جاڭ سىدى: حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋدىڭ ۇلگىسى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى / لي ليكى
كومىر ورتەپ جاتقان جاڭ سىدى (سولدا). شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
”ەندى عانا وپەراتسيا جاساتتىم، جەرگە تۇسە المايمىن، باعىما قاراي، جاستار كەلىپ كومەكتەسىپ جيناسىپ بەردى“. 5 - اي كىرىسىمەن جاڭ سىدىنىڭ تۋعان جەرى سىچۋان نانچۇڭ قالاسى يلۇڭ اۋدانىنىڭ قىشى وراتىن، كۇرىش مايساسى اتىزىن جىرتاتىن ەگىس جۇمىسىنىڭ قاربالاس مەزگىلى باستالادى، اۋداندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى مەن باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىندەگى 11 پارتيا مۇشەسىنىڭ كومەگىندە، شىڭجياگوۋ قىستاعىنداعى جەتپىس جاستان اسقان تۇرعىن تاڭ چىڭدىنىڭ ءۇيىنىڭ قىشىسى ورىلىپ قامبالانىپ بولدى.
3 - ايدان بەرى يلۇڭ اۋداندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتى ورگانىنداعى 186 ءتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كادرى كەدەيلىكتەن ارىلتۋ بويىنشا 230 قىستاقتى بىرلەسىپ كوتەرمەگە الىپ ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ قيمىلىن ورىستەتىپ، 37 قىستاقتىڭ (الەۋمەتتىك اۋماق) پارتيا ياچەيكاسىمەن جۇپ قۇراپ بىرلەسىپ قۇرىپ، 118 ماسەلەنى جينادى ءارى شەشتى. شارۋا وتباسىلارىن ارالاپ، حالىق جاعدايىن ۇعىسىپ، ناقتى ءىس ىستەدى. يلۇڭدا قالىڭ پارتيالى كادرلار پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ ناتيجەلەرىن بۇقارانىڭ تابىس سەزىمىمەن ساراپتاپ، جاڭ سىدىنىڭ حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ رۋحىن امالياتتا ايگىلەدى.
جاڭ سىدى 1915 - جىلى 4 - ايدا داباشان تاۋىنىڭ قويناۋىندا جەر مايلاپ ەگەتىن كەدەي ديقان وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن، اۋىلداستارىنىڭ كومەگىندە ەسەيىپ - ەرجەتەدى، باققان شەشەسى ونىڭ اۋىلداستارىنىڭ قامقورلىعىن ۇمىتپاۋى ءۇشىن، وعان ”سىدى“ دەپ ات قويادى. 1933 - جىلى 2 - ايدا جۇڭگو جۇمىسشى - شارۋا قىزىل ارمياسىنىڭ 4 - باعىت ارمياسى سىچۋان - شانشي توڭكەرىستىك بازاسىن قۇرادى. 1933 - جىلى 12 - ايدا جاڭ سىدى قىزىل ارمياعا قاتىناسادى، كوپ وتپەي كوممۋنيستىك جاستار وداعىنا مۇشە بولادى. 1935 - جىلى جاڭ سىدى قىزىل ارميانىڭ 4 - باعىت ارمياسىنىڭ ۇزاق جورىعىنا قاتىناسىپ، ادام اياعى باسپاعان قارلى تاۋلاردان، قۇيلى دالالاردان 3 رەت وتەدى.
ۇزاق جورىق كەزىندە جاڭ سىدى ەر جۇرەكتىلىگىمەن، زەردەلىگىمەن جالعىز ءوزى وزەننەن ءجۇزىپ ءوتىپ، جاۋدىڭ وتكەل قايىعىن تارتىپ الىپ، قىزىل ارميانىڭ جياليڭجياڭ وزەنىنەن كۇشپەن وتۋىنە شارت - جاعداي ازىرلەيدى؛ چۋانشيدەگى ماۋجوۋ وڭىرىندە ول ءبىر ءوزى جاۋدىڭ ەكى پۋلەمەدىن تارتىپ الادى، جاۋىنگەر سەرىكتەرى ونى ىقىلاسپەن ”كىشكەنتاي جولبارىس“ دەپ اتاپ، ەل اۋزىندا ادەمى اڭگىمە بولىپ تارايدى. 1936 - جىلى 10 - ايدا جاڭ سىدى اسكەري بولىممەن سولتۇستىك شانشيگە بارادى، 1937 - جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى.
جاڭ سىدى حالىقتىڭ مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ بورىشىن باستان - اياق ەستە بەرىك ساقتاپ، بارلىعىندا حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ باستى ماقساتىنا تاباندى بولدى ءارى ونى امالياتتا بۇلجىماي دايەكتىلەندىردى. يان - انداعى كەزىندە استىق ەرەكشە تاپشى بولدى، حابارلاسۋ بانىنىڭ بانجاڭى رەتىندە جاڭ سىدى باندەگى جاۋىنگەرلەردىڭ قارنىنىڭ تويۋى ءۇشىن، ءار جولعى تاماق كەزىندە باسقالاردىڭ تاماقتى كوبىرەك جەۋى ءۇشىن، تاماعىنىڭ جارتىسىن جەپ بولعان سوڭ ىدىسىن ءۇن - ءتۇنسىز قويا سالىپ، شەلەكتى كوتەرىپ سۋ اكەلۋگە كەتەدى.
1942 - جىلى 11 - ايدا اسكەري ءبولىم رەتتەلدى، جاڭ سىدى ۇيىمنىڭ بولىسىنە بويسۇنىپ، ورتالىق قورعاۋشىلار تۋانىنىڭ 1 - ليانىنە جاۋىنگەر بولىپ اۋىسىپ، ماۋ زىدۇڭنىڭ ىشكى قورعانىس بانىندە قورعاۋشىلىق مىندەتىن اتقاردى. ول ۇنەمى جاۋىنگەر سەرىكتەرىنە كومەكتەسىپ كيىمدەرىن جاماپ، جۋىپ، ءشوپ شاقاي توقيدى، اسكەري ءبولىم تۇراتىن جەردەگى بۇقارانىڭ وندىرىستىك ەڭبەكتەرىنە باستاماشىلدىقپەن كومەكتەسەدى. 1944 - جىلى جاڭ سىدى زور ءوندىرىس قيمىلىنا بەلسەنە قاتىناسىپ، ەگىس الاڭىنىڭ ورىنباسار اترەت باستىعى بولىپ سايلانادى. 1944 - جىلى 7 - ايدا سولتۇستىك شانشيدەگى انساي اۋدانىندا تاۋدا اعاش كومىرىن ورتەۋ ەڭبەگىن ىستەيدى. ول جاپادان، شارشاپ - شالدىعۋدان، لاستىقتان قورىقپاي، ءار جولى اعاش كومىر تارتىپ شىعارعاندا ەلدەن بۇرىن ءوزى ۇڭگىرگە ءتۇسىپ جۇمىس ىستەيدى.
1944 - جىلى 9 - ايدىڭ 5 - كۇنى جاڭ سىدى جاۋىنگەر سەرىكتەرىن باستاپ تاۋدان ۇڭگىر قازىپ جاتقاندا ۇڭگىردىڭ توبەسى قۇلاپ كەتەدى، ول جاۋىنگەر سەرىكتەرىن ۇڭگىر اۋزىنا يتەرىپ شىعارىپ، ءوزى استىندا كومىلىپ قالادى. جاۋىنگەر سەرىكتەرى قۇتقارىلعانىمەن، جاڭ سىدى قۇربان بولادى، سول كەزدە نەبارى 29 جاستا ەدى.
ماۋ زىدۇڭ جولداس جاڭ سىدىعا ازا ءبىلدىرۋ جينالىسىندا «حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەيىك» دەگەن تاقىرىپتا لەكسيا سويلەيدى. ول بىلاي دەيدى: ”ءبىزدىڭ كوممۋنيستىك پارتيا جانە كوممۋنيستىك پارتيا باسشىلىق ەتكەن 8 - ارميا، جاڭا 4 - ارميا − توڭكەرىستىك قوسىن. ءبىزدىڭ بۇل قوسىنىمىز بۇكىلدەي حالىقتى ازات ەتۋدى كوزدەيتىن، حالىق مۇددەسى ءۇشىن ءۇزىلدى - كەسىلدى قىزمەت ىستەيتىن قوسىن“. ”جاڭ سىدى جولداس حالىقتىڭ مۇددەسى جولىندا قازا بولدى، ونىڭ قازاسى تايشان تاۋىنان دا قادىرلى“.
قىزىل تامىر توقتاۋسىز اعىلىپ، قىزىل گەن الاۋى جالعاستى. جاڭ سىدىنىڭ حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ رۋحى قازىرگى تاڭدا تۋعان جەرىنىڭ قىزىل بەلگىسىنە اينالدى، يلۇڭ اۋداندىق پروكۋراتۋرانىڭ ”جاڭ سىدى ۇلگىسىندەگى حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ شاعىن بولىمشە اترەتى“، ”جەتىمدەرگە ناقتى ءىس ىستەپ“ مەيىر جەتكىزدى، مەملەكەت ەلەكتر تورى يلۇڭ اۋداندىق ەلەكترمەن قامداۋ سەرىكتەستىگىنىڭ ”جاڭ سىدى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەلەرى قىزمەت وتەۋ اترەتى“ كاسىپورىنداردىڭ ەنەرگيا ۇنەمدەپ، قۇراۋدى ازايتۋىنا كومەكتەستى... ”جاڭ سىدى“ ەسىمىمەن اتالعان كوپتەگەن قىزمەت وتەۋ اترەتتەرى قوعامداعى ءالسىز قاۋىمعا كومەكتەسۋ، ولاردى سۇيەمەلدەۋ سياقتىلار ارقىلى پارتيا تۋىن ارداگەر قۇرباننىڭ اتا مەكەنىندە اسقاق جەلبىرەتتى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 21 - كۇنى چىڭدۋدان بەرگەن حابارى)
