بەيقۇت ۇيگە كىردى، جەڭىل اۆتوكولىك جۇرگىزدى
قۇربان اتايدىڭ اتا مەكەنىندەگى زور وزگەرىستەر
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ءپاريزات ابدۇل، ءرايدا
كەريا اۋدانى تۋراقاز اۋىلى تۋراقاز قىستاعىنىڭ ۇلتتىق سالت - سانا، مادەنيەت ۇلگى كورسەتۋ كوشەسىنەن كورىنىس (سۋرەت 4 - ايدىڭ 15 - كۇنى تۇسىرىلگەن). سۋرەتتى انار بۇلت/ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جوۋ پىڭ تۇسىرگەن
60 نەشە جىلدىڭ الدىندا تاكلاماكان ءشولىنىڭ وڭتۇستىك جيەگىندەگى حوتاندىق شارۋا قۇربان تۇلىم ەسەكپەن بەيجيڭگە بارىپ ءتوراعا ماۋ زىدۇڭمەن امانداسۋعا بەكىگەن بولاتىن. قازىر تۇرپان - حوتان جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىندا (G3012) جۇيتكىپ، قۇربان اتايدىڭ اۋىلىنا كەلىپ، ەستەمەنى قايتالاي ەسكە الىپ، وراسان زور وزگەرىستى سەزىنەتىن ساياحاتشىلار بارعان سايىن مولايدى.
4 - ايدىڭ 15 - كۇنى انار بۇلت / شينجياڭ گازەتى جالپىلىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ حابارلاۋ توبى ”جوعارى جىلدامدىقتى جولدى بويلاپ شينجياڭعا نازار سالۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق حابارلاۋ قيمىلىنىڭ ەڭ سوڭعى بەكەتى، قۇربان اتايدىڭ اتا مەكەنى − كەريا اۋدانى تۋراقاز اۋىلىنىڭ تۋراقاز قىستاعىنا كەلدى.
”قۇربان تۇلىم اتايدىڭ پارتيانى قىزۋ سۇيەتىن، وتاندى قىزۋ سۇيەتىن، جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىن قىزۋ سۇيەتىن رۋحى بۇكىل قىستاقتاعىلاردى شابىتتاندىرىپ كەلەدى، ءبىز ونى قۇلشىنا ساۋلەلەندىرىپ جانە ويداعىداي جالعاستىرىپ، قۇربان تۇلىم رۋحىنا شىت جاڭا اجار قوسامىز“، - دەدى كەريا اۋدانى تۋراقاز اۋىلى تۋراقاز قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى توحتى سۇلايمان بايدولا قۇربان تۇلىم ەسكەرتكىش سارايىن ەكسكۋرسيالاعاننان كەيىن تەبىرەنە.
توحتىسۇلايمان قۇربان تۇلىم ەسكەرتكىش سارايىنىڭ تۇراقتى قوناعى، كىشكەنە كەزىندە قىستاقتاعى قاريالاردىڭ اۋزىنان قۇربان تۇلىمنىڭ اڭگىمەسىن ۇنەمى ەستىگەن ونىڭ جاس جۇرەگىنە پارتيانى ءسۇيۋدىڭ، وتاندى ءسۇيۋدىڭ ۇرىعى تەرەڭ سىڭگەن بولاتىن. تۋراقاز قىستاعىندا ۇزاق جىل بويى قىستاق كادرى بولىپ كەلگەن ول 2019 - جىلى قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى بولىپ سايلاندى.
”مەن قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ اي سايىن ەسكەرتكىش سارايىنا كەلىپ، وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەگەن باقىتتى تۇرمىستى سەزىنىپ، پارتياعا ىلەسۋ سەنىمىن بەكەمدەيمىن“، - دەدى توحتىسۇلايمان.
قۇربان تۇلىم ەسكەرتكىش سارايىنىڭ ءتۇسىندىرۋشىسى امانگۇل ءالي تانىستىرىپ بىلاي دەدى: 2016 - جىلى كەڭەيتىپ سالىنعاننان كەيىن ەسكەرتكىش سارايىنا قىمباتتى تاريحي سۋرەتتەر، قولمەن سىزىلعان ويما سۋرەتتەر، ماڭىزدى حۇجاتتار مەن ناقتى زاتتار قويىلىپ، دىبىس - بەينە كەسكىن بولمەسى قوسىلىپ، ارناۋلى تاقىرىپتىق فيلم جاسالدى.
”بيىل 500دەن استام ادام بۇل اراعا ەكسكۋرسيالاۋعا جانە تاربيە قابىلداۋعا كەلدى“، - دەدى توحتىسۇلايمان.
ەسكەرتكىش سارايىنىڭ ەسىگىنەن كىرگەندە سول جاقتاعى قۇربان تۇلىمنىڭ كونە تۇراعىنا كەلۋشىلەر ەڭ كوپ ەكەن. تالاي - تالاي بوران - شاشىندى باسىنان كەشىرگەن بۇل توپىراق ءۇي قۇربان اتايدىڭ سول كەزدەگى تۇرمىسى بويىنشا باياعىسىنداي ورنالاستىرىلعان، اسحانا، جاتىن بولمە، كىلەت ءۇيدىڭ ورتاسىنا ونىڭ ءتىرى كەزىندە پايدالانعان ماي شامى، اعاش توستاعانى، سونداي - اق ءوندىرىس قۇرالدارى قويىلىپتى.
قازىر قۇربان اتايدىڭ اۋىلىنداعى قىستاق تۇرعىندارى تۇگەلدەي بەيقۇت ۇيگە، شاعىن قابات ۇيگە كوشىپ كىرىپ، جەڭىل اۆتوكولىكتەرگە ءمىندى.
”مىنا ءۇي ادەمى مە ەكەن؟ ءبىزدىڭ قىستاقتاعى بارلىق ۇيلەر نەگىزىنەن وسىنداي“. ابدۇرىشيت ءماتتۇرسىن ءبىزدى باستاپ ءوز ءۇيىنىڭ اۋلاسىن ارالاتتى.
20 جاستاعى ابدۇرىشيت قىستاقتاعى بايۋ باستاماشىسى، باعىمىندا 100دەن استام ءۇي قۇسى بار، قىستاقتىڭ الدىنان ەرەن بازار اشقان، اشۋعا ىڭعايلانعان شارۋالار شاتتىعى ساياجايى دا جاقىندا اشىلماقشى.
2014 - جىلى سالماقتى اۋرۋ سەبەبىنەن ابدۇرىشيت ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي بولىپ تانىلعان بولاتىن. كىشكەنتايىنان قۇربان اتايدىڭ ەڭبەكشىل، قاجىرلى رۋحىمەن شىڭدالعان ول، ءبىر جاعىنان، 10نەشە مۋلىق جەرىن ەگىپ، ەندى ءبىر جاعىنان، باعىمشىلىق كاسىبىن دامىتىپ، 2018 - جىلى كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستادى. 2020 - جىلى جەرىنەن، باعىمشىلىقتان، ەرەن بازارىنان كىرگەن جالپى كىرىسى شامامەن 110 مىڭ يۋانعا جەتتى.
”مىناۋ ءبىزدىڭ قىستاقتاعى گان - ىن شاعىن اۋماعى، مەنىڭ ءۇيىم الدىڭعى جاقتاعى انەۋ قابات ۇيدە“. قىستاق تۇرعىنى ءماتتۇردى سەيىت جەڭىل اۆتوكولىگىنەن ءتۇسىپ بىزگە جول نۇسقادى. ەسكەرتكىش سارايىنىڭ الدىنان اشقان ساۋدا دۇكەنىندە، باستىسى، وتباسى ەلەكتر بۇيىمدارىن ساتادى ەكەن. 2020 - جىلى ءماتتۇردىنىڭ وتباسى گان - ىن شاعىن اۋماعىنا كوشىپ كىرىپتى، تازا دا جارىق 58 شارشى مەترلىك ۇيىندە ءۇي ەلەكتر جابدىقتارى مەن وسى زامانعى ءۇي جيھازدارى تۇگەل تولىق ەكەن.
توحتىسۇلايمان تانىستىرىپ بىلاي دەدى: 2020 - جىلى تۋراقاز قىستاعى تۇتاس قىستاق بويىنشا كەدەيلىكتەن ارىلعانىن جاريالاپ، بۇكىل قىستاقتىڭ جان باسىندىق كىرىسى 10 مىڭ يۋاننان استى. قىستاق 1600دەن استام كوپ تولدەيتىن قوي جانە 4200دەن استام سويىس قوي باعىپ، 190عا جۋىق وتباسىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋىن جەبەدى؛ 1000 مۋدان استام ءجۇزىم، بارقىت ءشوپ ءوسىرۋ بازاسىن قۇرىپ، 250دەن استام وتباسىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋىن جەبەدى؛ باسقا كاسىپ سالاسىنا ويىستىرىپ جۇمىستاندىرۋ ارقىلى 300دەن استام وتباسىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋىن جەبەدى.
”قۇربان تۇلىم رۋحى قىستاعىمىزدىڭ ’اسىلى‘“، - دەدى توحتىسۇلايمان، - ”قازىر قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بايۋ تەبىنى كۇشتى، كوپشىلىك تۇگەلدەي تاماشا تۇرمىستىڭ جاڭا نىساناسىن بەتكە الىپ تالپىنۋدا“.
بايۋ تاجىريبەسىنەن سىرت، تۋراقاز قىستاعىندا اۋا سياقتى تاعى ءبىر كەم بولسا بولمايتىن نارسە − ۇلتتار ىنتىماعى.
52 جاستاعى ءماتتۇردى امەتتىڭ ۇلكەن قىزى ۇرىمجىدە داشۋەدە وقيدى. ”2014 - جىلى ۇيىمىزگە بەيجيڭنەن جاڭ باۋشىڭ دەيتىن ساياحاتشى كەلدى. ول كەزدە ءۇيىمىزدىڭ شارت - جاعدايى جاقسى بولماعاندىقتان قىزىمىزدىڭ داشۋەدە وقۋ اقىسىن تاۋىپ بەرۋىمىز قيىنعا سوققان ەدى. بۇل جاعدايدى بىلگەننەن كەيىن، جاڭ باۋشىڭ قىزىمنىڭ داشۋەدە وقۋىنا قارجىلاي كومەكتەسەتىنىن ايتتى“، - دەدى ءماتتۇردى. ونىڭ ايتۋىنشا، جاڭ باۋشىڭ، شىنىمەن، ايتقانىن ورىنداپ، 7 جىل بويى سول كەزدەگى ۋادەسىن تاباندى ىسكە اسىرىپ كەلگەن ەكەن.
”جاڭ باۋىرىمنىڭ وتباسىمىزعا جاساعان كومەگىنەن مەن ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعىن تەرەڭ سەزىندىم. بۇل العىستى سەزىمدى مەن ’قۇربان تۇلىم رۋحىن‘ ۇزدىكسىز اسقاقتاتۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىرىپ، قيىنشىلىعى بارلارعا مۇمكىندىگىمشە كومەكتەسەمىن“، - دەدى ءماتتۇردى.
تۋراقاز قىستاعىندا قۇربان تۇلىم رۋحىن دانەكەر ەتىپ، بۇكىل قىستاقتان 340تان استام وتباسى ۇلتتار ىنتىماعىنداعى ۇلگىلى وتباسى بولىپ باعالاندى. بۇل ارادا بارلىق ادام ىنتىماقتى دارىپتەۋ، بارلىق ادام ىنتىماقتى قورعاۋ، بارلىق ادام ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ۇلگىسى بولۋعا تالپىنۋ سانالى ارەكەتكە اينالدى.
قازىر تۋراقاز قىستاعىندا مادەنيەت اۋلاسى، الاڭداعى ايكەلدەر، ۇلتتار ىنتىماعىنان ۇلگى كورسەتۋ كوشەسى سياقتىلار سالىندى. بۇرىن ۇنەمى قۇمدى بوران سوعىپ تۇراتىن جەر قازىر شىت جاڭا تۇرگە ەنىپ، بۇقارانىڭ تۇرمىسى بارعان سايىن ۇمىتكە تولىپ، پارتياعا ىلەسۋ سەنىمى بارعان سايىن بەكەمدەلدى.
ءتىلشى ەستەلىگى
وڭتۇستىك شينجياڭعا كەڭىستىكتەن قاراعاندا
جوۋ پىڭ
ۇقساماعان تۇرعىدان ۇقساماعان كورىنىس كوزگە تۇسەدى.
بىرنەشە كۇننەن بەرى انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى حابارلاۋ توبى تۇرپان − حوتان جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىن (G3012) بويلاپ، جول بويى تىلشىلىك جاساپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ وزگەرىسىن جاقىن ارالىقتان سەزىندى.
فوتو ءتىلشىسى رەتىندە، مەن ءاردايىم وڭتۇستىك شينجياڭ سىندى وسىناۋ القاپتا دامىل تاپپاي شاپقىلايمىن. ايتسەدە ۇشقىش اپپاراتىن 500 مەتر بيىك كەڭىستىككە ۇشىرىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىنا كەڭىستىكتەن كوز جىبەرگەنىمدە، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ زور وزگەرىسى مەن جالىنداعان تىرشىلىك تىنىسىنا تاڭداي قاقپاي تۇرا المايمىن!
اپپارات كوزىندەگى وڭتۇستىك شينجياڭ ەكولوگيالىق كوركەمدىگىن ايگىلەپ تۇر. اتۇش قالاسىندا تاس جولدىڭ ەكى جاعالاۋىنداعى ەكولوگيالىق ورمان ءوسىرۋ بازاسىنىڭ العاشقى كولەمى قالىپتاسقان، 17 جىل بويى جاسىلداندىرىپ ورمان ءوسىرۋ اتۇشتىقتاردى وزىنە ءتان باۋ - باقشاعا يە ەتتى.
اپپارات كوزىندەگى وڭتۇستىك شينجياڭدا ۇلكەن كوپىر سالىنىپ، جولدار تۇتاستى. قاشقار ايماعىندا قاشقار قالاسىنىڭ ماڭىنداعى اۋدان، قالالارمەن ءبىر ساعاتتىق ەكونوميكالىق شەڭبەرىندە تەز جەتۋ قاتىناس - تاسىمال تورى باستاپقى قادامدا قالىپتاستى.
اپپارات كوزىندەگى وڭتۇستىك شينجياڭدا ساياحات شارۋاشىلىعىنىڭ قارىشتاپ دامىعان تەبىنى ايگىلەنىپ تۇر. جوعارى جىلدامدىقتى تاس جول مەن اۋەجايدان قۇرالعان سترەولى قاتىناس تورىنا سۇيەنىپ، جەر - جەردىڭ ساياحاتشىلارى پوسكام التىن توراڭعى مەملەكەتتىك ورمان باقشاسىنا اعىلدى. پوسكام، وسىناۋ ”التىن كىلكىگەن وزەن“ قۇلاشىن كەڭ جايىپ، توڭىرەكتىڭ ءتورت بۇرىشىنداعى ساياحاتشىلاردى ىستىق ىقىلاستى قۇشاعىنا باسۋدا.
اپپارات كوزىندەگى وڭتۇستىك شينجياڭدا بەيقۇت ۇيلەر تازا، تىنىستى دا جارىق، اۋلا تۇرمىستىق، ەگىمشىلىك، باعىمشىلىق 3 بولىككە ءبولىنىپ، ءۇي ىشىندە سۋ، ەلەكتر، پار بارلىعى تولىق جابدىقتالعان؛ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحتارىندا ءوندىرىس قاۋىرت ءجۇرىلىپ، ورنىقتى كىرىسى بار بۇقارا بولاشاقتان جاقسى ۇمىتتەر كۇتۋدە؛ اۋىل - قىستاقتاعى باستاۋىش مەكتەپتەر جوندەلىپ، بالالار پلاستماسسا توسەلگەن الاڭدا شات - شادىمان اسىر سالۋدا...
وتكەندە اۋىل شارۋاشىلىعىن نەگىز ەتكەن وڭتۇستىك شينجياڭ بۇگىندە وسىزاماندانعان ونەركاسىپكە يە بولىپ قانا قويماي، بۇقارانىڭ تۇرمىسىندا دا زور وزگەرىستەر تۋىلدى. مۇنداي كورىنىستەر قالايشا كوڭىلىمىزدى كولدەي تولقىتپاي، جىگەرىمىزدى قاۋلاتپاي تۇرا السىن!
