اۆتونوميالى رايوندىق ارحيۆ سارايى:
پارتيا ءۇشىن ارحيۆ باسقارىپ، وتان ءۇشىن تاريحتى ساقتاپ، حالىق ءۇشىن قىزمەت وتەدى
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ مىڭمىڭ
ءۇرىمجى ەكونوميكالىق، تەحنيكالىق اشۋ رايونىنىڭ (توۋتۇنحى رايونى) تيان - ى - حۋ جولى ءتورت توڭىرەكتەگى داڭعىلدارمەن ۇلاسىپ، عيماراتتار ءيىن تىرەسىپ تۇر، وسى زامانعى ءبىر جاڭاشا عيمارات جولدىڭ باسىندا ەڭسە كوتەرىپ تۇر، بۇل بيىل عانا ىسكە قوسىلعان اۆتونوميالى رايوندىق جاڭا ارحيۆ سارايى. 4 - ايدىڭ 7 - كۇنى ءتىلشى اۆتونوميالى رايوندىق ارحيۆ سارايىنا بارعاندا، زالدىڭ مۇنتازداي تازا ەكەندىگىن، گۇلتۇبەككە ەگىلگەن جاپ - جاسىل گۇل - وسىمدىكتەردى، جارقىراعان تەرەزەلەردى كوردى، ءبىرتالاي قالا تۇرعىندارى ارحيۆ، ماتەريال اقتارىپ ءجۇر ەكەن.
1959 - جىلى قۇرىلعان اۆتونوميالى رايوندىق ارحيۆ سارايى اۆتونوميالى رايوندىق ورگاندار مەن مەكەمە - ورىنداردىڭ ارحيۆى ساقتالاتىن بازا بولدى، مۇندا 600 مىڭ تومنان استام ارحيۆ ساقتالىپ، چيڭ پاتشالىعى مەزگىلىنەن بەرگى شينجياڭنىڭ ساياسي، ەكونوميكا، مادەنيەت سياقتى تاريحي ينفورماتسيالارى ەستەلىككە الىنعان، تاريحتى زەرتتەيتىن جانە ءار جاقتارداعى ارحيۆ تاريحي ماتەريالدارىن پايدالاناتىن ورتالىق ءارى باتىس - سولتۇستىك وڭىردەگى بىردەن - ءبىر مەملەكەتتىك ءتۇيىندى ارحيۆ اۋماعى قورعاۋ ورتالىعى.
ءتىلشى ارحيۆ سارايىنىڭ قىزمەتكەرى يۇي ۋيۋيگە ىلەسىپ ونداعى ءبىر قۇندى ارحيۆتەر ساقتالعان قويماعا كىرگەندە قاز - قاتار رەتتى تىزىلگەن ارحيۆ سورەلەرىن كوردى، سورەلەرگە ارحيۆ قوراپتارى رەتىمەن قويىلىپتى، قويماعا ىلعالدىقتى، تەمپەراتۋرانى تۇراقتى ساقتاۋ جابدىعى، ساۋساق بەدەرىمەن اشىلاتىن ەسىك ساقتىق جۇيەسى ورناتىلىپتى، وسى زامانعى لەپ ەسىپ تۇر.
يۇي ۋيۋيدىڭ ارحيۆ سارايىندا قىزمەت ىستەگەندىگىنە 4 جىل بولىپتى. كۇن سايىن وندا ارالاپ جۇرەتىن ول ” پارتيا ءۇشىن ارحيۆ باسقارىپ، وتان ءۇشىن تاريحتى ساقتاپ، حالىق ءۇشىن قىزمەت وتەيتىن“ بۇل ىسكە ەرەكشە سۇيىسپەنشىلىكپەن بەرىلگەن ەكەن.
”ارحيۆ سارايى بارلىق ارحيۆتى سيفرلاندىرۋ قىزمەتىن ورىندادى، سارايدا ساقتالعان ارحيۆتەر ساندى مالىمەت فورماسىندا ماڭگى ساقتالا بەرەدى“، - دەدى يۇي ۋيۋي، - ءاربىر ارحيۆ ءبىر كەزەڭدەگى حيكايادان سىر شەرتەدى، ارحيۆتەردەن ۇنەمى توڭكەرىستىك اعا بۋىنداردىڭ بەينەسىن كورەمىن، ارحيۆ ساقتاۋ تەك قىزمەتىم عانا ەمەس، ءتىپتى دە ماڭىزدىسى، بورىشتى جالعاستىرۋ جاۋاپكەرشىلىگىم.
”شينجياڭ شالعاي شەكارادا بولعانىمەن، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرىپ، وتاندى قۇتقارۋ مەزگىلىندە ءبىز اۋىلداستار ساپاسى مەن مۇراتىن ايرىقشا ايگىلەپ، ساقاداي ساي تۇرىپ، وتانداستارمەن بىرگە تىزە قوسا كۇرەس جۇرگىزۋگە انت ەتەمىز...“. ءتىلشى جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس مەزگىلىندەگى شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسى جىلۋ اتاپ ”شينجياڭ اتتى“ سوعىس ۇشاعىن ساتىپ العاندىعى جازىلعان ءبىر قۇندى ارحيۆتەن وسىنداي مازمۇندى كوردى.
”جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس تۋىلعاننان كەيىن، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىستىڭ ارتقى شەبىندە تۇرعان شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسى ’بارلىعى جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىستىڭ جەڭىسى ءۇشىن‘ دەگەن ۇندەۋگە ءۇن قوسىپ، كەڭ كولەمدە جىلۋ اتاۋ قيمىلىن ۇزدىكسىز ورىستەتتى. 1938 - جىلى 9 - ايعا كەلگەندە بۇكىل شينجياڭ قابىلداعان ءار ۇلت بۇقاراسى جىلۋعا اتاعان ناق اقشا جاڭا اقشا قۇنىمەن 2 ميلليارد 410 ميلليون سارىگە جەتتى، بۇل سول كەزدەگى كۇمىس اقشاعا شاققاندا 600 مىڭ يۋاننان اسادى. شينجياڭ ولكەلىك ۇكىمەت وسى اقشادان پايدالانىپ 10 سوعىس ۇشاعىن ساتىپ الدى ءارى بارلىعىنا ”شينجياڭ ءنومىرلى“ دەگەن ات بەرىپ، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىستىڭ الدىڭعى شەبىنە جونەلتتى“، - دەپ تانىستىردى اۆتونوميالى رايوندىق ارحيۆ سارايىنىڭ ورىنباسار باستىعى، اعا مۇراعاتشى تۇڭ لۋ وسى قۇندى ارحيۆتىڭ توركىنىندەگى حيكايانى بايانداپ.
ۇزاق ۋاقىت ساقتالىپ كەلگەن بۇل تاريحي ەستەلىكتەردىڭ بەتىن اشقاندا، ارحيۆتىڭ تەرەڭ قاتپارىنا قامتىلعان قىزىل اڭگىمەلەر تاريحتان سىر شەرتە جونەلدى. ”ارحيۆ تاريحتى جالعاستىراتىن، وركەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتەتىن ماڭىزدى رولعا يە، كوپ ءتۇرلى تاسىلدەردى جولعا قويىپ بۇل ارحيۆ ماتەريالدارىن ’جاندى‘ وقۋلىققا اينالدىرعاندا ارحيۆتىڭ ۇگىت تاربيە يقۋاتىن جانە ارحيۆ قىزمەتىنىڭ بۇرىنعىنى بۇگىنگى ءۇشىن قىزمەت ەتتىرەتىن، تاريحتى عيبىرات ەتەتىن ماڭىزدى رولىن شىن مانىندە ساۋلەلەندىرۋگە بولادى“، - دەدى تۇڭ لۋ تانىستىرىپ.
جۋىرداعى جىلداردان بەرى اۆتونوميالى رايوندىق ارحيۆ سارايى سارايدا ساقتالعان بايلىقتاردى تەرەڭدەي اشىپ، ىركەس - تىركەس ”پارتيا شينجياڭدا“، ”دۇنيە ءجۇزىنىڭ فاشيزمگە قارسى سوعىسىنداعى شينجياڭ“، ”تيانشان كۋا“ سياقتى كوپ ءتۇرلى ارناۋلى تاقىرىپتىق ارحيۆ حۇجاتتارى كورمەسىن وتكىزىپ، «چيڭ پاتشالىعى مەزگىلىندەگى ارحيۆتەردەن تاڭدامالىلار»، «شينجياڭنىڭ قۇندى ارحيۆ حۇجاتتارى تىزىمدىگى»، «ءۇرىمجىنىڭ ازات بولۋى» سياقتى كوپتەگەن تاريحي ماتەريالدار جيناقتامالارىن قۇراستىرىپ باسپادان شىعاردى.
سارايدا تاعى باسقادا كوپتەگەن كورمە زالدارى بار، ولارعا شينجياڭنىڭ تۇرلىشە مەزگىلدەردەگى، ءتۇرلى دانەكەردەگى قۇندى ارحيۆتەرى قويىلعان، ولار شينجياڭ تاريحىنىڭ باعالى ەستەلىكتەرى. بيىل پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى، اۆتونوميالى رايوندىق ارحيۆ سارايى ”شينجياڭ جىبەك جولى ارحيۆ حۇجاتتارى كورمەسى“، ”شينجياڭ تاريحي ەستەلىكتەر كورمەسى“، ”پاكتىك مادەنيەتى ارحيۆ كورمەسى“، ”ۇلتتار ىنتىماعى تاريحي ارحيۆ حۇجاتتار كورمەسى“، ”پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ارحيۆ حۇجاتتار كورمەسى“ سىندى تۇرلىشە تاقىرىپتاعى 5 كورمەنى ىركەس - تىركەس دايىنداپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنە جانە پارتيالىلىق تاربيەسى، وتانشىلدىق تاربيەسى، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەت تاربيەسى سياقتىلارعا جاندى دا جاڭا ماتەريال ازىرلەيدى.
ەكسكۋرسيالاۋ سىلتەمەسى
اۆتونوميالى رايوندىق ارحيۆ سارايى 1959 - جىلى قۇرىلعان، ءۇرىمجى ەكونوميكالىق، تەحنيكالىق اشۋ رايونى (توۋتۇنحى رايونى) تيان - ى - حۋ جولى 567 - نومىردە، جەر اۋدانى 26 مۋ، قۇرىلىستىڭ جالپى اۋدانى 3759 شارشى مەتر، يقۋاتى كەمەلدى، ورتاسى تاماشا، قۇرىلعىلارى تولىق، وتانشىلدىق تاربيە بازاسى، ارحيۆتى حاۋىپسىز ساقتاۋ، قورعاۋ بازاسى، ارحيۆتەن پايدالانۋعا قىزمەت وتەۋ ورتالىعى، ۇكىمەتتىڭ جاريا ينفورماتسيالاردى تەكسەرۋ - وقۋ ورتالىعى، ەلەكتروندىق ارحيۆ ساقتاۋ، باسقارۋ ورتالىعى. ءار اپتانىڭ ءبىرىنشى كۇنىنەن بەسىنشى كۇنىنە دەيىن ساعات 10نان 30 مينۋتتان 13تەن 30 مينۋتقا دەيىن، ساعات 16دان 19عا دەيىن جالپى قاۋىمعا اشىلادى.
