جازا الاڭىنداعى ۇيلەنۋ سالتى:
ەڭ پاك، ەڭ وسكەلەڭ ماحاببات
جوۋ ۋىنيۇڭ مەن چىن تيەجۇننىڭ اتىلۋ الدىندا قالدىرعان ەستەلىك سۋرەتى. □ شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى / ليۋ حۇڭيۇي
قانداي ماحاببات دۇنيەدەگى ەڭ پاك، ەڭ وسكەلەڭ ماحاببات سانالادى؟
گۋاڭدۇڭ فوشان قالاسىنىڭ چانچىڭ رايونى تيەجۇن باقشاسىنىڭ ىشىندە چىن تيەجۇننىڭ اق ءمارمار ءمۇسىنى اسقاق بوي سوزىپ تۇر، ول وڭ قولىنا شيىرشىق قاعاز ۇستاپ، سول قولىنىڭ جۇدىرىعىن ءتۇيىپ العان، قايسار جانارىنان ەرجۇرەك قاھارماندىق مەن مۇندالايدى. ءمۇسىننىڭ استىندا ءبىر توپ جاس جۇدىرىقتارىن ءتۇيىپ سەرت بەرۋدە.
اۋدەم جەردەگى فوشان قالاسى تيەجۇن باستاۋىش مەكتەبىنىڭ قاقپاسى الدىندا دا چىن تيەجۇننىڭ جارتى دەنەلى ءمۇسىنى قاسقايىپ تۇر، قوس جانارىنان جالىن اتادى. ”جاڭا وقۋشىلار مەكتەپكە كىرگەندە ءبىرىنشى وقيتىن ساباعى چىن تيەجۇن قۇرباننىڭ ىزگى ىستەرىن ۇيرەنۋ“. تيەجۇن باستاۋىش مەكتەبىنىڭ باستىعى جاڭ ليچين بىلاي دەدى: تيەجۇن رۋحىن وزەكتى مازمۇن ەتكەن قىزىل گەنگە مۇراگەرلىك ەتىپ، ءومىردىڭ ءبىرىنشى تۇيمەسىن جاقسى تۇيمەلەۋگە جەتەكتەۋ مەكتەپتىڭ وقىتۋ جۇرگىزۋ ۇستانىمىنا ەنگىزىلدى.
چىن تيەجۇن، اۋەلگى ەسىمى چىن شيەجۇن، 1904 - جىلى فوشانداعى وتانعا ورالعان باي ساۋداگەر وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1920 - جىلى چىن تيەجۇن جيحۋالياڭدىڭ قىزدار مەكتەبىنە (قازىرگى فوشان قالاسى تيەجۇن باستاۋىش مەكتەبى) ءتۇسىپ وقىپ، بىرتىندەپ جاڭا مادەنيەت، جاڭا يدەيا قابىلداي باستايدى.
1924 - جىلى چىن تيەجۇن گۋاڭدۇڭ داشۋەسى (قازىرگى جۇڭشان داشۋە) ادەبيەت شۋەيۋانىنىڭ دايىندىق بولىمىنە ءتۇسىپ وقىپ، يمپەراليزمگە، فەوداليزمگە قارسى حالىقتىق توڭكەرىستىك قوزعالىسقا بەلسەنە ارالاسادى. 1925 - جىلى شاڭحاي ”30 - مامىر قاندى وقيعاسى“ تۋىلعاننان كەيىن، چىن تيەجۇن گۋاڭجوۋ 23 - ماۋسىم يمپەرياليزمگە قارسى وتانشىلدىق ءىرى ەرەۋىلىنە قاتىناسادى. گومينداڭ وڭشىلدارىنىڭ ءتۇرلى ساندىراعى مەن يمپەرياليزمنىڭ جاۋىزدىق كەسپىرى الدىندا، ول كوممۋنيزم سەنىمىن اناعۇرلىم بەكەمدەپ، چىن شيەجۇن دەگەن ەسىمىن چىن تيەجۇن دەپ وزگەرتىپ، كونە بەينەسىمەن ات كەكىلىن كەسىسكەندىگىن، سونداي - اق توڭكەرىستى سوڭىنا دەيىن جۇرگىزەتىن بەكىمىن ءبىلدىردى.
1926 - جىلى چىن تيەجۇن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعاننان كەيىن، ىلگەرىندى - كەيىندى گۋاڭدۇڭ ايەلدەر ازاتتىعى قوعامى اتقارۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، قوسىمشا باس حاتشىسى، گۋاڭجوۋ - شياڭگاڭ جۇمىس تاستاعان ەڭبەكشى ايەلدەر مەكتەبى وقىتۋ ىستەرى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مىندەتتەرىن ۇستىنە الدى. ول وقۋشى كيىمىن شەشىپ تاستاپ، ۇلكەن مەشپەت، كەڭ بالاق سىم كيىپ، نەگىزگى ساتىعا ىشكەرىلەي كىرىپ توڭكەرىستىك قىزمەت جۇرگىزدى ءارى ”بۇقارالار كەشكى مەكتەبىنە“ بارىپ جۇمىسشى دوستارعا ساباق ءوتتى.
1927 - جىلى 4 - ايدىڭ 15 - كۇنى گومينداڭ كەرتارتپاشىلارى گۋاڭجوۋدا 15 - ءساۋىر كەرى توڭكەرىستىك ساياسي وزگەرىس قوزعايدى، چىن تيەجۇن جەكە باسىنىڭ اماندىعىمەن ساناسپاي، قالتالى حانىم بولىپ جاسانىپ گۋاڭجوۋ روۋجي شيپاحاناسىنا كىرىپ، كەرى توڭكەرىستىك ساياسي وزگەرىس حابارلارىن بالنيتسيادا جاتقان جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى گۋاڭدۇڭ رايوندىق كوميتەتى ايەلدەر كوميتەتىنىڭ شۋجيى دىڭ يىڭچاۋعا دەر كەزىندە جەتكىزىپ، ونىڭ حاۋىپسىز شەگىنۋىنە مۇمكىندىك جاسايدى.
15 - ءساۋىر كەرى توڭكەرىستىك ساياسي وزگەرىستەن سوڭ، چىن تيەجۇن مەكتەپ جاعىنان وقۋدان ايدالىپ، شياڭگاڭعا كەلەدى. سول جىلى 8 - ايدا چىن تيەجۇن ۇيىمنىڭ ورنالاستىرۋىن قابىلداپ، جوۋ ۋىنيۇڭمەن جالعاننان ەرلى - زايىپتى بولىپ، گۋاڭجوۋعا ونىمەن بىرگە قايتىپ پارتيا قىزمەتىن قالپىنا كەلتىرەدى ءارى گۋاڭجوۋ كوتەرىلىسىنە دايىندىق جاسايدى.
جوۋ ۋىنيۇڭ 1905 - جىلى گۋاڭدۇڭنىڭ كايپيڭىندە دۇنيەگە كەلگەن، 1925 - جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعان. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى گۋاڭدۇڭ رايوندىق كوميتەتى قىزمەت كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، گۋاڭجوۋ جۇمىسشىلار تۇزەتۋ - تەكسەرۋ اترەتىنىڭ باس اترەت باستىعى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى گۋاڭجوۋ قالالىق كوميتەت ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى، قوسىمشا قالالىق كوميتەت قىزمەت كوميتەتىنىڭ شۋجيى قاتارلى مىندەتتەردى ارقالايدى.
جوۋ ۋىنيۇڭ مەن چىن تيەجۇن گۋاڭجوۋدا ءبىر اۋىزدى ءۇيدى جالعا الىپ، پارتيانىڭ قۇپيا ورگانىن قۇرىپ، توڭكەرىستىك قىزمەت ورىستەتەدى. 1927 - جىلى 11 - ايدىڭ 1 - كۇنى جوۋ ۋىنيۇڭ نەشە مىڭداعان جۇمىسشىنى باستاپ ۋاڭجيڭۋيدىڭ سارايىن قورشاپ الىپ، تۇتقىندالعان جۇمىسشىلاردى بوساتۋدى تالاپ ەتەدى. ءوتىنىش ايتۋ، قىر كورسەتۋ ەرەۋىلىندە، جوۋ ۋىنيۇڭ تۇتقىندالىپ تۇرمەگە تۇسەدى. گۋاڭدۇڭ ولكەلىك كوميتەت دەرەۋ قۇتقارۋ گرۋپپاسىن قۇرادى، چىن تيەجۇن جوسپارلاۋ جانە قۇتقارۋ ارەكەتىنە تىكە قاتىناسادى ءارى جوۋ ۋىنيۇڭدى تۇرمەدەن ءساتتى قۇتقارىپ الىپ شىعادى. ورتاق توڭكەرىستىك قىزمەت پەن قۇتقارۋ ارەكەتى بارىسىندا ەكەۋىنىڭ سۇيىسپەنشىلىگى كۇن سايىن تەرەڭدەي تۇسەدى.
1927 - جىلى 12 - ايدىڭ 11 - كۇنى تاڭعا جۋىق گۋاڭجوۋ كوتەرىلىسى بۇرق ەتە ءتۇستى ءارى سول كۇنى تۇستەن بۇرىن ”گۋاڭجوۋ سوۆەتتىك ۇكىمەتىنىڭ“ قۇرىلعاندىعى جاريالانىپ، جوۋ ۋىنيۇڭ گۋاڭجوۋ سوۆەتتىك ۇكىمەتتىڭ حالىقتىق ەڭبەككە جاۋاپتى مۇشەسى، قوسىمشا وقۋ - اعارتۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى بولىپ سايلانادى. الايدا كەرتارتپا كۇشتەردىڭ تەز ارادا قايتا تاپ بەرۋىمەن، جاۋ مەن ءبىزدىڭ كۇشىمىز وتە پارىقتى بولعاندىقتان، گۋاڭجوۋ كوتەرىلىسى سوڭىندا جەڭىلىسكە ۇشىرايدى، جوۋ ۋىنيۇڭ مەن چىن تيەجۇن شەگىنىپ شياڭگاڭعا كەتەدى.
1928 - جىلدىڭ باسىندا جوۋ ۋىنيۇڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى گۋاڭدۇڭ ولكەلىك كوميتەتتىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى مۇشەسى، قوسىمشا گۋاڭجوۋ قالالىق كوميتەتتىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى مۇشەسى بولىپ سايلانادى، سونداي - اق تاعى دا ۇيىمنىڭ ورنالاستىرۋى بويىنشا چىن تيەجۇن ەكەۋى ەرلى - زايىپتى بولىپ جاسانىپ گۋاڭجوۋعا قايتىپ، پارتيا ورگانىن قايتا قۇرادى. ساتقىنداردىڭ وپاسىزدىق جاساۋىمەن، جوۋ ۋىنيۇڭ مەن چىن تيەجۇن بىردەي جاۋلار جاعىنان تۇتقىندالادى.
تۇرمەدە جاۋلار ”اسپاققا اسۋ“، ”ورىندىققا شەگەلەپ قويۋ“ سياقتى قيناۋ جازالارىن قولدانادى، ءبىراق جوۋ ۋىنيۇڭ مەن چىن تيەجۇن باستان - اياق تىزە بۇكپەستەن، پارتيا ۇيىمىنىڭ ەشقانداي قۇپيالىعىن اۋزىنان شىعارمادى. قاماقحانادا جوۋ ۋىنيۇڭ تام قابىرعاسىنا مىناداي ءبىر ايبىندى ولەڭ جولدارىن جازىپ قالدىرادى: ”باس كەسىپ، اياق - قولىم سىنسىن مەيلى، ماڭگىلىك توڭكەرىس رۋحى الاۋلايدى. بوزداقتار پارتيا ءۇشىن باسىن قيسا، ناعىز ەر ەلى ءۇشىن جان بەرمەي قالا المايدى“.
جازا الاڭىنا اپارىلۋدىڭ الدىندا جوۋ ۋىنيۇڭ: چىن تيەجۇنمەن بىرگە سۋرەتكە تۇسسەم دەگەن تالاپ قويادى. ەكەۋى قاماقحانانىڭ ەسىگى الدىندا، ەشنارسە بولماعانداي جايبىراقات، ولىمنەن ەش قورىقپاي سۋرەتكە ءتۇستى.
1928 - جىلى 2 - ايدىڭ 6 - كۇنى تۇستەن كەيىن ەكەۋى گۋاڭجوۋدىڭ شىعىس شەتىندەگى حۇڭحۋاگاڭ جازا الاڭىنا اپارىلادى. جول بويى ەكەۋى ”گومينداڭ كەرتارتپاشىلارىن جوعالتايىق“، ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جاساسىن“ دەپ ۇراندايدى.
جازا اتقارىلۋدان بۇرىن ولار جۇرەك تۇكپىرىنە تەرەڭ ساقتاعان ماحابباتىن كوپ الدىنا جاريا ەتۋگە بەكيدى ءارى ۇيلەنگەندىكتەرىن سالتاناتپەن جاريالايدى. جازا الاڭىندا ەكەۋى يىق تىرەستىرە قاسقايىپ تۇرىپ، ەرلىكپەن قۇربان بولادى. جازا الاڭى سالتانات زالىنا اينالىپ، كەرتارتپاشىلاردىڭ مىلتىق داۋىسى ولاردىڭ ۇيلەنۋى ءۇشىن اتىلعان ساليۋت بولدى.
چىن تيەجۇننىڭ اتا مەكەنى فوشان قالاسى چانچىڭ رايونىندا جاقىنعى جىلداردان بەرى جاڭا داۋىردەگى ”تيەجۇن رۋحى“ كۇش سالا اسقاقتاتىلىپ، سونداي - اق پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىمەن ۇشتاستىرىلا ”تيەجۇننان ۇيرەنۋ، تيەجۇنداي بولۋ، تيەجۇن رۋحىن سومداۋ − بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلى ورىستەتىلدى. ”بۇكىل رايونداعى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، كادرلاردىڭ تيەجۇن رۋحىن سانالىلىقپەن جان - جۇرەككە توعىستىرۋىن ىلگەرىلەتىپ، سونداي - اق بۇقارالىق قىزمەتپەن بىرلەستىرىپ، سول بارىستا العا باسۋ كۇش - قۋاتىن قابىلداۋ كەرەك“، - دەدى چانچىڭ رايوندىق پارتكومنىڭ شۋجيى حۋاڭ شاۋۋىن.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 12 - كۇنى گۋاڭجوۋدان بەرگەن حابارى)
