”قىلتيعان قىلتان وسپەيتىن جەردەن“ ”تابيعي وتتەگى قامباسىنا“ دەيىن
17 جىل اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋ اتۇشتى جاسىل جەلەكپەن كومكەردى
جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ شينجياڭعا نازار سالۋ
ورتالىق كوميتەت ۇگىت ءبولىمىنىڭ ”جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ جۇڭگوعا نازار سالۋ“ تاقىرىپتىق ۇگىت قيمىلىنىڭ ءبىر تۇتاس ورنالاستىرۋىنا ساي، انار بۇلت / شينجياڭ گازەتى بۇگىننەن باستاپ «جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ شينجياڭعا نازار سالۋ» ايدارىن اشتى. انار بۇلت / شينجياڭ گازەتى جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى حابارلاۋ توبى تۇرپان - حوتان جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىنىڭ (G3012) قىزىلسۋ وبلىسىنان حوتانعا دەيىنگى بولىگىندە حابار بەرىپ، جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى دانەكەر ەتىپ، 100 جىلدىق ۇلى پارتيانىڭ شۇعىلالى كۇرەس بارىسىن ءار قىرىنان كورسەتىپ، ومىرشەڭدىككە تولى شينجياڭدى جاندى بەينەلەيدى.
«جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ شينجياڭعا نازار سالۋ» ايدارى بيىل تاعى ليانيۇنگاڭ - قورعاس جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولى، بەيجيڭ - شينجياڭ جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولى، قارامايلى - شاۋەشەك جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولى سياقتى قاتىستى تاقىرىپتىق حابارلاردى ىركەس - تىركەس شىعارىپ، بۇكىل شينجياڭداعى 14 ايماق، وبلىس، قالانى قامتىپ، قىزىل ەستەلىكتەردى، دامۋداعى جارقىن تۇيىندەردى، مادەنيەت مۇرالارىن، اسەرلى اڭگىمەلەردى ساباقتاستىرىپ، پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىق ساپارى، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى، مادەنيەتتى جالعاستىرۋ، دامىتۋ سياقتى ۇدەرىس بارىسىنداعى ءداۋىر ەلەمەنتتەرىن توعىستىرىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنداعى زور وزگەرىستەردى ساپار بارىسىندا ەستەلىككە الادى، ايگىلەيدى.
اتۇش قالاسىنىڭ ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسىنا كەڭىستىكتەن كوز جىبەرگەندە (4 - ايدىڭ 7 - كۇنى ۇشقىشسىز اپپاراتپەن تۇسىرىلگەن).
□ سۋرەتتى انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جوۋ پىڭ تۇسىرگەن
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ءپاريزات ابدۇ، ءرايدا 4 - ايدىڭ 7 - كۇنى اتۇشتان حابارلايدى. 4 - ايدىڭ 7 - كۇنى، تۇرپان - حوتان جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىنىڭ (G3012) قىزىلسۋ وبلىسىنان حوتانعا دەيىنگى بولىگىن بويلاپ، اتۇش قالاسىنداعى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسىنا كەلدىك، كوز الدىمىزدا جاسىل جەلەك مەن مۇندالايدى. تاسى مەن قۇمى شاشىلىپ جاتاتىن، قۇرعاق تا قۇنارسىز ”قىلتيعان قىلتان وسپەيتىن جەردەن“ ”تابيعي وتتەگى قامباسىنا“ دەيىن، 17 جىل اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋ اتۇشتى جاسىل جەلەكپەن كومكەردى.
”’جەل سوقسا بولدى قۇم - قيىرشىق ۇشاتىن تاقىر تاۋ‘، كوكتەمدە قۇمدى بوران ازىناپ، جاۋىن جاۋسا، سەل جوڭكىلىپ قالاعا لاپ قويادى“. اتۇش قالاسى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، 48 جاستاعى ءانۋار تاش بۇرىنعى سۇركەيلى ەكولوگيالىق ورتانى وسىلاي سۋرەتتەدى.
”كوكتەم مەن كۇزدە اسپاندى قۇم - قيىرشىق تورلاپ، قىستا توزاڭنان كوز اشىلمايتىن“ جاعدايدى وزگەرتۋ ءۇشىن، 2004 - جىلدان باستان، قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى مەن اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، جالپى 211 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ”اعاشتى، بۇتا - بۇرگەندى، ءشوپتى بىرلەستىرۋ، ورمان مەن جەمىستى ارالاستىرىپ ەگۋ“ ءادىسىن قولدانىپ، ىلگەرى - كەيىن بەيشان، نانشان ەكولوگيانى جونگە سالۋ اۋماقتارىن قۇرىپ، ورمان ءوسىرۋ كولەمىن 38 مىڭ 500 مۋعا جەتكىزدى.
”ورمان ءوسىرۋشى اۆانگاردتاردىڭ“ ءبىرى رەتىندە، ءانۋار اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسىنىڭ قۋاڭ دالادان جاسىل القاپقا اينالعان ەكولوگيا كەرەمەتىنە كۋا بولدى.
”اتۇش قالاسىنىڭ ورمان جامىلعىسى سيرەك ءارى بىتىراڭقى، ەكولوگيالىق ورتاسى ەرەكشە ءالسىز. تەك ورمان شارۋاشىلىعىن دامىتقاندا عانا ەكولوگيالىق ورتانى شىن مانىندە جاقسارتۋعا بولادى“، - دەيدى ءانۋار.
2004 - جىلدان باستاپ قىزىلسۋ وبلىسى بەيشان جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسىن 3 ساتىعا ءبولىپ اتقاردى. 2004 - جىلدان 2008 - جىلعا دەيىن جالپى 19 ميلليون 600 مىڭ يۋان قارجى قوسىپ، 6500 مۋ جەرگە 380 مىڭ ءتۇپ اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىردى؛ 2011 - جىلدان 2013 - جىلعا دەيىن جالپى 56 ميلليون 560 مىڭ يۋان قارجى قوسىپ، بەيشان جاسىلداندىرۋدى جالعاستىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، 18 مىڭ مۋ جەرگە 764 مىڭ 700 ءتۇپ اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىردى. 2017 - جىلى اتۇش قالاسى تاعى نانشاننىڭ سولتۇستىك بەتكەيىن جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، 71 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ، 7500 مۋ جەرگە 164 مىڭ 400 ءتۇپ اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىردى.
”ءبىر ءتۇپ اعاشتى قاتارعا قوسۋ ءبىر بالانى باعىپ وسىرۋدەن دە قيىنعا تۇسەتىن“ وسى جەردە ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى 17 جىل جالعاستىرا كۇرەس جۇرگىزۋ ارقىلى بۇرىنعى قۇلازىعان، تاۋ بەتكەيىن اتۇش قالاسىنىڭ ”باۋ - باقشاسىنا“ جانە ”تابيعي وتتەگى قامباسىنا“ اينالدىردى.
اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسى بەيشان جاسىلداندىرۋ بازاسىندا جيدە، شىنار، جاڭعاق سياقتى اعاشتار ماۋەلەپ ءوسىپ تۇر. ءمادينا جۇماحۇن قالامشالارعا تىڭايتقىش بەرەتىن، قالامشالاردى بۇتايتىن ءبىر كۇندىك جۇمىسىنىڭ جارتىسىن اياقتاتىپ قالىپتى.
ءمادينا اتۇش قالاسى سۇنتاع اۋىلى شورلۇق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى، جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسى قۇرىلىسىنىڭ ورىستەتىلۋىنە وراي، ول ەكولوگيالىق ورماندى قورعاۋشى بولىپ، جىلىنا 10 مىڭ يۋاننان استام كىرىس كىرگىزىپ وتىر. ”ورمان قورعاۋشى بولعانىما 3 جىلدان استى، ءوزىم دەن قويا باپتاعان اعاشتاردىڭ كۇننەن - كۇنگە ءوسىپ كەلە جاتقانىن كورىپ، كوڭىلىم مارقايىپ قالادى“، - دەيدى ءمادينا ماقتانىشپەن.اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسى سايكەستىرە وتىرىپ ەكولوگيالىق سۋ ۇنەمدەپ سۋارۋ، جول جانە سەلدەن ساقتانۋ ينجەنەرياسىن جۇرگىزىپ، 3 باپتاۋ پۋنكتىن قۇرىپ، ءمادينانى قامتىعان 359 ادامدى جۇمىستانۋعا تارتتى.
قازىر اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسىنداعى اعاشتاردىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى ％95كە جەتىپ، ەكولوگيالىق ونىمدىلىگى ايتارلىقتاي جوعارىلادى. نانشان جاسىلداندىرۋ بازاسىنا ەگىلگەن شابدالى اعاشى، شىلان اعاشى، جاڭعاق اعاشى جەمىس بەردى.
”كەلەسى قادامدا ءبىز ساپاسى جاقسى جەمىس اعاشتارىنىڭ جاڭا سورتىن ەگۋ ارقىلى ساپانى كوتەرىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرىپ، ەكولوگيالىق ونىمدىلىكتىڭ، ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتىڭ قوس تابىسىنا شىنايى قول جەتكىزەمىز“، - دەيدى ءانۋار.
ءتىلشى ەستەلىگى
ءۇمىت مايساسىن ەگىپ، باقىتقا قول جەتكىزدى
ءرايدا
4 - ايدىڭ 7 - كۇنى، جاڭبىر سەبەزگىلەپ تۇر. بۇل ”جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ شينجياڭعا نازار سالۋ“ بويىنشا قىزىلسۋ وبلىسىنان حوتانعا دەيىنگى بولىكتە تاقىرىپتىق حابارلاۋ قيمىلى باستالعان ءبىرىنشى كۇن. انار بۇلت / شينجياڭ گازەتى جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى حابارلاۋ توبى اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسىنا، اتۇش قالاسى نان كاسىپ باقشا رايونىنا كەلىپ تىلشىلىك ىستەدى.
تاسپاداي تارتىلعان تەپ - تەگىس تاس جول، بىركەلكى بەلگى - سىزىقتار، قاعار - سوعارى جوق ىركىلىسسىز جول ادامنىڭ كوڭىلىن جادىراتادى.
اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسى بەيشان باقشاسىندا 58 جاستاعى ورمان قورعاۋشى ەركىن قۇربانعا كەزىگىپ قالدىم. ەركىن ءومىر بويى اتۇش قالاسى سۇنتاع اۋىلى شورلۇق قىستاعىندا تۇرمىس كەشىرىپ كەلەدى. كۇنى بۇگىنگە دەيىن بالا كەزىندەگى اتۇش قالاسى اۋماعى وڭتۇستىك - سولتۇستىك تاۋ بوكتەرىنىڭ قۇلازىعان بەينەسى ونىڭ ەسىندە انىق قالىپتى، اسىرەسە، جاڭبىر كوپ جاۋعان كەزدەردە جاۋىن سۋى قۇم - قيىرشىقپەن قوسىلىپ قالا اۋماعىنا قاراي جوڭكىلەدى ەكەن.
كەزىندە ”قىلتيعان قىلتان وسپەيتىن جەر“ بۇگىنگى كۇندە قالا تۇرعىندارىنىڭ ”باۋ - باقشاسىنا“ اينالدى. اعاش ەگىپ جاسىلداندىرۋعا قاتىناسقان كوپتەگەن قىستاق تۇرعىندارى وسىندا ورمان قورعاۋشى بولدى. بەيشان تاۋ بوكتەرىندە كەلەشەكتە اعاش ەگۋ قۇرىلىمى ۇزدىكسىز رەتتەلىپ، ەكونوميكالىق ونىمدىلىگى اناعۇرلىم جوعارى جەمىس اعاشتارى ەگىلىپ، ەكولوگيالىق ونىمدىلىك پەن ەكونوميكالىق ونىمدىلىك سىندى قوس تابىس جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى. ەركىننىڭ جۇزىنەن ءۇمىت كۇلكىسى ەستى.
اتۇش قالاسى نان كاسىپ باقشاسىندا 46 جاستاعى ناۋاي ۇستاز باقى ءجىلىل ءۋاليدىڭ ءۇيى اتۇش قالاسى اقزار اۋىلى جاڭاباق قىستاعىندا. بۇرىن ازىن - اۋلاق ەگىن ەگىپ تىرلىك كەشىرىپ كەلگەن ول بۇگىنگى كۇندە ەڭبەكشىل قوس قولىنا سۇيەنىپ، ناۋاي ۇستازعا اينالدى. ول بىزگە ەلەكترسيكلدەن ەكەۋىن الىپ ۇلگىرگەندىگىن، باققان قويلارى دا كوبەيىپ كەلە جاتقاندىعىن ايتتى. بۇرىن 3 ايدا ارەڭ ءبىر قوي جەي الاتىن وتباسى قازىر اي سايىن قوي سويىپ جەيتىن بولدى... تۇرمىسىنداعى وزگەرىستەر ونى شاتتىققا شومدىردى.
كوكتەمدە گۇلدەپ، كۇزدە ماۋەلەدى. ەكولوگيالىق ورمان وسىرگەن ورمان قورعاۋشى ەركىن بولسىن، الدە نان جابۋ تەحنيكاسىن قۇلشىنا ۇيرەنىپ العان ناۋاي ۇستاز باقى ءجىلىل بولسىن، ولاردىڭ ءومىر جولى ۇقساماعانىمەن، ءبارىنىڭ دە ەككەن ءۇمىت مايساسى بۇرشىكتەپ، جاپىراق جايىپ وركەندەپ مول جەمىس بەرىپ، مول باقىت الا كەلدى. بۇل باقىت پارتيانىڭ پارمەندى باسشىلىعىنىڭ ارقاسى ءارى ءاربىر ادامنىڭ يدەيا، كوزقاراسىنداعى بۇرىلىس پەن جاپالى كۇرەستىڭ ارقاسى. ءار ادامنىڭ جۇرەگىندە جالىن بولسا، ارەكەت ەتسە، ەڭبەكشىل قوس قولى مەن قايسار جىگەرىنە سۇيەنسە بولعانى، شىن مانىندە كەدەيلىكتەن ارىلىپ، تاعدىرىن وزگەرتە الادى.
تىلشىلىك اياقتاعان كەزدە ءبىز وتىرعان كولىك اتۇش قالاسى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسىن تاعى باسىپ ءوتتى. سونادايدان كوگىلجىمدەپ كورىنگەن تاۋ بوكتەرىنە قاراپ وتىرىپ، مەن كەنەت وسىناۋ ”قىلتيعان قىلتان وسپەيتىن جەردىڭ“ قالانىڭ جاسىل قالتقىسىنا اينالۋى، قالامشالار تىرشىلىك تىلەگىن تىرەك ەتكەندە ءزىلماۋىر الىپ تاستاردى دا كوتەرىپ كەتە الاتىندىعىن تۇسىندىرەتىنىن تانىپ جەتتىم، ەندەشە، ءبىزدىڭ ءاربىرىمىز اناعۇرلىم باقىتتى تۇرمىس ءۇشىن قالاي عانا ەرلىكپەن العا تارتپاي وتىرا الامىز؟
