رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى، تاراۋلارى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن تىڭعىلىقتى ورىستەتتى −
پارتيا تاريحىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، ەگجەي - تەگجەيلى ءتۇسىنىپ، قايراتتانا ىلگەرىلەۋگە كۇش - قۋات الامىز
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ يدەيانى ءتۇسىنۋ ناقتى ءىس ىستەۋ جاڭا جاعداي اشۋ
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ يانفاڭ
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ جاعىندا شىنايى كۇش سالىپ، يدەيانى ءتۇسىنۋ جاعىندا مىعىم شارا قولدانىپ، ناقتى ءىس ىستەۋ جاعىندا ناقتى ونىمدىلىك كورسەتىپ، جاڭا جاعداي اشۋ جاعىندا سەرپىلىس جاساۋعا تالپىندى. پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ورنالاستىرۋلارىن جانە تالاپتارىن تياناقتاندىرۋدى تىعىز ارقاۋ ەتىپ، دەن قويا جوسپارلاپ اتقارىپ، قاتاڭ، ناقتى ىلگەرىلەتىپ، ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىنىڭ شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ اقيقات كۇشىن، امالياتتىق كۇشىن شىنايى سەزىنۋىن ىلگەرىلەتىپ، تاريحتى ءبىلىپ پارتيانى ءسۇيىپ، تاريحتى ءبىلىپ وتاندى ءسۇيىپ، تيانشان الابىندا كورىكتى شينجياڭ قۇرۋدىڭ، وتان ارمانىن بىرگە جۇزەگە اسىرۋدىڭ تەلەگەي كۇشىن توپتادى.
دەن قويا ورنالاستىرىپ، تەرەڭدەتۋدى، ناقتىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتتى
پارتيا ورتالىق كوميتەتى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنە جۇمىلدىرۋ جينالىسىن اشقاننان كەيىن، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم دەرەۋ تۇراقتى كوميتەتتىڭ (كەڭەيتىلگەن) ءماجىلىسىن اشىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنە جۇمىلدىرۋ جينالىسىنداعى ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن جەتكىزدى، ۇيرەندى، سونداي - اق پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى باسشىلىق گرۋپپاسىن قۇرىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنە جۇمىلدىرۋ ءماجىلىسىن اشىپ، قىزمەت قۇرىلىمىن قۇرىپ، جالپىلىق اتقارۋ جوباسىن جاساپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ بۇكىل رايوندا جەدەل، جان - جاقتى ورىستەتىلۋىن ىلگەرىلەتتى.
ۇيرەنۋدە باستاماشى بولىپ، ۇلگى كورسەتتى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم نازاريا ۇيرەنۋ وزەكتى گرۋپپاسىنىڭ ۇيرەنۋىن ماڭىزدى تۇتقا ەتۋگە تاباندى بولىپ، جوعارى ارقىلى تومەنگە جەتەكشىلىك ەتىپ، پارتيا تاريحىن ارناۋلى تاقىرىپتا ۇيرەنۋدى تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ پارتيانىڭ تاريحى جونىندەگى ماڭىزدى بايىمداۋلارىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، جەتە ءتۇسىندى، سونداي - اق وعان 3 - رەتكى ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى اڭگىمە ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن ۇيرەنۋدى، دايەكتىلەندىرۋدى، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن تولىق، دالمە - ءدال دايەكتىلەندىرۋدى ءسىڭىرىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن مىقتاپ يگەرىپ، بۇكىل رايونداعى ءار دارەجەلى پارتكومداردىڭ (پارتيا باسشىلىق گرۋپپالارى) نازاريا ۇيرەنۋ وزەكتى گرۋپپالارىنىڭ ۇيرەنۋدى جوعارى ساپادا ورىستەتۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى جانە ونى ىلگەرىلەتتى.
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن كۇندەلىكتى ومىرگە توعىستىرۋعا، ۇنەمى يگەرۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، اۆتونوميالى رايون تۇرلىشە وڭىرلەردىڭ، تۇرلىشە وبيەكتىلەردىڭ، تۇرلىشە دەڭگەيلەردىڭ، تۇرلىشە كاسىپتەردىڭ، تۇرلىشە قاۋىمداردىڭ ەرەكشەلىگىنە قاراي، ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ نىسانا - مىندەتى، ۇيرەنۋ ءتاسىلى سياقتىلار جونىندە ناقتى تالاپ قويىپ، پارتيالى كادرلاردىڭ بارلىعىنىڭ تاربيەنى قابىلداۋىنا، ۇيرەنۋدىڭ جەمىسىن كورۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
اۆتونوميالى رايون 6 كۇندىك مەرزىممەن اۋدان - باسقارما دارەجەلىدەن جوعارى باسشى كادرلاردىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ارناۋلى تاقىرىپتىق كۋرسىن وتكىزىپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋدى باستان - اياق ساباقتاستىرىپ، ينتەرنەت جەلىسىندە جانە ينتەرنەت جەلىسىنەن تىسقارىدا قاتار جۇرگىزىپ، وعان 20 مىڭنان استام ادام قاتىناستى. كۋرس ارقىلى قالىڭ پارتيالى كادرلار مۇرات - سەنىمدى ونان ارى بەكەمدەپ، ”ءتورت تانىمدى“ كۇشەيتىپ، ”ءتورت سەنىمدى“ بەكەمدەپ، ”ەكىنى قورعاۋدى“ ورىنداپ، جاڭا جاعداي اشۋدىڭ، جاڭا وراي جەتىلدىرۋدىڭ، جاڭا تاراۋ جوسپارلاۋدىڭ سەنىمىن، بەكىمىن ونان ارى نىعايتتى.
جەكە ادامدار وزدىگىنەن ۇيرەنۋ، وزەكتى گرۋپپا توپتىق ۇيرەنۋ سياقتى تاسىلدەر قولدانىپ، پارتيا تاريحىن مۇقيات ۇيرەنىپ، يدەيانى ءتۇسىندى؛ توڭكەرىستىك بايىرعى ورىندار، ەسكەرتكىش سارايلارى سياقتى قىزىل بايلىقتاردىڭ باسىمدىقتارىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، 2 - ساباقحانا اشىپ، كونە ورىن، ەسكى جۇرتتاردى پارتيا تاريحىنىڭ ساباقحاناسىنا، مادەني ەسكەرتكىشتەر مەن تاريحي ماتەريالداردى پارتيا تاريحىنىڭ وقۋلىعىنا اينالدىرىپ، قىزىل گەندى جان تامىرعا ءسىڭىردى... ءبىر تۇتاس ورنالاستىرۋمەن، جايعاستىرۋمەن، جەر - جەر، ورىندار تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ قىزۋ ورلەۋىن كوتەردى.
فورماعا جاڭالىق ەنگىزىپ، ساناعا سىڭۋىنە، جۇرەككە ۇيالاۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
3 - ايدىڭ 31 - كۇنى اراسان اۋدانى ۇلان ءموچىر ويىن قويۋ توبى اتالعان اۋداننىڭ حاربۇح قالاشىعىنا كەلىپ، تارتىمدى ادەبيەت - كوركەمونەر ويىندارىن جانە ”پارتيا تاريحى ساباقحاناسىن“ ەگىنشى - مالشىلاردىڭ ەسىكتەرىنىڭ الدىنا جەتكىزدى. ”ويىن نومىرلەرى وتە تارتىمدى ەكەن، ءبىز ودان تاعى پارتيانىڭ تاريحى تۋرالى بىلىمدەر ۇيرەنىپ، پارتيانىڭ قامقورلىعى مەن جىلى مەيىرىن سەزىندىك“، - دەيدى اتالعان قالاشىقتىڭ ارشاتى قىستاعىنىڭ مالشىسى ا . داشبايىر، - ”ءبىز قاشاندا پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسىپ، ماڭگى پارتياعا ىلەسەمىز“.
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ بۇقاراعا تەرەڭدەي ەنۋىن، نەگىزگى ساتىعا تەرەڭدەي ەنۋىن، جۇرت جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالاۋىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن، رايونىمىز ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى ۇگىت لەكسيا ۇيىرمەلەرىن ۇيىمداستىرىپ، ەرەكشەلىككە يە، قاۋىم - توپتارعا بولىنگەن، ءوزارا ىقپالداساتىن، كورۋگە بولاتىن تاسىلدەردى قولدانىپ، ۇگىت لەكسيانى كەڭىنەن ورىستەتتى. اۆتونوميالى رايوننىڭ ۇگىت لەكسيا ۇيىرمەسى رايونعا توتە قاراستى ورگاندارعا، ايماقتارعا، وبلىستارعا، قالالارعا جانە 44 جوعارى مەكتەپكە بارىپ 82 رەت ۇگىت لەكسيا جاساپ، تىكە تىڭدارمان 142 مىڭ ادامعا جەتتى، 61 رەت ءتۇرلى فورماداعى ءوزارا ىقپالداسۋ، پىكىرلەسۋ قيمىلىن وتكىزىپ، جاندى نازاريالىق جەتەكشىلىك كوپشىلىككە تەرەڭ وي سالدى جانە شابىت بەردى.
بۇقارا ۇگىت لەكسياشىلار، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتتەرى جانە پارتيالى كادرلار ىركەس - تىركەس اتتانىسقا كەلدى. حوتان قالاسى يلچى اۋىلى سورلىق قىستاعىندا، اۆتونوميالى رايوننىڭ توتەنشە جاعدايلاردى مەڭگەرۋ مەڭگەرمەسىنىڭ كادرى شيە چۇنيان جۇپ قۇراعان تۋىسىنا توڭكەرىسشىل قۇربان لين جيلۋدىڭ اڭگىمەسىن ايتىپ بەرسە؛ شايار اۋدانى شايار قالاشىعى شياڭياڭ قىستاعىندا، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەسى جاڭ چيڭفىڭ قىستاق تۇرعىنىنىڭ لاپاسىن سالىسا ءجۇرىپ، پارتيا تاريحىنان اڭگىمە شەرتتى؛ شينجياڭ شىفان داشۋەسىندە، وقىتۋشى - وقۋشىلار جاڭادان سالىنعان جاڭا ءداۋىر وركەنيەت امالياتى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى بازاسى جانە ماركسيزم نازاريالارى تاربيە بازاسىندا ەكسكۋرسيادا، ۇيرەنۋدە بولىپ، يدەيا - ساياسيدىڭ ۇلكەن ساباعىن جاقسى وقىدى...
”جۇپ قۇراۋ + ۇگىت لەكسيا“، ”قىستاقتا تۇرۋ + ۇگىت لەكسيا“، ”ادەبيەت - كوركەمونەر + ۇگىت لەكسيا“ سياقتى قيمىلدار پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن نەگىزگى ساتىعا كەڭەيتۋدىڭ ”ەڭ سوڭعى ءبىر كيلومەترىن“ جالعادى. جەر - جەر راديو، تەلەۆيزيا، ينتەرنەت سياقتى جاڭاشىل ۇيرەنۋ تاسىلدەرىن تولىق پايدالانىپ، ميكرو پارتيا ساباعى سياقتى قيمىلدار ورىستەتتى.
اۆتونوميالى رايوندىق حالىق پروكۋراتۋراسى ءبىر اپتا ۋاقىتتى شوعىرلاندىرىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى بويىنشا كىتاپ وقۋ كلاسىن وتكىزىپ، ”ۋيبو، ۋيچات، ءبىر كليەنتتەن“ پايدالانىپ، ”ساۋساق ۇشىنداعى ساباقحانا“ قالىپتاستىرىپ، وسى بويىنشا ۇسىنىلعان ميكرو پارتيا ساباقتارىنىڭ جالپى وقىلىمى 10 ميلليوننان اسىپ، پارتيالى كادرلاردىڭ ۇيرەنۋ ارقىلى سەنىمگە ادال بولۋىنا، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋىنا، قايراتتانا العا ۇمتىلاتىن قوزعاۋشى كۇش الۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ۇمتىلا ىستەپ، ”شۇعىل، قيىن، الاڭداعان، كوكەي تەستى“ ماسەلەلەردى شەشتى
مەكتەپتەن بالالار ەرتە قايتادى، اتا - انالار قىزمەتتەن جاي تۇسەدى، ناتيجەسىندە مەكتەپتەن قايتقان سوڭ وقۋشىلارعا قارايتىن ادام بولمايدى، قايتۋ كەرەك؟
قارامايلى قالاسى جايرانبۇلاق رايونىندا (قارامايلى جوعارى، جاڭا تەحنيكا اشۋ رايونى)، كوپتەگەن ورتا، باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى وقۋدان تاراعان سوڭ ۇيلەرىنە قايتۋعا اسىقپاي، مەكتەپتە ساباقتان كەيىنگى قىزمەت وتەۋگە قاتىسىپ، تاپسىرمالارىن ورىنداپ، ءتۇرلى اۋەس كۇرجەكتەرىنە بارادى. ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىمەن بايلانىستىرۋ ارقىلى اۆتونوميالى رايوندىق وقۋ - اعارتۋ مەڭگەرمەسى الدىڭعى مەرزىمدە تۇيىندە سىناق ەتۋ نەگىزىندە، ”ۇكىمەت جەتەكشىلىك ەتۋ، مەكتەپ نەگىزگى تۇلعا بولۋ، قوعام ات سالىسۋ، وقۋشىلار مەن اتا - انا ەرىكتى تاڭداۋ“ پرينسيبى بويىنشا بيىل بۇكىل رايونداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردە ساباقتان كەيىنگى قىزمەت وتەۋ كولەمىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، مەكتەپتەن قايتقان بالالاردى اتا - انالاردىڭ الىپ قايتۋى قيىن بولۋ ماسەلەسىن شىنايى شەشىپ، اتا - انالاردىڭ القاۋىنا بولەندى.
تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ۇمتىلا ىستەپ، حالىق ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەپ، ىرىس - قۇت قاراستىردى. اۆتونوميالى رايون ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ ماڭىزدى مازمۇنى ەتىپ، امالياتتىق قيمىلدىڭ اتقارۋ جوباسىن جانە قىزمەت ءتىزىمىن جاساپ، تاراتتى. جەر - جەر، ورىندار ءىس جۇزىندىك جاعدايمەن بىرلەستىرىپ، جۇمىستاندىرۋ، كىرىستى ارتتىرۋ، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ سياقتى حالىققا ءتيىمدى ينجەنەريالاردى ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇرۋ قىزمەتى جانە ”ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى“ بويىنشا جۇپ قۇراۋ قيمىلى سىندى 2 ۇلكەن دانەكەردەن ويداعىداي پايدالانىپ، نەگىزگى ساتىداعى قيىن ىستەردى، بۇقارانى مازالاعان ىستەردى ويداعىداي شەشتى.
قازىر كوكتەمگى ەگىس كەزى، كۇشار قالاسى ىشقىلا قالاشىعى يدۇق قىستاعىندا، قىستاق تۇرعىنى احىمەت مامەت ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى تاراتقان تەگىن ساڭىراۋقۇلاق تاياقشاسىن تاپسىرىپ الدى. ول تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”قىزمەت اترەتى بىزگە ساڭىراۋقۇلاق تاياقشاسىن تاراتىپ قانا قويماي، تەحنيكالىق جاقتان دا جەتەكشىلىك ەتتى. بىلتىر مەن قارا ساڭىراۋقۇلاق ەگىپ كىرىسىمدى 10 مىڭ يۋاننان استام ارتتىردىم، بيىل ونان ارى ۇزدىكسىز قۇلشىنامىن!“.
جاقسى ءىستى ناقتى ىستەپ، ناقتى ءىستى جاقسى ىستەدى. ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىندا، جۇرگىزىلىپ جاتقان كونە، ەسكى شاعىن اۋماقتاردى جاڭالاۋ، ەلەۋلى نىساندار قۇرىلىسى سياقتىلار 2 ميلليون 900 مىڭنان استام ادامعا تيىمدىلىك جاسادى؛ قاشقاردا، ايماقتىق اكىمشىلىك قىزمەت وتەۋ ورتالىعى ءار كۇنگى تۇسكى دەمالىس كەزىن پارتيا مۇشەلەرىنىڭ كەزەك اۋىستىرىپ ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەۋىنە وزگەرتىپ، ”تۇتاس كۇن“ بۇقاراعا قىزمەت وتەدى؛ ءۇرىمجى قالاسىندا، ىرداۋچياۋ اۋماعىن باسقارۋ كوميتەتى گۋيۋان كوشەسى الەۋمەتتىك اۋماعىنداعى كوكونىس، قوسىمشا ازىق - تۇلىكتەردى تىكە ساتۋ ءتۇيىنى ىسكە قوسىلىپ، تۇرعىندار سەنىمدى كوكونىستەردى، ارزان كوكونىستەردى جاقىن جەردەن - اق ساتىپ الا الاتىن بولدى...
قازىرگە دەيىن، بۇكىل رايوندا ءبىر ميلليون 400 مىڭنان استام پارتيالى كادر ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىنا قاتىناسىپ، ءار ۇلت بۇقاراسى اناعۇرلىم تىكە، اناعۇرلىم ناقتى تابىس سەزىمىنە، باقىت سەزىمىنە، حاۋىپسىزدىك سەزىمىنە بولەندى.
