انار بۇلت/شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جىڭ جو 4 - ايدىڭ 19 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. 4 - ايدىڭ 18 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى ۇرىمجىدە شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندە اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن اشىپ، جۇرتشىلىققا شينجياڭنىڭ جەر - جەرىنىڭ ورازا ايى كەزىندەگى جاعدايىن تانىستىردى.
4 - ايدىڭ 13 - كۇنى شينجياڭداعى ءار ۇلت مۇسىلماندارى ورازا ايىنا كىرە باستادى، كەزەكتە ورازا ايى كەزىندەگى ءدىني قيمىلدار تىنىش تا بەرەكەلى بەينەدە قالىپتى جۇرگىزىلۋدە. اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى ۇستىندە ءۇرىمجى قالاسى، كورلا قالاسى، حوتان قالاسى، قاشقار قالاسى، اقسۋ قالاسى، قۇلجا قالاسى سياقتى جەرلەردەگى مەشىتتەرمەن جەلىدە بايلانىس جاسالدى، سونداي - اق جەرگىلىكتى ورىنداعى ءدىني قايراتكەرلەردى، دىنگە سەنەتىن بۇقارانى ۇسىنىس ەتىپ، ولاردىڭ ورازا ايى كەزىندەگى شىنايى تۇرمىس جاعدايىن ۇستىندە تانىستىردى.
كورلا قالاسى ىنتىماق ءمالىسى ىنتىماق مەشىتىنىڭ يمامى يمىنجان كەرىم سول ورىندا جەلىگە شىعۋ ارقىلى بىلاي دەپ تانىستىردى: ورازا ايى كىرگەننەن بەرى، ءار كۇنگى ناماز قيمىلىنىڭ بارلىعى قالىپتى ءجۇرىلدى. مەشىت شاي، نان سياقتى ازىق - تۇلىكتەرمەن قامداپ، اتىراپتاعى مۇسىلماندارعا قولايلىلىق جاسادى.
شينجياڭ ءىسلام ءدىنى قوعامىنىڭ ورىنباسار باستىعى، قۇلجا قالاسى شانشي ۇلكەن مەشىتىنىڭ احۇنى ما جيرۇڭ شانشي ۇلكەن مەشىتىنىڭ ورازا ايى كەزىندەگى جاعدايىن تانىستىردى، ول مىنالاردى ءبىلدىردى: شينجياڭدا ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىعى تولىق قامتاماسىز ەتىلدى. ازاماتتاردىڭ ءدىني قيمىل ورىندارىندا جانە ءوز ۇيلەرىندە جۇرگىزگەن بارلىق قالىپتى ءدىني قيمىلدارىنىڭ، مىسالى، ناماز وقۋ، ورازا ۇستاۋ، ءدىني مەرەكە وتكىزۋ سياقتىلاردىڭ بارلىعىن ءدىني توپتار جانە ازاماتتار وزدەرى ىڭعايلايدى، زاڭنىڭ قورعاۋىندا بولادى.
شينجياڭ ءىسلام ءدىنى قوعامىنىڭ ورىنباسار باستىعى، قاشقار قالاسى ايتكار مەشتىنىڭ يمامى مامەت جۇما بىلاي دەپ تانىستىردى: ايتكار مەشىتىنىڭ تاريحى ۇزاق، وسى جىلداردان بەرى، ەكسكۋرسيالاي، ساپارلاي كەلگەن كوپتەگەن شەتەلدىك ۇيىرمەلەردى قابىلدادىق، ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولعاندارعا ايتكار مەشىتىنىڭ كەڭ دە جارىق ناماز وقۋ زالى، كەمەلدى قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارى، كورىكتى اۋلاسى تەرەڭ اسەر قالدىردى. كوپشىلىك مۇسىلمانداردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىعىنىڭ قامتاماسىز ەتىلگەندىگىن تۇراقتاندىردى، جۇڭگونىڭ مۇسىلماندارعا قامقورلىق جاساۋدا كورسەتكەن قۇلشىنىسىن اۋىز جاپپاي القادى.
جۋىردا شەكارا سىرتىنداعى ءىشىنارا اقپارات قۇرالدارىنىڭ ”شينجياڭدا ۇكىمەت مويىنداماعان ءىشىنارا ءدىني قايراتكەرلەر ۇستاي تۇرۋعا الىندى“ دەگەن وسى ءبىر جاعدايعا قاراتا، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى يليجان انايىت بىلاي دەپ تانىستىردى: سول ايتىلمىس ”ۇكىمەت جاعىنان ۇستاي تۇرۋعا الىنعان ءدىني قايراتكەرلەر“ ءدىني وقىتۋشى - قىزمەتكەرلەر ەمەس. ولار ءىسلام ءدىنىن جەلەۋ ەتكەن، ءدىني ۇشقارى يدەيانى ۋاعىزداعان، بولشەكتەۋ، ءبۇلدىرۋ جانە زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەرىمەن اينالىسقان قىلمىستى ەلەمەنتتەر. ولار مۇسىلمانداردىڭ قاراپايىم ءدىني سۇيىسپەنشىلىگىنەن پايدالانىپ، ۇشقارى يدەيانى تاراتىپ، ءىسلام ءدىنىنىڭ ءدىني قاعيدا - جوسىندارىن قيسىنسىز بۇرمالاپ، بارلىق زايىرلى كوزقاراس پەن وسى زامانعى وركەنيەت جەتىستىگىن تەرىستەپ، ”جيھاد جولىندا شەيت بولعاندار جانناتقا كىرەدى“ دەگەندى ۋاعىزداپ، ”جات دىندەگىلەردى“، ”دىنگە وپاسىزدىق جاساعانداردى“ جازىم ەتتى، ءىشىنارا ورتا جول ۇستانعان دۇرىس سەنىمىندەگى ءدىني قايراتكەرلەر ولار جاعىنان قاقپايلاندى، قىسپاققا الىندى، اۋەلى، قاستىق جاسالدى.
”جۇڭگو زاڭمەن جونگە سالىناتىن مەملەكەت، ۇكىمەت زاڭعا قايشى ءتۇرلى قىلمىستى ارەكەتتەرگە زاڭ بويىنشا سوققى بەرەدى، دىننەن پايدالانىپ جۇرگىزگەن زاڭعا قايشى قىلمىستى ارەكەتتەر دە بۇدان قاعىس قالمايدى“. يليجان انايىت مىنالاردى ءبىلدىردى: قىلمىسقا سوققى بەرۋ بارىسى، ەجەلدەن قايسى ءبىر ەرەكشە بەلگىلەنگەن دىنگە باعىتتالعان ەمەس.
اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى شينجياڭداعى مۇسىلمانداردىڭ ءدىني بىلىمدەردى ۇيرەنۋ ارناسىن سول ورىندا قاتار تانىستىرىپ، جۇرتشىلىقتىڭ شينجياڭنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىنە قۇرمەت ەتۋ جانە ونى قورعاۋ جاعدايىن اناعۇرلىم تىكە كورۋىنە، ىشكەرىلەي تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
