− لاتىن امەريكاسى مەن كارايب ەلدەرىنىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى، سونداي - اق ديپلوماتتار ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولعاندىعى جونىندە ەستەلىك
انار بۇلت/ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى لي شيڭ
جۋىقتا لاتىن امەريكاسى مەن كارايب ەلدەرىنىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى، سونداي - اق ديپلوماتتار ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنەن 20 نەشە ادام شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولدى.
5 كۇن ىشىندە ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگىلەر ىلگەرىندى - كەيىندى ”شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمەسى“، شينجياڭ ءىسلام ءدىنى شۋەيۋانى، حالىقارالىق ۇلكەن بازار، تۇرپان نان كاسىپ باقشاسى، ەرەكشە ترانسفورماتور جارنا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى، شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى كورمە باقشاسى، حوتان قالاسىنىڭ تۋانچىڭى قاتارلى جەرلەردى ەكسكۋرسيالادى. ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى مىنالاردى ءبىلدىردى: لاتىن امەريكاسى مەن كارايب ەلدەرىنىڭ جۇڭگو شينجياڭىمەن اراسىندا اسقار تاۋ، الىپ وزەن جاتسا دا، ءبىراق بۇل رەتكى ساپاردا شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسى دامىعان، قوعامى ورنىقتى، ۇلتتار ىنتىماقتى بولعان، مادەنيەتى گۇلدەنگەن تاماشا جاعدايىن كورۋمەن بىرگە، ونان دا ماڭىزدىسى، جۇڭگو مەن لاتىن امەريكاسىنىڭ دوستىق سەلبەستىگىنىڭ تىڭ باستاماسى اشىلدى، بۇل ءبىر رەتكى ءتۇيىلىستىرۋ، سەلبەستىك ورناتۋ، اۋىس - كۇيىس جاساۋ ساپارى بولدى.
شىنايى شينجياڭعا كۇيە جاعۋعا جول بەرمەيدى
5 - ايدىڭ 13 - كۇنى باس ەلشىلەر مەن ديپلوماتتار شينجياڭعا كەلگەن ءبىرىنشى كۇنى ”شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمەسىن“ ەكسكۋرسيالاپ، شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىنىڭ شىنايى جاعدايىن كوردى.
”بىرنەشە ايدىڭ الدىندا جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى ارقىلى مەن شينجياڭنىڭ كەيبىر جاعدايىن ءبىلدىم، كورمەدەن اناعۇرلىم كوپ ينفورماتسيانى كورىپ، شينجياڭنىڭ اناعۇرلىم كوپ شىنايى جاعدايىن ءتۇسىنىپ، جۇڭگو جاقتىڭ ايتقاندارىنىڭ انىق - قانىعىنا كوز جەتكىزدىم“. باحامانىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىسى روبەرت كۋانت بىلاي دەدى: زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ۋاقيعالارى حالىققا اۋىر زيان سالدى، مەيلى جۇڭگو بولسىن، الدە باسقا مەملەكەت بولسىن، ءبارى دە لاڭكەستىككە زاڭ بويىنشا سوققى بەرۋگە ءتيىس.
تۇرپان قالاسىنداعى قازىحان مەشىتى چيڭ پاتشالىعىنىڭ چيانلۇڭ جىلدارى سالىنعان، قاقپا شاتىرشاسىنا ءداستۇرلى مەشىت قۇرىلىسىنىڭ ۇلگىسى قولدانىلعان، تۇرپانداعى قالا دارەجەلى قورعالاتىن مادەني ەسكەرتكىش ورنى.
” مەن مەشىتتەگى ەسىك - تەرەزەلەردىڭ وزگەشە ەرەكشەلىككە يە ەكەندىگىن بايقادىم، جەرگىلىكتى ۇكىمەت وسى ءبىر ۇزاق تاريحقا يە مەشىتتى وتە جاقسى قورعاپ وتىر ەكەن“. كۋانت بىلاي دەدى: مەشىتتە تاعى كىتاپحانا، تازالىق ءۇيى، سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا، اۋا رەتتەگىش بار ەكەن، بۇل قۇرىلعىلار وسى بايىرعى مەشىتكە كۇشتى جاستىق جالىن قوسىپ تۇر.
لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمەسى، مەشىت، شينجياڭ ءىسلام ءدىنى شۋەيۋانى قاتارلى جەرلەردى ەكسكۋرسيالاعاننان كەيىن، كۋبانىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىسى كالوس ميگەر پەيليلا ءوزىنىڭ ءۇنحات دوستىق شەڭبەرىندە جۇڭگونىڭ شينجياڭىنا دەم بەردى: ”كوپشىلىككە ايان، امەريكانىڭ جانە باتىستاعى ءىشىنارا ەلدەردىڭ جۇڭگونىڭ شينجياڭىن قيسىنسىز جازعىرۋى جانە وعان جالا جابۋى ساياسي ماقساتتان تۋىنداعان، ول استە ادامدىق ۇقىققا شىنايى كوڭىل بولگەندىكتەن ەمەس. شىندىقتى بۇرمالاۋعا كەلمەيدى، شىنايى شينجياڭ كەيبىر جات نيەتتەگىلەردىڭ قاساقانا كۇيە جاعۋىنا جول بەرمەيدى“.
كوپ نەگىزدى مادەنيەت وتە جاقسى قورعالدى جانە جالعاستىرىلدى
5 - ايدىڭ 16 - كۇنى قاراقاش اۋدانىنىڭ تۇت قاعازدار كوشەسىندە ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى وزدەرى قول سالا كىرىسىپ، قولدارىنا ەسكىدەن قالعان توقپاقتى الىپ، شىلانىپ شىققان تۇت اعاشىنىڭ قابىعىن ۇستەلگە جايىپ قويىپ قايتا - قايتا تۇيگىشتەپ، مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەني مۇرا تۇت قاعازىن جاساۋدىڭ مىڭ جىلعا جالعاسقان بايىرعى جاساۋ تەحنيكاسىن باستان كەشىردى.
حوتان قالاسى جييا اۋىلى اتلاس جىبەك شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىندە ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى بايىرعى جىبەك ءتۇتۋ، ءجىپ ءيىرۋ، گۇل باسۋ - بوياۋدان تارتىپ اتلاس جىبەگىن توقۋعا دەيىنگى ءداستۇرلى تەحنولوگيانىڭ بۇكىل بارىسىن كوردى.
”تۇت قاعازى مەن اتلاس جىبەگىنىڭ ەڭ ءداستۇرلى جاساۋ تەحنولوگياسىن كورگەنىمە قاتتى قۋانىشتامىن، شينجياڭ ءداستۇر مەن وسى زاماندى تاماشا توعىستىرىپ، ءداستۇرلى مادەنيەتكە جاڭا ومىرشەڭدىك كۇش قوسىپتى، بۇنىڭ ءبارى، راسىندا، ەرەكشە كەرەمەت ەكەن!“. ۋرۋگۆايدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىسى فيەرناندو لۋگىليس اسەرلەنە وسىلاي دەدى.
تۇرپان كارىز كورىنىس وڭىرىندە پەرۋدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىسى لۋيس كۇيسادا كارىزدەن ءبىر ستاكان سۋدى پەيىلدەنە تاتىپ كوردى. ”قۇدىق سۋى تازا، تۇنىق، ءتاتتى ەكەن“. كۇيسادا كارىز سۋ يگىلىگى ينجەنەرياسىنىڭ قازىرگە دەيىن نەشە ءجۇز جىلدىق تاريحقا يە ەكەندىگىن بىلگەندە اۋىز جاپپاي القادى.
اۋىس - كۇيىس، سەلبەستىك، دوستىق ساپارى
حوتان قالاسىنىڭ تۋانچىڭىندا باس ەلشىلەر مەن ديپلوماتتار كوشەدە سەيىلدەپ، شينجياڭنىڭ ەرەكشە سالت - ساناسىن باستان كەشىرىپ، شينجياڭنىڭ كوپ نەگىزدى مادەنيەتىنىڭ، ادەت - عۇرپىنىڭ تولىق قۇرمەتكە جانە قورعاۋعا يە بولعاندىعىن شىنايى سەزىندى؛ دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ وتباسىندا شينجياڭ حالقىنىڭ تۇرمىسىنداعى زور وزگەرىستەردى تىكە سەزىندى؛ ەرەكشە ترانسفورماتور جارنا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىندە، تۇرپان وۋباي ەلەكتر ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىندە، حوتان شينجياڭ جەمىس كاسىبى جاڭعاق ساۋدا بازارىندا شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ قاۋلاعان ومىرشەڭدىگىن سەزىندى.
ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى مىنالاردى ءبىلدىردى: شينجياڭ تاريحتا ەجەلگى جىبەك جولىنداعى ماڭىزدى وتكەل بولعان، ال قازىر، ونان دا ماڭىزدىسى، جۇڭگونىڭ باتىسقا ەسىك اشۋىنداعى ماڭىزدى تەرەزە. وسى رەتكى ساپاردى وراي ەتىپ، لاتىن امەريكاسى مەن كارايىب ەلدەرىنىڭ جۇڭگونىڭ شينجياڭىمەن اراداعى ءوزارا تۇسىنىستىكتى اناعۇرلىم تەرەڭدەتۋىن، ەكى جاقتىڭ سەلبەستىگىندەگى كومەسكى كۇشتى اناعۇرلىم اشىپ، باي مازمۇندى، الۋان ءتۇرلى ەكونوميكالىق، مادەنيەت اۋىس - كۇيىسىن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو مەن لاتىن امەريكاسى ەلدەرى سەلبەستىگىنە جاڭا قوزعاۋشى كۇش ۇستەۋدى ءۇمىت ەتەمىز.
”وسى رەت ساپارلاي كەلگەن بارلىق ادامنىڭ شينجياڭنىڭ جاقىنعى جىلدارداعى ەكونوميكاسىنىڭ جەدەل دامىعاندىعىنا تاڭداي قاعاتىندىعىنا سەنەمىن. شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ابزالدىلىعى كورنەكتى، بۇدان بىلاي، ءسوز جوق، ’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول‘ قۇرىلىسىندا اناعۇرلىم ماڭىزدى رول اتقاراتىن بولادى“، - دەدى باس ەلشى لۋگىليس.
”شينجياڭ مول بايلىعى بار، دامۋ بولاشاعى كەڭ، كومەسكى كۇشكە يە جەر“. ۆەنەسۋەلانىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىسى فەليكس پلاسينسيا بىلاي دەدى: لاتىن امەريكاسى مەن كارايب ەلدەرىنىڭ بۇدان بىلاي دا ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ قۇرىلىسىنا اناعۇرلىم كوپ ات سالىسىپ، دامۋدىڭ، سەلبەستىكتىڭ اناعۇرلىم كوپ ورايىن ىزدەۋدى ءۇمىت ەتەمىن.
حوتان قالاسى ءىلچى اۋىلى توپچا قىستاعىندا قىستاق تۇرعىنى ابەيبوللا ياسىننىڭ وتباسىنداعىلار الىستان كەلگەن قوناقتاردى قارسى الدى. ءبۇتىن قاقتالعان قوي ەتى، اسقان ەت قاتارلى كوپ ءتۇرلى ەرەكشە اس - تاعامداردان ءدام تاتقان سوڭ، ابەيبوللانىڭ ۇيىندەگىلەر راۋاپپەن دۋماندى كۇيگە باستى، ءبىر ءۇيلى جان الىستان كەلگەن قوناقتاردى شاتتانا بىرگە بيلەۋگە ۇسىنىس ەتتى. پەيليلا ابەيبوللانىڭ قولىن الىپ تۇرىپ: ”سي - قۇرمەتپەن كۇتكەندەرىڭىزگە راقىمەت، وتباسىلارىڭىزعا ماڭگىلىك شادىمان باقىت تىلەيمىن، كورىكتى شينجياڭنىڭ بۇدان بىلاي ءتىپتى دە كورىكتى بولۋىن تىلەيمىن!“، - دەدى.
