لاۋلاعان جالىنمەن جانە قاۋلاعان جىگەرمەن ماڭگى جاسايدى

□ يە تيڭنىڭ سۋرەتى. □ شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى / ديڭ لى

　　”مەن لاۋلاعان جالىنمەن جانە قاۋلاعان جىگەرمەن ماڭگى جاساۋدى ءۇمىت ەتەمىن“ ”مەن جۇڭگو حالقىنىڭ ازاتتىق ىستەرى ءۇشىن ءوزىمنىڭ بارىمدى ارنايمىن“... بيىل 4 - ايدىڭ باسىندا، يە تيڭ جياڭجۇن ەسكەرتكىش باقشاسىندا يە تيڭنىڭ 12 پارشا سالەم حاتىنىڭ قولجازباسى تۇڭعىش رەت شوعىرلى كورسەتىلىپ، بارلىق ەكسكۋرسيالاۋشىلاردى اسەرلەندىردى.

　　يە تيڭ دەربەس تۋانىنىڭ قولباسشىسى ساۋ يۋاننىڭ نەمەرەسى ساۋ حايچاۋ كوزىنە جاس الا وتىرىپ مىنالاردى ءبىلدىردى: وسى سالەم حاتتاردان توڭكەرىستىك اعا بۋىنداردىڭ وسكەلەڭ جىگەرى مەن ۇلى رۋحىن اناعۇرلىم تەرەڭ سەزىندىم؛ يە تيڭ دەربەس تۋانىنىڭ قۇرىش ارميا رۋحى ارميا قۇرىلىسىندا ماڭىزدى رول اتقاردى ءارى بۇگىنگى ەكونوميكالىق قۇرىلىس پەن قوعامدىق قۇرىلىستا كەم بولسا بولمايتىن رۋح.

　　يە تيڭ ەسكەرتكىش سارايى گۋاڭدۇڭ ولكەسى حۇيجوۋ قالاسى حۇيياڭ رايونىنا ورنالاسقان، جاقىندا عانا سيفرلانعان كورمە دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن، كورمە زالى ديناميكالىق كەسكىن، ءۇش ولشەمدى ساندى مالىمەتتى توپتاۋ جانە كورسەتۋ، رادار اسەرى، ىقپالداستى مەڭگەرۋ، ساعىم بوياۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى تەحنيكانى توعىستىرىپ، ”ناقتى زات بولماۋ، كورىنىستەندىرۋ، قايتالانبالى ءوزارا ىقپالداسۋ“ ەكسكۋرسيا ۇلگىسىن قۇرىپ شىعىپ، ادامداردى يە تيڭنىڭ ايبىندى دا اسقاق، قايسار دا جىگەرلى ءومىرىن ءوز باسىڭنان وتكەرگەندەي ەسكە الۋعا جەتەكتەيدى.

　　يە تيڭنىڭ اسىلگى اتى يە ۋيشۇن، 1896 - جىلى گۋاڭدۇڭنىڭ حۇيجوۋىندا شارۋا وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن، ساۋاتىن اشقان وقىتۋشىسى چىن جيڭرۋ ونىڭ اتىن ”يە تيڭ“ دەپ وزگەرتكەن، بۇل ”ادام العا ۇمتىلۋى، جاپىراق جايقالا ءوسۋى كەرەك“، كەۋدە كەرە العا شىعىپ، جۇڭحۋانى قۇتقارۋدى ءۇمىت ەتۋ دەگەن ماعىنادا.

     يە تيڭ ىلگەرىندى - كەيىندى گۋاڭدۇڭ قۇرلىق ارميا باستاۋىش مەكتەبىندە، حۋبەي قۇرلىق ارميا 2 - دايىندىق مەكتەبىندە جانە حىبەيدەگى باۋديڭ قۇرلىق ارميا وفيتسەرلەر مەكتەبىندە وقىعان. 1917 - جىلى ول «جاڭا جاستاردا» كولەمدى ماقالا جاريالاپ، ”بىلىققان الەمدى سەرپىلتىپ، السىزدىكتەن ەڭسە كوتەرۋ“ ەركىن بىلدىرەدى.

    1924 - جىلى يە تيڭ سوۆەت وداعىنا ۇيرەنۋگە بارادى، سول جىلى 10 - ايدا جۇڭگو سوتسياليزم جاستار وداعىنا مۇشە بولادى، 12 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى. 1925 - جىلى ەلگە قايتىپ كەلگەننەن كەيىن، يە تيڭ حالىقتىق توڭكەرىستىك ارمياسى 4 - ارمياسى اقىلشىلار باسقارماسىنىڭ باستىعى مىندەتىن اتقارادى، كەيىن دەربەس تۋاننىڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالىپ، سولتۇستىككە جورىق سوعىسىنا قاتىناسادى. ول دەربەس تۋاندى باستاپ يوۋشيانعا جورىق جاساپ، ليليڭدا سوعىس سالىپ، پيڭجياڭدى باعىندىرىپ، تيڭسىنى الىپ، شياننيڭدى قولعا كەلتىرىپ، حىشىڭدى يەلەپ، ۋچاڭدى تالقانداپ، سوعىس سايىن جەڭىسكە جەتىپ، قامالداردى ىركەس - تىركەس الدى، ”قۇرىش ارميا“ اتاعى وسىمەن الىستى شارلاپ، ”سولتۇستىككە جورىقتاعى ايگىلى قولباسى“ اتاعى ەل ءىشى - سىرتىنا تارالادى.

　　توڭكەرىستىڭ قاتەرلى، شۇعىل ءساتى، 1927 - جىلى 8 - ايدا نانچاڭ كوتەرىلىسىنىڭ دابىلى قاعىلدى، يە تيڭ الدىڭعى شەپ باس قولباسشىسى بولادى؛ سول جىلى 12 - ايدا گۋاڭجوۋ كوتەرىلىسىنە ات سالىسىپ، باسشىلىق ەتىپ، جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسىنىڭ تۇڭعىش باس سىليڭىنا اينالادى. كوتەرىلىس ساتسىزدىككە ۇشىراعاننان كەيىن ول شەتەلگە شىعىپ باس ساۋعالايدى.

　　1937 - جىلى جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس جالپى بەتتىك باستالادى، جۇڭحۋا ۇلتى ءومىر مەن ءولىم ارپالىسىندا قالعان ساتتە پارتيانىڭ نۇسقاۋىنا ساي، يە تيڭ جاڭا 4 - ارميانى ءوزى ۇيىمداستىرىپ قۇرىپ جانە وعان باسشىلىق ەتىپ چاڭجياڭنىڭ وڭتۇستىك، سولتۇستىگىندە ارەكەت جاساپ، ”قۇرىش ارميانىڭ“ ايبىنىن تاعى دا ايگىلەيدى. 1940 - جىلى يە تيڭ اسكەري بولىمگە قولباسشىلىق ەتىپ الاستاۋعا قارسى كەلەلى جەڭىسكە قول جەتكىزىپ، ءار سالادان ”جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ باتىرى“ دەگەن ات الادى.

　　1941 - جىلعى ۋاننان ۋاقيعاسى جۇڭگو مەن شەتەلدى ءدۇر سىلكىندىرى، يە تيڭ كەلىسسوز كەزىندە زاڭسىز تۇتقىندالىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى جياڭشي شاڭراۋ، گۋاڭشي گۇيلين سياقتى جەرلەردە قاماۋعا الىنادى. تۇتقىندالعان 5 جىلدان استام ۋاقىتتا يە تيڭ گومينداڭنىڭ قىسپاققا الۋىنان، شىرعالاۋىنان سەسكەنبەي حات جازىپ: ”ار - نامىسىنان ولسە دە اينىمايتىندىعىن“ بىلدىرەدى؛ ءارى «تۇتقىن جىرىن» جازىپ ەركىن ايگىلەپ، ”لاۋلاعان ءورت جانە ىستىق قانمەن ماڭگى جاسايمىن“ دەپ سەرت بەرەدى.

　　1946 - جىلى 3 - ايدا يە تيڭ اقىرى بوساتىلادى. تۇرمەدەن شىققاننان كەيىنگى 2 - كۇنى پارتيا ورتالىق كوميتەتىنە تەلەگرامما جولداپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا قايتادان كىرۋدى ءۇمىت ەتەدى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى تەلەگرامما قايتارىپ، يە تيڭنىڭ جۇڭگونىڭ ۇلت ازاتتىعى مەن حالىق ازاتتىعى ىستەرى جولىندا 20 نەشە جىل ادالدىقپەن كۇرەس جۇرگىزىپ، ءتۇرلى قاتاڭ سىناقتان وتكەندىگىن القاپ، يە تيڭدى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا قايتادان مۇشە ەتىپ قابىلداۋدى ۇيعارادى. 4 - ايدىڭ 8 - كۇنى ۇشاق شىرعالاڭى سەبەپتى يە تيڭ سانشيدىڭ شيڭشيانىنىڭ حيچاشانىندا قازا بولادى، سۇيەگى يان - انداعى ”8 - ءساۋىر“ قۇرباندار قابىرستاندىعىنا جەرلەنەدى.

　　يە تيڭ جياڭجۇن ەسكەرتكىش باقشاسىندا اتىنا قامشى باسىپ جان قيارلىقپەن سايىسقان، قايسار جياڭجۇننىڭ ءمۇسىنى جىم - جىرت قاسقايىپ تۇرىپ، وتاننىڭ كوركەم جەرىن كۇزەتۋدە؛ اسقاق تا پارمەندى پارتياعا كىرۋ سەرتى، ناشىنا كەلتىرە وقىلعان تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكتى سالەم حات، ىستىق ىنتاعا تولى جاستىق جىرى وسى ارادا ماڭگى جاڭعىرۋدا.

　　يە تيڭ ەسكەرتكىش سارايىنىڭ ءتۇسىندىرۋشىسى چىن تيڭ بىلاي دەدى: ءبىز اناعۇرلىم كوپ كورىنىستىك ۇلگى جونىندە ىزدەنىس جاساپ، كورەرمەندەردىڭ ”قۇرىش ارميا رۋحىن“ اناعۇرلىم جاقسى ءتۇسىنىپ جانە ۇيرەنىپ، مۇرات - سەنىمدى بەكەمدەپ، تاماشا تۇرمىسقا ۇمتىلاتىن اسقاق ىنتاسىن مازداتۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 19 - كۇنى گۋاڭجوۋدان بەرگەن حابارى)