انار بۇلت/شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جىڭ جو 4 - ايدىڭ 30 - كۇنى بەيجيڭنەن حابارلايدى. ءبىر مەزگىل ۋاقىتتان بەرى امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر ايتىلمىس شينجياڭدا ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ ءومىر ءسۇرىپ وتىر دەگەندى جەلەۋ ەتىپ، شينجياڭنىڭ توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك، قىزاناق جانە جوعارى عىلىم - تەحنيكا كاسىپ سالالارىنا قىسىم جاسادى. 4 - ايدىڭ 30 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى بەيجيڭدە 8 - رەتكى شينجياڭعا ساياتىن ماسەلە جونىندەگى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن اشىپ، شينجياڭداعى ەڭبەك ارقىلى جۇمىستاندىرۋ ماسەلەسىنە قاتىستى شىندىقتىڭ جاي - جاپسارىن ىشكەرىلەي تانىستىردى.
4 - ايدىڭ 21 - كۇنى امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسىنىڭ سىرتقى ىستەر كوميتەتى ايتىلمىس «ۇيعۇرلاردى زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋدىڭ الدىن الۋ زاڭ جوباسىن» قاراپ ماقۇلداپ، جۇڭگو شينجياڭدا ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ جۇرگىزدى دەپ جالا جاۋىپ، ەلىمىزدىڭ قاتىستى ناقتى تۇلعالارى مەن جەكەلەرىن جاۋاپقا تارتامىز، جازالايمىز دەپ داۋرىقتى. بۇل جونىندە شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى شۇي گۇيشياڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: ايتىلمىس شينجياڭدا ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ ءومىر سۇرەدى دەگەن مۇلدە جالعان پايىم. شينجياڭ باستان - اياق «حالىقارالىق جۇمىسشى ۇيىمىنىڭ ەرەجەسى» مەن قاتىستى شارتتاردىڭ رۋحىنا بويسۇنىپ، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك زاڭى» قاتارلى زاڭداردى، زاڭ ەرەجەلەردى قاتاڭ اتقارىپ، ءتۇرلى ەڭبەك قاتىناستارىن ورناتۋدى، جۇرگىزۋدى، باقىلاۋدى، جاراستىرۋدى تۇگەلدەي زاڭمەن جونگە سالۋ ارناسىندا جۇرگىزدى. شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ەڭبەك ارقىلى جۇمىستانۋى بۇكىلدەي ەركىن. ولاردا كاسىپ تاڭداۋ ەركىندىگى بار، قايدا بارامىن، قانداي قىزمەت ىستەيمىن دەگەندەردىڭ بارلىعى وزدەرىنىڭ قالاۋىندا، جەكە باستىق ەركىندىگى ەشقاشان، ەشقانداي شەكتەمەگە ۇشىراعان ەمەس. ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ ەڭبەكاقى الۋ ۇقىعى، دەمالۋ، تىنىعۋ ۇقىعى، ەڭبەك حاۋىپسىزدىگى، دەنساۋلىقتى قورعاۋ ۇقىعى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ يگىلىگىن الۋ ۇقىعى سياقتى ۇقىقتارىنىڭ بارلىعى زاڭ بويىنشا قورعالدى.
”شينجياڭدا شارۋالاردىڭ نەنى ەگۋى شارۋالاردىڭ ءوز قالاۋىندا“. جۇڭگو حالىقارالىق ساۋدانى جەبەۋ كوميتەتى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق كوميتەتىنىڭ باستىعى ياۋ يۇيجىن تانىستىرىپ بىلاي دەدى: شينجياڭدا ماقتانى ەگۋدەن تەرۋگە، ونان ساتۋعا دەيىنگى ءار بۋىن تۇگەلدەي ەركىن جانە ءوز قوجايىندىعى وزىندە، ءارقانداي كيلىگۋدىڭ جانە زورلاۋ جۇرگىزۋدىڭ ءجونى دە، قاجەتى دە جوق. شينجياڭدا ماقتا وندىرىسىندە جوعارى دەڭگەيدەگى ماشينالانۋ الدەقاشان جۇزەگە اسقان، قازىر ماقتا تەرۋگە ادام ىستەتۋ مولشەرى زور مولشەردە ازايدى، ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ دەگەن تىپتەن ءومىر سۇرگەن ەمەس.
شىندىعىندا، شينجياڭنىڭ ماقتا توقىماشىلىق ونەركاسىبى جەرگىلىكتى ورىنداعى كەدەيلىكتى جويۋعا وراسان زور ۇلەستەر قوستى. اقسۋ ايماعىنان جانە ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنان كەلگەن كاسىپورىن قىزمەتكەرلەرى پاتىگۇل تۇرسىن مەن ءاليدا تۇراحىمەت وزدەرىنىڭ تۇرمىس، قىزمەت جاعدايىن تانىستىردى. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق كيىم - كەشەك (كيىم - ءزىننات بۇيىمدارى) كاسىبى قوعامىنىڭ ورىنباسار باستىعى وبۇلاسەن وبۇلقاسىم بىلاي دەدى: قاشقار ايماعىن مىسالعا الساق، جەرگىلىكتى ورىنداعى ەڭبەك جاسىنداعى ەڭبەككۇشتەر ۇيىندە ەگىنشىلىكپەن شۇعىلدانعاندا جان باسىندىق جىلدىق كىرىسى شامامەن 4000 يۋان بولادى، ال كاسىپورىنعا كىرىپ جۇمىس ىستەگەننەن كەيىن، جان باسىندىق جىلدىق كىرىسى ورتا ەسەپپەن 30 مىڭ يۋاننان اسىپ، تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى كورنەكتى كۇشەيدى.
2021 - جىلدىڭ باسىندا امەريكا كۇن ەنەرگياسى كاسىبى قوعامى ايتىلمىس ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋعا قارسى تۇرۋ“ بىرلەستىگىن قۇرعاندىعىن جاريالاپ، نايزا ۇشىن تىكە جۇڭگو شينجياڭىنىڭ فوتوۆولت كاسىپ سالاسىنا كەزەدى. بۇل جونىندە داچۋان جاڭا ەنەرگيا سەرىكتەستىگى القالار كەڭەسىنىڭ حاتشىسى حى نيڭ شينجياڭنىڭ فوتوۆولت كاسىپورىندارى اتىنان بۇل قىلىققا قاتتى اشۋلاندى. ول تانىستىرىپ بىلاي دەدى: سەرىكتەستىكتەگى از ۇلت قىزمەتكەرلەردى قامتىعان بارلىق قىزمەتكەرلەر تۇگەلدەي تەڭ، ءوز ەركىمەن بولۋ پرينسيبى نەگىزىندە سەرىكتەستىكپەن زاڭ بويىنشا ەڭبەك توقتامىنا قول قويىسقان، سەرىكتەستىكتەگى قىزمەتكەرلەردىڭ ورتاشا ەڭبەكاقىسى ايىنا 6000 يۋان، ايتىلمىس ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“، ”از ۇلت قىزمەتكەرلەردىڭ سالت - ساناسىنا، ادەت - عۇرپىنا جانە ءدىني سەنىمىنە شەكتەۋ قويۋ“ سياقتى ماسەلەلەر مۇلدە ءومىر سۇرگەن ەمەس.
كاسىپورىن − بازار شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزگى تۇلعاسى، قوعامدىق بايلىقتىڭ جاراتۋشىسى. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى زەرتتەۋ كەڭسەسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى دۋان ۋانجۇن مىنالاردى ءبىلدىردى: ەكونوميكا جاھاندانعان داۋىردە اشىق ۇستاۋ، توعىسۋ توسۋعا بولمايتىن تاريحي بەتالىس، قولدان ”قورعان جاساۋ“، ”قول ءۇزۋ“ ءارى ەكونوميكالىق زاڭدىلىق پەن بازار ەرەجەسىنە قايشى، ءارى جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەل كاسىپورىندارى مەن حالىقتارىنىڭ مۇددەسىنە ۇيلەسپەيدى.
اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە شياڭگاڭ سىمسىز تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى سۇراۋ قويىپ بىلاي دەدى: شەتەل شينجياڭ ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى“ دەگەندى سىلتاۋ ەتىپ، ىركەس - تىركەس جۇڭگو ءونىمىن شەكتەيمىز دەپ داۋرىقتى، قازىر بۇل ءىس جۇزىندىك ىقپال اكەلدى مە، جوق پا؟ شۇي گۇيشياڭ بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى: امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەردىڭ جازالاۋى بۇكىلدەي ءبىر پاراق كەرەكسىز قاعاز. ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، بيىل ءبىرىنشى ماۋسىمدا جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ساۋداسى جوعارى قارقىنمەن ارتقان، مۇنىڭ ىشىندە جۇڭگونىڭ امەريكاعا ەكسپورتى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％62.7 ارتقان، امەريكادان يمپورتتاۋ ％57.9 ارتقان. قىسقا مەزگىلدەن قاراعاندا، جازالاۋ شينجياڭداعى كەيبىر كاسىپورىندارعا بەلگىلى دارەجەدە ىقپال الا كەلەدى، ءبىراق ۇزاق ۋاقىتتان قاراعاندا، شينجياڭداعى كاسىپورىندار عىلىم - تەحنيكاعا ۇسىنىلىم تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، بازارداعى باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتىپ، حالىقارالىق بازاردى ءتىپتى دە جاقسى اشادى. مۇنان دا ماڭىزدىسى، امەريكانىڭ، باتىستىڭ قيسىنسىز جازالاۋى جۇڭگو بۇقاراسىنا ولاردىڭ ”وتىرىك ادامدىق ۇقىق، شىن زورەكەرلىك“ سىندى كەيىپ - كەسپىرىن ايقىن تانىتتى، ءسوز جوق، بۇقارانىڭ شينجياڭداعى جازالاۋعا ۇشىراعان كاسىپ سالالارى مەن كاسىپورىندارىنا قولداۋ كورسەتۋ ىنتاسى مەن قوزعاۋشى كۇشىن قاۋلاتىپ، بۇل كاسىپ سالالارى مەن كاسىپورىنداردىڭ كوز الداعى قيىنشىلىقتى جەڭۋىن، تولىسۋعا، الۋەتتەنۋگە بەتتەۋىن ىلگەرىلەتەتىن بولادى.
شۇي گۇيشياڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر شينجياڭعا ساياتىن ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ ساندىراعىن ويدان قيىستىرىپ، شينجياڭنىڭ قاتىستى كاسىپ سالالارى مەن كاسىپورىندارىنا ورىنسىز قىسىم جاساپ، حالىقارالىق زاڭ مەن حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمدەرىنە اۋىر قايشىلىق جاسادى، بازار شارۋاشىلىعى پرينسيبى مەن ەركىن ساۋدا ەرەجەسىنە اۋىر قايشىلىق جاسادى، الەمدىك كاسىپ تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن، قۇن تىزبەگىن جانە ءار جاقتىڭ مۇددەسىن اۋىر دارەجەدە ءبۇلدىردى، بۇل اشىقتان - اشىق وكتەم ساياسي جانە زورەكەرلىك ارەكەت. ولاردىڭ تۇپكىلىكتى ماقساتى − شينجياڭعا قاراتا ”كاسىپ جويۋ“ جۇرگىزۋگە سۇقتانىپ، ءتىپتى دە زور كولەمدە ”شينجياڭ ارقىلى جۇڭگونى تەجەۋ“ قاسكۇنەمدىك جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋ. ءبىز پارمەندى شارالاردى قولدانۋ ارقىلى باتىل قايتارما سوققى بەرىپ، جۇڭگوعا قارسى ءتۇرلى كۇشتەرمەن سوڭىنا دەيىن كۇرەس جۇرگىزۋگە انت ەتەمىز.
اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى تاعى شينجياڭداعى ەڭبەككۇشتەردى باسقا كاسىپكە ويىستىرۋ سياقتى ماسەلەلەر جونىندە شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋلارىنا جاۋاپ بەردى.
