جاڭاءشار اۋدانىنداعى قۇرباندار قابىرستاندىعى
ادالدىق شەكارا وڭىرگە ءىز قالدىردى، ەرجۇرەك باتىرلار زامانانى نۇرلاندىردى
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ياۋ گاڭ، ەرىكتى ءتىلشى دۇڭ ۋىنحۇي
جاڭاءشار اۋدان قالاشىعىنىڭ وڭتۇستىك شىعىسىنداعى بارىن اۋىلى ارقىشىشى قىستاعىندا ءبىر قابىرستاندىق بار، شەكارا ءوڭىردى قورعاۋ جانە كوركەيتۋ جولىندا قۇربان بولعان 189 قۇربان وسى ارادا جاپ - جاسىل قاراعايلار ىشىندە ماڭگىلىك ۇيقىدا جاتىر، بۇل − جاڭاءشار اۋدانىنىڭ قۇرباندار قابىرستاندىعى.
قابىرستاندىق 1967 - جىلى 7 - ايدا سالىنعان، قاقپاسىنا جۇڭگو ءداستۇرلى ەسكەرتكىش قاقپا ۇلگىسى قولدانىلعان. قابىرستاندىققا قادام تاستاساڭىز، قاز - قاتار تىزىلگەن جاپ - جاسىل قاراعايلار قابىرستاندىققا سالتاناتتى ايبات بەرىپ تۇر. ورتاداعى الاڭنىڭ ەكى جاعىنا 15 قۇرباننىڭ ءمۇسىنى قويىلىپ، ءمۇسىن تۇعىرىنا ولاردىڭ ىزگى ىستەرى جازىلعان. ونان ارى جۇرسەڭىز، بيىكتىگى 12 مەترلىك قۇرباندار ەسكەرتكىشسى كوزگە ەرەكشە شالىنادى. ەسكەرتكىشتىڭ 4 جاعىنا قىزىل تۇسپەن ”وتان شەكاراسىن قورعاعان قۇرباندار ماڭگى جاسايدى!“، ”قۇربان بەرۋ بولعانى ءۇشىن ءوستى جىگەر ۇلعايىپ، اي - كۇنگە ءامىر شاشا الامىز جاڭارتۋعا جەر ءجۇزىن!“، ”حالىقتىڭ مۇددەسى ءۇشىن قۇربان بولۋ تايشان تاۋىنان دا قادىرلى!“... دەگەن قۇلىپتاس سوزدەرى جازىلعان.
قابىرستاندىققا ارشا، جىلاۋىق تال، تەرەك كوپتەپ ەگىلگەن. ءار جىلى كوكتەم، جاز ايلارىندا قابىرستاندىق ماۋەلى اعاشتارمەن، قاۋلاعان جاسىل جاپىراقتارمەن كومىلىپ، جىم - جىرت تىنىشتىققا شومادى. ءار جولعى چيڭميڭ كۇندەرى، جاڭاءشار اۋدانىنداعى جانە ونىڭ توڭىرەكتەگى اۋدان، قالالاردان كادرلار، بۇقارا، جاس وقۋشىلار توپ - توپ بولىپ قابىرستاندىققا بارىپ قاھارمان ارداگەرلەردىڭ قابىرىن سىپىرىپ، ازا تۇتىپ، توڭكەرىستىك ءداستۇر تاربيەسىن قابىلداپ، قىزىل ءداستۇردى اسقاقتاتىپ، قىزىل گەندى جالعاستىرادى.
”مەن ءوز ەركىممەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولامىن...“. 3 - ايدىڭ 19 - كۇنى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ مەملەكەتتىك وزاتى، قاشقار شينتوۋ كەپتەر شارۋاشىلىعى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، باس ديرەكتور جاڭ ۋىن سەرىكتەستىكتەگى ءبىر ءبولىم پارتيا مۇشەلەرىمەن بىرگە قۇرباندار قابىرستاندىعىنا كەلىپ پارتياعا كىرۋ سەرتىن قايتا ەسكە الىپ، ەسكەرتكىشكە قۇرمەتپەن گۇل قويدى. ”سەرىكتەستىك + شارۋالار وتباسى“ فورماسى ارقىلى بىلتىر ولار قاشقار قالاسى جاڭا وستەڭ اۋىلىنىڭ 6 قىستاعىنداعى 1200 كەدەي وتباسىن كەدەيلىكتەن ارىلۋعا باستادى. ”بۇگىن ءبىز قۇرباندار قابىرستاندىعىنا رۋحاني جاقتان شىڭدالۋعا كەلدىك، مۇنداعى ماقسات − قيىندىقتان قورىقپاي، ءوزىن ارناۋعا پەيىل بولۋ رۋحىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، قاھارمان ارداگەرلەردىڭ ورىندالماعان ارماندارىن جالعاستىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ“، - دەيدى جاڭ ۋىن.
”قابىرستاندىققا جەرلەنگەن قۇربانداردىڭ كەيبىرى نەبارى 20 نەشە جاسىندا قۇربان بولعان، مەن قابىرستاندىقتى ايناداي جارقىراتىپ تازالاپ، كوپشىلىكتىڭ ازا ءبىلدىرىپ، قابىر سىپىرۋىنا قولايلىلىق جاساپ، جۇرتتىڭ وسى جاس بالالاردى ماڭگى ەستە ساقتاۋىنا، ولاردىڭ قۇربان بەرۋدەن تايسالمايتىن رۋحىن جالعاستىرا بەرۋىنە مۇمكىندىك جاسايمىن“، - دەيدى قابىرستاندىقتىڭ كۇزەتشىسى ياسىن يمىن.
1986 - جىلى ياسىن قابىرستاندىققا كۇزەتشى بولۋ ءىسىن اكەسىنىڭ قولىنان وتكىزىپ الادى، ”مەن بالا كۇنىمنەن وسى جەردە ءوستىم، بالا كەزىمدە اكەم ماعان بۇل جەردە توڭكەرىس ىستەرى ءۇشىن قۇربان بولعان ادامداردىڭ جەرلەنگەنىن ايتاتىن، ال قازىر مەن وسى ادامداردىڭ ىزگى ىستەرىن ءوز ۇرپاقتارىمنىڭ قۇلاعىنا قۇيىپ، قۇربانداردىڭ ىزگى ىستەرى مەن رۋحىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستىرا بەرەمىن“، - دەيدى ياسىن.
مانات تاۋدىڭ قۇشاعىندا ادال ەرلەر جاتىر. سوڭعى جىلداردان بەرى جاڭاءشار اۋدانى قۇربانداردىڭ وتباسىنداعىلارىن ىزدەستىرۋ جانە ولارعا امانداسۋ قىزمەتىن كۇشەيتتى، جاڭاءشار اۋدانى قوسىننان بوساعان اسكەريلەر ىستەرى مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى ما جانشۋەنىڭ تانىستىرۋىنشا، ءار جاقتىڭ قۇلشىسىىندا 2020 - جىلى ولار 2 قۇرباننىڭ تۋىستارىن تاپقان، بيىل قۇربانداردىڭ تۋىستارى شاندۇڭنان، گانسۋدەن قابىرستاندىققا كەلىپ ازا ءبىلدىرىپ قايتىپتى.
”شايقاس ۇستىندە قۇربان بولعان قاھارماندار بولسىن، الدە وزگەلەردى قۇتقارۋ ءۇشىن باسىن ءباي تىككەن قاھارماندار بولسىن، ولاردىڭ بارلىعىنىڭ ورتاق ەرەكشەلىگى بارلىعىندا حالىقتى وزەك ەتىپ، مەملەكەت مۇددەسىن ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، بۇكىل ىنتا - پەيىلمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەيتىن كوممۋنيستەردىڭ قاسيەتىن ءارقاشان ساقتاعاندىعى. جاڭا داۋىرگە وتكەن ءبىز قالىڭ كوممۋنيستەر ارداگەر قۇربانداردىڭ ءىزىن باسىپ، اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، ۇزدىكسىز العا باسىپ، جۇڭگو حالقىن باقىتقا كەنەلتۋ، جۇڭحۋا ۇلتىن گۇلدەندىرۋ ءۇشىن، وسى بۋىنعا ءتان ۇزاق جورىقتى جاقسى باسىپ، قىزىل رۋحتى ماڭگى جالعاستىرۋىمىز كەرەك“، - دەيدى ما جانشۋە.
ەكسكۋرسيالاۋ سىلتەمەسى
جاڭاءشار اۋدانى قۇرباندار قابىرستاندىعى جاڭاءشار اۋدان قالاشىعىنىڭ وڭتۇستىك شىعىسىنداعى بارىن اۋىلى ارقىشىشى قىستاعىنا ورنالاسقان، جاڭاءشار اۋدان قالاشىعىنان 5 كيلومەتر، قاشقار قالاسىنان 14 كيلومەتر قاشىقتا، جەر اۋدانى 50 مۋ، 1967 - جىلى 7 - ايدا شينجياڭ اسكەري رايونى شەكارا ءوڭىردى قورعاۋ، شەكارا ءوڭىردى كوركەيتۋ جولىندا قۇربان بولعان توڭكەرىستىك ارداگەر قۇرباندارعا ازا ءبىلدىرۋ ءۇشىن، جاڭاءشار اۋدانىندا قۇرباندار قابىرستاندىعىن سالا باستادى، قابىرستاندىققا 189 ارداگەر قۇربان جەرلەنگەن، ەسكە الۋ الاڭىندا 15 ايگىلى قۇرباننىڭ ءمۇسىنى قويىلعان. قابىرستاندىق ءار سەيسەنبىدەن جەكسەنبىگە دەيىن ەكسكۋرسيالاۋشىلارعا تەگىن اشىلادى، اشىق ۋاقىتى: بەيجيڭ ۋاقىتىمەن ساعات 10نان 30 مينۋتتان ساعات 18گە دەيىن.
