە جىلدا جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسى، ءوندىرىستى تۇتاس بارىستا ماشينالاندىرۋ، ”بەستى بىرلىككە كەلتىرۋ“ ەگىمشىلىك باسقارۋ تەحنيكاسى كەيبىر ماقتا اتىزدارىنىڭ بىرلىك ءونىمىن 700 كيلوگرامعا جەتكىزدى.
”وسى بىرنەشە جىلدا ءبىز ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىردىق، ماقتا ەگۋ اۋماعىن جىلدان - جىلعا رەتتەپ ازايتىپ وتىرساق تا، ءونىم مولشەرى بىرتىندەپ جوعارىلاۋدا. ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ پايداسىن الدىمەن ماقتاشىلار كوردى“، - دەدى جاڭ شياۋدۇڭ. ول ءبىر توپ ساندى مالىمەت ارقىلى سالىستىرىپ كورسەتتى: 2015 - جىلى لوپنۇر اۋدانىندا ءبىر ميلليون 200 مىڭ مۋ جەرگە ماقتا ەگىلىپ، ورتاشا بىرلىك ءونىمى 380 كيلوگرام؛ 2020 - جىلى بۇكىل اۋداندا ءبىر ميلليون 50 مىڭ مۋ جەرگە ماقتا ەگىلىپ، بىرلىك ءونىمى جالپى بەتتىك 600 كيلوگرامعا جەتتى. 2015 - جىلى ءبىر مۋ جەردەن ماقتا تەرۋ وزىندىك قۇنى 800 يۋان اينالاسىندا بولسا، 2020 - جىلى ماشينامەن ماقتا تەرۋ بۇكىلدەي جالپىلاستىرىلعاننان كەيىن، ءبىر مۋ جەردەن ماقتا تەرۋ وزىندىك قۇنى 160 يۋانعا تۇسكەن.
ماقتا اتىزىندا ونىمدىلىكتىڭ ارتۋى لوپنۇر اۋدانىنداعى شارۋالاردىڭ ماقتا ەگۋ سەنىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، وي جەلىسىن ۇزدىكسىز كەڭەيتە ءتۇستى. لوپنۇر اۋدانى تارىم اۋىلى جاڭانۇر قىستاعىنداعى ەگىمشىلىك ءىرى وتباسى چيان جۇنحۋا ابباس سىمايىل قاتارلى ماقتاشىلاردى باستاپ ەگىمشىلىك كولەمىن اناعۇرلىم كەڭەيتىپ، قالىڭ شارۋالاردىڭ ءبىر جاعىنان، جەردى جالعا بەرۋ قاراجاتىن الىپ، ەندى ءبىر جاعىنان، ماقتا ەگۋدىڭ وزىق تەحنيكاسىن ۇيرەنىپ، جۇمىستان اناعۇرلىم كوپ كىرىس تابۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
بيىل جەرگىلىكتى نەگىزگى ساتى كادرلارى، اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكتەرى، ەگىمشىلىك ءىرى وتباسىلارى، قاراپايىم شارۋا وتباسىلارى بارلىعى دا ماقتا ساپاسىن اناعۇرلىم ساپالىلاندىرىپ، ءونىم مولشەرىن اناعۇرلىم جوعارىلاتۋدىڭ امالىن قاراستىرۋدا. چيان جۇنحۋا بىلاي دەدى: عىلميلانعان، زەردەلىلەنگەن، قۇنتتالعان ەگۋ - باپتاۋ ەرەكشە ماڭىزدى، قاي ۋاقىتتا سۋارۋ، تىڭايتقىش بەرۋ كەرەك، ءار جولى قانشالىق سۋمەن سۋارۋ، ءار جولى قانداي تىڭايتقىش قاجەت، ءبارىن دالمە - ءدال يگەرۋ كەرەك.
