انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ليۋ شياڭ، ۋاڭ نا
كوكتەم مەن جازدىڭ ءولاراسىنداعى شينجياڭدا بار الاپ جاسىل جەلەك جامىلدى. تيانشان الابىنا كوز جىبەرسەڭىز، تارام - تارام جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدار تاسپاداي تارتىلىپ، كەڭ كوسىلگەن دالانى ءبىر - بىرىمەن تىعىز تۇتاستىرىپ جاتىر.
4 - ايدىڭ 25 - كۇنىنەن 5 - ايدىڭ 5 - كۇنىنە دەيىن، ”جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ شينجياڭعا نازار سالۋ“ قىزىل ەستەلىك ساپارى باستالدى، انار بۇلت / شينجياڭ گازەتى جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى حابارلاۋ توبى ليانيۇنگاڭ - قورعاس جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىن (G30) نەگىزگى جەلى ەتىپ، اۆتوكولىكپەن قۇمىل، ءۇرىمجى، سانجى سياقتى جەرلەردى ارالاپ، قىزىل ەستەلىكتەردى ىزدەپ، ءداۋىر وزگەرىسىنە كۋا بولدى.
اۆتوكولىك دوڭعالاعى زىرىلداپ، شيڭشيڭشيادا اسقاق تۇرعان ”باتىس باعىت ارمياسى رۋحى“ مۇسىنىنەن جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسى باتىس باعىت ارمياسىنىڭ شينجياڭعا شەرۋ تارتۋ ەسكەرتكىش باقشاسىنا دەيىن“؛ ءۇرىمجى قالاسى قۇرباندار قابىرستاندىعىنان شينجياڭ شينحۇي قىزىل ەستەلىك مۇراجايىنا دەيىن... اسقار تاۋلاردى، تەرەڭ شاتقالداردى باسىپ وتتىك، شەكسىز قۇبا ءشولدى كەسىپ وتتىك، بار الاپتان جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ اۋەلگى ماقساتى ايشىقتالىپ تۇر.
داڭعىل جولدار قايشالىسىپ، جول بويىنداعى كورىنىستەر كوز تارتتى. بۇگىنگى تاڭداعى شينجياڭ ارداگەر قاھارماندار ارمانداعانداي قوعامى تىنىش، جاراسىمدى، ەكونوميكاسى جىلدام دامىعان، حالىق باقىتتى تۇرمىس كەشىرگەن، كوركەم شينجياڭ، دامىعان شينجياڭ الەم حالقىنىڭ الدىندا مەن مۇندالادى.
قىزىل ەستەلىكتەر ساقتالدى
4 - ايدىڭ 27 - كۇنى، شيڭشيڭشيا. ءدال ءتۇس كەزى، وسى ارادان شينجياڭعا كىرىپ - شىعاتىن اۆتوكولىكتەر دامىلسىز قايشالىسۋدا.
جول بويىنداعى توبەدە ”باتىس باعىت ارمياسى رۋحى“ ءمۇسىنى اسقاق ەڭسە كوتەرىپ، ايبىندى قاھارماندىق جىگەر اڭعاردا اسقاقتاپ تۇر.
شيڭشيڭشيانىڭ ”ۇشقىنى“ 80 نەشە جىلدىڭ الدىنداعى شينجياڭنىڭ تۇنىنە ساۋلە شاشتى.
1937 - جىلى لي شياننيان باتىس باعىت ارمياسى سول قانات تارماق اترەتىنىڭ جاۋىنگەرلەرىن باستاپ، گومينداڭنىڭ قورشاي قۋعىنداۋىن، توسقاۋىلداۋىن تالاي رەت تالقانداپ، اقىرى شيڭشيڭشياعا جەتىپ، ولاردى قارسى الا شىققان جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ۋاكىلى چىن يۇنمەن توعىستى...
”ەرەكشە ءتيىمسىز قيىن جاعدايدا باتىس باعىت ارمياسىنىڭ جاۋىنگەرلەرى جاۋلارمەن باسىن ءباي تىگە سايىسىپ، جۇڭگونىڭ توڭكەرىس تاريحىندا ەرەكشە ايبىندى ءبىر تاراۋ قالدىردى“. قۇمىل قالاسى يجوۋ رايونى شيڭشيڭشيا قالاشىق پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، قالاشىق باستىعى قاھار سىمايىل ادامدارعا ءار جولى وسى تاريحتى سويلەگەندە قاشاندا ايرىقشا تەبىرەنەدى.
قۇمىل قالاسى يجوۋ رايونىنىڭ شىعىس سولتۇستىك مۇيىسىندە جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارميا باتىس باعىت ارمياسىنىڭ شينجياڭعا شەرۋ تارتۋ ەسكەرتكىش باقشاسى ورنالاسقان، باقشانىڭ ءىشى جاسىل تۇسكە ورانىپ، سالتاناتتى دا جىم - جىرتتىققا شومعان. قۇمىل قالاسىنداعى ءار ۇلت حالقى ءار دايىم ەسكەرتكىشتىڭ الدىندا ىززەت - قۇرمەتپەن ازا ءبىلدىرىپ، ءتۇرلى ەسكە الۋ قيمىلدارىن وتكىزەدى.
”بيىل جىل باسىنان بەرى ءبىز پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ورىستەتۋدى وراي ەتىپ، قىزمەت وتەۋدى اناعۇرلىم ساپالىلاندىرىپ، كورمە دەڭگەيىن ءوسىرىپ، ەكسكۋرسيالاۋشىلارعا باتىس باعىت ارمياسىنىڭ توڭكەرىستىك حيكايالارىن ويداعىداي باياندادىق“، ”1 - مامىر“ كەزىندە ەسكەرتكىش باقشاسىنىڭ كۇندىك ورتاشا قابىلداۋ مولشەرى 1000 ادام - رەت اينالاسىندا بولدى، - دەدى قىزىل ارميا باتىس باعىت ارمياسىنىڭ شينجياڭعا شەرۋ تارتۋ ەسكەرتكىش باقشاسى ۇگىت - تاربيە كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى چىن زىشۋان.
باتىسقا قاراي كوسىلىپ جاتقان ليانيۇنگاڭ - قورعاس جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولى (G30) تالاي - تالاي قىزىل ەستەلىكتەردى تۇتاستىردى.
سانجى قالاسىنىڭ باتىس ىرگەسىندەگى ءبىر اۋلادا شينجياڭ شينحۇي قىزىل ەستەلىك مۇراجايى جاپ - جاسىل ورمانمەن كومكەرىلگەن. كەزەكتە مۇراجايدا جالپى 50 مىڭنان استام قىزىل تاريحي حۇجات، سۋرەت جانە ناقتى زات ساقتالعان، بۇلاردىڭ بارلىعىن مۇراجايدىڭ نەگىزىن سالۋشى حۋا شينحۇي كاسىپتەن تىس ۋاقىتىنان پايدالانىپ جيناقتاعان.
”وسى كورمە بۇيىمدارىن كورگەندە توڭكەرىستىك ارداگەر قۇربانداردىڭ جاپالى كۇرەس جۇرگىزگەندىگىن جانە بۇگىنگى باقىتتى تۇرمىسىمىزدىڭ وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەگەندىگىن تەرەڭ سەزىنە الامىز“. ”ءتىپتى دە كوپ ادامنىڭ كورمە سارايىنا كەلىپ، ساۋلە شاشقان قىزىل ەستەلىكتەردى بىرگە كورىپ، قىزىل رۋحتى ۇرپاقتار بويى جالعاستىرۋىن ءۇمىت ەتەمىن“، - دەدى حۋا شينحۇي.
قىزىل بايلىقتان ويداعىداي پايدالاندى
اشىق اسپان استىندا، ارشالار مەن شىرشالاردىڭ اراسىندا جىم - جىرتتىققا شومعان قابىرستاندا قۇربانداردىڭ قۇلىپتاستارى بوي كوتەرىپ تۇر. نەگىزگى كورىنىس اۋماعىنىڭ قاق ورتاسىنداعى ”مۇرات جولىن“ بويلاپ باسپالداقپەن جوعارى كوتەرىلسەڭىز، قارسى الدىڭىزدان ەسكەرتكىش الاڭىندا اسقاق بوي كوتەرىپ تۇرعان حالىق قاھارماندارى ەسكەرتكىشى كورىنەدى.
بۇل ارا ءۇرىمجى قالاسىنداعى قۇرباندار قابىرستاندىعى، ءار رەت مەرەكە، دەمالىس كۇندەرى قابىرستاندىققا كەلىپ قاھارمان - قۇرباندارعا ازا بىلدىرەتىن ءار ۇلت، ءار سالا كادر - بۇقاراسىنىڭ اياعى ۇزىلمەيدى.
”بۇگىنگى باقىتتى تۇرمىستىڭ سانسىزداعان توڭكەرىستىك ارداگەر قۇربانداردىڭ ىستىق قانىنىڭ قۇرباندىق بەرۋىنىڭ ارقاسىندا كەلگەندىگىن بالالارعا ۇعىندىرۋ كەرەك“. 5 - ايدىڭ 2 - كۇنى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ 60 جاسقا كەلگەن تۇرعىنى حى چۇنمەي كىشكەنتاي نەمەرەسىن ەرتىپ قابىرستاندىققا كەلىپ، ءبىر رەتكى وزگەشە ”1 - مامىر“ ساياحاتىن باستان كەشىردى.
تاياۋ جىلداردان بەرى قىزىل ساياحاتتى ونان ارى دامىتىپ، قىزىل مادەنيەتتىڭ ىقپالىن كوتەرۋ ءۇشىن، مەملەكەت قىزىل كورىنىس تۇيىندەرىنە ۇسىنىلىمدى ارتتىردى. ءۇرىمجى قالاسىنداعى قۇرباندار قابىرستاندىعى، قۇمىل قالاسىنداعى جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسى باتىس باعىت ارمياسىنىڭ شينجياڭعا شەرۋ تارتۋ ەسكەرتكىش باقشاسى سياقتى قىزىل ساياحات كلاسسيكالىق كورىنىس اۋماقتارى مەملەكەتتىڭ ءتۇيىندى نىساندار بويىنشا قولداۋىنا يە بولىپ، قىزمەت وتەۋ دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلاتىلدى.
قىزىل بايلىقتان ويداعىداي پايدالانىپ، قىزىل ءداستۇردى ساۋلەلەندىردى. بيىل ءۇرىمجى قالاسىنىڭ تيانشان رايونى 8 - ارميانىڭ شينجياڭدا تۇراتىن ءىس باسقارماسىنىڭ كونە مەكەنى، ماۋ زىمين بايىرعى جۇرتى، قۇرباندار قابىرستاندىعى سياقتى قىزىل كورىنىس تۇيىندەرىنە سۇيەنىپ، 3 قىزىل ساياحات سارا جەلىسىن جوبالاپ العا قويدى. اق شاشتى قاريالاردان ”2000 - جىلدىڭ تۇلەكتەرى“، ”2010 - جىلدىڭ تۇلەكتەرى“ بولعان جاستارعا، ورەندەرگە دەيىن ءتىپتى دە كوپ ادام قىزىل كورىنىس تۇيىندەرىنە كەلىپ، توڭكەرىستىك تاريحتى قايتا ەسكە الىپ، قاھارمان - قۇربانداردىڭ رۋحىن سەزىنۋدى ۇناتاتىن بولدى.
حالىق اراسىنداعى كۇشتەر نەگىزىن سالعان الەۋمەتتىك يگىلىك سيپاتتى قىزىل كورمە - سارايلار دا ”قىزىل ساياحاتقا“ جاڭا ومىرشەڭدىك كۇش قوستى. ”قازىر كوپتەگەن ساياحات سەرىكتەستىكتەرى مۇراجايىمىزدى سارا ساياحات جەلىسىنە ەنگىزدى“. 2013 - جىلى 8 - ايدا مۇراجاي اشىلعاننان قازىرگە دەيىن ناقتى ەكسكۋرسيالاۋ جانە ينتەرنەتتە تىكە تاراتۋ، وقۋ ارقىلى ىلگەرىندى - كەيىندى ءبىر ميلليون ادام - رەت شينحۇي قىزىل ەستەلىك مۇراجايىن ەكسكۋرسيالادى، قىزىل ەستەلىك ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇرەگىنە تەرەڭ تامىر تارتتى، - دەدى حۋا شينحۇي.
سانجى قالاسىنداعى جۇمىستاندىرۋعا، شارۋاشىلىق قۇرۋعا باۋلۋ، ناقتى تاربيەلەۋ بازاسىنىڭ پاراسات بۇلتى VR پارتيا قۇرىلىسى سارايىندا قىزىل بايلىق وسى زامان عىلىم - تەحنيكاسىمەن ۇشتاستىرىلىپ، ادامدارعا شىت جاڭا كەشىرمەلەر ازىرلەدى.
”VR كوزىلدىرىگىن تاعىپ، ’لاڭياشانداعى بەس باتىر‘ قىزىل حيكاياسىنىڭ جورامال كورىنىسىنە كىرۋگە بولادى. مەن ىشىندەگى ءبىر جاۋىنگەر بولدىم، وقتى اتىپ تاۋىسقاننان كەيىن، تاسپەن قايتارما سوققى بەردىم. ەڭ سوڭىندا ەنتەلەپ كەلگەن جاۋلاردىڭ قىسپاعىندا جالاما جارتاستان سەكىردىم، بارلىعى ناعىز شىندىق سياقتى، ايرىقشا تاڭ قالدىرادى“. شينجياڭ ۋىننۋان شى - لي اس - سۋ باسقارۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ جاۋاپتىسى گۇڭ ميڭ بىلاي دەدى: ”مۇنان كەيىن مەن ۇنەمى قىزمەتكەرلەردى وسىندا باستاپ كەلىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ورىستەتىپ، كوپشىلىكتىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 100 جىلدىق كۇرەس جۇرگىزۋ تاريحىنا بولعان تۇسىنىگىن تەرەڭدەتەمىن“.
ءداۋىردىڭ قوزعاۋشى كۇشى تاسقىندادى
قىزىل ەستەلىك جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى تۇتاستىرىپ، ماڭگىلىك وشپەيتىن قىزىل رۋحتى جالعادى. جول بارلىق جەرگە تۇتاسىپ، شينجياڭنىڭ كۇرە تامىرىن جالعاپ، جەر - جەردىڭ ەكونوميكاسىن جانداندىرىپ، مىڭداعان، 10 مىڭداعان بۇقارانى يگىلىككە كەنەلدىردى.
قىزىل گەندى جالعاعان شيڭشيڭشيا قالاشىعى وڭىرلىك قاتىناس ابزالدىلىعىنا سۇيەنىپ، بار كۇشپەن ”شينجياڭداعى ءبىرىنشى قالاشىق“ تۇلعالاۋدا.
”شيڭشيڭشيا قالاشىعى قۇرلىقتاعى جىبەك جولىنىڭ ماڭىزدى قاتىناس ءتۇيىنى، قازىر ليانيۇنگاڭ - قورعاس جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىنىڭ (G30) شيڭشيڭشيا بولىگىندە قوس باعىتتاعى اۆتوكولىك اعىنى ورتا ەسەپپەن كۇنىنە 10 مىڭ اۆتوكولىك - رەت مولشەرىنە جەتەدى“. ”بولاشاقتا بۇل ارا اس - سۋ، جاتاق، كوڭىل اشۋ، اۆتوكولىك رەمونتتاۋ ءبىر تۇلعالانا شوعىرلانعان قىزىل ساياحات شاعىن قالاشىعىنا اينالادى“، - دەدى قاھار سىمايىل.
جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ سۋىت العا تارتتىق. كوك اسپان استىندا جەل كۇشى گەنەراتورى مەن فوتوۆولتتىق ەلەكتر تاقتايشاسى قاز - قاتار ءتىزىلىپ تۇر؛ كەڭ دالادا ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى ەلەكتر جەلىسى شىعىسقا قاراي سوزىلىپ جاتىر؛ سەح ىشىندە جاڭا ەنەرگيالى جابدىقتاردى زەرتتەۋ، اشۋ، جاساۋ قاۋىرت جۇرگىزىلۋدە... ءبىر تاس جول قۇمىل ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن بەرىك قاتىناس كەپىلدىگىمەن قامتاماسىز ەتتى، جوعارى دەڭگەيلى جابدىق جاساۋ، جاڭا ماتەريال سياقتى ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىنىڭ دارەجەسى بارعان سايىن جوعارىلادى.
ءبىر جول تۇتاستىرىلسا، ءبىر جاقتىڭ كاسىپ سالاسى گۇلدەنەدى، ءبىر جاقتىڭ حالقى باييدى.
بۇل جولعى ”1 - مامىر“ دەمالىسى كەزىندە موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى يگەنبۇلاق اۋىلى يۋەلياڭدي قىستاعىنا سەيىل - سەرۋەن قۇرۋعا، دەمالۋعا سىرتتان كەلگەن ساياحاتشىلار ەرەكشە كوپ بولدى. ”اۆتوكولىكپەن ۇرىمجىدەن شىعىپ، جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولمەن جۇرگەندە 3 ساعاتتا جەتۋگە بولادى. شارۋالاردىڭ شاعىن اۋلاسى قالانىڭ ۋ - شۋىنان اۋلاق، بولەكشە ءبىر كورىنىس ەكەن“، - دەدى 5 - ايدىڭ 5 - كۇنى وتباسىنداعىلارمەن بىرگە موريعا بارىپ سەرۋەندەپ قايتقان ءۇرىمجى قالاسىنىڭ تۇرعىنى ياڭ ياڭ اسەرىن باسا الماي.
موري سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ەڭ شىعىس جاعىنداعى اۋدان قالاشىعى، بۇرىن قاتىناسى قولايسىز بولاتىن، اۋدان ءوڭىرى ىشىندەگى كوركەم كورىنىس ”ۇيىنەن ەكى ەلى اتتاپ شىقپاعاندى ەل تانىمايدى“ دەگەندەي ەدى. جوعارى جىلدامدىقتى تاس جول سالىنىپ كولىك قاتىناعاننان كەيىن، ”جوعارى جىلدامدىق + ساياحات“ اۋىل - قىستاقتىڭ ساياحات بايلىعىن جانداندىردى، جەرگىلىكتى شارۋالاردى بايۋدىڭ جىلدام جولىنا ءتۇسىردى.
قىزىل ەستەلىك ساياحاتى جالعاستىرۋ ساياحاتى، وتە - موتە، شابىتتانۋ ساياحاتى.
جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدى بويلاپ شينجياڭعا نازار سالىپ، وتكەندى ەسكە العاندا، قان مەن ورتكە ورانعان ماشاقاتتى جىلدار ەسكە ورالادى؛ بولاشاققا كوز جىبەرگەندە، ءبىر - بىرلەگەن رۋحاني ەسكەرتكىشتەر ادامداردى ءورىس اشا العا ىلگەرىلەۋگە، ەرلىكپەن العا باسۋعا شابىتتاندىرادى.
