شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ شياۋلۇڭ، شۇي چىڭ، دۇڭ بوتيڭ
مالشىلار جونىنەن العاندا، سۋى تۇنىق، ءشوبى شۇيگىن بولىپ، قوي - سيىرلار تويىنىپ تۇرسا ودان ارتىق نە بار؟ وسى ەكى شارتتى قاناعاتتاندىراتىن قانداي دا ءبىر مەكەن مالشى نازارىنداعى ايرىقشا قۇتتى قونىسقا اينالاتىنى داۋسىز. ءبىراق مال شارۋاشىلىعىنا سۇيەنىپ تىرلىك كەشىرەتىن قاراڭعىتاۋ قىستاعى جونىنەن ايتقاندا، بۇل ەكەۋى عانا بولسا ازدىق ەتەدى.
حوتان اۋدانى قاراڭعىتاۋ قىستاعى كۇنلۇن تاۋىنىڭ تەرەڭ قويناۋىنا ورنالاسقان، 400 مىڭ مۋعا جۋىق كەڭ جايلىمى بار، يۇرۇڭقاش وزەنى قاينارىنا جاقىن، مۇزارتتاردان ەرىگەن قار سۋلارى قىستاق شەتىندەگى وزەن اڭعارىن بويلاپ سولتۇستىككە قاراي اعىپ جاتادى. قىستاقتا 1000نان استام تۇرعىن شامامەن 15 مىڭ قوي مەن 1500دەن استام سيىر باعادى.
ءدال وسىنداي ”مال شارۋاشىلىعىنىڭ جەر ۇيىعى“ 2 جىلدىڭ الدىندا حوتان اۋدانىنداعى ناعىز كەدەي، ناعىز جاپالى جەر بولاتىن.
جاقىندا قاراڭعىتاۋ قىستاعىنان 40 كيلومەتر الىستاعى حوتان اۋدانى قاستاسى اۋىلدىق ۇكىمەت تۇرعان جەردە اۋىلدىق پارتكومنىڭ شۋجيى پىڭ گاڭ - ي تىلشىگە ءبىر قاريتانى كورسەتىپ، اۋىلدىق ۇكىمەتتەن قاراڭعىتاۋ قىستاعىنا دەيىنگى ارالىقتى قولىمەن سالىستىرىپ كورسەتتى، ”قاراماققا جاقىن كورىنگەنىمەن، ءبىر رەت بارىپ - كەلۋىڭ مۇڭ!“.
2017 - جىلدان بۇرىن قاراڭعىتاۋ قىستاعىنىڭ سىرتقى دۇنيەمەن تۇتاساتىن جولى جالعىز توپىراق جول بولاتىن. جول سىماق وسى سوقپاق ءارى تار، ءارى ۇزاق، تاۋدى قاپتالداپ اينالىپ شىعاتىن. كەي تۇستارىندا جول ءۇزىلىپ قالعان، جۇرەكتى قىستاق تۇرعىندارى تاسپەن، اعاش تاقتايشامەن شارباق كوپىر سالىپ قوياتىن.
”امالسىز قالعاندا بولماسا، كىم ول جولمەن جۇرەدى دەيسىز!“، - دەدى 71 جاستاعى قىستاق تۇرعىنى ساتتار مامەت، ادەتتە ۇيدە استىق قالماعاندا عانا ءبىر ەر ادامدى جولسەرىككە شاقىرىپ، 2 ەسەككە ءمىنىپ، 2 ەسەكتى قوسارعا الىپ، حاۋىپ - قاتەر ىشىندە اۋىلعا استىق ارتىپ اكەلۋگە بارامىز، بارار جولدىڭ وزىنە، از دەگەندە، 10 نەشە ساعات ۋاقىت كەتەدى.
قىستاق تۇرعىندارىنىڭ نازارىنداعى وسى قاتەرلى جول قاراڭعىتاۋ قىستاعىن كۇنلۇنداعى اياق جەتپەس الاپقا اينالدىردى.
سول كۇندەردى اۋىزعا السا، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ شاعار مۇڭى كوپ: ”سىرتپەن وتە الىس، سيىر - قويىڭ قانشا سەمىز بولسا دا، اقشاعا اينالدىرا المايسىڭ!“، ”تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى 3000 − 4000 مەتر، ءبيداي مەن ارپادان تىس، نە ەگە الاسىڭ؟“، ”بىرەۋ - مىرەۋ تۇتقيىل اۋىرا قالسا، ۇيدە جاتىپ اجال كۇتكەننەن باسقا امال جوق...“.
قىستاق كادرى بولعان قادىر قىستاقتاعىلاردىڭ دا بۇرىن باتىلدىقپەن وسى تاۋ جولىن جوندەگەندىگىن تەبىرەنە ايتتى، ”جول جوندەلەتىنىن ەستىگەن ادامدار بار كۇشىن سالعانىمەن، توپىراق جولدى ءسال كەڭەيتىڭكىرەپ، كوپىردى ءسال بەرىكتەپ عانا قويا الدى“.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاس دابىلى قاعىلعان سوڭ، قاراڭعىتاۋ قىستاعى جاڭا ورايلاردى قارسى الدى.
2017 - جىلى مەملەكەت 55 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ اۋىلدىق ۇكىمەتتەن قاراڭعىتاۋ قىستاعىنا تۇتاساتىن اۋىل - قىستاق تاس جولىن سالدى. جول قۇرىلىسىنا قاجەتتى ماتەريالدىڭ ءبارى 200 كيلومەتر شالعايداعى حوتان قالاسىنان تاسىلعاندىقتان، وعان قوسا قۇرىلىس اۋماعىندا دۇركىن - دۇركىن تاۋ كوشكىنى، لاي كوشكىنى تۋىلىپ، 40 كيلومەترلىك وسى ءبىر ”ۇساق تامىرداي“ جول تۇپ - تۋرا 7 ايدا ارەڭ تۇتاستىرىلدى.
جول تۇتاستىرىلىسىمەن قاراڭعىتاۋ قىستاعىنا ەلەكتر جەتكىزىلدى، سۋ جاقسارتىلدى، ينتەرنەت جەتكىزىلدى... ءتۇرلى قۇرىلىس جەدەل ءجۇرىلدى. پىڭ گاڭ - ي بىلاي دەدى: ”قىسقا عانا بىرنەشە جىلدا بۇل ارا ’جوقتان بار بولۋعا‘ دەيىنگى ءداۋىردى باستان كەشىردى“.
قازىر ساتتار قورالى قويى مەن قويشى تاياعىن كەنجە ۇلىنا تاپسىرىپ بەرىپ، ءوزى زەينەتتە، ءار كۇنى تاۋىقتارعا جەم بەرەدى، كوكونىس ەگەدى، دىر - دۋماندى قالاسا لەنيا كولىگىنە ءتۇسىپ، 2 ساعاتتا اۋىل ورتالىعىنا، 4 ساعاتتا حوتانعا توتە جەتىپ بارادى.
بىلتىر بوس وتىرا المايتىن قادىر قىستاقتىڭ جول قورعاۋشىسى بولىپ قابىلدانعان، قاراڭعىتاۋ قىستاعىنان سىرتقا تۇتاساتىن جاڭا جولدى قورعاۋدا.
بۇل جاڭا جول قاراڭعىتاۋ قىستاعىن شىن مانىندە مالشىلار نازارىنداعى قۇتتى قونىسقا اينالدىردى.
بۇگىنگى تۇرمىستارىن تىلگە العاندا، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بويىن قۋانىش پەن ماقتانىش كەرنەي بىلاي دەيدى: ”قىستاعىمىزدىڭ قويلارى ’مينەرالدى سۋ ءىشىپ، جۇڭگوشا ءدارى ءشوپ جەيدى‘، باعاسى دا، ارينە، جوعارى بولادى!“، ”قىستاقتاعى جەكە كولىكتەر 35 بولدى، تاعى 100 نەشە ادام شوفەرلىك كۋالىك الۋعا ەمتيحان بەرۋدە!“، ”ىندەتتىڭ الدىندا قىستاقتىڭ كەشكى بازارىندا مالاتاڭ، قاقتامالار، سالقىن كەسپە دە شىعارىلاتىن، ءبىر جايما ورنىنان ءبىر كەشتە نەشە 100 يۋان اقشا تابا الاسىڭ!“.
2019 - جىلعا دەيىن قاراڭعىتاۋ قىستاعىنداعى 783 كەدەي تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارىنان)
